THEOREMA SECVNDVM. ,

Arte non άϊβΐιηΐΐί ex quduis afiimdtione mdrca duri dutdrgenti,dendrii pondcrdlis

ud-1 orem eltiere.

T-JΟ C autcm pro fingulis libris turonicis, qu$ totius maiEeseftimationem implent,

de-^ariolum nummum cum quarta eiufde parte coa-dunaueris.Vt fi marca argenti o&o libris turonicis

^ftimabitui^denarius ponderalis valebit decem

de-^arios vfuales.

Idcm deccrdtiofeu cdrdftd duri drgen-tiue repperire.

TD facilc aiTequeris,fi pro fingulis libris turonicis Suibusmarca a:ftimatiir, totics dcccm

dcnario-aggregaucris.Vi: ίϊ marca auri aiflimaretur libris

*uiOnicis fex& reptuaginta:ponderaleceracium

valebir fexaginratribus ibhdis cum quatuor

dena-ri°lis.Hunc enim vaiorcm implenc fcptuagintafcx

caroIei nummi.

m e n s v r a r v m a c p o n d .

Theorema tcrtium.

——φ

Non longe difimili operd,fterlini <cftimationem ex marct quocunque pretio

afti-mdtd colligere.

Η

^{Ο C} iuxtalibrarumturonicarum nume-rum, denariolum vnum cum femiiTe in vnarrt redegeris fummam. Vt fi marca seftimabitur duo-decimlibrisTuroniciSjfterlinus valebit ododecirn dcnariolos.

Obferuatio mimmana dc analogia folidorum ad denarios Τ uroncnfcs vfque ad

chiliadcm.

ι.Γ. I2.d. ?· f. io8.d·

τ .f.6 .d. lS.d. 9.f'C.d. 114.d»

z.f. _{24.d. 10.} Γ. jzo.d·

X.f.G.d. 3o.d. 20.Γ. 240.d·

$6.d. 30.Γ. 36Ό.d«

3 S.6.d. 42.d. 40. Γ. 48o.d.

4-f. 48.A fo.r. 6oo.d'

4 .iltf.d. $4.d. fio.il 7zo.d.

5.Γ. 60.d. 7o.il 840^»

5 .iltf.d. 66.d. 80.il $6o-d·

6.f. _72.d. 9 0.Γ. io8o.d'

6.(.6.d. _{78,d. 100.fl} noo.d·

7.Γ. S4.d. 2-OO.il 2400.Λ'

γ.ίβΑ. ^o.d. 400.il ⁴8ΟΟ·^'

S.f. 800.Γ. y6oo-d·

8.f.S.d. ioi.d. iooo.il 12000.J' Solatu»

r a t i o . 5 ;

^olatus nummus aureus valet dcnarios.540.

Annus habet dies.365.cum fex horisriiimmatim

erS° ^comple&itLirhoras.882o.

item obferudtio expdtrum

pldcitis,confii-*uendo dnnoncc prerio non pdrum neccjjarid.

Vb i fextarius triticilibravna turonica emitur, compcrtumeftiufta ieftimationelibram paais

egitime cofti ac parati, & ex puro ac candido

pol-lnc confeci:i,venundandam eife vno dcnanolo

tu-r°nenfi.

.. Atfi fextarias tritici profht pretio viginti foli-'dor^Um Parifienfmm,fcques eft vt librapanispro-irc debcat vno denario Pariiisnfi . Sicquc libras

lngula: turonicse fextarij prctio accedentcs,

fingu-°^Pariunt dcnariolos in panis libras fingulas.

,^extariuS fi venditiir quadraginta folidis,libra pa

nis Venfidada crit duobus turonis.

Siverofexa-^a>tres denarioliin librapanis tribucdi erut.

