• Keine Ergebnisse gefunden

Poft hunc in cotula rafa fdibradata eft

Im Dokument Dc vcra menfu* (Seite 37-40)

riusK ,

ta

"J

Rom

anipartitio,fiquid?

fcxtj-ΐαΒη!*

1

f

Cr 1em

'

nas

^

lIas

> quartarios

quatuor,acc-nienri -

CU

°^ ?^

a 0t

^

0:

qns acetaria aut

falfa-thos vr !?·^- Ρ

θίΤ

^ iaiifbicres:

cya-ictu clt^uodccim. Quu autc iextarius iile

M E N S V R A R V M A C P O N D .

Romanus fit vnciarumviginti menfuralium, hint necciTe eft heminam decem habere vncias, quarta-rium quinq;, acetabulumduas cufri fdniffe. Cya-thus autem habe' fefcuncia, & fcxtam vricia* par-tenijhoc cft drachma & fcriptulu: vt facile colligi poteft cx partitione vnci$,qua fupra defcripfimus.

Nunc cyathus defcribendus*eft, & particndus.

D Ε CYATHO.

Yathus, fextarij Romani (vt ita di-cam) vncia,tanti mcnfura liquoris, quantum quis vno hauftu leuiisimc exhauriat, Galhce goblet; &gobber dicimus leuiter abforbere, & fubitd deglutire. Bibebant Romani non ad qiiofcutique potus xquales, fcti ad cyathos: quos totics ebibcrc folebant, quot ciTent clementa nominis illius, in cuius gratiam ad bibendu fefe prouocabant. Hinc iltud, Nicuia fex cyathis, feptrem Iuftina bibatur.

quo liqucthuic verbo Naeuia no dceiTcdiphthon*

gu,fed necCqfaris nomini,de quo Martialis ita ait:

Addcrc quid ceiTas puerimmortale fa!ernum?

Qoadrantcm duplica de feniore cado.

Nunc mihi dic,quis crit,cui te calathiiTe deorum Sex iubeo cyathos fundere?Ca:far crit.

CommcndaturCacfaris Augufti frugalitas,qui ta-nietii aliquando minus, nunquafn tamen amplius quatn duodccim cyathos vno conuiuio folebat cbibere.QiuE menfura fi cum Parifina conferatur, /ninor eft chcopina Parifina, vt fequentia doce-bunt.Huius autemsetatis antfbibaccs non cyathis,

fc icongijs fe prouocant,vt in co ducllo quando-quc

RATIO: S

qnc ex ccrtantibus vnus,imo quandoqucctiam σ-mnes non mentis tantummodo, fed & vitxlucc priucntur.quos fcire oportuit fub Ahairuero regc floruiife impcrium, quo tempore nemo cogebac nolentes biberc.contra vero fub Baitafare fumnu impcrij adPerfas tranilataeft,ab eo fcilicct conui-iiio ce!ebrato,de quo fcriptum cil Daniclis qiunto apud LX X. quod coram mille vinum bibebat, &

vnuiqmfque fecundum fuam bibebat setatem.

Cyathi aatem partitio iic habet.Habet cnim li-gulas quatuor,feu cochlearia magna:nam minus, cccaleare exprefsit Martialis in Pofthumianumdi-cens.Odauus ligulam mifit iextante minorem*

Nonus aculeolos in cochleare tulit.

Rccipitigitur ligula drachmas tres, Sc fcriptulum vnu.Decochlcari minori diccturia Giiccis men-fliris.

Ha&enus dc fcxtario Romano,& partibus cius:

quem libram beiTcmque tencre Fannius docct,his verbis:Nam hbra:,vt memorant,beifcm fextarius addet,Seu puros pcndas latices,faidonaLyiciK

Hoc autem vcrius dc mcniitrali,quam pondera-li Iibra>intclligi oportet.

Addunt nonnulli fextarium Caftrenfem, qui e£l duplusad vrbicum,qui treslibras menfurales cum.

tnente recipit.

ietjwitMr de xejle>feu fcxtdrio Gneco Α tticoy&partibus eius.

Extarius Atticus in νίιι Mcdicorum frc quens cotylas duas comprchendit. Fa-nnis:

!as,quas,ii placeat,dixiiTelicebit

M E N S V H A R V M A C P O N D .

Hcminas rccipit gcminas fextarius vnus.

Deinde cotyla diuiditur in quartarios duosi quartarius in duo oxybapha feu acetabula. aceta-·

bulitm fefqiiicyatliumrecipit,cyathuscochas duas habet ,my ftra quatuor,chemas quinquc, chei}ic vc-ro cochleariaduo.

Cotyle iiuecotyla, alias criblion, & femifexta-' rius dicitur.minor eft hcmina Romana, vncia vna;

quo fk,vtfextarius Atricus minor iicRomano vn cijs duabus, habetque iclibtlm fcuvncias deceni

& o&o.Ille vcro viginti vncias haber.hemina Ro-mana decem,cotylc Attica noucm, quartarius ve-ro Atticus quatuor & femiifem, oxybaphu vncias duas,& drachmas totidenr.cyathus fefcuciam, lioc!

cft drachmas duodecinrconcha drachmas iex,my-ftrum drachmas trcs:chcme drachmas duas, & fcru pulum vnum,& grana quatuor cum quatuor qiiin-tis eiufd<im:cochlearium drachmam vnam, femif-fem fcrupuli,duo grana,& duas quintas grani. quas omnia mentcpotius,quam fcnfu accipienda funt.

