© Verlag Hölder-Pichler-Tempsky GmbH, Wien 3
Inhalt
Teil LATEIN IN UNSERER ZEIT LATEIN IN UNSERER ZEIT Lehrplanmodul 4-jh. Latein Lehrplanmodul 6-jh. Latein
Teil 1: ROSTRA DIE MACHT UND DAS WORT
Politik und Rhetorik Politik und Gesellschaft
1.1 ÜT: M. Tullius Cicero: de re publica V 1 (gek.) ... 5
IT: Dante Alagherius: de monarchia II 3, 1-3 (gek.) ... 5
1.2 ÜT: P. Ovidius Naso: Fasti I 197-218 (gek.) ... 8
IT: Thomas Campanella: Civitas Solis cap. 16 (gek.)... 8
1.3 ÜT: Petronius: saturae 119 (gek.) ... 11
IT: Hildebert v. Lavardin: epistolae I 15 ... 11
1.4 ÜT: Thomas Morus: Utopia II, 5 (gek.) ... 14
IT: Q. Horatius Flaccus: carmen III 2, 13-24 ... 14
1.5 ÜT: Papst Leo XIII: Enzyklika Rerum novarum cap. 35 (39) (gek.) ... 18
IT: M. Valerius Martialis: epigrammaton IV 5 ... 18
1.6 ÜT: Pseudo-Sallustius: epistula ad Caesarem senem I 7, 2-5 (gek.) ... 21
IT: Thomas Hobbes: Leviathan cap. XVII (gek.) ... 21
1.7 ÜT: Jacobus de Cessolis: liber de moribus hominum et officiis nobelium IV 7 ... 24
IT: P. Flavius Vegetius Renatus: epitoma rei militaris I 13, III pr. (gek.) ... 24
1.8 ÜT: Franz Hebenstreit: homo hominibus vss. 496-509 (gek.) ... 27
IT: M. Tullius Cicero: epistulae ad Quintum fratrem III 5. 4 (gek.) ... 27
Politik und Rhetorik Rhetorik, Propaganda, Manipulation
1.9 ÜT: Macrobius: Saturnalia III 16, 13 (gek.) ... 30IT: M. Tullius Cicero: de oratore II 237 f. (gek.) ... 30
1.10 ÜT: Marcus Tullius Cicero: oratio post reditum ad Quirites habita 3 f. (gek.) ... 33
IT: Res gestae divi Augusti cap. XXIV ... 33
1.11 ÜT: Macrobius: Saturnalia III 14, 7 (gek.) ... 37
IT: M. Tullius Cicero: de officiis I 134 (gek.) ... 37
1.12 ÜT: Panegyrici Latini III 23, 1-4 (gek.) ... 41
IT: Pseudo-Cicero: in C. Sallustium invectiva 16 f. (gek.) ... 41
1.13 ÜT: M. Porcius Cato: orationum reliquiae frg. 42 (gek.) ... 44
IT: Cornelius Tacitus: dialogus de oratoribus 29, 1 f. (gek.) ... 44
1.14 ÜT: Pseudo-Quintilianus: declamationes maiores XII 27 (gek.) ... 47
IT: Quintus Tullius Cicero: commentariolum petitionis 44 f. (gek.) ... 47
1.15 ÜT: M. Tullius Cicero: de divinatione I 21 f. ... 50
IT: Pseudo-Sallustius: invectiva in M. Tullium Ciceronem 2 (gek.) ... 50
1.16 ÜT: Giovanni Pico della Mirandola: oratio de hominis dignitate § 37 (gek.) ... 54
IT: Livius: periochae LIX und Gellius: noctes Atticae I 6, 2 ... 54
Teil 2: AMOR VINCIT OMNIA AMOR VINCIT OMNIA Liebe, Lust und Leidenschaft Eros und Amor
2.1 ÜT: Petronius: saturae 126 (gek.) ... 57IT: Hildebert v. Lavardin: carmina minora 24. De quodam servo ... 57
2.2 ÜT: Il Panormita (Antonio Beccadelli): Hermaphroditus 30 (gek.) ... 60
IT: C. Plinius: epistulae VI 7 (gek.) ... 60
2.3 ÜT: Apuleius: Metamorphosen X 21 f. (gek.) ... 63
