Bemerkung
Wesentlich f¨ur die Anwendbarkeit der linearen Gaußschen
Ausgleichsrechnung ist, daß f¨ur die zu bestimmenden Gr¨oßen eine lineare Beziehung gegeben ist, z. B. y(x) = a + bx.
Ist die gegebene Beziehung (etwa aus physikalischen Gr¨unden) nichtlinear, so kann man versuchen, aus ihr eine lineare Beziehung f¨ur unter Umst¨anden andere Gr¨oßen zu gewinnen, aus denen sich dann nachtr¨aglich die eigentlich gesuchten Gr¨oßen bestimmen lassen.
Beispiel E.3 y(x) = a
1 + bx = ⇒ 1 a + b
a x = 1
y(x) = ˜ y = ˜ a + ˜ bx
– 116 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Lineare Optimierung
I lineare Optimierungsprobleme
I Polyeder
I Simplex-Algorithmus
I Dualit¨at
I kombinatorische ganzzahlige lineare Optimierungsprobleme
I Branch & Bound
I Schnittebenenverfahren
– 117 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Einf¨uhrendes Beispiel: Barkeeper
Cocktails:
I Daiquiri (45 ml weißer Rum, 30 ml Cointreau, 30 ml Zitronensaft, 15 ml Zuckersirup, Eis), 5.50 Euro
I Kamikaze (30 ml Wodka, 30 ml Cointreau, 30 ml Zitronensaft, 1 Schuß Limonensirup, Eis), 4.50 Euro
I Long Island Ice Tea (20 ml Wodka, 20 ml weißer Rum, 20 ml Gin, 20 ml Cointreau, 4 TL Zitronensaft, 4 TL Orangensaft, 1/8 l Cola, 1 Orangenscheibe, Eis), 7.00 Euro
Vorhandene Spirituosen: 5 l weißer Rum, 6 l Cointreau, 4 l Wodka und 3 l Gin
Welche Cocktails muß der Barkeeper mixen, um m¨oglichst viel Geld einzunehmen?
– 118 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Variablen:
x 1 : Anzahl Daiquiris x 2 : Anzahl Kamikazes x 3 : Anzahl Long Island Ice Teas Zielfunktion: Maximiere die Einnahmen:
max 5.50x 1 + 4.50x 2 + 7.00x 3
Nebenbedingungen:
Weißer Rum: 45x 1 + 20x 3 ≤ 5000
Cointreau: 30x 1 + 30x 2 + 20x 3 ≤ 6000
Gin: 20x 3 ≤ 3000
Wodka: 30x 2 + 20x 3 ≤ 4000
Lineare Optimierung
Optimierungsproblem:
max
5.50 4.50 7.00
T
x
45 20
30 30 20 20 30 20
x ≤
5000 6000 3000 4000
Schreibweise: ≤ bei Vektoren u,v ∈ n
u ≤ v :⇐⇒ ∀i = 1, . . . , n : u i ≤ v i
( ≥ , <, > analog)
– 120 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
L¨osung mit MATLAB:
>> A = [ [ 45, 0, 20 ]; [30, 30, 20 ]; [ 0, 0, 20 ]; [ 0, 30, 20 ] ] A =
45 0 20
30 30 20
0 0 20
0 30 20
>> b = [ 5000, 6000, 3000, 4000 ] b =
5000 6000 3000 4000
>> c = [- 5.5, -4.5, -7 ] c =
-5.5000 -4.5000 -7.0000
>> x = linprog( c, A, b ) Optimization terminated.
x = 44.4444 33.3333 150.0000
– 121 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Lineare Optimierungsprobleme
Definition E.4
Optimierungsprobleme mit linearer Zielfunktion und linearen (Gleichungs- und Ungleichungs-) Nebenbedingungen nennt man Lineare
Optimierungsprobleme, Lineare Programme, LPs.
