• Keine Ergebnisse gefunden

Pergament und Papier. 2 + 362 Bl. 154×108. Diözese Passau (?), Mitte 15. Jh.

B: Wasserzeichen am Rand stark beschnitten. Papier mit deutlichen Schimmelflecken. Lagen: 11 + VI13 + 114 + VI26 + VII40 + 6.VI112 + (VI–1)123 + 20.VI363 + 1364. Moderne Bleistiftfoliierung, die das Vorsatz-blatt miteinbezieht. Mittelalterliche arabische Foliierung mit roter Tinte, beginnend auf Bl. 28, mit 94 endend auf Bl. 121. Ab Bl. 149 abermals zeitgleiche Foliierung mit arabischen Zahlen, endend auf Bl. 356. Spiegel, Vor- und Nachsatzbl. aus Pergament. Falze mit Pergamentstreifen verstärkt. Leder-ne Signakel an Bl. 28, 37, 53, 68, 109, 124, 149 und 220. Ehemals Signakel an den Bl. 46, 60 und 85.

S: Schriftraum (116–120)×(67–76), Bl. 106v–107v zweispaltig, 31–33 Zeilen, Schriftraum und Linierung mit Blindlinien oder Tinte eingetragen. Bastarda unterschiedlichen Ausführungsgrades mehrerer Hände der Mitte des 15. Jh.: 1) VD-Spiegel; 2) VD-Spiegel bis Bl. 1r; 3) Bl. 2v–27v; 4) Bl. 28r–122v und 124r–354v; 5) Bl. 122v; 6) Bl. 123r. Am Rand Korrekturen und Ergänzungen von mehreren zeitgleichen Händen.

A: Rote Überschriften, Rubriken, Auszeichnungsstriche, Satzmajuskeln in Lombardform und zwei- bis vierzeilige Perllombardinitialen. Vier fünf- bis achtzeilige rote Perllombarden (Bl. 28r, 46r, 59v und 68r).

E: Zeitgleicher Einband. Ehemals rotes Leder über Holz. Blindstempel auf dem HD: Rahmen und diagonale Unterteilung des Innenraums durch dreifache Streicheisenlinien; in den Ecken des Rah-mens und im Kreuzungspunkt der Diagonalen Rosetten; in den Feldern des Innenraums Rosetten, sechsblättrige Blüten und in Rhomben eingefasste Lilien. VD wohl dem HD zumindest ähnlich, aufgrund des Abriebs des Leders lassen sich die Stempel jedoch nicht mehr genau erkennen. Am R drei Doppelbünde. An VD und HD Messingbeschläge für ein noch erhaltenes ledernes Verschlussband.

G: Am R Schild mit heutiger Signatur, auf dem VD-Spiegel ältere Signaturen (LXXII und III J 5).

L: Spatzenegger 78.

1 (VD-Spiegel) KURZE GEDICHTE, LAT.

De BMV (Inc.: Virgo polo sumpta fac nobis prospera cuncta …), De sancta cruce (Walt-her, Init. 20348), De sancto Michaele (Walt(Walt-her, Init. 12248), De dedicatione ecclesiae (Inc.: Templum dei vivi faciat nos gracia Christi …) und De BMV (Inc.: Virginis filius sit nobis clemens et propicius …).

2 (1r) BENEDIKTIONEN für die Wochentage.

Üb.: Feria prima. Inc.: Deus misereatur nostri et benedicat nobis. Illuminat dominus vul-tum super nos (Ps 66,2) …

(1v) leer.

(2r) Aufzählung der Planetennamen.

3 (2v–14r) ASTRONOMISCHE TABELLEN ZUM MONDZYKLUS UND LITURGISCHES KALENDARIUM. – Von Januar bis Dezember, Diözese Passau.

Auf den Versoseiten Tabellen zum Mondzyklus, je eine für die Jahre 1458 und 1477, auf den Rektoseiten das Kalendarium. Zweizeilige rote KL-Initialen, Zahl der Monats-tage nach dem julianischen Kalender und dem Mondkalender (TK 653,3) in Rot. Gol-dene Zahl, A-Sonntagsbuchstaben, Kalenden-, Nonen- und Idenzählung in Rot. Fest-grade in Rot: S[ummum festum], M[edium festum], p[lenum officium], 3 lectiones,

an-1

tiphona. Heiligenfeste der Diözese Passau (insbesondere die Bischöfe Maximilianus und Valentinus – verglichen mit dem Missale Pataviense in GW M24626) – allerdings fehlt die Dedicatio ecclesiae Pataviensis. Astronomische Eintragungen zum Eintritt der Son-ne in die Monatszeichen (keiSon-ne Vermerke für Februar, Juni und Dezember), dem phy-sischen Beginn der Jahreszeiten (Herbst und Winter fehlen) und den caniculares (7.7.).

Symbolischer Tag der Auferstehung Christi (27.3.), des Beginns der Schöpfung (primus dies seculi, 18.3.) und der Erschaffung Adams (Adam creatus, 22.3.). Zahlreiche Nach-träge zu den Festgraden und Heiligenfesten; nachgetragen auch Sebaldus Nürnbergensis (19.7.; 1425 kanonisiert) und Leopoldus marchio Austriae (15.11.; 1484 kanonisiert).

