• Keine Ergebnisse gefunden

Papier. 284 Bl. 299×210. Bayern/Österreich, um 1407

B: Wasserzeichen: Ochsenkopf (Piccard II/XII 143: 1410–1412), Ochsenkopf (ähnlich Piccard II/VI 232), Ochsenkopf (ähnlich Piccard II/XII 147), Ochsenkopf (Piccard II/VI 235: 1406–1410), Lilie mit Stern (Piccard XIII/I 348: 1409). Lagen: 3.13* + (II–2)7 + 17.VI212 + VIII228 + 2.VI252 + 2.V271 + VI283 + 4.1287. Nur selten Reklamanten. Fehlerhafte zeitnahe Foliierung beginnt mit 5. Bl. 1–4 und 6 fehlen. Die Zahl 33 wurde bei der Zählung ausgelassen, die Zahl 254 ist doppelt vergeben.

Vorne liegen zwei Blätter (hier 2* und 3*) bei, die als 291 und 292 gezählt sind. Erstes freies Blatt ist nicht gezählt. Vom ersten Blatt wurde gut ein Viertel abgeschnitten. Von Bl. 143 wurde unterhalb des Textes ein Dreieck herausgeschnitten. Nach Bl. 69 ist ein Schaltblatt der Größe 147×163 ein-geheftet. Bl. 262 ist das obere Eck abgerissen, der dadurch verlorene Text wurde auf einem beige-legten Zettel von der Größe 87×130 nachgetragen. Auf den Blättern der ersten beiden Lagen Mäusefraß. – In den Falzen mit karolingischer Minuskel beschriebene Pergamentstreifen aus einer Bibelhandschrift (?) des 10. Jahrhunderts mit roten Unterstreichungen, Rubriken in Capitalis rus-tica, blauen einzeiligen Initialen. Vorhandene Stellen: Mt 4,3; Lc 2,18; Mt 2,1; Io 1,10-11; Mt 20,1;

Hbr 1,2; Hbr 1,7.

S: Schriftraum (224–238)×(148–160), 2 Spalten, durch Tintenlinien begrenzt. 5 Schreiber, Anfang 15. Jh.: 1) Bl. 7vb–77vb: 50–56 Zeilen. Bastarda mit Schleifen; 2) Bl. 78ra–228vb: 35–40 Zeilen.

Bastarda; 3) Bl. 229ra–271vb: 39–46 Zeilen. Bastarda, Bl. 268vb auf 1407 datiert; 4) Bl. 272ra–b, 274ra–280ra: 44–47 Zeilen; 5) Bl. 272rb–273rb: 42 Zeilen. Marginal Korrekturen und Zusätze ver-schiedener Hände. Bl. 69*r sorgfältige schleifenlose Bastarda, 2. Hälfte 15. Jh.

A: Rote Auszeichnungsstriche, Paragraphenzeichen, Unterstreichungen, Interpunktion und Überschrif-ten. Zweizeilige Lombardinitialen zu Beginn jeder Heiligenbeschreibung. Bl. 113va–114rb, 123rb und 126vb sind die Initialen zusätzlich mit schwarzer Tinte verziert. Möglicherweise ist Egidius Jägär der Rubrikator, sein Name ist Bl. 268vb in Rot eingetragen.

E: Zeitgenössischer Einband. Leder über Holz. Ursprünglich fünf Messingbuckel auf dem VD und HD.

Auf dem VD fehlt der im linken unteren Eck, auf dem HD ist nur der im rechten oberen Eck vor-handen. Je zwei Schließenbeschläge auf dem HD und VD sind nicht mehr vorvor-handen. Fünf Doppel-bünde. Leder bei der unteren Kapitale ist abgebrochen. Auf dem VD ein Pergamentstreifen als Ti-telschild mit der Aufschrift Novum Passionale in Textualis formata des 15. Jh.

G: Bl. 69*r und 268vb Besitzvermerk (?):Egidius Jäger canonicus Maticensis bzw. Egidius Jägär 1451.