Allgemeinste Form:
max c T x + d T y Zielfunktion Ax + By ≤ a ≤ -Ungleichungen Cx + Dy ≥ b ≥ -Ungleichungen Ex + Fy = g Gleichungen
x ≥ 0 vorzeichenbeschr¨ankte Variablen
– 122 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Weiteres Beispiel:
Tschebyscheffsche Approximationsaufgabe
Uberbestimmtes lineares Gleichungssystem ¨ Ax = b, A ∈ m × n , m > n L¨osung mit kleinstem Fehler:
min x k Ax − b k ∞
in der Norm k Ax − b k ∞ = max
i=1,...,m
X n
j=1
a ij x j − b i
(siehe lineare Ausgleichsprobleme in 1)
Umformulierung: zus¨atzliche Variable δ ∈ min x,δ δ
X n
j=1
a ij x j − b i
≤ δ
Aufl¨osung der Betr¨age ergibt ein LP:
min x,δ δ X n
j=1
a ij x j − b i ≤ δ X n
j=1
a ij x j − b i ≥ − δ
– 124 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Transformationen
1. min-Probleme werden zu max-Problemen, indem man die Zielfunktion mit − 1 multipliziert:
min c T x ⇐⇒ max − c T x
2. ≥-Ungleichungen werden zu ≤-Ungleichungen, indem man sie mit
− 1 multipliziert:
Ax ≥ b ⇐⇒ − Ax ≤ − b
3. Gleichungen kann man durch Paare von Ungleichungen ersetzen:
Ax = b ⇐⇒
Ax ≤ b Ax ≥ b
– 125 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Transformationen
4. Ungleichungen kann man durch Einf¨uhrung von Schlupfvariablen zu Gleichungen machen:
Ax ≤ b ⇐⇒
Ax + s = b s ≥ 0
5. Vorzeichenunbeschr¨ankte Variablen kann man in Paare von vorzeichenbeschr¨ankten Variablen aufsplitten:
x = y − z, y ≥ 0, z ≥ 0
6. Die Vorzeichenbeschr¨ankungen kann man (formal) zu den anderen Ungleichungen hinzunehmen:
Ax ≤ b x ≥ 0
⇐⇒
A
−
x ≤ b
0
– 126 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Folgerung E.5
Man kann jedes allgemeine LP in der Standardform max c T x Ax = b x ≥ 0 oder in der Form
max c T x Ax ≤ b schreiben.
Bemerkung E.6
Nat¨urlich kann man auch Nebenbedingungen und Variablen skalieren.
Das ist wichtig bei der numerischen Behandlung.
Lineare Optimierung
Wir betrachten im folgenden lineare Programme der (allgemeinen) Form max c T x
Ax ≤ b (P)
mit A ∈ m × n , b ∈ m , c ∈ n , x ∈ n .
– 128 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Geometrische Untersuchung
Die Nebenbedingungen sind lineare Ungleichungen α T x ≤ β (α 6 = 0)
!!
!!
""
""
##
##
$$
$$
%%
%%
&&
&&
'' ''(
(
)) ))*
*+++,,,
-- --
..
..//00
11 112
2
33 334 45566778899::
;;
;;
<<
<<==>>??@@AABB
CC CC
DD DD
EE EEF
F
GG GG
HH HH
II II
JJ JJ
KK KK KK
LL LL LL
MM MMN NOOPP
QQ QQR
R
SS SST
TUUUVVVWWXXYYZZ[[\\]]]^^^__``
aa aab bccdd
ee ee
ff ff
gg gg gg
hh hh hh
ii ii
jj jj
kk kk kk
lll
mm mm
nn nn
oo oo
pp pp
qq qq
rr rrsstt
uu uu
vv vvwwxxyyzz
{{
{{
||
||
}}
}}
~~
~~
PSfrag replacements
x
x 0
x − x 0
0
ϕ α α T x > β
α T x = β α T x < β Auf der Seite von α:
0 < cosϕ =< α, x − x 0 >= α T (x − x 0 ) = α T x − α T x 0 = α T x − β Auf der Seite von − α: α T x < β
{x : α T x = β} ist eine Hyperebene.