4 (14v–15v) KOMPUTISTISCHE TABELLENMITERKLÄRENDEM TEXT.

Bl. 14v: Tabelle mit Sonntagsbuchstaben, Schalttagen und goldener Zahl für die Jah-re 1471–1502. Bl. 15r–v: zwei Tabellen für die Zahl der Wochen zwischen Nativitas dni und Invocavit, die Sonnenepakten, Datum von Septuagesima und Quadragesima, sowie den Terminen von Ostern, Litania minor und Pfingsten.

5 (16r) KOMPUTISTISCHE TABELLE mit den beweglichen Festen in Abhängigkeit von den Sonntagsbuchstaben.

6 (16v–17v) PRECES.

6.1 (16v–17r) PRECESMAIORES.

Üb.: Secuntur nunc preces maiores ad martires ed virgines. – (16v) pro omni gradu ecclesie, pro pastore nostro, pro antistite nostro, pro rege nostro, pro congregatione nostra, pro cunc-to populo katholico, pro pace et unitate ecclesie, pro nobismet ipsis, pro fratribus et sororibus nostris, pro iter agentibus, pro navigantibus in bonis, pro adversantibus et calumpniantibus nos, pro discordantibus, pro penitentibus, pro omnibus nobis bona facientibus, pro hiis qui se commendaverunt in nostras oraciones, pro afflictibus et captivis, pro infirmis, pro fruc-tibus terre, (17r) pro fidelibus defunctis, pro peccatis et negligenciis nostris.

6.2 (17r–v) PRECESMINORES.

Üb: Secuntur nunc preces minores ad horas etc. – (17v) pro antistite nostro, pro omnibus nobis bona facientibus, pro his qui se commendaverunt in nostras orationes, pro fidelibus defunctis, pro fratribus et sororibus nostris, pro afflictis et captivis, pro infirmis.

7 (17v–21r) ORDINARIUMFÜR SONN- UND WOCHENTAGE. 8 (21r–22v) SUFFRAGIA (Versikel und Orationen).

De sancta cruce, de beata virgine, de angelis, de sancto Iohanne baptista, de sancto Stepha-no, de omnibus sanctis, de sancta trinitate, de apostolis.

9 (23r–27v) OFFICIA.

(23r) BMV mit Hymnen AH 51/123 und AH 27/82.II, Str. 4–6. – (25v) Stephanus protom. mit Hymnus AH 48/79 (in der Fassung mit Doxologie).

10 (28r–107vb) PSALTERIUM, CANTICA, SYMBOLUM, ALLERHEILIGENLITANEI. 10.1 (28r–106v) PSALTERIUMFERIATUM UNDZUGEHÖRIGE TEXTE.

Matutinalpsalmen: (28r) Dominicis diebus. Ps 1. (38v) Feria II. Ps 26. (45v) Feria III.

Ps 38. (52v) Feria IV. Ps 52. (59v) Feria V. Ps 68. (66r) Feria VI. Ps 80. (76r) Sabbato.

Ps 97.

Vesperpsalmen: (84v) Dominicis diebus. Ps 109. (86r) Feria II. Ps 114. (93v) Feria III.

Ps 121. (94r) Feria IV. Ps 126. (94r) Feria V. Ps 131. (97r) Feria VI. Ps 137. (99r) Sab-bato. Ps 143.

(87r–93r) Ps 118 in der üblichen Unterteilung für Prim bis Non und (88r–89r) Symbo-lum Quicumque (CPL 167).

(105v–106r) Ps 149–150, zu einer Texteinheit zusammengezogen.

10.2 (101r–106v) BIBLISCHE CANTICAUND TEDEUM.

(101r) Confitebor tibi domini … (Is 12). (101r) Ego dixi in dimidio … (Is 38,10–20).

(101v) Exultavit cor meum … (I Sm 2,1–10). (102r) Cantemus domino … (Ex 15,1–19).

(102v) Domine audivi … (Hab 3,2–19). (103r) Audite caeli … (Dt 32,1–43). (104v) Be-nedicite omnia opera … (Dn 3,57–88, 3,56). (106r) Benedictus deus Israhel … (Lc 1,68–

79). Te deum …

10.3 (106v–107vb) Allerheiligenlitanei: Martyres: Stephanus, Clemens, Sixtus, Laurentius, Vincentius, Georgius, Blasius, Bonifatius, Fabianus, Sebastianus, Erasmus, Vitus, Mau-ritius, Kilianus und Dionysius. Confessores: Silvester, Leo, Martinus, Nicolaus, Hie-ronymus, Gregorius, Ambrosius, Augustinus, Benedictus, Bernhardus, Leonhardus, Antonius, Franciscus, Aegidius und Burchardus. Virgines: Maria Magdalena, Anna, Felicitas, Agatha, Agnes, Lucia, Ottilia, Caecilia, Margaretha, Catharina, Barbara, Dorothea, Elisabeth, Kunegundis und Ursula.

11 (108r) PRECES. (108v) leer.

12 (109r–122r) HYMNAR. 12.1 (109r–115r) PARSHIEMALIS.