Jäger ist auch Vorbesitzer von Kat.-Nrr. 23 und 38. Er war Kanonikus in Mattsee und ist laut Matt-see, Stiftsarchiv, Calendarium II, 12v bzw. Calendarium III, 13v am 30.12.1482 gestorben. Er ist auch für die Herstellung bzw. Anschaffung von Michaelbeuern, StiB, Man. cart. 51 (3. Viertel 15. Jh.), Man.

cart. 56 (1452) und Man. cart. 65 (3. Viertel 15. Jh.), sowie von Salzburg, St. Peter, StiB, b X 16 (1466) verantwortlich. Außerdem ist er als Schreiber von Michaelbeuern, StiB, Man. cart. 33 (1447–

1456) nachzuweisen (vgl. Koll 15, Anm. 42). – Auf dem Spiegel VD mit Bleistift die alten Signaturen Mspt. XXXXIII und III E 5.

L: B. Fleith, Studien zur Überlieferungsgeschichte der lateinischen Legenda aurea (Subsidia hagiogra-phica, 72). Bruxelles 1991, 161b (LA 410). – Spatzenegger 78.

1 (7vb) BARTHOLOMAEUS TRIDENTINUS: LIBEREPILOGORUMINGESTASANCTORUM (PROLOGUS) (Ed. E. Paolo, Bartolomeo da Trento, Firenze 2001. – Kaeppeli 471).

Inc.: Augustino professionis mee legiffero docente didici habere caritatem et facere quicquit vellem … Expl.: … quos tabernaculo domini offero dei mei, qui est in sancto, sanctifica-cioni reconmendo.

Lit.: A. Ferrua, Bartolomeo di Trento, in: DBI VI 778a–779a.

2 (8ra–271vb) IACOBUS A VORAGINE: LEGENDAAUREA (Ed. Graesse. Maggioni. – Kaeppeli 2154).

Üb.: De adventu domini sequitur. Inc.: Adventus domini per quatuor septimanas agitur ad significandum, quod quatuor sunt adventus … Expl.: … in quo Christus habitet per 7

graciam, ut tandem in eo habitare dignetur per gloriam, quod ipse nobis prestare dignetur, qui vivit et regnat dominus per omnia secula seculorum. Amen. (268vb) Sch.: Egidius Jägär 1451. Et sic est finis passionalis novi de sanctis per anni circulum sub anno incar-nacionis domini 1407 feria tercia post festum sancti Georgii martiris. (26.4.1407)

(8ra) Adventus domini (Graesse Nr. 1/Maggioni Nr. 1). – (11rb) Andreas (Nr. 2/Nr. 2).

– (15ra) Nicolaus (Nr. 3/Nr. 3). – (17va) Lucia (Nr. 4/Nr. 4). – (18va) Thomas (Nr. 5/

Nr. 5). – (20vb) Nativitas dni (Nr. 6/Nr. 6). – (23rb) Anastasia (Nr. 7/Nr. 7). – (23vb) Stephanus (Nr. 8/Nr. 8). – (26ra) Iohannes ev. (Nr. 9/Nr. 9). – (28rb) Innocentes (Nr. 10/

Nr. 10). – (29vb) Thomas Cantuariensis (Nr. 11/Nr. 11). – (30vb) Silvester (Nr. 12/

Nr. 12). – (35ra) Circumcisio dni (Nr. 13/Nr. 13). – (37va) Epiphania dni (Nr. 14/ Nr. 14).

– (39vb) Paulus eremita (Nr. 15/Nr. 15). – (40rb) Remigius (Nr. 16/Nr. 16). – (40vb) Hilarius (Nr. 17/Nr. 17). – (41va) Macarius (Nr. 18/Nr. 18). – (42rb) Felix (Nr. 19/Nr. 19).

– (42vb) Marcellus (Nr. 20/Nr. 20). – (42vb) Antonius (Nr. 21/Nr. 21). – (44ra) Fabianus (Nr. 22/Nr. 22).

(44rb) Prisca. Inc.: Beata Prisca nobilis romana tercio decimo etatis sue anno est iussa a Claudio imperatore in templo Apollinis … Auch Fritzlar, Dombibliothek, Ms. 83, 183vb.

(44rb) Sebastianus (Nr. 23/Nr. 23). – (46ra) Agnes (Nr. 24/Nr. 24). – (47rb) Vincentius (Nr. 25/Nr. 25). – (48va) Basilius (Nr. 26/Nr. 26). – (50va) Iohannes Elemosinarius (Nr. 27/Nr. 27). – (52rb) Conversio sancti Pauli (Nr. 28/Nr. 28). – (53ra) Paula (Nr. 29/

Nr. 29). – (54vb) Iulianus (Nr. 30/Nr. 30, Etymologie fehlt). – (56vb) Septuagesima (Nr. 31/Nr. 31). – (57va) Sexagesima (Nr. 32/Nr. 32). – (58ra) Quinquagesima (Nr. 33/