{ x : α T x ≤ β } (oder ≥ ) ist ein Halbraum.
– 129 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Das System Ax ≤ b besteht aus den Ungleichungen α T 1 x :=
X n
j=1
a 1j x j ≤ b 1
.. . α T m x :=
X n
j=1
a mj x j ≤ b m
A =
α T 1
.. . α T m
¡
¢¢££
¤¤
¤¤
¥¥
¥¥
¦¦
¦¦§
§
¨©ª«
¬
®®
®®¯
¯
°°
°°±
±
²²³³
´´µ
¶¶·
¸¹º
º»»
¼¼½
¾¾
¿¿À
ÀÁÁ
ÂÃ
ÄÄÅ ÆÆ ÇÇ ÈÈÉÊ
ÊËË
ÌÍÎ
ÎÏÏ
ÐÐÑÒÓÔÕÖ×ØÙ ÚÚ ÚÚÛ
Û
ÜÜ
ÝÝ ÞÞßàáâã ää ää
åå åå
æç
èèéé
êê
ëë ììí îîïðñòó ôôõ öö öö÷
÷
øùúû üüý þþ þþ
ÿÿ ÿÿ
!!
!!
""
""
##$$%%&&
'' ''(
(
)) ))
**
**
++
++,
,
---...
///000
11 112
2
3344
55 556
6
77 77
88 88
99 99:
:
;;
;;
;;
<<
<<
<<
==>>
???@@@
AA AA
BB BB
CCDD
EEFF
GGHH
IIJJ
KK KK
LL LL
MMNN
OO OOP
P
QQRR
SS SST
T
UU UU UU
VVV
WWWXXX
YYZZ
[[
[[
\\
\\
]]^^
__
__
``
``
aa aa
bb bb
cc ccd
d
ee ee ee
ff ff ff
gg gg gg
hhh
iijj
kkll
mmnn
oo oop
p
qq qq qq
rr rr rr
sssttt
uu uu
vv vv
ww wwx
x
yy yy
zz zz
{{
{{|
|
}}~~
¡¡
¡¡
¢¢
¢¢
£££££££££££££££££££££££££
£££££££££££££££££££££££££
£££££££££££££££££££££££££
£££££££££££££££££££££££££
£££££££££££££££££££££££££
£££££££££££££££££££££££££
£££££££££££££££££££££££££
£££££££££££££££££££££££££
£££££££££££££££££££££££££
£££££££££££££££££££££££££
£££££££££££££££££££££££££
£££££££££££££££££££££££££
£££££££££££££££££££££££££
¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤
¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤
¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤
¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤
¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤
¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤
¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤
¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤
¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤
¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤
¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤
¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤
¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤¤
¥¥
¦¦§¨
©©ª
«««¬¬¬
®®
®®
¯¯
¯¯
¯¯°
°
±±
±±
²²
²²
³³´´
µµ¶¶
··
··
··¸
¸
¹¹
¹¹
ºº ºº»¼
½½¾¾
¿¿
¿¿À
À
ÁÁ ÁÁÂ
Â
ÃÃÄÄ
ÅÅ ÅÅ
ÆÆ ÆÆ
ÇÇÈÈ
ÉÉ ÉÉÊ
Ê
ËËÌ
ÍÍ ÍÍÎ
Î
ÏÏÐÐ
ÑÑ ÑÑ
ÒÒ ÒÒ
ÓÓ ÓÓ ÓÓ
ÔÔ ÔÔ ÔÔ
ÕÕÖÖ
××
××
ØØ ØØ
ÙÙÙÚÚ
ÛÛ ÛÛ ÛÛ
ÜÜ ÜÜ
ÝÝ ÝÝÞ
Þ
ßßà
ááââ
ãããäää
ååææ
çççèè
éééêêê
ëëììííîî
ïï ïïð
ñññòòò
óóôô
õõöö
÷÷øø
ùù ùù ùù
úúú
ûûüü
ýý ýý ýý
þþ þþ
ÿÿ ÿÿ
!!