(109r) Adv. dni (AH 2/21 mit Doxologie Deo patri sit gloria …). – Ad completorium (AH 51/47). – Ad laudes (AH 51/48; AH 51/49). – Nat. dni (AH 50/53, Str. 1–7 mit Doxologie). – (110r) Circumcisio dni (AH 50/26). – Epiphania (AH 50/53 Str. 8, 9, 11 und 13). – Septuagesima (AH 53/34; AH 52/2). – (111r) Dnca I. in quadragesima (AH 51/55). – Ad completorium (AH 51/22). – (111v) Ad laudes (AH 51/57). – Dnca II. in quadragesima (AH 51/54). – Dnca III. in quadragesima (AH 51/67). – (112r) Dnca IV.

in quadragesima (AH 51/58 mit varianter Doxologie). – Passio dni (AH 2/42, Str. 1, 3–8; AH 51/72). – (112v) Resurrectio dni (AH 51/85; AH 51/83). – (113r) Ascensio dni (AH 50/143; AH 51/89, Str. 1–4 und 6). – (113v) Oct. epiph. (AH 54/2). – (113v) Arma Christi (AH 52/6; AH 52/11). – Nicolaus (AH 51/183). – Conceptio BMV (AH 52/33).

– (114v) Ad completorium (AH 51/125, Str. 4–7). – Dorothea (AH 52/178).

12.2 (115r–122r) PARSAESTIVALIS.

(115r) Üb.: Incipit pars aestivalis et primo in vigilia penthecostes. – Pentecoste (AH 50/144 mit interpolierter Strophe nach Hss. CDS [vgl. AH]). – Trinitas (AH 51/40). – Corpus Christi (AH 50/386). – (115v) Iohannes bapt. (AH 50/96 mit Doxologie nach Hs. A [vgl. AH]). – (116r) Petrus et Paulus (AH 51/188). – (116v) Visitatio BMV (AH 48/402). – Ad completorium (AH 48/403, Str. 3 fehlt). – Maria Magdalena (AH 51/174).

– (117r) Anna (AH 52/101). – Laurentius (AH 51/172). – (117v) Assumptio BMV (AH 50/72, Str. 1–2, 4–8 mit Doxologie). – Nat. BMV (AH 51/125). – (118r) Michael (AH 50/146). – Omnes sancti (AH 50/228, Str. 1–2, 4, 6, 8 mit Doxologie). – Martinus (AH 27/153). – (118v) Elisabeth (AH 52/181). – (119r) Praesentatio BMV (AH 52/38 mit der gängigen Interpolation in Str. 3). – Praesentatio BMV (AH 52/39). – Catharina (AH 52/245, Str. 1–3, 7, 5, 8, zwischen den Str. 3, 7 und 5 die Str. 3–4 aus AH 52/247 eingeschoben, mit Doxologie Summa laus sit trinitati …). – (119v) Dedicatio ecclesiae (AH 51/102). – (120r) Apostoli (AH 51/108, nur der Anfang der Doxologie). – Martyres

(AH 51/112). – Martyr (AH 51/114a, Doxologie nach dem Römischen Brevier). – (120v) Confessores (AH 51/118). – Virgines (AH 50/21, mit Doxologie Deo patri sit gloria …).

– Annuntiatio BMV (AH 51/123). – (121r) Ad completorium (AH 27/82.II, Str. 4–6).

– Corpus Christi (AH 50/387). – Laurentius (AH 50/227). – (121v) Ad completorium (AH 51/44). – Ad completorium (AH 51/45). – Ad primam (AH 51/41). – (122r) Ad tertiam (AH 50/18 mit Doxologie). – Ad sextam (AH 50/19). – Ad nonam (AH 50/20).

12.3 (122r–123r) Nachträge.

(122r) Augustinus (AH 52/117). – (122v) Trinitas (AH 51/40 mit Doxologie). – Pente-coste (?) (AH 51/91, Str. 1–6 mit Doxologie Deo patri gloria …). – (123r) Inventio cru-cis (AH 50/223).

(123v) leer.

13 (124r–146v) COMMUNESANCTORUM.

(124r) Üb.: Incipit commune sanctorum in vigiliis apostolorum ad vesperas super psalmos feriales antiphona. (124r) Apostoli. (128r) Martyres. (133r) Martyr. (136v) Martyr et pontifex. (141r) Confessor non pontifex. (142r) Virgo et martyr.

14 (146v–147v) ORDINARIUMFÜR HEILIGEOHNEEIGENES FEST (Martyr, Martyres, Confessor et pontifex, Confessor non pontifex, Virgo).

(148r) Invokation Veni sancte spiritus, reple tuorum corda.

(148v) leer.

15 (149r–219r) PROPRIUMDETEMPORE, PARSAESTIVALIS, von Pfingsten bis zum letzten Sonn-tag nach Pfingsten unter Angabe der FerialSonn-tage.

(149r) Üb.: Incipit matutinale pars estivalis et primo in sancta nocte penthecostes ad ves-pera. (149r) Pentecoste … (156v) Trinitas … (169r) Dnca II. post pent. … (187r) Dnca VIII. post pent. (187v) Lesungen für den August. (191r) Lesungen für den September.

(199r) Lesungen für den Oktober. (202v) Lesungen für den November.

(206r–208v) Lesungen der Woche vor Beginn der Adventszeit: (206r) Baruch. (206v) Osee. Iohel. (207r) Amos. Abdias. (207v) Iona. (208r) Micha. Naum. Abacuc.