V3uaginta folidi, feu librae turonic^ quatuor,pre

!° ^yarij attributaerpreriii librae panis reddunt ad

^niriolos quatuor. Quinq; librje turoiiicse in

^tariu exp5fe,pariut denariolos quinq; in vna

li-ram panis. Ec ita patet in immenfum progreiTus Per ^bras turonicas a c dcnariolos. Qua in re

aduer-fpdum qu6d quinque folidorum accefsio, ad

pre-111 fcxtarij,parit augmentu vnius oboli adlibra pa

^•Hfccanalogianopariimhabet mometiad

tra-"Uluarnaclcgitimarci tviricariac adminiilration?.

a

A L l A I T E M A C C E S S I O . Vando femel infcdit animoobuia qnseque difcutcre, quarin rc nummaria caliginis

ali-h

M E N S V R A R V M AC POND.'

< » Α

quid prae fe ferret:accederc faciamus ad Gallici co"

munionem numifmatis,tria argenteorum turoncn-ίΐιιηι millia,de quibus in Glementina5 Guffl ni mis.dc magiftris. Vbi pontificio cauetur cdi&o , infigniado&oris reccpturus,conuiualibus expenii*

fummam trium milliuin argenteorum excedat. Hac

autem legc fumptuaria ,Γι argentcituronenfisno-minc folidus turonicus intelligatur, planum cft ce-tum quinquaginta hbrarum numerum comprehc-di:cum mille folidi turoncnfes libras quinquaginta nec amplius valeant.Veriim aliud quiddam praeten-dcre videtur gloiTa, quae QO loco ccnfuit turoncfem argenteum aeftimandum eife duobus Venetis: qu°*

quidem minutis Bononienfibits quadraginta di^lC

aeftimari. Hocautem quadraret,vbi Venetus nurrv imis caroleum noftrum £equaret,vatore fcilicet cem turonicorumiqui in obolos viginti refoluu^

tur,& duo carolei in obolos quadraginta:ac fic nutum Bononienfe nofterquc obolus, pro eodtfj*

habcrcntur.Et quo id minus videatur abfurdum:11' lud fcicndam,quod folidus nofter olim decem u{Y

tum denariolis ^ftimabatur.Hos carolcos numm^

merito dixeris denarios.Dece enim denariolos lore comprchendunt. Coftat autcm ter millc car^

leos nummos valcre cetum vigintiquinq; libras Φ ronicas. Nam ex centum quinquaginta libris, fuo valorccomplctter millc folidituronici, de^^

&is fex millibus dcnariolis, feu ter millc fextatib¹^ (quos duplos dcnariolos vocamus) qui etia furn^

vigintiqiunquelibrarii nec amplius reddtk:fupei^c.^

ca fiimma,quam diximus,librarum centutn vigi^pt' quiiiqj. Quam lege iumptuaria & mhil amplius

RATIO: $8

prndi Clementis authoritas permittit.Qua: autedc

^enariolis & fcxtantibus

dctrahendisdiximus,illu-1 iora euadent hoc abaco denariorum:

10o.dcnarij valent* S.f^.d*

2°0·^ i6\f.8.d>

33-f.4.d*

8o0,d' s.\.6.CS.d<

100ad-

4'1.3^4-d-l000'*; ii.I. io.fi

^°oo.a. ^ 2^.1.

• ^^orriplet rolidum aurcum Gothicu Cailiodoro*'

lri "D-Variaru. Cuiindicatura; acceJit nummus au*

reLls,quem defideratum appellamus: pcdebat vncil

Vliani.Hisigitur<?ooo.d. ademptis ex centii

quin-^gintahbris turonicis, enumerata lupereft:

fum-111,1 'ibrarum centum vigintiquinque.

Vt autc rcmiftam paucis copleclar, qitoties

col-a^'° eritfacicndafolidoriim adcaroleos nuinmos,

0bfcruanda erit proportio fcfquiquinta, ca fciliceC

cft fex ad quinq;.Na foliduos ctinet fex

fexta-tcs)Vtpotc duodenariusccaroleus vero denarius,qui

^ue.Quar-e fex carolci redddc quinqj folidos,&

fe-iagmta reddiic qiiinquaginta:ricuc& fexceti caro'ci Syingecos duodcnarios.Dcniq> in sequado

folido-^,11 numcro cu carolcoru valore,iIIud obferuandu. q>

exta parte adepta dc folidis, euadet caroIci:& qain

ta partc adieda carolcis prodibunt folidi. ExempH

§ratia:Duodecim folidi ablatis duob9,hoc cft fcxra

lVeddunt ix.caroleos:& duodecim carolci adicda

|l-llnta parte, videhcet caroleis duobus cii denano

Is 4· ^reddujit2i folidos. Ex hoc canone habctuy

riedufti0 caroleorum ad fohdos,& ediucrfc>,

' *• ^ ~~ Πι

1000.

j. Carolei valcnt.