!!
""#
$$
$$%
%
&&''
((
((
))*
*++
,, ,,- -..//
00000000000000000000000000 00000000000000000000000000 00000000000000000000000000 00000000000000000000000000 00000000000000000000000000 00000000000000000000000000 00000000000000000000000000
11111111111111111111111111 11111111111111111111111111 11111111111111111111111111 11111111111111111111111111 11111111111111111111111111 11111111111111111111111111 11111111111111111111111111
22 22
33 33
44
55
666 777
888 999
:::
;;;
<<<==
>>
??
@@@
AAA
BBBCC
DDD
EEE
FF GG
HHH
III
JJ KK
LL LL
MM MM
NNN
OOO
PP QQ
RR
SS
TTTUU
VV WW
XXX XXX
YYY YYY
ZZ [[
\\\]]
^^^__
``
aa
bbb bbb
ccc ccc
dd ee
ff
gg
hh hh
ii ii
jj kk
ll ll
mm mm
nnn ooo
ppp
rrr sss
tt uu
vv vv
ww ww
xxxyy zzz{{
||
}}
~~
~~
¡¡
¢¢¢
£££
¤¤¤
¤¤¤
¥¥
¥¥
¦¦¦
§§§
¨¨¨©©
ªªª
«««
¬¬
¬¬
®®
¯¯
°°°±±
²²
²²
³³
³³
´´
µµ
¶¶
··
¸¸
¹¹ ºº
»»
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
¼¼¼¼¼
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
½½½½½
¾¾¿¿
ÀÀ ÀÀÁ ÁÂÂÃÃÄÄÅÅ
ÆÆ ÆÆ
ÇÇ ÇÇ
ÈÈ ÈÈ
ÉÉ ÉÉ
ÊÊ ÊÊ
ËË ËË
ÌÌ ÌÌ ÌÌ
ÍÍ ÍÍ ÍÍ
ÎÎ ÎÎÏ ÏÐÐÑÑ
ÒÒ ÒÒ ÒÒ
ÓÓ ÓÓ ÓÓ
ÔÔÕÕÖÖ××ØØØÙÙÙ
ÚÚ ÚÚ
ÛÛ ÛÛ
ÜÜ ÜÜÝ
Ý
ÞÞ ÞÞ
ßß ßßà
ààááá
ââ ââã ãääåå
ææ ææ
çç ççè
èéé
êê êêë
ë
ìì ìì ìì
íííîîïïððññòòóóôôôõõõöö÷÷
øø øø øø
ùù ùù ùù
úú úú
ûû ûû
üü üü
ýý ýý
þþ þþ þþ
ÿÿÿ
!