(208v–219r) Evangelienlesungen für die Zeit von Dnca VIII. bis Dnca XXVI. post pent.

(219v) Vermerk: Sequitur nunc de sanctis a festo penthecostes usque ad adventum domini etc., in alio sexterno quere.

16 (220r–354v) PROPRIUMDESANCTIS, PARSAESTIVALIS, von Petronella (31.05.) bis Barbara (04.12.).

Neben den mit Reimoffizien bedachten Heiligen (s. u.) sind Radegundis am 13.08.

(Bl. 269v) und Septem dormientes am 13.09. (Bl. 292r) hervorzuheben, die an diesen Tagen in den Diözesen Passau und Salzburg gefeiert wurden. Ebenfalls genannt sind die Translatio Ruperti am 24.09. (Bl. 299v) und die Translatio Virgilii am 26.09.

(Bl. 301v). Im Anschluss an die Visitatio BMV (Bl. 237r) folgt Bl. 240r–242r eine Bul-le Bonifaz‘ IX. betreffs dieses Fests. Eine spezifische Dedicatio eccBul-lesiae für Passau oder Salzburg fehlt, jedoch findet sich im Anschluss an das Fest der hl. Barbara ein allgemeines Formular zur Dedicatio ecclesiae (Bl. 351v–354v).

(220v–223r) ERASMUS. REIMOFFIZIUM (AH 25/96).

(226v–228r) ACHATIUS. REIMOFFIZIUM (AH 5/26).

1. Vesper: Ant. super ps.: O quam felix exercitus est iste … (vgl. AH 5, S. 93). – Resp. wie Resp. 3 der 3. Nokturn. – Ant. ad magn. wie Ant. ad magn. der 1. Vesper von AH 5/28.

2. Nokturn: Resp. 2 wie Resp. 2 der 3. Nokturn. – Resp. 3 wie Resp. 1 der 3. Nokturn.

3. Nokturn: Ant. 3 wie Ant. 3 der 2. Nokturn nach Hs. A (vgl. AH). – Resp. 1 wie Resp. 2 der 2. Nokturn. – Resp. 2 wie Resp. 3 der 2. Nokturn. – Resp. 3 wie AH unter Angabe einer alternativen Str.: Achacius legem dei meditanda iugiter …

Laudes wie Laudes von AH 5/28.

2. Vesper wie 2. Vesper von AH 5/28.

(240r–242r) BONIFATIUS IX.: BULLA ‘SUPERNIBENIGNITASCONDITORIS’ (Druck: Magnum bullarium romanum, Nachdruck der Ausgabe Rom 1739–1753, Bd. 3.2, Graz 1964, 378f.).

(246v–248r) MARGARETA. REIMOFFIZIUM (AH 28/3).

(255r–257r) ANNA. REIMOFFIZIUM (AH 5/35).

3. Nokturn: Resp. 2 ungereimt: Benedicta tu inter mulieres Anna … – Resp. 3 ungereimt:

O beata et gloriosa parens Anna …

Laudes: Ant. ad ben. wie Ant. der 2. Vesper.

2. Vesper: Ant. ad magn. wie Ant. ad ben. in AH 25/18.

(262v–264v) TRANSLATIO VALENTINI EP. PATAVIENSIS. REIMOFFIZIUM (nicht in AH oder bei Chevalier verzeichnet).

1. Vesper: Ant.: Spem tuam senciamus aggregati te laudamus … Matutin: Intr.: Prona mente sompno spreto …

1. Nokturn: Ant. 1: Impiorum viam sprevit presul ab infancia … – Resp. 1: Accepit grande bravium currens pater in stadio …

2. Nokturn: Ant. 1: Notanter deum timuit … – Resp. 1: Non hesitavit postulare … 3. Nokturn: Ant. 1: Repromissam obtinuit presul Valentinus … – Resp. 1: Reportavit mnas duplatas …

Laudes: Ant.: In mensa dei gracia temporum per spacia … – Ant. ad ben.: Luxit dies celebris quando fax in tenebris …

2. Vesper: Ant.: Exultet Valentinus almus pater in spiritu … (289r–290v) TRANSLATIO KUNEGUNDIS. REIMOFFIZIUM (AH 26/77).

2. Vesper: Resp. fehlt.

(295r–v) LAMBERTUS. REIMOFFIZIUM (AH 26/79).

Nur Ant. ad magn. der 1. Vesper und die Ant. ad laudes.

(302v–304v) WENCESLAUS. REIMOFFIZIUM (AH 5/96).

1. Vesper: Ant. wie AH mit der alternativen Ant. ad magn. (vgl. AH 5, 203).

3. Nokturn: Tropus fehlt.

2. Vesper: Ant. ad magn. wie Ant. ad magn. der 1. Vesper.

(311v–313r) MAXIMILIANUSEP. LAUREACENSIS. REIMOFFIZIUM (AH 5/73).

3. Nokturn: Ant. wie AH, Umstellung der Strophenfolge: 1, 3, 2.

Laudes: ohne Ant. 5. – Ant. ad ben. ungereimt: Iste sanctus digne in memoriam vertitur hominum …

2. Vesper: fehlt.

(313r–315r) COLOMANNUS. REIMOFFIZIUM (AH 13/95).