IO.

M E N S V R A R V M A C P O N D . "

HiccrgoeftoCarolcorum nummorum abacus»

qaos rc&c denarios maiores Gallicos appelUueris*

4·Γ.2·<^

8.r.4-d; ΐζΧ,όά i6.CS-d·

zo.Cio·^

33.f.4-a; 41. {.$•£·

50.1·

58X4·«··

yl.e.CS-i·

}.usj

4J.JX4·*

8.1.6X8·»·

li.l.io.'·

xo.l.Kj.f.M*

4ΐ.1.ΐ3.Γ.4·^

ν Exhis colligeftipendiorumTurcae jeftimation⁵ in afpreis nummis , qui Caroleos noftros yalo^

jequant,aut ccrte ab eis minimo interuallo difan^

Qui igitur (Cufpiniano authorein hiftoriaTurCl

ca ) apud eos dicuntur Mufelmi, quinquc nummos in dics fingulos rccipiunt, qui annuo ^

pcndio reddunt i8x$.denarios Gallicos, feuCar^

leos.Procrcant autcmlibrasturomcas. 76. &

dum vnum.Sarohari vero Caloncs videlicet & ^ χς Caftrcdics^> cum dictim quatuor afpreos

R A T I O .

diario nomine in fua commoda vertat,hoc eft

an-^Jiarim mille quadringentos fexaginta dcnarios

J^Hicos: fequens eft , vt vfui corum annuo,obue-fummafexagintalibraril, folidonim fedecim,

denarioram turonenfium: vti ex abaco

arti-Culatim colligi poteft.

Η uc non incommode ob calculi aifinitatem,

acce-cre taciamus rationem impenfse diariae,ad an-fiuam mcufurnamve collatq:idque co, qui

fequi-Pita vna in dicm cxpenia, parit annuo

fum-K¹' 7-f.7.d.r.pita.

^^olusparit. 15.fx.ob.

Jt(ttrcs. 2i.r.i?.d.pitas.3

^narius. jo.f.f.d,

enarij duo. tfo.f.ro.d.

enarij tres. 4Jib.11.£3.0.

cnarij qnatuor· <S".lib.i.f 8.d.

cnarij quinque. 7.1ib.it.f.i.d.

-Kenarij fex. i>.Iib.i.f.6\d.

- e«arij feptem. lo.lib.u.fn.d.

KCruri) ofto. ix.lib.3.f4.d.

jsenarij nouem. i3-lib.13.jfl p.d.

yCnarij decem. if.lib.4.£i.d.

dcnarij. Id.lib.i4.f7.d.

'jLfiuefolidus turonenfis. i8.1ib.c.f.

&d u o· Jif.lib.io.f.

1° ^{i t r}- J 4 l i b.TT.r.

5ol^q i , a-u o r· ⁷^^1ib*

^quinque. prjib^.f.

liiij

M E N S V R A R V M A C 6.C iop.lib.io.f. li.lib.

jS. I22.1i.i8.f3.d. 7-lib.

8.Γ. i⁴6.1ib. S.lib.

S>A i64.lib,5.r. ?.lib.

10.Γ. 182.I1b.10-f. fo.lib.

11.Γ, 200.Ι1.15.Γ. lo.lib.

12,.f 2ip.ljb.' '.o.lib.

Ι3.Γ. a57.l1b-5.rj fo.lib.

Ι4.Γ. ²⁵⁵.lib^.10.fJ ;o.lib.

Ι5.Γ. 274.lib.i5.f So.lib.

i6.f. 292.1ib, ^odib.

17.C 3To.lib.5.fl [oo.lib»

18 S. 328.1ib.io.f loo.lib·

l!).C 346.1i.i5.f. joo.lib.

