• Keine Ergebnisse gefunden

5 Neue sterisch anspruchsvolle CpPN-Liganden 5.1 CpPN-Liganden mit Tetrahydropentalen-Einheit

10 Literatur

[1] P.J. Shapiro, E. Bunel, W.P. Schaefer, J.E. Bercaw, Organometallics 1990, 9, 867-869.

[2] Bei der Reaktionskontrolle via protonenbreitbandentkoppelter 31P-NMR-Spektroskopie können die Proben direkt aus der Lösung entnommen und anschließend analysiert werden. Die Methode profitiert von dem mit einer natürlichen Häufigkeit von 100% vorkommenden

31P-Kern, der mit einen Kernspin von ½ über ein hohes gyromagnetisches Verhältnis verfügt.

[3] L. Pauling, The Nature of The Chemical Bond, 3rd ed., Cornell, University Press, Ithaca, NY, 1960.

[4] (a) J.H. Shin, T. Hascall, G. Parkin, Organometallics 1999, 18, 6-9; (b) J.H. Shin, B.M. Bridgewater, G. Parkin, Organometallics 2000, 19, 5155-5159.

[5] V.V. Kotov, E.V. Avtomonov, J. Sundermeyer, K. Harms, D.A. Lemenovskii, Eur. J. Inorg. Chem. 2002, 678-691.

[6] (a) N.S. Hillesheim, M. Elfferding, T. Linder, J. Sundermeyer, Z. Anorg. Allg. Chem. 2010, 1776-1782; (b) N.S. Hillesheim, Diplomarbeit, Marburg, 2007.

[7] N.S. Hillesheim, laufende Dissertation, Marburg, 2010.

[8] C. Lichtenberg, Diplomarbeit, Marburg, 2009.

[9] S. Böttger, laufende Diplomarbeit, Marburg, 2010.

[10] H. Staudinger, J. Meyer, Helv. Chim. Acta 1919, 2, 635-646.

[11] (a) P. Molina, M.J. Vilaplana, Synthesis 1994, 1197-1198; (b) H. Stolzenberg, B. Weinberger, W.P. Fehlhammer, F.G. Pühlhofer, R.

Weiss, Eur. J. Inorg. Chem. 2005, 21, 4263-4271; (c) T.W. Chiu, Y.H. Liu, K.M. Chi, Y.S. Wen, K.L. Lu, Inorg Chem. 2005, 44, 6425-6430.

[12] N. Kocher, D. Leusser, A. Murso, D. Stalke, Chem. Eur. J. 2004, 10, 3622-3631.

[13] (a) D.G. Gilheany, Chem. Rev. 1994, 94, 1339-1374; (b) A. Dobado, H. Martinez-Garcia, J.M. Molina, M.R. Sundberg, J. Am. Chem.

Soc. 1998, 120, 8461-8471; (c) D.B. Chesnut, J. Phys. Chem. A 2003, 107, 4307-4313.

[14] U. Wannagat, R. Munstedt, Phosphorus, Sulfur Silicon Relat. Elem. 1987, 29, 233-237.

[15] (a) A.W. Johnson, W.C. Kaska, K.A.O. Starzewski, D.A. Dixon, Ylides and Imines of Phosphorus, John Wiley & Sons Verlag, New York, 1993; pKs-Werte in DMSO und ACN siehe: (b) T. Rodima, V. Mäemets, I. Koppel, J. Chem. Soc., Perkin Trans. 1 2000, 2637-2644.

[16] U. Schubert, N. Hüsing, Synthesis of Inorganic Materials, Wiley-VCH Verlag, Weinheim, 2000.

[17] (a) E.F.V. Striven, K. Turnbull, Chem. Rev. 1988, 88, 297-368; (b) F.P. Cossio, C. Alonso, B. Lecea, M. Acerbe, G. Rubiales, F.

Palacios, J. Org. Chem. 2006, 71, 2839-2847.

[18] R.W. Reed, B. Santarsiero, R.G. Cavell, Inorg. Chem. 1996, 35, 4292-4300.

[19] Y.G. Golobolov, L.F. Kasukhin, Tetrahedron 1992, 48, 1353-1406.

[20] beispielhaft: (a) K. Huynh, A.J. Lough, M.A.M. Forgeron, M. Bendle, A.P. Soto, R.E. Wasylishen, I. Manners, J. Am. Chem. Soc. 2009, 131, 7905-7916; (b) G.R. Gómez, I. Fernandez, F.L. Ortiz, R.D. Price, M.G. Davidosn, M.F. Mahon, J.A.K. Howard, Organometallics 2007, 26, 514-518.

[21] beispielhaft: (a) K.T.K. Chan, L.P. Spencer, J.D. Masuda, J.S.J. McCahill, P. Wei, D.W. Stephan, Organometallics 2004, 23, 381-390;

(b) L. Boubekeur, L. Ricard, N. Mézailles, P.L. Floch, Organometallics 2005, 24, 1065-1074; (c) D. Aguilar, M. Contel, R. Navarro, E.P.