1. Vesper: Ant. mit zusätzlicher Strophe wie Ant. 6 der 2. Nokturn von AH 13/34.

1. Nokturn: Ant. nur 1–3. – Resp. nur 3, 2, 1.

2. Nokturn: Ant. wie Ant. 3–5 der 1. Nokturn. – Resp. 1 wie Resp. 4 der 1. Nok- turn. – Resp. 2 wie Resp. 1 der 2. Nokturn. – Resp. 3 wie Resp. 3 der 3. Nokturn.

3. Nokturn: Ant. 1: In domino confidens iustus impios non veritus … – Ant. 2–3 wie Ant. 3 und 2 der 2. Nokturn. – Resp. 1 wie Resp. 2 der 2. Nokturn. – Resp. 2 wie Resp.

4 der 3. Nokturn.

(315r–317v) HEDWIGIS. REIMOFFIZIUM (AH 26/28).

1. Vesper: Zusätzlich Resp. 3 der 1. Nokturn.

1. Nokturn: Resp. 3 wie Resp. 3 der 1. Nokturn in AH 26/29.

(319r–320v) TRANSLATIO MARTHAE. REIMOFFIZIUM (AH 28/18).

3. Nokturn: Ant. wie AH, Umstellung der Strophenfolge: 1, 3, 2.

2. Vesper: Ant. ad magn. ungereimt: Adonay Ihesu Christe imperator celorum … (321v–323r) URSULA. REIMOFFIZIUM (AH 5/87).

Matutin: Intr. um folgende Verse erweitert: Adoremus sempiternum / collaudantes in eternum / regem sponsum virginum.

3. Nokturn: Ant. wie AH, Umstellung der Strophenfolge: 1, 3, 2. – Resp. 4 wie Resp.

der 1. Vesper.

Laudes: Ant. ungereimt, eingestreut die Ant. ad nonam horam der AH. – Ant. ad ben.

Nox precessit mesticie / dies venit leticie …

2. Vesper: Ant. ad magn.: Felix locus felix ecclesia / que tantarum virginum viget memo-ria …

(327v–329v) EUSTACHIUS. REIMOFFIZIUM (AH 26/2).

1. Vesper: Resp. der 1. Vesper von AH 26/4 interpoliert.

(335v–337r) ELISABETH. REIMOFFIZIUM (AH 25/90).

(337v–340r) PRAESENTATIO BMV. REIMOFFIZIUM (AH 24/25).

1. Vesper: Ant. ad magn. wie Ant. ad magn. der 2. Vesper.

3. Nokturn: Resp. wie AH, Umstellung der Strophenfolge: 1, 3, 2.

2. Vesper: Resp. nach der Hs. B (vgl. AH). – Ant. ad magn. wie Resp. der 2. Vesper.

(343r–344v) CATHARINA. REIMOFFIZIUM (AH 26/69).

1. Vesper: Ant. super ps. und Ant. ad magn. wie AH 26/73. – Resp. wie AH.

Matutin: Intr. wie AH 26/73.

1. Nokturn: Ant. 1–3. – Resp. 1–3.

2. Nokturn: Ant. 1–3. – Resp. 1–2 wie Resp. 2–3. – Resp. 3 wie Resp. 1 der 3. Nokturn.

3. Nokturn: Ant. 1–3 der 3. Nokturn. – Resp. 1 wie Resp. 1 der 2. Nokturn. – Resp. 2 wie Resp. 3 der 3. Nokturn. – Resp. 3: O Christi pietas (vgl. AH 26, 203).

2. Vesper: Ant.: Voce cordis et oris … (vgl. AH 26, 202).

(344v–346v) VIRGILIUS. REIMOFFIZIUM (AH 5/93).

1. Vesper: umgedichtete Ant. super ps. nach dem Gregoroffizium (siehe Lesartenappa-rat in AH).

(349v–351v) BARBARA. REIMOFFIZIUM (AH 25/42).

Matutin: Intr.: Laudes deo assidue … (vgl. AH 25, 120).

3. Nokturn: Resp. 3 wie Resp. der 1. Vesper.

Horen: fehlen.

(355r–364v) leer.

RL/BK

19

SERMONES

Papier. 420 Bl. 153×(101–106). 2. Hälfte 15 Jh.

Die Handschrift besteht aus zwei Teilen: Teil I: Bl. I–II, 1–297; Teil II: Bl. 298–416.

E: Zeitgleicher Ledereinband: Braunes Leder über Holz. VD=HD: Streicheisenrahmen. R drei Doppel-bünde. Am HD ledernes Verschlussband befestigt, am VD zwei Löcher, um das Band hindurchzufüh-ren. Seiten jedoch dermaßen aufgequollen, dass sich die Hs. nicht mehr verschließen lässt.

G: R Schild mit aktueller Signatur, VD zwei ältere Signaturen (LXXIII und III J 6). Auf dem VD-Spiegel Besitzvermerk liber ecclesie Maticensis, quem d(ominus?) Wolfgangus Odperger, canonicus ibi-dem, dedit ad librariam anno 1524. Der Tod des Wolfgang Odperger, Kanoniker in Mattsee, ist für den 30. April 1524 vermerkt (vgl. Mattsee, Stiftsarchiv, Calendarium II, 4r).

L: Spatzenegger 78.