2o.C 3^5-lib. ^4oo.lib

3 0 .f 547.l1.10.f- 5oo.lib.

40.Γ. 730.hb, 6oo,lib.

50.Π i?i2.1ib.io.f. 70o.lib.

tfo.f. io95.1ib.' 8oo.lib.

4-Ub» i46o.Iib. 900.lib.

J.iib, ^1825. lib. iooo.li.

P O N D . J.555·1', 2920.I1¹'

3i8⁵.i'f 7300.1^

io9f°

14ii00.i1;¹ 182.50.ll¹¹ 21.900.li'' 25)100·' 3650ο·'1

7^ooo.l^

109500.1^' J46ooo·^

182500.$' .lib*

,]i>

219000

255500

292000 328500·^

365000,^!

R A T I O . 6 0

A L I V D D I S T R I B V T I O N I S · genus ad bunc digeremus modum.

^eniis A n n u s Dies

^ibrze. lib. lib fol. denarij.

'· l 1 2 . | 0 1 0 8

14 1 0 1 1 1 4

L 3«. 1 0 ι * 0

4S 1 0 t * 1 8

k-4 ^{6 0 |} 0 I 3 4

--,1 72 1 0 4 \ 0 1

g~-! ^{8 4 |} 0 I 4 1 8

L 96 f 0 < 1 4

'°· 1 10& | ⁰ 6 I 0

'°· 1

1 2 0 1 ₀ * I s

'i-J 1 0 7 I 4

(M 144 1 ^{0 ! 8 I} 0

1^6 \ 0 Γ 8 1 8 '•fcj 168. | 0 1 9 | 4 ' L l 1 8 0 | 0 ί ο 1 0

,"-

¹ 1 9 2 . ( 0 1 ! θ | 8

^ 1 ^{204·' 1} 0 1 >1 ! 4

i i t f . | Ο 1 1 2 I 0

19. | 128. | 0 1 1 2 t 8

i o . j 2 4 0 . I 0 1 η I a.

2 < 2 . 1 0 1 1 4 I 0

iii_ ι 264-1 0 1 '4 I 8 276.1 0 t κ I 4

l4 . ) 2 8 S . | 0 1 16 | r>

3 0 0 . 1 0 1 J6 I ^{8 "}

hiiij

M E N S V R A R V M A C P O N D .

M.nils libne.

Annus

lib. lib.

Dies,

fol. denarij

26. | 312 | ^{0 |} 17 l 4

*7· I 3H 1 ⁰ 1 10 i 0

25?. | 3?*· 1 Ο 1 .8 | 8

19- I 1 0 1 19 | 4 _

30. 1 360. | ^{I 0 I 0}

31· I 372· 1 τ 1 0 1 8

32. 1 ?84.| l » 1 4

33- t 396. | I l 1 0

34· 1 408! ^I i 1 8

3*>· 1 420.I I ! 3 f 4

35. | 432.) ^{r 4- ! 0}

37. 1 4. 44.1 < 1 4. 1

38. 1 4Λ6-Ι 1 1 < 1 4

V' 4*8.) r 1 1 0

4 · 1 483.) τ * 1 8

50. 1 600.[ ι _r3 1 4

60. | 720.1 i, 0 1 0

70. I 840I 2 _{1 * 1} 8

80. I ί>6ο.| 2- 13 1 4

90. | ^io8c) _{3 1} 0 1 0

ioo. | Iiool 3 1 * 1 8

200. \ 2400I * ^{J3 1 4 _}

300. | ?6oo| 10 0 1 0

400 1 ⁴8OO| *3 6 1 8

0 i 11 6ooo| 16 12 | ₄

600. | 72oo| 22 _{'9 I} 0

700. I 8400] 26 _{1 < i} .8 _ Soo. 1 9600! 20 1 11 1 4

R A T I O α

Mcnfis Annus Dies

tobra?. lib. lib. fol. dcnarij.

foo. 1 10800. ι 32. 19 I 0 Ό00 1 12.000. ι 3* I Ϊ I 4

^ooo 1 j.4000. I 7ΐ » ι 0 ίΊη ο 1 36000. ( 108 ι 17 | 0 4°oo t 4^'οοο.| »4ί ₁ I 8

^'^0 ι 6οοο.| ι8ι I « I 8 Ooo i 7 ? οοο. | 217 I 14 I 4 Menfis

folidi. Annus.

librr. ίοΐ.