Urriolabeitia, Organometallics 2007, 26, 4604-4611; (d) P. Braunstein, J. Pietsch, Y. Chauvin, A. DeCian, J. Fischer, J. Organomet. Chem.

1997, 529, 387-393; (e) C.C. Brown, C. Glotzbach, D.W. Stephan, Dalton Trans. 2010, 39, 9626-9632.

[22] beispielhaft: C-H. Qui, S-B. Zhang, J-H. Sun, J. Organomet. Chem. 2005, 690, 3946-3950.

[23] M. Witt, H.W. Roesky, Chem. Rev. 1994, 94, 1163-1181.

[24] E.W. Abel, S.A. Mucklejohn, Inorg. Chim. Acta 1979, 37, 107-111.

[25] M. Sauthier, J. Fornies-Camer, L. Toupet, R. Reau, Organometallics 2000, 19, 553-562.

[26] (a) M.T. Reetz, E. Bohres, R. Goddard, Chem. Commun. 1998, 935-936; (b) J.M. Brunel, O. Legrand, S. Reymond, G. Buono, J. Am.

Chem. Soc. 1999, 121, 5807-5808.

[27] (a) K. Kreischer, J. Kipke, M. Bauerfeind, J. Sundermeyer, Z. Anorg. Allg. Chem. 2001, 627, 1023-1029 ; (b) L. Boubekeur, L. Ricard, N. Mezailles, P. Le Floch, Organometallics 2005, 24, 1065-1074 ; (c) L. LePichon, D.W. Stephan, X. Gao, Q. Wang, Organometallics 2002, 21, 1362-1366.

[28] (a) L.P. Spencer, R. Altwer, P. Wei, L. Gelmini, J. Gauld, D.W. Stephan, Organometallics 2003, 22, 3841-3854 ; (b) L. Beaufort, F.

Benvenuti, L. Delaude, A.F. Noels, J. Molec. Catal. A : Chem. 2008, 283, 77-82.

[29] D. Zhu, P.H.M. Budzelaar, Organometallics 2008, 27, 2699-2705.

[30] (a) C.A. Wheaton, B.J. Ireland, P.G. Hayes, Organometallics 2009, 28, 1282-1285; (b) S. Marks, R. Köppe, T.K. Panda, P.W. Roesky, Chem. Eur. J. 2010, 16, 7096-7100.

[31] (a) R. Vollmerhaus, R. Tomaszewski, P. Shao, N.J. Taylor, K.J. Wiacek, S.P. Lewis, A. Al-Humydi, S. Collins, Organometallics 2005, 24, 494-507; (b) C. Qi, S. Zhang, Appl. Organomet. Chem. 2006, 20, 70-73; (c) R. Vollmerhaus, P. Shao, N.J. Taylor, S. Collins, Organometallics 1999, 18, 2731-2733.

[32] D.W. Stephan, F. Guerin, R.E. von Haken Spence, L. Koch, X. Gao, S.J. Brown, J.W. Swabey, Q. Wang, W. Xu, P. Zoricak, D.G.

Harrison, Organometallics 1999, 18, 2046-2048.

[33] (a) Y.G. Golobolov, I.N. Zhmurova, I.F. Kasukhin, Tetrahedron 1981, 37, 437-472; (b) Y.G. Golobolov, I.F. Kasukhin, Tetrahedron 1992, 48, 1353-1406.

[34] (a) C. Widauer, H. Grützmacher, I. Shevchenko, V. Gramlich, Eur. J. Inorg. Chem. 1999, 10, 1659-1664; (b) P. Molina, C. López-Leonardo, J. Llamas-Botía, C. Foces-Foces, C. Fernández-Castaño, Tetrahedron 1996, 52, 9629-9642.

[35] M. Alajarin, C. Conesa, H.S. Rzepa, J. Chem. Soc., Perkin Trans. 2 1999, 1811-1814.

[36] J.E. Leffler, R.D. Temple, J. Am. Chem. Soc. 1967, 89, 5235-5246.

[37] (a) F.L. Lin, H.M. Hoyt, H. van Halbeek, R.G. Bergman, C.R. Bertozzi, J. Am. Chem. Soc. 2005, 127, 2686-2695; (b) J.E. Leffler, R.D.

Temple, J. Am. Chem. Soc. 1967, 89, 5235-5246.

[38] Y.G. Gololobov, L.F. Kasukhin, Tetrahedron 1992, 48, 1353-1406.

[39] (a) J.E. Leffler, Y. Tsuno, J. Org. Chem. 1963, 28, 902-906; (b) T.A. van der Kaap, F. Bickelhaupt, Chem. Ber. 1984, 117, 915-924.