!""###$$$
%%
%%
&&
&&
'' '' ''
((()))***+++,,,--..//001122
33 33 33
444
55 55
66 66
77 778
8
99 99:
:;;<<==>>???@@@
AABB
CC CCD
D
EEEFFF
GG GG
HH HH
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJ JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJ JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJ JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJ JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJ
KKK
LLLMM
NN
OO OO
PP PP
QQQRR
SS SS
TT TT
UUU
VV WWW WWW
XXX XXX
YYY
ZZZ
[[
\\
]]]
^^^
___
```
aa bb
ccc ddd
eee eee
fff fff
ggg
hhhii
jj
kk kk
ll ll
mm nn
oo pp
qq rr
ss
tt uuu
vv
www www
xxx xxx
yy zz
{{{||
}}}
}}}
~~~
~~~
¡¡
¢¢
£££
¤¤¤
¥¥
¦¦
§§
¨¨
©©©
ªªª
«««
¬¬¬
®®
¯¯
°°
±±
²²
³³
´´
µµ µµ
¶¶
¶¶
···
¸¸¸
¹¹
¹¹
ºº ºº
»»»
»»»
¼¼¼
¼¼¼
½½
¾¾
¿¿
¿¿
ÀÀ ÀÀ
ÁÁÁÂÂ
ÃÃ ÄÄ
ÅÅÅ
ÆÆ ÇÇ
ÈÈ ÉÉ
ÊÊ
ËËËÌÌ
ÍÍÍ ÍÍÍ
ÎÎ ÎÎ
ÏÏÏ ÐÐÐ ÑÑÑ ÒÒÒ ÓÓÓÔÔ
ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ ÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕÕ
ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ ÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖÖ
××
ØØ ÙÙÙ ÙÙÙ
ÚÚ ÚÚ
ÛÜÝÝ ÝÝ
ÞÞ ÞÞ
ßß
àà áá áá
ââ ââ
ãäåå ææ çèéé êê ëëëìì
íî
ïïï ïïï
ððð ððð
ññòò
óó
ôô õõ öö
÷÷÷
÷÷÷
øø øø
ùù úúûû
üü ýþÿ
!!
""
##
$$$
%%%
&&
''()*+,, ,,
-- --
./00 11 2344 44
55 55
66 77 88899 :::
:::
;;;
;;;
<<<
<<<
==
==
>>
??@A BB BB
CC CC
DDD EEE FF GG HH II JKLMNN
OO PP
QQ RR
SS TT UU VVVWW XXX XXX
YYY YYY
ZZ [[
\\\]]
^^
__
``
aa
bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb
ccccccccccccccccccccc ccccccccccccccccccccc ccccccccccccccccccccc ccccccccccccccccccccc ccccccccccccccccccccc ccccccccccccccccccccc ccccccccccccccccccccc ccccccccccccccccccccc ccccccccccccccccccccc ccccccccccccccccccccc ccccccccccccccccccccc ccccccccccccccccccccc ccccccccccccccccccccc ccccccccccccccccccccc ccccccccccccccccccccc ccccccccccccccccccccc ccccccccccccccccccccc
dd
ee
Zulässige Menge
– 130 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Polyeder
Jede Zeile des Ungleichungssystems beschreibt einen Halbraum. Die zul¨assige Menge ist der Durchschnitt von (endlich vielen) Halbr¨aumen.
Dies nennt man ein Polyeder (wenn beschr¨ankt auch Polytop).
P := P(A, b) := { x : Ax ≤ b } Annahme: Das Polyeder ist voll-(n)-dimensional.
(dim P = n − RangA eq(P) , wobei A eq(P) die Teilmatrix von A zu den
Ungleichungen ist, die von allen Punkten aus P mit Gleichheit erf¨ullt
werden.)
Konvexit¨at und Ecken
Bemerkung E.7
Ein Polyeder ist eine konvexe Menge. Konvex bedeutet, daß mit je zwei Punkten auch ihre gesamte Verbindungsstrecke in der Menge liegt:
x 6 = y ∈ P = ⇒ ∀ θ ∈ [0; 1] : x(θ) := x + θ(y − x) ∈ P.
Ein Punkt des Polyeders, der nie im Innern, sondern immer am Rand von solchen Verbindungsstrecken liegt, heißt Ecke:
z Ecke ⇐⇒ ∀ x 6 = y ∈ P : ( ∃ θ ∈ [0; 1] : z = x+θ(y − x)) = ⇒ (θ = 0 ∨ θ = 1)
– 132 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Satz E.8
Sei P := { x : Ax ≤ b } (A ∈ m×n ) ein volldimensionales Polyeder. Dann gilt: x 0 ∈ P ist Ecke von P genau dann, wenn n Ungleichungen mit linear unabh¨angigen Zeilen von A mit Gleichheit erf¨ullt sind:
∃ B ⊂ { 1, . . . ,m } , | B | = n : ∀ i ∈ B : α T i x = b i , { α i , i ∈ B } lin. unabh.