Diei.

Γοΐ. denarij.

1 ο.| 12. 0 I ₀1 ;

^ I ί·| 4· 0 ι ι| «

t,. * τ. ι τ6 | Ο ι ι! ;

t l ι| 8. 0 ι >ι ;

ν· 1 3 I ο. 0 ι 2

3* I 12. ₀ I *ι ;

* 1

4· I ₀ I 2] ;

ι 4·Ι 16. 0 I 3 I ί

9Λ_ ! 5· I 8. ° I 31 :

10. ι 6. | ο. I ο I 4

l]' 1 " 6. | 12. ° ι 41 ;

η ι 7. ! 4· I ο 4ΐ ;

'V ι 7-1 ι6. I ο I <1 Γ

'4· 1 8.| 8. ι ° I _*.LL

6

w. I 9·1 ο. 1 ο _*.LL

ΓΤ, 9· 1 12. I ο I *ι ; 6 17. I ίο. | Α. ^{I η ι} _{* * ;} ι8 _{I ΙΟ. (} ι6. I I " ι ' <

\9. | »·! 8. I ο 7ΐ ;

Μ E N S V R A R V M AC Ρ Ο Ν D.

Meniis Annus Dics,

denarij folidi denarij.

r· 1

Μ

^{ο I}

2- 1 ²·! _{ο | .1}

3· 1 λ-1 ο

ι ;;

4· 1 4· I ο | «<

5"· 1

!

^{ο I V}

*· 1 6". I ο ι ;

7· I 7· I ο | Γ.

ϋ·

ι ο

^_ι

;;

9·_

ι pj

^ο

ι _

ίο. | ίο. | ο | >'

ι

±\

ο I

Alid obferudtio dd concilidtidum udlorem foldto-rutn corondtorum^ui nutr.mi funt durei: dcli-- brdrum turoncnjlum, quce finguL· uicenof cd*

piunt duodendrios nummot.

Η que remoretur difficultas in con-fercdis mutuo nummis aureis & li-bris turonicis, illud ftatuedii in pri-mis, quod cum folatus niimus duas libras capiat turonicas: illud pcruiit cuique cft, cp numcrus librarum ad duplum auctus reddit folatos. Cotra ver6,numcrus folatoritm ad femiiTem reda&us reddit libras turonicas.Nam vi-ginti librae dccom folatos rcddunt>& vivi-ginti iolati Iibras quadraginta.

Solatus vero nummus adcoronatum efl fefqui-ieptimus,vt quadragintaad trigintaquinque.Nam

coro-RATIO: Ci

coronatumtrigintaquinque folidorum conftitui-mus,vt olim fuolegitimo valore coftabat.Ertita-que folati ad coronatum earatio , quse eft o&o ad

%>tcm : ita vt o&o coronata valeant feptem

fola-tosnummos,& folati feptetn o&o

coronatosau-rcos. Rarfus feptuaginta folati,£equant valore

o-«iiaginta coronata.Idem de feptingetis ad ieptua·»

ginta millibus dicendum occurrit,feruata propor-tione.Si quis igitur fcire cupit,quot coronatis x-quipolleant viginti folati, adiungat o&auam par-tem viccnarij,vtpoce dLiocum femiile,viginti coro tiatis,& aiTequetur optatum. Siquidcm duofolati

cumdimidio(o&ans fcilicet vicenarij)adie6ti vigiti ti coronatis,quadraginta libras

perficiunt,acquan-l£s iolatorumvalovcm. Alioqiii perlibras

turoni-cas facile adrequantur folati cum coronatis,fimili

^nter fe numero concurrentibus, duplato icilicet numero, folatisin librasconucrfis, & indc o&aua, partc adempta.Nam viginti folativalet libras qua-draginta. Aufer quinque libras, fuperfiint

triginta-^uinqucjqui eft valor coronatorum viginri. Edi-ucrfo viginti coronata,valent trigintaquinqueli-bras turonicas. Cui numero adiunge ieptima par-tem, quse eft quinque librarum: & refultat numc-rus quadraginta hbrarum, viginti folatos valorc Kquantium.

Nouifsimc fupereft ex coronatis elicere 1ibras,&

conuerfimcxlibris coronata. Quoditafacilefiet, fi coronatoru numero tres quartas addidcris: cdi-uerfd de libris facies coronata, fi tres quavtas adc-mcris. Exempli gratia: Quatuor coronata funt li-bi-ς feptem, De Jfeptem adimc tria, rcftabit nii"

m e n s v r a r v m a c p o n d . '

merus coronatorumrcui adde triadem, & fe offeret mimcrus librarum Turonicaram nempe fcptem. •

Eadem opera in ccntum coronatis,centum ie-ptuagintaquinque libras rcncries, tribus quartis ccntcnarij numeri adiedis-Contra verc> in centum lxbris,vigintiquinquc coronata tibi obuia occur-rent,detra&is tribus quadraribus centcnarij.

Hacc autem alia tibi mcthodus cfto : Ex numero coronatorum tranfi ad folatos, quos in libras du-plato numero couertc: & inde aufer oftauam par-tem. Qui refaltat librarum numerus, a*quabit va-lorcm coronatorum. Vc fi quis a te requirat: Vi-ginti coronata quot librisacftimationcrefpondet?

Itaapud tecogitabis, totidcm folatos valerequa-draginta librasre quibus o&aua parce detra&a ne-pequinquclibris, rcfultat numerus trigintaquin-ouc librarum,coronata viginti valore aequantium.

Dcluc reha&cnus.

Dff duri di drgentum dtidlogid, tkeoremd.

Xploranda nobis efyac pcnitus explicanda

au-•Lriadargcntum analogia.Quain re,tic quid ob-fcuritatis i tcrgo relinquatur, nonnulla prsefari o-peraeprecium cft.

Vnriadenarios poderales vigiti quatuor recipic.

Denarius granula totidem.

Drachma tres dcnarios pendettquocirca priicns aurcus,quod fcutum vetus appellat,drachmalis eft, trium fcilicct denariorum pondus habcns.

Nobilisvero rofatusjdidrachmis nempc fexde-nariorum

r a t i o .

narlorum. Atqui duplicem hoc tempore fortitur

«ftimationcm. Legitimam vnam cx edifto icilicet principis quae eft folidorum centum, feu librarum quinque turonefium.Vfualem altcram apud ncgo-ciatorcspafsimreccptam, quaspriorcm fuperat in

fcdecim folidis: cuius dimidiarum pondus eft pri-fciaurei:quarelcgitima aeftimatione valere dcbet

^lidos quinquaginta, vulgari autcm quinquagin-taofto. Cum ergo drachma ,o&o &. quinquaginta f°Hdis sftimetur hodic:fequcnseft,vt vncia fubeat

*ftimationomlibrarum trium& viginti,cum

ioli-^is quatuor.Et hacrationc

libraainiaeftimandae-rit,libris turonicis duccntis feptuagintafeptcm vna

cum o&o fohdis.Et id quidcm , fi indicaturam fe-quamur vulgato receptam vfu. Nam minor eft il-Kqua: ex decreto principis coftituta eft.

Didrach-mumenim ealege centum folidos valorc compre-hendit,vncia vcr6 libras tantum viginti turonrcas:

& libra auri ducentis quadraginta libris turonicis

^ftimabitur.

Nunc reftat argcnti aeftimationem vci hodic vfu

recepta cft, numeratim defcribere.Quod his prae-loquiis facile fiet.

Inprimis argcntarij omne^marcam argcntiho-die jeftimant libris quindecim turonicis. Id autem.

quomodo vfai monetario refpondeat,explorandu

eft. Conftat fane nummos capitatos, quos

tefto-nes vocant, pendcre dcnanos pondcralcs fcptcm

cum femiiTe.Qao fit,vt trcs nummi argentei,p6dui habeant denariorum duorum 8c viginti &

fcmiC-^Is: quare abeft a iufta vnciae quanticatc denarius Vnus cum dimidio. Cxcerilm cx principis conftw

m e n s v r a r v m a c p o n 0 . '

tutione comuni recepta vfu, trcs nummi argenrei valet vnu ac triginta folidos cu dimidio.quibus aii conftitucndu vnciae valore, acccdere oportet £efti~

marionem dcnarijponderalis cu femifle* Denariui aute ponderalis,valet denariolos dece & feptc cum feptima oboli. Cui iil&o valore dimidiati denarij, euadit fumma duorii foIidorumjVnius denarij curn feptimaobolii& reptimapartcvnius pittx.EthinC conflatur valor vnciae argeteas iuxta hodierna

matione,vidclicet ad trigintatres fo!idos,fepte dc-rarioIos,cum feptima oboli & feptima pitta:. Qjji iuimerus duodecies au&uslibrq,pondcralis valortf conftituit,videlicct librarum turonenfiu viginti cu tribus folidis,fcptima oboli, & feptima pitt^ vni9* iuxta pr^fcntis teporis indicatura,qua nitmus capi-tatus permutatur dece folidis cu femiiTe.Ex quo Ϊη quido conftat libram auri, ad libram argenti iuxta principis conftitutione,haberc ratione decuplam·

Vcr urn iuxta vfum vulgatu auri ad argentii ea rario cft,quic eil quatuordecim ad vnu,aut paulo minu^

Nunc examinanda eft Tranquilli feritetia,in Iu-Iio Caefarcita inquientis:In Gallia phanateplaqitf deum donis referta expilauit,vrbes diruit i^pius ob prardam q ob deliftu.Vnde fa&ii eft,vtauro abun' darec,rernifqj millibus nummCi in libras^pmercak per Italia prouinciafq, diuenderet.Suntautem tri»

fnitlia nummum feu folidorum turonenfium,cuoi fcftertios efledocuimus,centu quinquaginta libras turonicse.Iuxta hancanalogiam,qua auri libra?fti

-rmbatur ternis millibus nummum,hoc eft ccntutf*

quinquagintalibris turonenfibus, eratproportio jtunad argentum o&uptajnecdum completa.Sicty

r a t i o : 6 4

*a analogia, quse erat o&o ad vnfi, tranflit ad cam, cft duodecim ad vnumrdemunque ita excrcuit, vt nunc fortiatur ratioRem,qure eft quatuordecnn aJvnum,aut paulo minus.

Cacterum fuit non mulco antc hanc state tem-P01'e,quando capcnc analogia reruabatur aiuiad

argentum,quam fub Iulio Caeiarc vfu receptam

di-ximusrquando fcilicet nummus aurcus folatus,tri-gnua tantum iolidis turonicis pcrmutabatur. Τiic

cnim fcx fcuta noucm libris turoneniibus aeftima-kantur, vt vctcratoris facetia prodit, qua dicitur:

Aut noucm francici, aut fex fcuta mihi numcran-da funt.Porro folatus pendet duos dcnarios pon-derales cum fedecim granuli?:quarationc nouc fo-lati vnciam perficiunt. Pendent enim dcnarios vi-gintiquatuor.Sic fit, vt ccntum οέΐο folati,librarn

^^uodcnariam conftituant. Erit itaque fumma 1

i-^raru turoncnriu,rcrultans ccntum fexagintadua-rum.Cuius ratio ad viginti eft,vt odo ad vnum,&r paulo amplius.

Si autem dc coronatis agatur, calculoccrto de-prehenditur, nouemcoronata conftitucrc duosac viginti denarios cum totidemgranis. Defimt igi-tur ab vncia denarius vnus,grana dua. Quo fit, vt

ccntum ofto coronata,rcddant libram auri minus denariis trcdccim. Dcnarius autem, habita

ratio-valoris folati, fupra coronatum noiiem dcna-riolis aeilimabitur. Nam duobus granis folatus fu-perat, & eius precium grauius cft denariolis deccni

^ o&o': niii quod prifcus aurcus ad folatumhaindicaturam dccem denariolorum pro fin -gulis granis,auro cnim puriorc conficiCiir ,