I (I–II, 1–297)

B: Wasserzeichen stark beschnitten am Rand. Lagen: III + (VI–1)11 + 24.VI297. Doppelblatt 65/66 kopf-über eingeheftet. Neuzeitliche Bleistiftfoliierung. Nach Bl. 147 und 234 je ein Blatt ungezählt. Pa-pierspiegel. Lagenfalze mit Pergamentstreifen verstärkt.

S: Schriftraum (103–110)×(65–68), 22–27 Zeilen, Schriftraum mit Tinte gerahmt. Bastarda der 2. Hälf-te des 15. Jh. von zwei Händen: 1) Bl. 1r–156r; 2) Bl. 156v–294v.

A: Rote Überschriften, Auszeichnungsstriche, Unterstreichungen, Paragraphenzeichen und zweizeilige Lombardinitialen.

(Ir–IIv) leer.

1 (1r–294v) SERMONESDETEMPORE. – SERMONESDESANCTIS eingestreut.

(1r–7v) ANTONIUS AZARODE PARMA: Dnca I. in adv. dni (Schneyer I 290, Nr. 1). Inc.:

Cum appropinquasset Ihesus Ierosolimis … (Mt 21,1). Tempus, quod hodie incipit et du-rabit usque ad nativitatem domini, vocatur ab ecclesia adventus domini … Expl.: … Se-cundo quod sit iustus ut Ioseph; tercio compunctus ut Helias; quarto devotus ut Daniel.

(7v–14r) Dnca II. in adv. dni. Inc.: In illo tempore dixit Ihesus discipulis suis: ‘Erunt signa in sole’ … (Lc 21, 25). Nota, dominus Ihesus ante hoc ewangelium admonet disci-pulos suos, ut non seducantur ab hiis, qui … Expl.: … quarto propter defensionem, quia potentissimus est et non accipit munera etc.

(14r–17r) Dnca III. in adv. dni. Inc.: Cum audisset Iohannes in vinculis … (Mt 11,2). In isto ewangelio agitur de tercio adventu domini, qui est in mente hominis fidelis … Expl.:

… quarto propter suavitatem; quinto propter superfluitatem; et sexto propter utilitatem.

(17r) Dnca IV. in adv. dni. Inc.: Miserunt Iudei ab Ierosolimis sacerdotes et Levitas … (Io 1,19). Circa hoc ewangelium notandum, quod Iudei fraudulenter miserunt ad Iohannem secundum Chrisostomum …

(19v) Dnca infra oct. nat. dni. Inc.: Erant Ioseph et Maria mater Ihesu mirantes … (Lc 2,33). Notandum, quod in hoc ewangelio narrantur ea, que futura sunt de puero Ihesu …

(22v) Dnca IV. in adv. dni. Inc.: Gaudete in domino semper … (Phil 4,4). Notandum est, quod triplex est gaudium, scilicet carnale, spirituale et eternale …

(23v) Quattuor tempora. Inc.: Nota, quare ieiunamus quattuor temporibus anni. Illius sunt plures cause secundum racionabile (recte Racionale?) …

(25r) Epiphania et dnca infra oct. epiph. Inc.: Cum factus esset Ihesus annorum duodecim 2

… (Lc 2,42). Circa hoc ewangelium nota, quod cum Christus per septem annos fuisset in Egipto et per quinque fuisset in Nazareth …

(30r) IOHANNES LUDOVICUS DE HERBIPOLI: Nat. dni (Schneyer-Hödl Nr. 134). – (33v) PEREGRINUSDE OPPELN: Stephanus protom. (Schneyer IV 565, Nr. 203).

(35v) Johannes ev. Inc.: Dilectus meus michi et ego … (Ct 2,16). Circa istam diccionem Christi ad Iohannem de duobus possumus querere. Primo, que fuit causa, quod Christus in tantum eum dilexit …

(37r) Circumcisio dni. Inc.: Postquam consumati sunt dies octo … (Lc 2,21). Notandum, quod hodierna dies propter quattuor causas solempnis habetur. Primum est octava nativi-tatis …

(44v) Epiphania (vgl. Schneyer VIII 271, Nr. 16). – (49v) GRECULUS: Epiphania (Schney-er I 807, Nr. 180).

(50v) Oct. epiph. Inc.: Tunc venit Ihesus a Galilea in Iordanem ad Iohannem … (Mt 3,13).

In die epiphanie dictum est de tribus miraculis in ea factis, scilicet de apparicione stelle magis et quomodo eum adoraverunt – de isto satis dictum est supra …

(53v) Dnca I. post epiph. Inc.: Nupcie facte sunt … (Io 2,1). Notandum, quod Iohannis primo habetur, quod Iohannes waptista dicit discipulis suis ‘Ecce agne dei’ …

(56r) Conversio Pauli. Inc.: Domine, quid vis me facere … (Act 9,6). Ubi notandum, quod aversio est motus a iusticia in iusticiam (!) et ita fit per liberum arbitrium…

(59v) Dnca II. post epiph. Inc.: Cum descendisset Ihesus de monte, secute sunt … (Mt 8,1).

Nota, quod dominum secute sunt turbe in monte multe, ut habetur Mathei quarto … (66v) NICOLAUSDE DINKELSBÜHL: Dnca IV. post epiph. (Madre 137,14).