[40] A.W. Johnson, W.C. Kaska, K.A.O. Starzewski, D.A. Dixon, Ylides and Imines of Phosphorus, John Wiley & Sons Verlag, New York, 1993.

[41] H. Zimmer, G. Singh, J. Org. Chem. 1963, 28, 483-486.

[42] D. Guo, X. Yang, T. Liu, Y. Hu, Macromol. Theory Simul. 2001, 10, 75-78.

[43] K.A. Rufanov, A.R. Petrov, V.V. Kotov, F. Laquai, J. Sundermeyer, Eur. J. Inorg. Chem. 2005, 3805-3807.

[44] C. Freund, N. Barros, H. Gornitzka, B. Martin-Vaca, L. Maron, D. Bourissou, Organometallics 2006, 25, 4927-4930.

[45] P. Oulié, C. Freund, N. Saffon, B. Martin-Vaca, L. Maron, D. Bourissou, Organometallics 2007, 26, 6793-6804.

[46] J. Sundermeyer, K.A. Rufanov, A.R. Petrov, M. Elfferding, M. Winkenstette, Internationales Patent, WO/2009/068000, 2009.

[47] A.R. Petrov, K.A. Rufanov, B. Ziemer, P. Neubauer, V.V. Kotov, J. Sundermeyer, Dalton Trans. 2008, 909-915.

[48] R.P. Hughes, J.R. Lomprey, Inorg. Chim. Acta 1995, 240, 653-656.

[49] M.T. Blankenbuehler, J.P. Selegue, J. Organomet. Chem. 2002, 642, 268-274 (siehe auch hier zitierte Literatur).

[50] T.K. Panda, M.T. Gamer, P.W. Roesky, Organometallics 2003, 22, 877-878.

[51] N.K. Hangaly, Diplomarbeit, Marburg, 2008.

[52] (a) E. Fluck, R. Braun, Phosphorus, Sulfur Silicon Relat. Elem. 1986, 29, 23; (b) M.A. Howells, R.D. Howells, N.C. Baenzinger, D.J.

Burton, J. Am. Chem. Soc. 1973, 95, 5366-5370; (c) T.A. Mastryukova, M.I. Kabachnik, Russ. Chem. Rev. 1983, 52, 1012-1029.

[53] (a) O.I. Kolodyazhnyi, L.A. Repina, Y.G. Golobolov, Zh, Obshch. Khim. 1974, 44, 1275-1282; (b) O.I. Kolodyazhnyi, V.P. Kukhar, Zh, Obshch. Khim. 1979, 49, 1992-2001.

[54] A.R. Petrov, K.A. Rufanov, N.K. Hangaly, M. Elfferding, K. Harms, J. Sundermeyer, Mendeleev Commun. 2010, 20, 197-199.

[55] A.R. Petrov, Dissertation, Marburg, 2008.

[56] (a) T.S. Piper, G. Wilkinson, J. Inorg. Nucl. Chem. 1956, 3, 104-124; (b) G. Wilkinson, T.S. Piper, J. Inorg. Nucl. Chem. 1956, 2, 32-37.

[57] (a) W.R. Roth, Tetrahedron Lett. 1964, 17, 1009-1013; (b) H.P. Fritz, C.G. Kreiter, J. Organomet. Chem. 1965, 4, 313-319.

[58] V.A. Mironov, E.V. Sobolev, A.N. Elizarova, Tetrahedron 1963, 19, 1939-1958.

[59] P. Jutzi, Chem. Rev. 1986, 86, 983-996.

[60] (a) J. Szymoniak, J. Besancon, A. Dormond, C. Moise, J. Org. Chem. 1990, 55, 1429-1432; (b) F. Mathey, J.-P. Lampin, Tetrahedron 1975, 31, 2685-2690; (c) W-K. Wong, Polyhedron 1990, 9, 2901-2909; (d) K.A. Fallis, G.K. Anderson, N.P. Rath, Organometallics 1992, 11, 885-888.

[61] (a) J.E. Bentham, E.A.V. Ebsworth, H. Moretto, D.W.H. Rankin, Angew. Chem. 1972, 84, 683; Angew. Chem. Int. Ed. 1972, 11, 640;

(b) P. Jutzi, H. Saleske, Chem. Ber. 1984, 117, 222-233.

[62] G.G. Garvin, T.J. Sloan, R. Puddephatt, Polyhedron 1987, 6, 1797-1802.

[63] C5Me4HPPh2: H. Schumann, T. Ghodsi, L. Esser, E. Hahn, Chem. Ber. 1993, 126, 591-594; C5Me4HPMe2: M. Visseaux, A. Dormond, M.M. Kubicki, C. Moise, D. Baudry, M. Ephritikhine, J. Organomet. Chem. 1992, 433, 95-106.

[64] C. Lichtenberg, M. Elfferding, L. Finger, J. Sundermeyer, J. Organomet. Chem. 2010, 17, 2000-2006.

[65] L. Finger, Bachelorarbeit, Marburg, 2009.

[66] R. Broussier, E. Bentabet, P. Mellet, O. Blacque, P. Boyer, M.M. Kubicki, B. Gautheron, J. Organomet. Chem. 2000, 598, 365-373.

[67] (a) Y.G. Gololobov, L.F. Kasukhin, Tetrahedron 1992, 48, 1353-1406; (b) C.D. Hall, B.R. Tweedy, N. Lowther, Phosphorus, Sulfur Silicon Relat. Elem. 1997, 123, 341-358.

[68] (a) D.H. Valentine Jr., J.H. Hillhouse, Synthesis 2003, 16, 2437-2460; (b) M.C. Simpson, D.J. Cole-Hamilton, Coord. Chem. Rev. 1996, 155, 163-207.

[69] S.E. Chaouch, J-C. Guillemin, T. Karpati, T. Veszpremi, Organometallics 2001, 20, 5405-5412.

[70] (a) S.A. Reiter, S.D. Noai, H. Schmidbaur, Z. Naturforsch. 2005, 60b, 511-519; (b) K.W. Kottsieper, U. Kühner, O. Stelzer, Tetrahedron Asymm. 2001, 12, 1159-1169; (c) P. Kilian, A.M.Z. Slawin, Dalton Trans. 2007, 3289-3296; (d) P.W. Dyer, J. Fawcett, M.J.

Hanton, R.D.W. Kemmitt, R. Padda, N. Singh, Dalton Trans. 2003, 104-113; (e) A.H. Cowley, J.G. Lasch, N.C. Norman, C.A. Stewart, T.C.

Wright, Organometallics 1983, 2, 1692-1693.

[71] S. Burck, D. Gudat, M. Nieger, J. Tirreé, Dalton Trans. 2007, 1891-1897.

[72] D. Gudat, H.M. Schiffner, N. Nieger, D. Stake, A.J. Blake, H. Grondey, E. Niecke, J. Am. Chem. Soc. 1992, 114, 8857-8862.

[73] (a) Y. Ehleiter, G. Wolmershäuser, H. Sitzmann, R. Boese, Z. Anorg. Allg. Chem. 1996, 622, 923-930; (b) S. Ito, H. Miyake, M.

Yoshifuji, Phosphorus, Sulfur Silicon Relat. Elem. 2009, 184, 917-927; weitere kristallographisch erfasste Cyclopentadienylphosphine stammen aus dem eigenen Arbeitskreis (siehe Dissertation von A.R. Petrov oder N.K. Hangaly).

[74] W. Plass, G. Heckmann, E. Fluck, Phosphorus, Sulfur Silicon Relat. Elem. 1990, 54, 181-186.

[75] M. Elfferding, Diplomarbeit, Marburg, 2007.

[76] K. Yokota, T. Kohsaka, K. Ito, N. Ishihara, J. Polym. Sci., Part A: Polym. Chem. 2005, 43, 5041-5048.

[77] G. Kollbach, Dissertation, Bochum, 2000.

[78] (a) H. Butenschön, Angew. Chem. 1997, 109, 1771-1773; Angew. Chem., Int. Ed. 1997, 36, 1695-1697; (b) K. Hafner, M. Suda, Angew.

Chem. 1976, 88, 341-342; Angew. Chem., Int. Ed. 1976, 15, 104-105.

[79] K.J. Stone, R.D. Little, J. Org. Chem. 1984, 49, 1849-1853.

[80] J. Thiele, Chem. Ber. 1900, 33, 666-673.

[81] A.R. Petrov, M. Elfferding, J. Möbus, K. Harms, K.A. Rufanov, J. Sundermeyer, Eur. J. Inorg. Chem. 2010, 26, 4157-4165.

[82] C. Elschenbroich, Organometallchemie, 5. Auflage, Teubner Verlag, Wiesbaden, 2005.

[83] B. Deschamps, F. Methey, Phosphorus, Sulfur Silicon Relat. Elem. 1983, 17, 317-323.

[84] A.R. Barron, Organometallics 1995, 14, 3581-3583.

[85] A. Almenningen, L. Fernholt, A. Haaland, J. Organometall. Chem. 1978, 145, 109-119.

[86] D.A. Wierda, A.R. Barron, Polyhedron 1989, 8, 831.

[87] N.K. Hangaly, laufende Dissertation, Marburg, 2010.

[88] (a) N.C. Norman, N.L. Pickett, Coord. Chem. Rev. 1995, 145, 27-54; (b) C-A. Carraz, D.W. Stephan, Organometallics 2000, 19, 3791-3796; (c) M. Rastätter, P.W. Roesky, Eur. J. Inorg. Chem. 2008, 5287-5291.

[89] L. Horner, A. Gross, Liebigs Ann. 1955, 591, 117-134.

[90] G. Wittig, K. Schwarzenbach, Liebigs Ann. 1961, 650, 1-20.

[91] X. Liu, N. Thirupathi, I.A. Guzei, J.G. Verkade, Inorg. Chem. 2004, 43, 7431-7440 (siehe auch hier zitierte Literatur).

[92] V.P. Kukhar, L.F. Kasukhin, M.P. Ponomarchuk, A.N. Cherneka, M.Y. Antipin, Y.T. Struchkov, Phosphorus, Sulfur Silicon Relat.

Elem. 1989, 44, 149-153.

[93] N.K. Hangaly, A.R. Petrov, M. Elfferding, K. Harms, J. Sundermeyer, Inorg. Chem., in preparation.

[94] F. Schröder, Diplomarbeit, Marburg, 2010.

[95] (a) P. Molina, C. Lopez-Leonardo, J. Llamas-Botia, C. Foces-Foces, C. Fernandez-Castano, Tetrahedron 1996, 52, 9629–9642; (b) P.M.

Fresneda, M. Castaneda, M.A. Sanz, P. Molina, Tetrahedron Lett. 2004, 45, 1655-1657.

[96] M. Hesse, H. Meier, B. Zeeh, Spektroskopische Methoden in der organischen Chemie, Stuttgart, Thieme-Verlag, 7. überarbeitete Auflage, 2005.

[97] C. Widauer, H.-J. Grützmacher, I. Shevchenko, V. Gramlich, Eur. J. Inorg. Chem. 1999, 1659-1664.

[98] (a) G.A. Olah, Angew. Chem. 1973, 5, 183-234; Angew. Chem. Int. Ed. 1973, 12, 173-211; (b) G.A. Olah, E.B. Baker, M.B. Comisarow, J. Am. Chem. Soc. 1964, 86, 1360-1373; (c) G.A. Olah, G.K.S. Prakash, J.G. Shih, V.V. Krishnamurthy, G.D. Mateescu, G. Liang, G. Sipos, V. Buss, T.M. Gund, P.v.R. Schleyer, J. Am. Chem. Soc. 1985, 107, 2764-2772.

[99] J. Sabo, J. Hiti, R.C. Fort, J. Org. Chem. 1974, 39, 250-251.

[100] beispielhaft: H. Hopf, T. Laue, M. Zander, Angew. Chem. 1991, 103, 441-442; Angew. Chem. Int. Ed. 1991, 30, 432-433.

[101] T. Okazaki, H. Isobe, T. Kitagawa, K. Takeuchi, Bull. Chem. Soc. Jpn. 1996, 69, 2053-2062.

[102] (a) H.W. Geluk, J.L.M.A. Schlatmann, Tetrahedron 1968, 24, 5369-5377; (b) W.H.W. Lunn, E. Farkas, Tetrahedron 1968, 24, 6773-6776.

[103] G.A. Olah, J. Lukas, J. Am. Chem. Soc. 1968, 90, 933-938.

[104] I. Kuntz, J. Polym. Sci., Part A: Polym. Chem. 1967, 5, 193-203.

[105] R.C. Burrows, B.F. Crowe, J. Appl. Polym. Sci. 1962, 22, 465-473.

[106] (a) J.J. Bishop, A. Davidson, M.L. Katcher, D.W. Lichtenberg, R.E. Merrill, J.C. Smart, J. Organomet. Chem. 1971, 27, 241-249; für nichtresonanzstabilisiertes Ylid, z. B. Ph3P=CH2 (d(P-CYlid) = 1.66 Å), siehe: (b) U. Casellato, D. Ajo, G. Valle, B. Corain, B. Longato, R.

Graziani, J. Crystallogr. Spectros. Res. 1988, 18, 583-588; (c) J.C.J. Bart, J. Chem. Soc. (B) 1969, 350-365.

[107] M.B. Gholivand, A. Babakhanian, M. Joshaghani, Anal. Chim. Acta 2007, 584, 302-307.

[108] D.E.C. Corbridge, Phosphorus: An outline of it`s chemistry, biochemistry and technology, Elsevier, Amsterdam, 1990; entnommen aus: D.P. Gates, R. Ziembinski, A.L. Rheingold, B.S. Haggerty, I. Manners, Angew. Chem. 1994, 106, 2367-2369; Angew. Chem. Int. Ed.

1994, 33, 2277-2279.

[109] G. Trouve, R. Broussier, B. Gautheron, M.M. Kubicki, Acta Crystallogr., Sect. C: Cryst. Struct. Commun. 1991, 47, 1966-1967.

[110] J. Barkley, M. Ellis, S.J. Higgins, M.K. McCart, Organometallics 1998, 17, 1725-1731.

[111] G.K.S. Prakash, M.A. Stephenson, J.G. Shih, G.A. Olah, J. Org. Chem. 1986, 51, 3215-3217.

[112] D.W.H. Rankin, H.E. Robertson, R. Seip, H. Schmidbaur, G. Blaschke, J. Chem. Soc., Dalton Trans. 1985, 827-830.

[113] P. Laavanya, B.S. Krishnamoorthy, K. Panchanatheswaran, M. Manoharan, J. Mol. Struct.: THEOCHEM 2005, 716, 149-158.

[114] (a) J.H. Brownie, M.C. Baird, H. Schmider, Organometallics 2007, 26, 1433-1443; (b) J.H. Brownie, Dissertation, Kingston, Ontario, Canada, 2007.

[115] H.R. Christen, F. Vögtle, Organische Chemie, Band 1, 2. Auflage, Salle + Sauerländer, Frankfurt, 1992.

[116] J. Laynez, M. Menendez, J.L.S. Velasco, A.L. Llamas-Saiz, C. Foces-Foces, J. Elguero, P. Molina, M. Alajarin, A. Vidal, J. Chem.

Soc., Perkin Trans. 2 1993, 709-713.

[117] E.A. Meyer, R.K. Castellano, F. Diederich, Angew. Chem. 2003, 115, 1244-1287; Angew. Chem. Int. Ed. 2003, 42, 1210-1250.

[118] P. Kovacic, N.O. Brace, Inorg. Synth. 1960, 6, 172-173.

[119] Diese Methodik ist zur Abschätzung der Stärke einer Wasserstoffbrückenbindung wohl etabliert: (a) R. Parthasarathi, V. Subramanian, Chemistry and Materials Science, 2006, 1-50; häufig werden allerdings auch die Abstände zwischen dem an der Wasserstoffbrückenbindung beteiligten Wasserstoff- und Heteroatom als Kriterium für die Stärke der Wechselwirkung herangezogen: (b) R.A. Klein, Chem. Phys. Lett.

2006, 425, 128-133; bei Verwendung des H∙∙∙X-Abstandes als Kriterium für die Stärke einer Wasserstoffbrückenbindung werden für idealisierte Lagen berechnete H-Atome häufig gegenüber in der Differenzfourierkarte lokalisierten H-Atomen als vorteilhaft angesehen: (c) F.A. Cotton, R.L. Luck, Inorg. Chem. 1989, 28, 3210-3213.

[120] (a) A. Bondi, J. Phys. Chem. 1964, 68, 441-452; (b) R.S. Rowland, R. Taylor, J. Phys. Chem. 1996, 100, 7384-7391.

[121] S. Harder, Chem. Eur. J. 1999, 5, 1852-1860 (siehe auch hier zitierte Literatur).

[122] A.F. Holleman, E. Wiberg, Lehrbuch der Anorganischen Chemie, 101. Auflage, de Gruyter, Berlin, 1995.

[123] S. Bräse, C. Gil, K. Knepper, V. Zimmermann, Angew. Chem. 2005, 117, 5320-5374; Angew. Chem. Int. Ed. 2005, 44, 5188-5240 (siehe auch hier zitierte Literatur).

[124] S. Patai, The Chemistry of the Azido Group, Interscience, London, 1971.

[125] L. Horner, M. Jordan, Phosphorus, Sulfur Silicon Relat. Elem. 1980, 8, 225-234.

[126] J.C. Bottaro, P.E. Penwell, R.J. Schmitt, Synth. Comm. 1997, 27, 1465-1467.

[127] R. Dammel, Dissertation, Frankfurt, 1986.

[128] Synthese aus Me3CONO2: P. Margaretha, S. Solar, O.E. Polansky, Angew. Chem. 1971, 83, 410-411; Angew. Chem. Int. Ed. 1971, 10, 412-413.

[129] S.R. Sandler, W. Karo, Organic functional group preparations, Vol. 2, Academic Press, New York, 1971.

[130] A. Pancrazi, Q. Khuong-Huu, Tetrahedron 1974, 30, 2337-2343.

[131] (a) A.L. Logothetis, J. Am. Chem. Soc. 1965, 87, 749-754; (b) R.A. Abramovitch, E.P. Kyba, J. Am. Chem. Soc. 1974, 96, 430-433.

[132] W. Pritzkow, D. Timme, J. Prakt. Chem. 1966, 32, 178-189.

[133] J.A. Miller, Tetrahedron Lett. 1975, 2959-2960.

[134] H. Quast, G. Meichsner, B. Seiferling, Liebigs Ann. Chem. 1986, 1891-1899.

[135] J.R. Goerlich, M. Farkens, A. Fischer, P.G. Jones, R. Schmutzler, Z. Anorg. Allg. Chem. 1994, 620, 707-715.

[136] (a) H. Schmidbaur, G. Blaschke, F.H. Köhler, Z. Naturforsch. 1977, 32b, 757; (b) H. Schmidbaur, G. Blaschke, F.H. Köhler, Z.

Naturforsch. 1987, 33b, 1556; (c) H. Schmidbaur, Pure Appl. Chem. 1978, 50, 19-25.

[137] K.A.O. Starzewski, H. Bock, J. Am. Chem. Soc. 1976, 26, 8486-8494.

[138] H. Weizman, J. Chem. Ed. 2008, 294-296.

[139] H. Strehlow, J. Frahm, Berichte der Bunsengesellschaft für physikalische Chemie 1975, 79, 57-62.

[140] (a) V.G. Pogorelyi, I.P. Gragerov, Russ. Chem. Rev. 1970, 39, 875-890; (b) G.A. Yousif, J.D. Roberts, J. Am. Chem. Soc. 1968, 23, 6428-6431.

[141] z. B.: M.B. Hursthouse, N.P.C. Walker, J. Chem. Soc., Dalton Trans. 1985, 1043-1047.

[142] Y. Asabe, Y. Tsuzuki, Bull. Chem. Soc. Jpn. 1971, 44, 3482-3483.

[143] K. Ibrom, G. Kohn, K.-U. Boeckmann, R. Kraft, P. Holba-Schulz, L. Ernst, Org. Lett. 2000, 2, 4111-4113 (siehe auch hier zitierte Literatur).

[144] S. Berger, H. Künzer, Angew. Chem. 1983, 95, 321-322; Angew. Chem. Int. Ed. 1983, 22, 321-322.

[145] M. Sawada, Y. Takai, C. Chong, T. Hanafusa, S. Misumi, Anal. Chem. 1986, 58, 231-233.

[146] S.-G. Lee, S-E. Yoo, Bull. Korean Chem. Soc. 1989, 10, 393-394.

[147] (a) Z. Majerski, M. Zuanic, B. Metelko, J. Am. Chem. Soc. 1985, 107, 1721-1726; (b) S. Berger, H. Künzer, Tetrahedron 1983, 39, 1327-1329; (c) S. Berger, H. Künzer, Tetrahedron Lett. 1984, 25, 5019-5022; (d) R.H. Martin, J. Moriau, N. Defay, Tetrahedron 1974, 30, 179-185.

[148] (a) [1,5]-Shifts: M.J.S. Dewar, E.F. Healy, J.M. Ruiz, J. Am. Chem. Soc. 1988, 110, 2666-2667; (b) S. McLean, C.J. Webster, R.J.D.

Rutherford, Can. J. Chem. 1969, 47, 1555-1559; (c) [1,7]-Shifts: J.E. Baldwin, V.P. Reddy, J. Am. Chem. Soc. 1988, 110, 8223-8228.

[149] (a) G. Schroeder, React. Kinet. Catal. Lett. 1992, 46, 51-55; (b) J.H. Kim, K.T. Leffek, Can. J. Chem. 1974, 52, 592-596.

[150] E.V. Ryltsev, I.F. Tsymbal, Theor. Exp. Chem. 1979, 15, 273-280.

[151] H.L. Ammon, G.L. Wheeler, P.H. Watts, J. Am. Chem. Soc. 1973, 95, 6158-6163.

[152] D.P. Gates, R. Ziembinski, A.L. Rheingold, B.S. Haggerty, I. Manners, Angew. Chem. 1994, 106, 2367-2369; Angew. Chem. Int. Ed.

1994, 33, 2277-2279.

[153] F.A. Carey, R.J. Sundberg, Organische Chemie, Wiley-VCH, New-York, 2004.

[154] (a) W. Wolfsberger, Z. Naturforsch. 1978, 33b, 1452-1456; (b) O. Alhomaidan, C. Beddie, G. Bai, D.W. Stephan, Dalton Trans. 2009, 1991-1998.

[155] L. Birkofer, A. Ritter, S.M. Kim, Chem Ber. 1963, 96, 3099-3100.

[156] M.J.P. Harger, J. Chem. Soc., Perkin Trans. 2 1977, 1882-1887.

[157] M. Murray, R. Schmutzler, J. Chem. Soc., Phys. Org. 1971, 1714-1719.

[158] H. Alper, L.C. Damude, Organometallics 1982, 1, 579-581.

[159] P.M. Miller, D.A. Widdowson, J. Organomet. Chem. 1986, 303, 411-415.

[160] (a) A.A. El-Dahshan, Ahsanullah, J. Rademann, Peptide Science 2010, 94, 220-228; (b) M. Cooke, Jr., D.L. Burman, J. Org. Chem.

1982,47, 4955-4963; (c) M. Gouterman, C.R. Connell, P. Sayer, J. Am. Chem. Soc. 1977, 99, 642-644.

[161] Y. Kawamura, T. Oda, Y. Iwano, M. Tsukayama, T. Horie, Phosphorus, Sulfur Silicon Relat. Elem. 1992, 73, 121-125.