MENSVRARVM AC POND.

lam ergo defignetur denario ponderali caroleuf vnus feu decufsis nofter,quocirca centum fcxagin-ra duabus libris ad libfcxagin-rai complementum adiunge-rc opus crit decem folidos & decuiTcm. Manet igi"

tur proportio auri ad argcntum,vtodo ad vnum,

& paulo amplius.Redundant enimlibrae dua: cum femiiTe& caroleo nummo.Nunquam ergo legititf ita deprefTum fuiiTe auri valorem,quatum apud Lt-lium Cicfarem, apud qucm ratio auri ad argentum crat,vt feptem ad vnum paulo amplius.

Ex his principiis parara eft methodus, ad inue-niendum quoties & quantum auri ad argcntu ana-logia aut augeatitr, aut diininuatur.PIanu enim eft ex di&is,auri adargentum analogiam eXcreuiiTei ieptupla proportionc ad quatcr decuplam, aut a<i iiimmum quindccaplam: ciimtamen sequjfsimuni videatur,fi obferuetur ratio, quse eft duodecim ad Vnum.Sic cnim vncia auri fequipolleat lib^

argenti.Quodpromptifsime fiet,dum drachma ri feu trium denariorum pondus, vt eft prifcus au-rcus nofter,aeftimabit:ur quinquagintafolidii.:&

drachmus aureus,qualis eft nobilisrofatus,centuni folidis permutabitur:vteft in cdi&o Tcgio hodier-no,fub anno Domini fefquimillefimo trigefimo*

o&auo : tarneth vfus vulgaris,preciii auxcrit num*

mi ad folidos pcne fedecim.Sic enim vncia auri vi"

ginti libris turonicis, & libra duodecics viginti»

hoc eft quadraginta fupra duccntas aeftimabituT' Atqui libra argenti viginti tantu francicos fuo va' lore complet.ln caeteris autem nummis aurei^pr0"

portio fcruandaeritp5deris ad valorem,iuxta dc iignatam drachmas aurear acftimationem.

R A T I O . ^

Neque illud praetereundum,

quodfrancorumhi-°narefert,iiib annum domini tertium acquadra pfimum, fupra nullefimum trecentefimum: Phi~

Jppo Valefio rege fuperftite,folati indicatitram

ex-C1'cmentum habuifle vfque adfexaginta folidosPa

^ inos: hoc eft quatuor libras turonicas cum fo-, ls quindecim^uanti hodic ferme seftimaturduae

drachmas auri. Ob quam fane caufam Valefius

^aie audiit; quin & annohae precium plus iufto

exc^euit, ita vt fextarius tritici,o&o libris Pariiinis

veniret,hoc eft francicis decem: difplicuir certc

im-^ioderatus ille excefius.Nam paulo mox reda&um

e \iolati precium ad trigintaiex folidos Pariiiefes, JUl ^unt turonici quadraginta quinqiie, quanti

ho-lc ^ftimatur folatiis.Quo maxime probatur ctiam

Veterum confenfit feruanaam efle auri ad argentii analogiamjVt eftduodecim ad vrmm. iam inde

fa-C|*e c°Higitur, quodeo tempore auri precium du-Ploferme auaum erat, vt quindecim ad vnum, aut

* ii-immu fedecim: exeplo nunquam antea aut

vi-®>aut audito,necpofl:hac videndo. Vcrum

nefpe-^les rationi deeiletrfaftum eft,vt gfoiTus turonicus,

Cu f°lidus nofter,augeretur ad triplum . Tribus

e-!ll'n nummis duodenarijs pcrmutabatur.Huiufmo-. autem inftitutum,vt praster rationcm crar,ita mi

nir^e pcrdurauic.

^aripene lapfu in annona: cariftia, & plus a.qUO

aw^aauri indicatura, ad eundem offendit lapidem oannes rex:qui anno quinquagefimonono,fupra

^lehmum trecentefimum, indixit folati valorcm quiaquagintaduos folidos Parifinos,hoc eft iexa

^ntad^os turonicos. Cui protinus crrori come84

Im Dokument Dc vcra menfu* (Seite 86-96)