• Keine Ergebnisse gefunden

Papier. 395 Bl. 292×218. St. Gilgen, 1441

B: Wasserzeichen: Dreiberg (ähnlich Piccard XVI/I 96), Waage (nicht in den Repertorien nachgewiesen), Dreiberg (Piccard XVI/IV 1189: 1434). Lagen: 33.VI395. Reklamanten großteils abgeschnitten. Zeit-gleiche Kustoden mittig über den Spalten bis 16. Letztes Blatt als Spiegel VD. Keine Foliierung, le-diglich Bl. 298 ist mit moderner Feder als 300, Bl. 313 als 314 und Bl. 384–386 mit moderner Blei-stiftfoliierung als 385–387 gezählt. Bl. 395 als 293 gezählt, diese Zahl wurde aber durchgestrichen.

S: Schriftraum (198–205)×(141–143), 2 Spalten, 35–43 Zeilen, Schriftraum mit Bleistift oder Tinte be-grenzt. 2 Hauptschreiber, bei beiden werden die erste oder die ersten beiden Zeilen einer Predigt in Textura in einfacher oder doppelter Schriftgröße geschrieben: 1) Bl. 1ra–192vb, 313ra–394va: Bas-tarda, 2. Viertel 15. Jh.; 2) Bl. 193ra–311va: flüchtige Bastarda von Udalricus Enzinger, auf 1441 datiert (Bl. 311va). – Bl. 1r, 395ra–b Marginalien in flüchtiger Bastarda, 3. Viertel 15. Jh.

A: Bl. 44va–48rb, 65va–74rb Zierstriche, Unterstreichungen, Überschriften und dreizeilige Perllombard-initialen in Rot. Bl. 198ra–311va drei- bis fünfzeilige LombardPerllombard-initialen mit Halbpalmetten, Knospen- und Blattmotiven mit Feder vorgezeichnet, aber nicht ausgeführt. Ansonsten freier Raum für nicht ausgeführte drei- bis fünfzeilige Initialen gelassen.

E: Zeitgleicher Einband, Leder über Holz. Ursprünglich fünf Messingbuckel auf dem VD und HD. Auf dem VD sind diese nicht mehr vorhanden, auf dem HD nur noch rechts unten und in der Mitte. Auf dem VD zwei Messingbeschläge für Lederschließen, die bei halber Länge abgerissen sind. Wurmfraß auf dem VD und HD, besonders auf dem VD, der teilweise nur noch durch das Leder zusammenge-halten wird. Auf dem VD und HD einfaches Streicheisenmuster mit zwei Linien, die einen Rahmen mit Eckquadraten bilden. Im Binnenfeld verlaufen vier Linien in der Mitte zusammen. Das Biblio-theksschildchen am linken oberen Eck hat sich bereits vollständig gelöst. R mit drei Doppelbünden und vier einfachen.

G: Laut Kolophon Bl. 311va wurde die Hs. in St. Gilgen (Land Salzburg) im Jahr 1441 geschrieben. Auf dem Spiegel VD die alten Signaturen Mspt LVII und III C 5.

L: Spatzenegger 78.

1 (1r) REGISTERZUR HS. (1v) leer.

25

2 (2ra–311va) NICOLAUS DE DINKELSBÜHL: SERMONES DOMINICALES (Madre 134–161, Hs.

genannt).

(2ra–9vb) Dnca I. adv. (Madre 134,1; Schneyer-Hödl Nr. 1). Inc.: [B]enedictus qui venit in nomine domini … (Mt 21,9). Ewangelium, quod hodie legitur, habetur eciam dominica palmarum et ideo usque ad idem tempus … Expl.: … quanto asperitatem hyemis elegit ad nativitatem et tunc carnis affliccionem pateretur pro nobis.

(9vb–16va) Dnca II. adv. (Madre 134,2; Schneyer-Hödl Nr. 2). Inc.: [E]runt signa in sole et luna et stellis … (Lc 21,25). Notandum primo, quod mala, que dominus hic enume-rat cum dicit: ‘Erunt signa’ et que paulo ante addidit … Expl.: … quod nobis concedat iudex et redemptor noster Ihesus Christus, qui cum deo patre et spiritu sancto vivit et regnat unus deus in secula seculorum. Amen.

(16va–17va) Dnca III. adv. (Madre 134,3; Schneyer-Hödl Nr. 3). Inc.: [I]ohannes cum audisset in vinculis opera Christi … (Mt 11,2). Herodes Antipas incarceravit Iohannem propter Herodiadem, quod reprehendebat eum … Expl.: … ad recipiendum Christum pre-parabit ante predicacionem suam et baptismum.

(17va) Dnca IV. adv. (Madre 134,4; Schneyer-Hödl Nr. 4). – (21va) Nativitas dni (Madre 135,6b). – (25vb) Nativitas dni (Madre 135,7c; Schneyer-Hödl Nr. 7). – (30vb) Epipha-nia (Madre 137,11b [abweichendes Explicit]). – (33rb) Circumcisio dni (Madre 136,8;

Schneyer-Hödl Nr. 8). – (35va) Epiphania dni (Madre 136,10b). – (40va) Octava epiph.