(67v) Dnca IV. post epiph. Inc.: Simile factum est regnum celorum homini, qui seminat semen bonum in agro suo … (Mt 13,24). Nota, regnum celorum multis modis capitur et secundum Remigium in proposito capitur pro filio dei …

(71r) Septuagesima. Inc.: Simile est regnum celorum homini patrifamilias … (Mt 20,1).

Notandum, sancta mater ecclesia hodie incipit septuagesimam, que significatur tempus derivacionis et durat ab Adam usque ad Moysen …

(78v) Sexagesima. Inc.: Cum turba plurima conveniret … (Lc 8,4). Circa hoc ewangelium nota, quod auditores verbi dei sunt in quadruplici differencia …

(82v) Quinquagesima. Inc.: Assumpsit Ihesus duodecim discipulos … (Lc 18,31). Circa inicium huius ewangelii est notandum, quod dominus sepe predixit discipulis suis suam passionem …

(85v) Dnca I. in quadragesima. Inc.: Ductus est Ihesus in desertum … (Mt 4,1). Notandum, hec hystoria ewangelica facta est statim post baptismum Christi, ut dicitur Marci primo … (90r) Dnca II. in quadragesima. Inc.: Egressus Ihesus secessit in partes Tyri et Sydonis

… (Mt 15,21). Nota, in principio capituli Mathei XV. habetur, quod scribe et Pharisei increpabant Ihesum et hoc quod …

(92r) Dnca III. in quadragesima. Inc.: Erat Ihesus eiciens demonium … (Lc 11,14).

Notandum, quod primum secundum Nicolaum de Lyra Pharisei ex consideracione operum Christi et ex consideracione scripturarum …

(98r) Dnca IV. in quadragesima. Inc.: Hec dominica vocatur primo dominica leticie et significat septimam etatem, in (!) letabimur in celesti Ierusalem cum domino …

(103v) Dnca in passione dni. Inc.: Quis ex vobis arguet me de peccato … (Io 8,46). Nota, Iudei vocaverunt Christum legis transgressorem, seductorem, blasphematorem, divinitatis usurpatorem …

(107v) Dnca palmarum. Inc.: Hoc enim sentite in vobis, quod et in Christo Ihesu … (Phil 2,5). Nota, quod secundum Wilhelmum in Racionali hec dominica in tribus est pri-vilegiata …

(112v) Dnca resurrectionis dni. Inc.: Maria Magdalene et Maria Iacobi et Salomee … (Mc 16,1). Probavit dominus resurreccionem suam primo per angelos, qui non mentiun-tur …

(113v) Dnca I. post oct. paschae. Inc.: Cum esset sero die illa una sabbatorum … (Io 20,19). Circa hoc ewangelium nota, quod sero uno modo pro fine diei capitur et sic Christus apparuit sero discipulis in die resurreccionis sue …

(117r) Dnca II. post oct. paschae. Inc.: In illo tempore dicit Ihesus discipulis suis: ‘Ego sum pastor bonus’ … (Io 10,11). Sciendum est, quod deus in primo die creacionis sue creavit angelos in celo, qui propter obedienciam et humilitatem suam vocantur oves … (125r) Dnca II. post oct. paschae. Inc.: Christus passus est pro nobis … (I Pt 2,21). In hac epistola beatus Petrus primo proponit nobis beneficium, quod passio Christi nobis meruit …

(126v) ANTONIUS AZARODE PARMA: Dnca III. post oct. paschae (Schneyer I 305, Nr. 199).

(132v) Dnca III. post oct. paschae. Inc.: Modicum et non videbitis … (Io 16,16). In ho-dierno ewangelio ostendit Christus primo suam passionem ibi ‘Modicum et iam non vide-bitis me’, id est a tempore mortis non videvide-bitis me …

(140r) ANTONIUS AZARODE PARMA: Dnca IV. post oct. paschae (Schneyer I 305, Nr. 200).

(143v) Dnca IV. post oct. paschae. Inc.: Omne datum optimum et omne donum perfectum desursum est … (Iac 1,17). In hac epistola beatus Iacobus tangit dona spiritualia a deo data et eciam temporalia. Ubi notandum, quod differencia est inter datum optimum et donum perfectum …

(147*r) Dies rogationum. Inc.: Nota, quod circa peticionum tria sunt consideranda, scili-cet petencium necessitas, peticionis congruitas et salvatoris largitas …

(147*v) Dnca V. post oct. paschae. Inc.: Estote factores verbi dei … (Iac 1,22). In hac epistola Iacobus docet nos, quomodo debemus audire verbum dei et facere …

(149v) Purificatio BMV. Inc.: Postquam completi sunt dies purgacionis Marie … (Lc 2,22).

Notandum, hodierna sollempnitas dicitur primo excellentis oblacionis festum, hodie enim dei filius est in templum oblatus; secundo dicitur festum patentis illustracionis, hodie namque …

(152v) IACOBUS A VORAGINE: Legenda aurea, De litania maiore et minore (Graesse Nr. 70/Maggioni Nr. 66= Schneyer III 437, Nr. 55 [dort unter Iohannes Contractus]).

– (154v) NICOLAUS DE DINKELSBÜHL: Dnca V. post oct. paschae (Madre 145, Nr. 47).