IT: P. Ovidius Naso: amores II 18, 5-12 ... 63
2.4 ÜT: Codex clm 19411, epistula IV 1 (Auswahl) ... 67
IT: P. Ovidius Naso: amores II 4, 39-46 ... 67
2.5 ÜT: Carmen Priapeum LXVIII (gek.) ... 71
IT: Ex epistulis duorum amantium 77 ... 71
4 © Verlag Hölder-Pichler-Tempsky GmbH, Wien
2.6 ÜT: T. Maccius Plautus: Miles gloriosus 1229–1241 (gek.) ... 74
IT: De nuntio sagaci 37-46 ... 74
2.7 ÜT: Erasmus v. Rotterdam: Oda amatoria (gek.) ... 78
IT: CIL IV Suppl. 5296 ... 78
2.8 ÜT: P. Ovidius Naso: amores III 3, 1-16 (gek.) ... 82
IT: Carmen Buranum 154 ... 82
Teil 3: GRUNDFRAGEN DER GRUNDFRAGEN DER MENSCHLICHEN EXISTENZ MENSCHLICHEN EXISTENZ Formen der Lebensbewältigung Suche nach Sinn und Glück
3.1 ÜT: M. Pacuvius: frg 262 ex incertis fabulis ... 86IT: L. Annaeus Seneca: epistulae morales LXI 1... 86
3.2 ÜT: C. Lucilius: carminum reliquiae frg. 1326-1338 (Marx) ... 89
IT: M. Tullius Cicero: de officiis II 18 (gek.) ... 89
3.3 ÜT: L. Annaeus Seneca: epistulae morales LXX 20 f. (gek.) ... 92
IT: T. Lucretius Carus: de rerum natura III 938-948 (gek.) ... 92
3.4 ÜT: M. Tullius Cicero: de finibus bonorum et malorum I 43 f. (gek.) ... 95
IT: Q. Horatius Flaccus: epistulae I 2, 44-53 ... 95
3.5 ÜT: Renatus Cartesius: epistola ad principiorum philosophiae interpretem Gallicum pag. 3... 98
IT: Phaedrus: fabulae IV 18 ... 98
3.6 ÜT: Erasmus v. Rotterdam: moriae encomium cap. 35 (gek.) ... 102
IT: Anthologia Latina 471 (gek.) ... 102
3.7 ÜT: M. Valerius Martialis: epigrammaton XI 56 (gek.) ... 105
IT: L. Annaeus Seneca: de providentia VI 1-3 (gek.) ... 105
3.8 ÜT: L. Caecilius Firmianus Lactantius: divinae institutiones V 17 (gek.) ... 108
IT: A. Persius Flaccus: saturae III 66-72 ... 108
Teil 4: IOCUS – IAMBUS – SATURA IOCUS – IAMBUS – SATURA Heiteres und Hintergründiges Witz, Spott, Ironie
4.1 ÜT: M. Valerius Martialis: epigrammaton V 61 (gek.) ... 111IT: Erasmus v. Rotterdam: moriae encomium cap. 31 (gek.) ... 111
4.2 ÜT: Erasmus v. Rotterdam: moriae encomium cap. 39 (gek.) ... 114
IT: C. Lucilius, Saturae frg. 482 ff., 492 ff. ... 114
4.3 ÜT: C. Lucilius, Saturae frg. 151 ff., 329 f., 1245... 118
IT: Petronius: saturae c. 141 (gek.) ... 118
4.4 ÜT: Petronius: saturae c. 57, 1-4 (gek.) ... 121
IT: Epistolae obscurorum virorum II 12 (gek.) ... 121
4.5 ÜT: Poggio Bracciolini: Facetiae 210 (gek.) ... 124
IT: C. Valerius Catullus c. 110... 124
4.6 ÜT: C. Valerius Catullus c. 39 (gek.) ... 127
IT: Poggio Bracciolini: Facetiae 210 (gek.) ... 127
4.7 ÜT: Phaedrus: liber fabularum III 18 (gek.) ... 130
IT: Ecbasis cuiusdam captivi vss. 661-674 (gek.) ... 130
4.8 ÜT: T. Maccius Plautus, Mostellaria vss. 319-330... 133
IT: Babio vss. 261-272 (gek.) ... 133