(Madre 136,11). – (44va) Purificatio BMV (Madre 215). – (48rb) Annuntiatio BMV (Madre 217). – (54ra) Annuntiatio BMV (220,2a [anderes Explicit]). – (58rb) Dnca II.

post epiph. (137,12). – (62rb) Dnca III. post epiph. (137,13). – (65va) Dnca IV. post epiph. (137,14). – (66va) Dnca V. post epiph. (137,15). – (68va) Dnca in septuagesima (137,16). – (72ra) Dnca in sexagesima (137,17). – (74rb) Dnca in quinquagesima (138,18).

– (76ra) Dnca I. in quadragesima (138,19ba). – (82rb) Dnca I. in quadragesima (138,19bb). – (85va) Dnca I. in quadragesima (139,21b). – (88rb) Dnca I. in quadrage-sima (139,22b). – (93va) Dnca I. in quadragequadrage-sima (139,20b). – (100rb) Dnca II. in quadragesima (140,23b). – (107ra) Dnca II. in quadragesima (140,24b). – (109vb) Dnca III. in quadragesima (140,25). – (111va) Dnca III. in quadragesima (140,26). – (113rb) Dnca IV. in quadragesima (140,27). – (118ra) Dnca IV. in quadragesima (141,28b). – (119vb) Dnca de passione (141,29 [anderes Explicit]). – (127va) Dnca in passione (141,30). – (130va) Dnca in palmis (143,38a). – (136vb) Dnca in palmis (141,31). – (138ra) Coena dni (143,38b). – (142rb) Passio dni (141,32). – (147va) Passio dni (142,33).

– (152vb) Passio dni (142,34). – (158vb) Passio dni (142,35). – (163vb) Passio dni (142,36). – (169vb) Passio dni (143,37). – (176vb) Passio dni (Madre 158; 178va–182vb:

Die sieben letzten Worte [Madre 143,38]). – (182vb) Dnca resurrectionis dni (144,39).

– (187ra) Dnca resurrectionis dni (144,40). – (190va) Dnca resurrectionis dni (144,41).

– (191vb) Dnca I. post pascha (144,42). – (198rb) Dnca III. post pascha (145,44). – (200va) Dnca III. post pascha (144,43). – (204vb) Dnca IV. post pascha (145,45). – (206ra) Dnca IV. post pascha (145,46). – (208va) Dnca V. post pascha (145,47). – (212ra) Ascensio dni (145,48). – (218ra) Dnca infra oct. asc. dni (145,49b). – (218vb) Penteco-ste (146,51; mit der Erklärung zu den 11 Zeichen des Gnaden-standes). – (226va) Pen-tecoste (146,50b). – (230vb) Trinitas (146,53). – (235ra) Dnca II. post pent. (147,54).

– (238ra) Dnca III. post pent. (147,55). – (241rb) Dnca III. post pent. (147,56). – (242va) Dnca IV. post pent. (147,57). – (245vb) Dnca IV. (147,58). – (249rb) Dnca V.

(147,59). – (251ra) Dnca VI. (148,60). – (257rb) Dnca VII. (148,61). – (258rb) Dnca VIII. (148,62). – (260va) Dnca IX. (148,63). – (263va) Dnca X. (149,64). – (264vb) Dnca XI. (149,65). – (266vb) Dnca XII. (149,66). – (269rb) Dnca XIII. (149,67b). – (271ra) Dnca XIV. (149,68). – (271va) Dnca XV. (150,69). – (277rb) Dnca XVI. (150,70

[abweichendes Explicit]). – (279ra) Dnca XVII. (150,71). – (280va) Dnca XVIII.

(150,72a–c). – (283rb) Dnca XIX. (150,73 [abweichendes Incipit]). – (286ra) Dnca XIX. (250,1; vgl. dazu 151,73). – (288rb) Dnca XX. (151,74b). – (291va) Dnca XXI.

(151,75). – (294ra) Dnca XXII. (151,76b). – (296vb) Dnca XXIII. (151,77).

(298rb–300ra) Dnca XXIV. (151,78, abweichendes Incipit). Inc.: Loquente Ihesu ad turbas: ecce princeps unus accessit … (Mt 9,18). Nota ex libro 25. Chrysostomi, hostes Christi non solum ex verbis eius, sed eciam ex operibus eius … Expl.: … facile contempnit omnia, qui se cogitat moriturum.

(300ra–306vb) Dnca XXV. (152,79a). Inc.: Simile est regnum celorum homini regi … (Mt 22,2). Notandum, quod secundum sanctos principaliter sunt sex, ex quorum quolibet est melius … Expl.: … et sic dampnaretur, pro quibus se salvare putaret.

(306vb–311va) Dnca XXVI. (153,80). Inc.: Cum sublevasset oculos Ihesus … (Io 6,5).