Nr. 33). – (58va) Quadragesima (Nr. 34/Nr. 34). – (59rb) Ieiunium quattuor temporum (Nr. 35/Nr. 35). – (59vb) Ignatius (Nr. 36/Nr. 36). – (60vb) Purificatio BMV (Nr. 37/

Nr. 37). – (64ra) Blasius (Nr. 38/Nr. 38). – (65ra) Agatha (Nr. 39/Nr. 39). – (66vb) Ve-dastus (Nr. 40/Nr. 40). – (66vb) Amandus (Nr. 41/Nr. 41). – (67rb) Valentinus (Nr. 42/

Nr. 42). – (67vb) Iuliana (Nr. 43/Nr. 43). – (68rb) Cathedra sancti Petri (Nr. 44/Nr. 44).

– (69vb) Matthias (Nr. 45/Nr. 45; Bl. 69*v s. Nr. 3). – (72ra) Gregorius (Nr. 46/Nr. 46).

– (76vb) Longinus (Nr. 47/Nr. 47). – (77ra) Benedictus (Nr. 49/Nr. 48). – (80va) Patri-cius (Nr. 50/Nr. 49). – (81vb) Annuntiatio BMV (Nr. 51/Nr. 50). – (85rb) Passio dni (Nr. 53/Nr. 51). – (90vb) Resurrectio dni (Nr. 54/Nr. 52). – (95rb) Maria Aegyptiaca (Nr. 56/Nr. 54). – (96va) Ambrosius (Nr. 57/Nr. 55). – (100va) Georgius (Nr. 58/Nr. 56).

– (103ra) Marcus ev. (Nr. 59/Nr. 57). – (104vb) Marcellinus (Nr. 60/Nr. 58). – (105ra) Secundus (Nr. 55/Nr. 53). – (106ra) Virgo quaedam Antiochena (Nr. 62/Nr. 60). – (107vb) Petrus martyr (Nr. 63/Nr. 61). – (113va) Vitalis (Nr. 61/Nr. 59). – (113vb) Philippus ap.

(Nr. 65/Nr. 62). – (114rb) Iacobus ap. (Nr. 67/Nr. 63). – (117vb) Inventio crucis (Nr. 68/

Nr. 64). – (121ra) Iohannes ante portam latinam (Nr. 69/Nr. 65). – (121va) Litania maior et minor (Nr. 70/Nr. 66). – (123rb) Ascensio dni (Nr. 72/Nr. 67). – (126vb) Sanc-tus spiriSanc-tus (Nr. 73/Nr. 68). – (131ra) Gordianus (Nr. 74/Nr. 69). – (131ra) Nereus et Achilleus (Nr. 75/Nr. 70). – (131vb) Pancratius (Nr. 76/Nr. 71). – (132ra) Urbanus (Nr. 77/Nr. 72). – (132va) Petronella (Nr. 78/Nr. 73). – (133ra) Petrus exorcista (Nr. 79/

Nr. 74). – (133rb) Primus et Felicianus (Nr. 80/Nr. 75). – (133vb) Barnabas (Nr. 81/

Nr. 76). – (135va) Vitus et Modestus (Nr. 82/Nr. 77). – (136rb) Quiricus et Iulita eius mater (Nr. 83/Nr. 78). – (136vb) Marina virgo (Nr. 84/Nr. 79). – (137ra) Gervasius et Prothasius (Nr. 85/Nr. 80).

(138rb) Achatius et sociorum eius. – Inc.: Temporibus Adriani imperatoris passio sanc-torum decem millia martirum, quos glorificavit deus …

(138vb) Nativitas Iohannis baptistae (Nr. 86/Nr. 81). – (141va) Iohannes et Paulus (Nr. 87/Nr. 82). – (142va) Leo pp. (Nr. 88/Nr. 83). – (142vb) Petrus ap. (Nr. 89/Nr. 84).

– (147ra) Paulus (Nr. 90/Nr. 85).

(153rb) Udalricus. Inc.: Udalricus nomen est theutunicus et potest interpretari vel rich, idest valde dives, nam patrem et matrem habuit claros genere …

(156vb) Exemplum Udalrici. Inc.: Libet autem nunc stilum convertere ad scribendum quedam miracula martiris sancti, quia minus prolixum esset omnia enarrare …

(162ra) Septem fratres (Nr. 91/Nr. 86). – (162rb) Theodora (Nr. 92/Nr. 88). – (163vb) Margareta (Nr. 93/Nr. 89).

(166vb) Heinricus. Inc.: Henricus primus imperator, secundus rex Romanorum, dux erat Noricorum, cui desponsata fuit …

(167rb) Divisio apostolorum (Schneyer VII 473,40). Inc.: Divisio apostolorum udibus (!) Iulii a multis sollempniter celebratur, quia ea die post domini ascensionem …

(168ra) Alexius (Nr. 94/Nr. 90). – (169rb) Praxedis (Nr. 95/Nr. 91). – (169va) Maria Magdalena (Nr. 96/Nr. 92). – (173va) Apollinaris (Nr. 97/Nr. 93). – (174va) Christina (Nr. 98/Nr. 94). – (175rb) Iacobus maior (Nr. 99/Nr. 95). – (178vb) Christophorus (Nr. 100/

Nr. 96). – (181ra) Septem dormientes (Nr. 101/Nr. 97). – (182va) Nazarius et Celsus (Nr. 102/Nr. 98). – (184ra) Felix pp. (Nr. 103/Nr. 99). – (184rb) Simplicius et Faustinus (Nr. 104/Nr. 100). – (184va) Martha (Nr. 105/Nr. 101). – (185vb) Abdon et Sennen (Nr. 106/Nr. 102). – (186ra) Germanus ep. (Nr. 107/Nr. 103). – (187rb) Eusebius (Nr. 108/

Nr. 104). – (188rb) Maccabaei (Nr. 109/Nr. 105). – (188va) Petrus ad vincula (Nr. 110/

Nr. 106). – (190vb) Stephanus pp. (Nr. 111/Nr. 107). – (191ra) Inventio Stephani protom.

(Nr. 112/Nr. 108). – (192va) Dominicus (Nr. 113/Nr. 109). – (196vb) Sixtus (Nr. 114/

Nr. 110). – (197ra) Donatus (Nr. 115/Nr. 111). – (198ra) Cyriacus (Nr. 116/Nr. 112). – (198va) Laurentius m. (Nr. 117/Nr. 113). – (204rb) Hyppolitus et socii eius (Nr. 118/

Nr. 114). – (205va) Assumptio BMV (Nr. 119/Nr. 115). – (214vb) Bernardus (Nr. 120/

Nr. 116). – (218rb) Timotheus (Nr. 121/Nr. 117). – (218va) Simphorianus (Nr. 122/

Nr. 118). – (218vb) Bartholomeus (Nr. 123/Nr. 119). – (222rb) Augustinus (Nr. 124/

Nr. 120). – (229ra) Decollatio Iohannis bapt. (Nr. 125/Nr. 121). – (231va) Felix et Adauc-tus (Nr. 126/Nr. 122). – (231vb) Aegidius (Nr. 130/Nr. 123). – (232va) Nativitas BMV (Nr. 131/Nr. 127). – (235rb) Protus et Iacinctus (Nr. 136/Nr. 130). – (236rb) Exaltatio crucis (Nr. 137/Nr. 131). – (238rb) Cornelius et Cyprianus (Nr. 132/Nr. 133). – (238rb) Lampertus (Nr. 133/Nr. 135). – (238vb) Matthaeus ap. (Nr. 140/Nr. 136). – (239va) Mau-ritius et socii eius (Nr. 141/Nr. 137). – (240va) Cosmas et Damianus (Nr. 143/Nr. 139).

– (241va) Michael arch. (Nr. 145/Nr. 141). – (243vb) Hieronymus (Nr. 146/Nr. 142).

(245ra) Remigius. Inc.: Remigius dicitur a remi, quod est pascens, et geos, quod est terra, quasi pascens terrenos doctus … Auch Wien, ÖNB, Cod. Ser. n. 3621, 117ra.

(245va) Franciscus (Nr. 149/Nr. 145). – (246vb) Dionysius, Rusticus et Eleutherius (Nr. 153/Nr. 149). – (248ra) Calixtus (Nr. 154/Nr. 150). – (248rb) Lucas ev. (Nr. 156/

Nr. 152). – (250rb) Undecim milia virgines (Nr. 158/Nr. 154).

(251rb) Thaisis meretrix (Nr. 152/Nr. 148). Anfang und Schluss fehlen. Inc.: Thaisis, que cum omnia vendidisset, ad locum, quem abbas constituerat, perrexit …

(251va) Symon et Iudas (Nr. 159/Nr. 155). – (252vb) Omnes sancti (Nr. 162/Nr. 158).