Verum nequis dubitet hefitans,ne fbrtc viicisc At-tiearminores fint Romanis,omnem ambiguitatem rcfoluit Galcni authoritas citata ab Agricola d«

menfuris libro fecundo ita dicentis:

Cotyle Attica,nouem vnciarumltalicorum exi-»;

ftit. etenim nouem νηας Italicq in cornibus intet1

fe&is difcretq pcndci: vncias fciptc cum dimidia.iic fir,vt νηοΐς menfurales aponderalibusdiicrepcnt.

fcquitur etia,qu0d vnci^ & libr£ menfurales medi-ος fint cqde Atticis & Romanis, quod & GalenuS tcftatur alioloco dicens-.Hx multis mcdicamentis olim cofcriptir,pritlfqua res Romanij in tanta po-tcntiam

R A T I O . j

Ccntiamvenirentjconieci qnam illi nominantco-tylcn, parem e(ie vncijs nouem Iibra: Romanis nunc c6fuet2E,hac cotyle vtuntur medici, vt fit ea-dem Attica & medica.Illudquoqjannotatudi^nu

eft>quod cotyIe,& qua: infra cotylem funt mcnfu-iolidorum & liquidorum dimenfionibus func

^ommunes.Quod autem ad obfcuritatem vocabu-um retegendam attinet, ligula a figura primvocabu-um iiomen accepit,eo quod formam habeat lijrae

ob-oga»,& intus profundse,& lingula lingus . Deinde tamen adcerramcnfurse ordinem redaftaeft, nec video quo minus vtrunque dici pofsit,& lingua, &

«gula:cum vtriufq; figuram referat haec menfura, etiam Γι contra fentire videatur Martialis,qui ait:

Quanuis nieligulam dicant equitefq; patrefque, Dicor ab indo&is lingula Grammaticis.

Cochlcare vero duplicis menrurse nomcn, maioris lcilicet & minoris, cochlcae formam pr^ fe fert, &:

jb ca fortitur appellationcm . docethoc Martialis his vcrbis:

iirn cochleis habilis,fed non minus vtilis ouis:

Nunquid fcis potins cur cochleare vocer?

Quafi miru eiTc dicat, fi quis ignoret quod a for^

rriacochlca;potius,quamarei alicuius vfunomen

®ccipiat.

Myftrum vero & cheme imaginem teftse

con-^ Υ iorum habet, myilrum quidem maioris >

che-^cvcro minoris.

b

M E N SV R A R V M A C P O N D :

De fextdrio Georgico ,&pdrtibus eiuf.

'VI <Jegcorgicis mcnfurisvcrbumfece

|runt,fextarij non meminere, fedcoty-llestanuiiri) & qua: mfra cotylen funt

menfuraru. Verum nihil prohibet fex-tarium aliquem conftituerc, qui duasιη fe cotylas capiat Georgicas, vt a:qua Π-ruetur in his

minori-bus menfuris linea,& a fimili pcr omncs capite or-diamm· · Has omnes ad vnam defcripiiiTe Cleopa-tram fceminam,aiithor eft Agricola: cuius rci fides iit pencs authorem.Huius itaque Clcopatrς autho-ritatem fecuti, illud fupponimus, cotylem fextarij Attici tres quartas in fc recircre. Quum igitur fex-tanus Atticus decem & o&o vncias capiat, fequi·-tur cotylcm Georgicam librarn vnam & fefcun-ciam comprehcndarc, Hoc eft trcdecim vncias cum femiile : quam cum fcxtarius duplet, fequitur hunc fextarium Georgicum bilibremeile, & fuper hatC trium vnciarum. Capitigitur duas libras cuni qua-drante.

Cotyle fextarij incdictas,libram & fefcunciam in meniura retinet,& oxybapba quatuor capit.

Oxybaphum eft fefquicyathus, tres vncias, &

drachmas totidem,accipiens.

Cyathus myftra quatuor habet,duarum vnciaru

& tottdcm drachmarum capax.

Myftrum menfurain Georgicis nouifsima,drii·' climas quatuor dimidiamque retinet. Snnt crg^

iftae menfurae ad fibi refpodentes Atticas fefquial' teraj rationis. quod mutuo lllas confcrcndo co\^J gere facije eft.

"supcre^

R A T l o ; w

Supercft Graecarum menfurarum nouiisimum ordincm explicare.

De fextdrio hippoiatrico,&

pdrtibuseiuu

Vaais fextarij hippoiatrici nome apud authores nolegatur, nihilominus or-dinis feruandi gratia,nihil erit piaculi, fic^terarum mefurarum caputiprum ti^^- efTe faciamus. Sextarms igiturgemi-nam cotylam, fimulque duas libras mcnfurales ca-pir,hoceft vncias quatuor & viginti.

Cotyle libram in menfura, & oxybapha duo iti partibus vecipit.

Oxybaphum felibram,& tfes cyathos*

Cyathus myftra quatuor,geminamq> tcnetme-furalem Vnciam.

Myftrumcochleariaduo,hoceftfenuincia capic menfiiralem.

Coclileare duabus drachmis perficitur.

Hx his quac difta funt ,prornptum cft elicefe, qudd quum cotyle Georgioa, fit vnciarii tredecim

& femunciae, hippoiatrica vero duodecim, Roma-nadecem,& Atticanoue.Georgicacad hippoiatri-ccm eiTe proportione fefquio&auam, quum fefcu-fit^o&auaparslibraj.Eiiifdem ad Romanam eft proportio fuperfeptiparciens viceiimas, ad Attica

Vero refquialtcra»

.. ^ippoiatricje autem ad Romanam

eftpropor-tl° ^iquiquinta, ad Atticam vero

Im Dokument Dc vcra menfu* (Seite 37-40)