Quia ewangelium dominice ultime, videlicet XXV. solet similiter legi in quadragesima … Expl.: … per hoc meremur eternam beatitudinem, quam nobis concedat pater et filius et spiritus sanctus. Amen. Sch.: Finitus est liber iste per me Udalricum Äntzingär vicarium ad sanctum Eygidium prope lacum sancti Wolfgangi anno etc. XLI. in die sanctorum Cosme et Damiani in nomine domini. Amen. (27.9.1441)

(311vb–312vb) leer.

3 (313ra–395va) NICOLAUS DE DINKELSBÜHL: SERMONESDE SANCTIS (Madre 221–243, 225, Hs. jeweils genannt).

(313ra–317va) Iohannes bapt. (Madre 238). Inc.: [Q]uis putas puer iste erit (Lc 1,66).

Ita scribitur Luce primo. Cum parentes et cognati ac vicini beati Iohannis waptiste vidissent

… Expl.: … donec videamus deum deorum in Syon celesti, qui nos perducat, qui sine fine vivit et regnat.

(317va–321va) Maria Magdalena (240). Inc.: Rogabat Ihesum quidam Phariseus, ut man-ducaret cum illo … (Lk 7,36). Conversio et penitencia beate Marie Magdalene data est nobis in exemplum, ut qui eam secuti sumus … Expl.: … scilicet quomodo Maria Magda-lena in sue conversionis inicio Christum multum et fortiter diligebat.

(321va–324va) Iacobus maior (241,1). Inc.: Nunc accessit ad eum mater filiorum Zebedei

… (Mt 20,20). Iudei Messiam per prophetas promissum estimabant temporaliter regnatu-rum in Ierusalem … Expl.: … talibus, quales vos aduc estis, sed humilibus corde; talibus enim paratum est a patre meo.

(324va) Iacobus maior (242,2). – (329rb) Assumptio BMV (221,1). – (331va) Assumptio BMV (222,2). – (337ra) Assumptio BMV (224,3). – (343va) Nativitas BMV (228,2). – (347ra) Nativitas BMV (227,1). – (353va) Michael archangelus (235,1). – (359rb) Michael archangelus (237,2).

(367rb–373va) Omnes sancti (230,1). Inc.: Videns Iesus turbas ascendit in montem … (Mt 5,1). Secundum beatum Ambrosium in tractatu super primo psalmo: Is qui agonis aliquam solemnitatem … Expl.: … nos tota mente et tota virtute tendere et feliciter perve-nire faciat Ihesus Christus dominus et redemptor noster, qui cum patre et sancto spiritu vivit et regnat unus deus in secula benedictus. Amen.

(373va–384vb) Omnes sancti (232,2). Inc.: Gloriosa dicta sunt de te, civitas dei … (Ps 86,3). Memini me in priori sermone huius festi aliqua dixisse de hiis, que gloriosam desiderabilem … Expl.: … semper amare et laudare faciat sancta trinitas et inseparabilis unitas, pater et filius et spiritus sanctus, unus deus in eternum benedictus.

(385ra–389vb) Omnes sancti (234,3). Inc.: Quod sancta mater ecclesia diversorum sanc-torum festa instituit per anni circulum diversis diebus votiva … Expl.: … et postremo omne aliud, quod delectare posset molestum, ut vult Bernardus in quadam epistula.

4 (390ra–394va) IOHANNES GEUSS: SERMO DE DEDICATIONE ECCLESIAE (Schneyer-Hödl Nr. 35).

Inc.: Votivis laudibus celebremus hanc diem et festivis eam gaudiis honoremus. Quod si nec religiosis competit nec sapientes decet ignorare … Expl.: … ut te quoque participem faciat virtutis glorie sue, ad quam nos perducat ipse idem salvator et glorificator noster Iesus Christus deus noster.

(394vb) leer.

5 (395ra) THOMASA KEMPIS: DE IMITATIONE CHRISTI, LIB. II, CAP. 4,1; CAP. 8,3–4; CAP. 8,1 (Ed. M. J. Pohl, Thomae Hemerken a Kempis opera omnia II. Freiburg/Br. 1904. – L. M. J. Delaissé, Le ms. autographe de Thomas a Kempis et “l’imitation de Jésus–

Christ” [Les publications de Scriptorium 2.1,2]. Paris, Bruxelles 1956, 180–404. – Dist-elbrink 89. Bloomfield 4633).

Üb.: De puritate. Inc.: Duabus alis homo sublevatur in celum terrenis: Simplicitate scilicet et puritate. Simplicitas debet esse in intencione … Expl.: … nec quidquam difficile videtur, sed quando non adest, tunc totum malum est.

Der vollständige Text Kat.-Nr. 19, 160va–198va (dort Angaben zur Lit.).

6 (395ra–b) NOTIZENMITMYSTISCHEM INHALT.

Inc.: Contemplacio vera et perfecta est collectio affectionum et omnium virium animae ad cognoscendum cum delectacione … Expl.: … lucem gentium, ut sis salus mea usque remum terre.

NC

57