(158r) Vigilia asc. dni. Inc.: Vidit et patrem meum … (Io 14,9?). Eciam sibi similis sit omnis homo velox ad audiendum (Iac 1,19). Beatus Iacobus docet nos, quomodo debemus aures regere, lingwam refrenare et cor mitigare …

(159r) Ascensio dni. Inc.: Recumbentibus undecim discipulis apparuit illis Ihesus … (Mc 16,14). Sed notandum, quod, ut dicit magister in Hystoria scolastica, Ihesus hodie discipulis bis apparuit … (164r) Schreiberinvokation: Hilff aus Maria.

(164r) Dnca infra oct. asc. dni. Inc.: Estote ita prudentes et vigilate in oracionibus … (I Pt 4,7). In hac epistola beatus Petrus monet nos, ut digne preparemus corda nostra ad exspectandum et recipiendum spiritum sanctum …

(167r) NICOLAUSDE DINKELSBÜHL: Dnca infra oct. asc. dni (Madre 145, Nr. 49b).

(169r) Pentecostes. Inc.: In illo tempore dixit Ihesus discipulis suis: ‘Si quis diliget me’

… (Io 14,23). Circa hoc ewangelium primo notandum, quod dominus ante hoc oracionem dixit discipulis suis in die cene, quoniam Iudas Zelotes quesivit ab eo …

(174v) Trinitas. Inc.: Benedicat nos deus noster … (Ps 66,8). Nota, mater sancta ecclesia per anni circulum peragit festum trium personarum representans, quod indivisibilis sunt tres persone …

(180v) Dnca II. post pent. Inc.: Karissimi, Deus karitas est … (I Io 4,8). Sed nota, in

hac epistola principaliter tangitur de dileccione dei et proximi. Ubi notandum, quod duplex est caritas …

(182r) Dnca II. post pent. Inc.: Homo quidam erat dives et induebatur purpura et bisso

… (Lc 16,19). Circa hoc ewangelium nota, quod non legitur, quod res suas iniuste acqui-sierit et possederit, sed quia inutiliter expendidit et hoc …

(187r) Dnca III. post pent. Inc.: Nolite mirari, fratres, si odit vos mundus … (I Io 3,13).

In hac epistola invitamur ad opera caritatis et primo removetur impedimentum, primo ibi

‘Nolite’ …

(195r) Dnca IV. post pent. Inc.: Humiliamini sub potenti manu dei … (I Pt 5,6). In hac epistola ponuntur tria. Primum est causa, que exaltat hominem in vitam eternam et est humilitas …

(200r) Dnca IV. post pent. Inc.: Erant appropinquantes publicani et peccatores ad Ihesum

… (Lc 15,1). Nota quod, ut dicit Gregorius in omilia hodierna, Cristus non solum misit publicanos et peccatores ad se colloquendum …

(204v) Dnca V. post pent. Inc.: Omnes unanimes in oracione estote … (I Pt 3,8). In hac epistola beatus Petrus hortatur nos esse concordes, secundo quare nos convocavit, tercio de sequela boni et prohibicione mali …

(208r) Dnca V. post pent. Inc.: Estote misericordes sicut et pater … (Lc 6,36). Sed not-andum, quod dominus in principio ewangelii monet nos ad opera misericordie exercenda

(214v) Dnca VI. post pent. Inc.: Cum turbe irruerent in Ihesum, ut audirent … (Lc 5,1).

Circa hoc ewangelium notandum, quod verisimile, ut dicunt doctores, est, quod illa vocacio apostolorum facta est …

(218r) Dnca VII. post pent. Inc.: In illo tempore dixit Ihesus discipulis suis: Amen dico vobis, nisi habundaverit iusticia vestra plus quam scribarum et Phariseorum … (Mt 5,20).

Sed nota secundum quod habetur Mathei quinto in fine, quod dum Ihesus predicaret et sanaret omnem langworem in populo …

(225v) Dnca VIII. post pent. Inc.: Sed nondum dominus exiret de finibus Tiri et Sydonis et venisset ad mare Galilee (vgl. Mc 7,31) et cum asscendisset (!), ut dicit Matheus ewan-gelista capitulo XV., tunc adducunt ad eum cecos, surdos et mutos (vgl. Mt 15,30) … (228v) Dnca. IX. post pent. Inc.: Debitores sumus spiritui et non carni … (Rm 8,12).

Circa principium epistole nota, quod quilibet in hac vita existens habet tres debitores, qui-bus ipse obligatur …

(233r) Dnca X. post pent. Inc.: Homo quidam erat dives, qui habebat villicum … (Lc 16,1).

Postquam dominus Phariseis dixerat parabolam de dragma et ove perdita et de filio prodi-go, incipit dicere ad discipulos suos parabolam presentis ewangelii …

(238r) Dnca XI. post pent. Inc.: Cum appropinquaret Ihesus Ierosolimis videns civitatem et flevit … (Lc 19,41). Sed nota, quod Christus in die palmarum venisset ad Montem Oli-veti et essent in decessu montis alii ex turba …

(242r) Dnca XII. post pent. Inc.: Dixit Ihesus ad quosdam … hanc dicens: ‘Duo homines

(242r) Dnca XII. post pent. Inc.: Dixit Ihesus ad quosdam … hanc dicens: ‘Duo homines