Schreibweise:
A B :=
.. . α T i
.. .
i ∈ B
ist eine Teilmatrix von A aus den Zeilen mit Indizes aus B, genannt Basismatrix, und ist invertierbar.
A B x = b B
– 133 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Ab jetzt: Annahmen: P ist volldimensional, und P hat (mindestens) eine Ecke.
Lineare Zielfunktion auf dem Polyeder:
!
""
""
##
##
$%&' (()
*
*+,-./
00 11 22
3
34
455
6
6789 ::
;;
<<
==
>?@A
BBC
D
DEF
FGGHHIIJK
LL MM NN OO PP PP
QQ QQ
RR SS TT TTUU
VW
X
XYZ[\
\]]
^^ __`a
b
bcd
dee
fghi
jj
k
kl
lmmno
pp ppqq
rrs ttu vv vv
ww ww
xy
zz
{
{|}~
¡¡
¢¢¢£££
¤¤
¤¤
¤¤¥¥¥
¦¦§§
¨¨
¨¨
©©
©©
ªª ªª
««
««
¬¬
¬¬
¬¬
®®
®®
®®¯¯¯
°°±±
²²³³
´´µµ
¶¶¶···
¸¸¸¹¹¹
ºº»»
¼¼½½
¾¾¿¿
ÀÀÁÁ
ÂÂ ÂÂÃÃ
ÄÄÄÅÅÅ
ÆÆ ÆÆÇÇ
ÈÈÉÉ
ÊÊËË
ÌÌÍÍ
ÎÎÏÏ
ÐÐÑÑ
ÒÒ ÒÒÓÓ
ÔÔ ÔÔÕÕ
ÖÖ ÖÖ
××
××
ØØ ØØ ØØ
ÙÙ ÙÙ ÙÙ
ÚÚ ÚÚ ÚÚ
ÛÛ ÛÛ ÛÛ
ÜÜÝÝ
ÞÞßß
ààáá
ââ ââ
ãã ãã
ää ää
åå åå
ææçç
èè èèéé
êêëë
ìì ììíí
îî îî îî
ïï ïï ïï
ððññ
òòóó
ôôõõ
öö÷÷
øøùù
úúúûûû
üüüýýý
þþÿÿ
!!
!!
""
""
##
##$
$%%
&&&''
(( (( ((
)) ))
**
**
**
++ ++
,, ,, ,,
-- -- --
./
0011
2233
44 4455
6677
889
::;;
<<
<<
<<==
>>>??
@@AA
BBCC
DD DD
EE EE
FF FFGG
HHII
JJKK
LLM
NN NN NN
OO OO
PP PP QQ
RRSS
TTUU
VVVWWW
XXYY
ZZ ZZ
[[ [[
\\]]
^^_``a
bbc
dd dd ddeee
ffgg
hhii
jjkk
llmm
nnoo
pp ppqq rr rrss
tt tt ttuu
vv vv
ww ww
xxxyy
zzz{{{
|||}}}
~~
~~
¡¡
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
¤¤¤¥¥
¦¦
§§
¨¨¨©©
ªªª««
¬¬¬
®®®¯¯
°°
±±
²²²³³
´´´
µµµ
¶¶¶
¶¶¶
··
··
¸¸
¹¹
ºº
»»
¼¼
½½
¾¾
¿¿
ÀÀ ÁÁ
ÂÂ
ÃÃ
ÄÄ ÅÅ
ÆÆÆÇÇ
ÈÈ
ÉÉ
ÊÊÊ ÊÊÊ
ËËË ËËË
ÌÌ ÍÍ
ÎÎÎ ÎÎÎ
ÏÏÏ ÏÏÏ
ÐÐÐ
ÑÑ
ÒÒ ÓÓ
ÔÔÔ ÔÔÔ
ÕÕÕ ÕÕÕ
ÖÖ
××
ØØ ÙÙ
ÚÚ ÛÛ
ÜÜ ÝÝ
ÞÞ
ßß
ààà ááá
âââãã
äää
ååå
ææ çç
èè èè
éé éé
êê ëë ìì íí
îîîïï
ðð ññ
òò óó
ôô
õõ
ööö
÷÷÷
øø ùù
úú ûû
üü ýý
þþ ÿÿ
!!