– (254ra) Commemoratio animarum (Nr. 163/Nr. 159). – (256va) Eustachius (Nr. 161/

Nr. 157). – (258ra) Leonardus (Nr. 155/Nr. 151). – (258vb) Quattuor coronati (Nr. 164/

Nr. 160). – (259ra) Theodorus (Nr. 165/Nr. 161). – (259rb) Martinus ep. (Nr. 166/Nr. 162).

– (261rb) Briccius (Nr. 167/Nr. 163). – (261va) Caecilia (Nr. 169/Nr. 165). – (263ra) Clemens (Nr. 170/Nr. 166). – (266ra) Catharina (Nr. 172/Nr. 168). – (268ra) Iacobus intercisus (Nr. 174/Nr. 170). – (269ra) Dedicatio ecclesiae (Nr. 182/Nr. 178).

3 (69*r) ABSCHRIFT EINES BRIEFS des Salzburger Erzbischofs Konrad von Fohnsdorf (1291–1312) an den Passauer Bischof Bernhard von Prambach (1285–1313) zur Frage

über die Abhaltung der Vigilie und des Festes des Hl. Matthias (23.2.) im Schaltjahr.

Der Erzbischof berichtet, dass er unter Absprache mit den Bischöfen von Gurk, Chiem-see und Seckau die Vigilie nicht am Mittwoch, wenn das der Aschermittwoch ist, son-dern erst am Donnerstag zu feiern beschlossen hat. Besitzvermerk: Egidius Jäger ca-nonicus Maticensis.

Üb.: In vigilia Mathiae nota. Inc.: Venerabili in Christo fratri amico karissimo domino Bernardo ecclesie Pataviensis episcopo … Consulacioni vestre, qua nos requiritis celebran-dis vigilia et festo beati Mathie apostoli proxima affutura, in quo etiam bissextus occurret

… Expl.: … observacionem illam in queque post futura tempora duraturam vestris man-dabimus breviariis per totam vestram diocesim annotari. Datum Salczburg in nonis Ianua-rii.

(69*v) leer.

4 (272ra–280ra) LEGENDAEVELSERMONES.

(272ra) Inc. mut.: … quattuor bona recipit anima post esum huius agni. Primum est consolacio visitacionis divine postquam notatur … Expl.: … virga oris sui et spiritu la-biorum suorum interficiet imperium. Ite maledicti in ignem eternum. Rogemus.

(272rb–273rb) Florianus (BHL 3054). Inc.: In diebus illis regnantibus Dyocleciano et Maximiano imperatoribus facta est persecucio christianorum … Expl.: … in conversione Aquilino preside regnante domino nostro Ihesu Christo, cui est honor et gloria in secula seculorum. Amen.

(274ra–276vb) De passione domini (Schneyer VII 650, Nr. 50–51). Inc.: Omnis anima, que afflicta non fuerit … (Lc 23,29). Verba ista scripta sunt in Levitico, non incongrue predicare possunt de isto, nam dies ista vere propiciacionis … Expl.: … qui melius esset nature ire non fuisse quam habere sic cor induratum. Rogemus.

(277ra–277rb) Exzerpte aus EUGIPPIUS: VITA S. SEVERINI (Ed. des Gesamttextes CSEL 9,2). Inc.: Tempore, quo rex Attila Hunorum defunctus est, utrumque Pannonia ceteraque confinia Danubii … Expl.: … qui blandimenta seculi quasi atrocem bestiam fugientes Christum cunctis affectibus pretulerunt.

(277va–278va) Catharina. Inc.: Legitur in quadam hystoria, quod beata Katherina, cum esset annorum sex vel septem, puella tenella … Expl.: … in amore Christi permanentes nulli alteri valuit assentire, sed tenens secum annulum Ihesu Christi. Auch Herzogenburg, StiB, Cod. 42, 1r und Graz, UB, Ms. 1314, 21v.

(278va–280ra) Visitatio BMV. Inc.: Post sex menses concepcionis Iohannis waptiste, cum angelus annunciavit virgini gloriose, quando dixit … Expl.: … secundo magis est festivi-tatis hec dies, quia obviacio cum spiritu sancto celebratur, scilicet Iohannis et Elizabat.

(273v; 280rb–287r) leer.

5 (287v) NOTIZ, DT., kaum leserlich; ein dominus Georgius wird angesprochen.

NC/SL

29