[162] U. Siemeling, L. Kölling, A. Stammler, H-G. Stammler, J. Chem. Soc., Dalton Trans. 2002, 3277–3279.

[163] M. Aydemir, A. Baysal, N. Gürbüz, I. Özdemir, B. Gümgüma, S. Özkar, N. Caylak, L.T. Yildirim, Appl. Organomet. Chem. 2010, 24, 17-24.

[164] T. Stefan, R. Janoschek, J. Mol. Model. 2000, 6, 282-288.

[165] P.C. Jha, A. Krishnan, P.K. Das, S. Ramasesha, J. Chem. Phys. 2002, 117, 2873-2881.

[166] (a) T. Schareima, R. Kempe, T. Schareina, R. Kempe, Angew. Chem. 2002, 114, 1591-1594; Angew. Chem. Int. Ed. 2002, 41, 1521-1523; (b) S. Urgaonkar, M. Nagarajan, J.G. Verkade, Tetrahedron Lett. 2002, 43, 8921-8924.

[167] D.P. Catsoulocas, B.R. Steele, G.A. Herapoulos, M. Micha-Screttas, C.G. Screttas, Tetrahedron Lett. 2003, 44, 4575-4578.

[168] X.-F. Wu, P. Anbarasan, H. Neumann, M. Beller, Angew. Chem. 2010, 122, 2-6; Angew. Chem. Int. Ed. 2010, 49, 7316-7319.

[169] B. Neuwald, Diplomarbeit, Marburg, 2008.

[170] P. Kübler, Diplomarbeit, Marburg, 2010.

[171] F. Laquai, Forschungspraktikum, AK Sundermeyer, Marburg, 2001.

[172] (a) Review: P.M. Budzelaar, J. Engelberts, Organometallics 2003, 22, 1562–1576; (b) A.-M. Sapse, P.v.R. Schleyer, Lithium Chemistry: A theoretical and experimental overwiew, Wiley VCH Verlag, New York, 1995.

[173] (a) C. Lambert, P.v.R. Schleyer, Angew. Chem. 1994, 106, 1187-1199; Angew. Chem. Int. Ed. 1994, 33, 1129-1140 (b) W.N. Setzer, P.v.R. Schleyer, Adv. Organomet. Chem. 1985, 24, 353-451; (c) E.D. Jemmis, P.v.R. Schleyer, J. Am. Chem. Soc. 1982, 104, 4781–4788; (d) S. Alexandratos, A. Streitwieser, Jr., H.F. Schaefer, J. Am. Chem. Soc. 1976, 98, 7959–7962.

[174] G. Erker, G. Kehr, R. Fröhlich, Organometallics 2008, 27, 3-14.

[175] (a) V.V. Kotov, C. Wang, G. Kehr, R. Fröhlich, G. Erker, Organometallics 2007, 26, 6258-6262; K. Kunz, J. Pflug, A. Bertuleit, R.

Fröhlich, E. Wegelius, G. Erker, E-U. Würthwein, Organometallics 2000, 19, 4208-4216.

[176] U. Siemeling, Chem. Rev. 2000, 100, 1495-1526.

[177] H.H. Karsch, V.W. Graf, M. Reisky, Chem. Commun. 1999, 1695-1696.

[178] G. Frenking, K. Wichmann, N. Fröhlich, C. Loschen, M. Lein, J. Frunzke, V.M. Rayon, Coord. Chem. Rev. 2003, 238-239, 55-82.

[179] M.J. Harvey, T.P. Hanusa, M. Pink, J. Chem. Soc., Dalton Trans. 2001, 1128-1130.

[180] V.N. Sapunov, K. Kirchner, R. Schmid, Coord. Chem. Rev. 2001, 214, 143-185.

[181] M. Guido, G. Gigli, J. Chem. Phys. 1976, 65, 1397-1402.

[182] R.E. Dinnebier, S.v. Smaalen, F. Olbrich, S. Carlson, Inorg. Chem. 2005, 44, 964-968.

[183] P. Jutzi, W. Leffers, B. Hampel, S. Pohl, W. Saak, Angew. Chem. 1987, 99, 563-564; Angew. Chem. Int. Ed. 1987, 26, 583-584.

[184] R.E. Dinnebier, U. Behrens, F. Olbrich, Organometallics 1997, 16, 3855-3858.

[185] P.C. Andrews, D.R. Baker, R.E. Mulvey, Polyhedron 1991, 10, 1839-1841.

[186] K.F. Tesh, T.P. Hanusa, J.C. Huffman, Z. Anorg. Allg. Chem. 1990, 29, 1584-1586.

[187] (a) U. Englich, K. Hassler, K. Ruhland-Senge, F. Uhlig, Inorg. Chem. 1998, 37, 3532; (b) H. Viebrock, T. Panther, U. Behrens, E.

Weiss, J. Organomet. Chem. 1995, 491, 19-25.