!!
"""##
$$
%%
&&
'' ((
))
**
++ ,,, ---...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// ///// /////
0011
22 22
33 334 4556677
88 88
99 99
:: ::
;;
;;
<<
<<==
>>
>>
>>
??
??
??
@@
@@
@@
AA AA AABBCC
DD DD DDEEEFFGG
HH HH
II IIJJKK
LL LLMM
NN NNOO
PP PPQQRRSS
TT TT
UU UUV
VVWWW
XX XX
YY YYZ
Z[[
\\
\\
]] ]]
^^
^^
^^
__ __ __```aaabbcc
dd ddeeffgghhhiii
jj jj jjkkk
ll ll
mm mm
nn nn
oo oo
pp pp pp
qq qq qqrrsstttuuu
vv vv vvwww
xx xx xxyyy
zz zz
{{ {{
||
||}}~~
¡¡¢¢££¤¤¤¥¥¥
¦¦
¦¦§§¨¨©©
ªª ªª ªª
««
««
««¬¬¬®®¯¯°°±±
²²³³
´´
´´µµ
¶¶··
¸¸
¸¸
¸¸
¹¹
¹¹
¹¹
ººººººººººººººººººººººººººº ººººººººººººººººººººººººººº ººººººººººººººººººººººººººº ººººººººººººººººººººººººººº ººººººººººººººººººººººººººº
»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»» ¼¼½½
¾¾
¿¿
ÀÀ ÁÁ
ÂÂÂ ÃÃÃ
ÄÄ ÅÅ
ÆÆÆ
ÇÇÇ ÈÈÈ ÉÉÉ
ÊÊÊ ËËË
ÌÌ
ÍÍ ÎÎÎ
ÏÏ ÐÐÐ
ÑÑ
ÒÒ ÓÓ
ÔÔÔ ÕÕÕ ÖÖÖ
×××
ØØØ ÙÙÙ
ÚÚ ÛÛ
ÜÜ ÜÜ
ÝÝ ÝÝ
ÞÞ ßß
àà áá
ââ ãã
ää åå
æææçç
èè éé
êê ëë
ììì ííí
îîî
ïï ðð
ññ òò
óó ôôô
õõ öö
÷÷ øøø
ùù
úú ûû
üü ýý
þþþ ÿÿÿ
!!
""
##
$$
%%
&&
''
((())
** ++
,,,--
.. //
00 11
222 333
44 55
666 777
888
999::
;;
<<<
== >>??
@@@
@@@
AAA AAA
BBB CCC DDD EEE
FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF FFFFFFFFFFFFFFFF
GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG GGGGGGGGGGGGGGGG
HHII
JJ JJ
KK KKLMNN
NN
OO OO
PPP QQQ RSTU VVV WWW XX
YY
Z[
\\\]]
^_
``` aaa bb
cc dd dd
ee ee
ff gg hh ii jj jj
kk kklmnn
oo pqrsrs
ttuu
vvvww xxx xxx
yy yy
z{|}|}
~
¡¡
¢£¤¤
¤¤
¥¥
¥¥
¦¦
§§
¨¨
©© ªªª
««
¬¬¬
®®¯°±
²²
³³
´´´
µµ
¶¶
··
¸¸
¹¹ º»¼½¾¾
¾¾
¿¿
¿¿
ÀÀ
ÁÁ ÂÃÄÄ ÅÅ ÆÆÆ ÇÇÇ ÈÈ ÉÉ
ÊË
ÌÌÌ ÌÌÌ
ÍÍ ÍÍ
ÎÏÐÑ
ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ ÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒÒ
ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ ÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓÓