iitur vfque ad antar&icum. No cil igitur noua hxc nauigatio,fed multis antca fcculis adinueta.T^xruJ fic habet 3«Reg. 9. ClaiTem fecit Rex Salomon in Afiongaber, quse eft iuxta Ahilam in lirtore maris Rubri in terra Idumea;,quam Aylath feu Vcronice appellant»diftatq; a petra deferti milliaribus dece.
& fequiturrMifitqi Hiram in clafle illa icruos fuos viros nauticos & gnaros maris cum ferivis Salomo-iusrqui cum veniilent cx Ophir,fumptum indeau-!
rum quadringentoruni vigiim talentoru,detulcruC ad Rcgem Salomonem.verii hic numerus fuppletur in libro Paralipom.qui quum fit liber reli&orum, fiipplet omiiTa, & dercli&a reponit. proinde huic iummaj adiungit talcnta 30. Sic enim dicitur2.Pa-ralipom.o&auo: Tulerunt indequadringeta quin-quaginta taletaauri, & attulcrunt ad Regem Salo-monem.nifi fortc intclligas fupcriorcm numerum nriore nauigationc allatum, & poftcriorem altera.
Male crgo Iofcphus habet, nifi vitio interpretis aut librarij fuerit vitiatus, qui folum quadringenta talcntareponit. Addc quodhabetur fccundi Pa-ralipomenon nono: Argentum in diebus illis pro nihilo rcputabatur. Siquidem naucs Regis ibant in Tharfis cum feruis Hiram femel in annis tribus, &
deferebantinde aurum & argentum,ebur,iimias &
pauones. Ncc eft cur aliquis miretur tantam fuifle illis feculis auri argentique copiam, ita vt penc o-mnem mimerum fuperarc videatur. ncque enim in niimero,fedponderecommerciafiebant. Quid er-go mirum, il grauia pondcre comprehendantur, quorum partes mmutifsirnas vt funt drachmac, &
femidrachmae, nulla numeratione claudantur? Au-reura
RATIO. Ϊ44
reum enim illud feculum pcr ponclera & tatenta lo-quebatur: nos autem minutatim omnia profcquc-tcs, numcrarc pecuniam ncceiTc cft, quam illis ap-f>cndere fatis crat. Huc accedic quod Iofcphus aic lbro o&auo, Non cnim aurtim aut argentum)auc vcndebatur aut cmcbatur, fed mutta: fuere naues quas rcx in mariTharfis conftituit,vt interiora ge-tium pcnetrarent, & coparatum aurum argcntum-qucR.egidefcrrent,nccnon clcphantcs & fimias.
Idcmque ait: Argcnti tantam multitudinem fccit Rcxin Hierofolymis abundare,quanta crat& la^
pidum. Alludit Iofepluts ad id quod fcriptii cft pri-miParalipomcnon fecundo :TribuitRcx argctum
&aurum in Hierufalem,qiuii lapidcs & ccdros &
rycomoros.Non cftigiturhypcrbolc,nequc vllacx parte a veritate reccdicur,dum tatita auri& argenti deicribitur copia: tamctfi drachmarum aut numu-lorum immenfus fit accruus, perindc ac ii quis no-ftro feculo exiftimaret ta1enta,plumbi aut arrisaut fern in numcrum non poiTe redigi,co quod
drach-marum autferriaut a^isnumerusdeprchcndi non poAit.
Qoinquagintatalcnta auri minarum Hcbraica-rum,valcnt vigintiquinque mithones ducenta mii-lialibrarum turonicaru>n, coronatorum vndccim milliones, nongenta o&ogintaqutnq·, millia,qua-tuordecim coronata cu decem folidis.
Sexcenta Texagintafex taienta auri, qu« ad pon-dusnon ad numerumadferebantur Salomonipcr annos ilngulos, exceptis ve&igalibus, quibus
per-foluendts crant obnoxij negociatores fcruta ven-dcntcs,hoceft minutulasmcrccs, infuper& Regcs
m e n s v r a r v m a c p o n d .
Arabum,& duces nationum,his inquam exceptis»annuo cenfu & prouentu Salomon fuo fifco adiu-gebat fummam quamdiximus,adco vt magispon-deraretur aurum graue, quam Icuis pecunia numc^
rarctur. Nam feculum illud opulentius erat, quim vt ad numcrum nummos recipcret, pra*fcrtim vbi de principum prouentu agebatur. Ec, quod feculi illius opulcntiam magis declarat, ficli apud priua-tos ad numcrum paisimrecipiebantur,cum tamen iiclus aureus valcret quatuor,argeteus vero folidos quatuordecim.nosautem longe minori numifma-te vticogitauri argcntique inopia. Quinetiam il-lud mihi vide, quantum obolu? lllms jetatis noftri ieculi obolum fupcret.Hqc omnia idcirco dixerim, ne quis miretur, qui aut legit aut audit illius tepo-ris auri & argenti nofttepo-ris feculis inauditam conge-ricmtquam mirari definet,ii confideraueric etia il-lam etfi non cxtcris nationibus,certc Hebrqis fuif·
ie aurea,noftra vero minus qulm fcrrca.Illa metal-hs omnibus abitndabat ,hxc omnium patiturpe-nuriam.Apudcosfcrmc omniapondere permuta-batur, apud nos rerum minutirsimarum commer-cia exercentur. Vnde & qui fuis lnfignibusafFigere I iolcnt pondo auri aut argenti Gallicc hoc
indicio fignificare volunt Γιιφ domus fuoruveopu-lentiam, vt quibus non vacet auriim argentumquc I numerare prje nimia abundantia, quan fignificare
velint fc fuarum rerum podus non noiTe,non item Jiumcrum, vtpote qux nulladifcretionis numera-tione comprchendi poiTent.
Vt autem ad rem redcamus, fexcenta fexagintafe*
illa talenta auri,valent trigintatres milliones quin-gcnta
r a t i o . 1 4 f
gtfnta iexagintafex millialibrarum turonicaru cum quadringcntis,coronatorii vero fedecim milliones quinquagintatria milliacentu nonagintaquinque.
Qusc aperte demonftrant verum eife quod in c0 capite fcnbitur.Magnificatiis cftRex Salomon fu-per omnes Reges terrce diuitiis & fapientia . Nec enim fieri poterat vt ille non effet ditifsimus, qui fiiis miniftris feu militibus annonam tatum & ali-mcntaprxberet,&cx omni partc auri argentique pondera grauifsima abunde rcciperet, cuique ob vi&orias paternas immenfum auri argentiq; pon-dus referuatum foret, adeo vt fcriptum legamus Datiid referuaiTe Salomoni filio fuo prseter mate-rias ferri, 2Eris,lapidum & lignorum, in impenfas domus Domini, auri talenta centum millia, &
argenti millc millia talentorum. seris vero & ferri non erat pojidus, vincebatur enim numerus mul-titudine. Qu<e fere ad vcrbum dicuntur primi Pa-ralipomenon vigefimofcciindo. Et hoc dicit Da-uid fe fcciiTe in paupertatula fua. Cum igitur pen-fiones auri aut modicse aut nullac erogarentur in milites aut miniftros,imrnenfa: vero vndecunq; re-cipcretur,& fpolia amplifsima ex omni parte qux-fita refcruataforcnt,non potcrat princeps cuitalia inefTcnt,non cxccdere fua opulentia omnes fui fe-cuIiprincipes:quod & Tcnptura non tacuit, & Io~
icphus alTcrtionequin& probationeconfirmauif) quiait multo teniporcpofteuerramHieruralem,ex loculis fepulchriDaiuderuta fuiflc ab Hircano &
Herode,ingentia auri argentique podera. Ait enim Hircanum aperto loculo fepulchri Dauid,cduxifle tria millia talctorum, Herodcm quoquc ex alio
lo-M H N S V R A R V lo-M A C P O N D :
culo plurimam, necfacile numcrabilem pecuniam cxhaufiiTe.hocaircrit Iofephus lib.7. anciquitatil, capite vltimo. Hcfuper hsecomnia obtulit Dauid tria millia taletoru auri de auro Ophir, alias Obri-20 fcu Ophirizo. Sed & feptem millia talentorum argcti probatifsimi & ele&ifsimi ad ornatum aedis intcrioris,in laminas videlicet quibasinteriora te-pli auro argentovefolido tegcrentur,aut certe lini-j retur,eliquato.Huius calculi ratio facile habetur ex multiphcacionc numcrorum,per minas & talenta fefe dupla proportione excedentium.Pra;terea co-ronacorum calculum confirmat & approbat pro-portio numeri libraram taronicarum ad numerum coronatorLim,fcu o&aua numcri libraru turon. Sic calculus alius aliam demoftrat.Ia ad chiliades pro-grediendum eft,vt fumma numeratio habeatur to-tius Dauidica; acSalomonis opulentije, tandemq;
perfpicua luce appareat,opes Hcbracorum logo fu-peraiTe mteruallo omncs omnium qui pr^fuerunt, quiq; fequuti funtaut rcgum aut imperatoru the-fauros, vt non authoritate folum fcripturae,imo Sc Ethnicorum ipforiim placitis vcnfsimo verius eiTc coilct,calculo etia ad aiTcm fubdu&o,id quod fcri-*
ptii cft: Magnificatus eft rex Salomon vehementer fuper omnes reges terrje diuitiis & fapientia.
Millc talcnta auri minarum Hebraicarum valent quinquaginta millioncs & quadringenta milha li~
brarum Curonicarum, coronatorum vcro viginti-tres milliones, nongenta feptuaginta rmlliaj& vi-gintio&o coronata cumfolidis viginti.
Triamillia talentorum auri minarum Hebrai-carum,Dauidicaf magnificentia; munere deftinata
ad
R A T I O . i4t f ώ deaurandainteriora templi, vt icribitur primi Paralipomenon vigefimonono,valent ccntu quin -quagintavnu milliones,ducentaq', millia librarum turonicarum t coronatorum vcrd feptingentavnii milliones, oftingcnta dccem millia, & o&oginti-quinquecoronatacum folidis vigintiquinque.
Quinqucmillia talentorum auri minarum Fte~
braicaruni,qu^ principes & proceres Ifrael
obrulc-runt ad Kdificationem Templi complcndam,primi Paralipomcnon vigefimonono, valent ducentos quinquagintaduos millioncs, centumque millia li-brarum turonicarum 5coronatorum vercicentum nouemdecim milliones,feptingenta quinquaginta millia,&lius cetum quadragintaduo corona-ta cum folidis trigincorona-ta. Quod autem eo ipfo loctf lcgitur oblata FuiiTe arris taleta decem & ο £o mil*
lia, ferriquoquecentum millia,huius immenfi pe-ne pondens ieftimatioritfm colligemas,paul0 plus minufve ιη iingulas autaerisailt ferri libras foli^
do defignato. Cum cnim mina Hcbraica duas li-bras ac femiiTem contincat, ac centum libris ex prius conuento refpondcant centu rolidijfeu quin-4uc librse turonicae, pnmum ftatuemus quingenta nonagintamillialibramm turonicarum : quo nu-rnero duplicato,euadent mille centum oftoginta i^illialibrarum ;cui aceruo adiungenda eft
medic-fas prioris numcri. nam minacontinet duas libras
& icmiiTem, & inde colliges ducenta nonaginta-quinque millia.Sicque fumma numeratione euadet jp totius aeris ac ferri ®ftimationc,valor vnius mil-jionis quadringentaram reptuagintaquincjue miiv Iium libramm turonicarum: qu« ad hfic numerum
£ ij
M E N S V R A R V M A C P O N D :
reda£ta,aliqua ex parte augent omnium regum fuo temporc ditifsimi Salomonis opcs, quaretiam in hacseris ferrique materiahunc calculum longe fu-perabant:cum fcriptum legamus neque acris neque ferri pondus eomprehendipolle, xftimationemvc auc numerum. Iam pergamus ad reliqua aun
enu-merandatalenta.
Decem milliajfeu mynas talentorum auri mina-rum Hebraicarum,valent quingetos quatuor mil-lioncs ac duccnta millialibraruturon. coronatorii vero ducentos trigintanoucm milliones, &
quin-quaginta millia,fupcr hacc ducenta o&ogintaquin-quc coronata,cum vigintiquinque folidis.
Triginta millia talentorum auri minarum He-braicamm,valent millequingentos duo decimmil-Iiones,ac fcxceta millia hbrarum turonicarum, co-ronatorum ducentos nonagintao&o milIioncs,&
quinque millia vnacum ottirigetis quinquaginta-feptem coronatisjfohdifque viginti.
Quinquaginta millia talcntoram auri minarum Hebraicaril,valent bis millcquingentos vnu& vi-ginti milliones librarum turon.coronatorum vero feptingentos o&ogintafeptem millioncs, vnum 8c quingenta millia quadringenta,2p.coronata.
O&oginta millia talentorum auri minarum He-braicariim,valent quatcr mille trcs ac triginta mil-liones,milliaq; fexcentalibrarum turon.coronato-rum vcro mille 8<5". millioncs & duo millia,infuper ducenta 87.coronatac1.1m folidis quindecim.
Centum millia talentorum auri minarum Ηc-braicarum,au&o ad duplum numero quinquagin-ta millia quinquagin-talentorum, valcnt quinquies millequa-
dragiri-R A T I O . 147
dragintaduos millioneslibrarum turon.coronato-rum verc^ mille quingetos 75. milliones cum duo-bus milliduo-bus& o&ingentis quinquagintao&o co-ronatis.Hunc auriingentem aceruumcum argcnti fupra numerata sftimaraquc talentorum multitu-dine, lmpedendum reliquitDauidin νΓαιη templi, vnacum incredibili seris ferriqj pondere.Qu.o cer-tc facinore fua pofteritati magnificentiam declara-uit,qua c?teri Reges mirari quidem pofsint omnes, aflequi verd ncmo.Id aute fingulanumerando,fua2 niagnificentias opus liquebit aperrius.
Decies centcna millia talentorum auri feu centu myriades, millione auriHebraicumreddunt: quas quum priorc aeftimationem decade aufta c5pleanrt
valcnt qiiindecimmilliamillionum coronatorum, vna cum feptingentis quinquaginta millionibus.
Quando itaque femel a nobis decretum eft, He-braicas lllius aetatis opes, cnm caeterorum Rcgum thefauris opulentiaque conferre, in cumulum redi-genda; veniunt omnes de quibus ex fcripturis ccrta colligipoiTunt indiciahuius thefauri particula:, ita
Vt Salomonis opes vna cum Datiidicis annumere-tur, id quodfa&um curabimus ordine tripartito.
In primis talentorum auri dcfcnbetur Abacus.Dc-inde numerata ctiam in fcriptura argenti talenta fingulatim reponentur. Tcrtio autem locoreliqua qua* in illius bonis crant,craiTa quadam aiftimatio-ne talentomm numero, fuo etiam loco repoaiftimatio-nen- reponen-da explicabuntur. Quae omnia fumma tandem nu-meracione collcda, Sardanapali opibus, quem rc-gum omnium ditifsimum fabulantur hiftoria: eth-nic3c,plane conferentur,itavt ιρίο ctiamfenfu
co-t iij
M H N S V R A R V M A C P O N D .1
Λ - ~ —
inuni facile quis agnof at ,Salomonem regem Di"
uidicis opibus adiuEum au&umqiieyehemeter ,re-ges omnes,& qui prjccciTcrunt, quiq·, fequuti funt»
cxcclluiifediuicijs & fapientia. Efto igitur hic pri-mus Abacustalentorumauriin fcripturis numera-forum.
P R I M I O R D I N I S A B A C V S . 1
Centum millia talcntorum auri Hcbraicorum, pars Dauidici legati ad ftru&uram templi perficic-dam:primi Paralipomenon vigefimofecildo. Trii millia talentorum de auro Ophir ad deaurandos parietcs ternpli, primiParalipomenon 29. Quin-quc milliaauritalenta cum deccm millibus folido-rum, qui ciim ficlis icquipollcant, & fexaginta fich minam reddant Hebraicam,fi re6l^ calculu fiibdu-xeris,reperies fexcentos ficlos 10. minas Hebraicas reddere.Ccntum cnim 10. ficliduas minas cfficiut, Sc ducenti 44. minasreddunt, quadringenti vcrd o&ogintao&o minas implent, quibus additis cen-tum viginti iiclis,decem minarum numerum pcrfi-cies ex ficlis fexcentis.Hac demoftrationc qiiid cla-rius dici potcft ? Quiim igitur fexcentificli decem
minasfaciant,fcx ficlorum millia,cetum minas hoC cft talentum Hebraicum reddant, & noucm milli*
talentumcum femiile, mille autcm fuperantes ficli
o&o minas cum ficlis quadraginta ex ^quo implet·
Eritigitur hsec numeratio quinq·, millium auri ta·*
lentorum,& talenti vniuscum femiiTc, vnlcii mi-ttis o&o,& ficlis quadraginta.i.Paralipomenon 19 Aurft hlc defcribimus,argeti talenta,a:rifq;
tionem,fuis locis declaraturi,quge tribuni, ceturio-ncs jprincipefque poiTefsionumrcgisdederunt in
R A T I O : _ I4&
operadomusdei. Triamilliataientorum ab HnJ -cano in loculis fepulchri Dauid longo poft tempo-rcinuentoram,auchore Iofepho.7. antiquitatii no-uifsimo capitc . Totidcm talentorum millia,quod quidem non afTero, craiTa tatum conie&uraid col-ligens,le£torem fuaelibertatirelinquo, quse ab He-rodc inuenta fuiife traduntur a Iofepho,iion quod idem Iofephushunc nuinerum tradat, qui nihil in.
numerato reliquit de huius thefauri talentis.Verum dcmus exempii gratia,hunc thefauru ei qui ab Hir-cano muentus eft, aiqiialem fuifle. Ex Salomonc
aute relatain numcru talenta fubfcribenda vcniuC hoc loco. In primis munus a regina Saba oblatu, centum viginti taleta auri,3.Regum decimo capite.
Deindehoclococonnumerabuntur ducenta fcuta de auro purifsimo, in quorumlaminas fexcenti au--ri iicli figillatim diftau--ributi iunt.Erant pra»terea trc-centsc pclta:ex auro probato, quas veftiebant fin-gulas minse auri trecentse. Sunt cnim mince peltaru trccenties trcccntac, hoc eft nonaginta millia mi-narum, quas faciunt talenta lionginta. Ducenta ver6 fcuta fexcentis aurcis ficlis laminatim teiia, cetum viginti iiclorum milia cum oftingentis red-dant. Qimm igitur ficli fcxaginta minam Hebrai-cam conftituant^ncceiTecft dccies fexaginta ficlos, hoc eft fcxccntos^decem minas efficere. Quo fit vc ducenta fcuta, duo miltia talentorum auri ex ^quo conftituant.hincergo prodibunt in fcutis & peltis duo millianongentaauritalenta,tertijRcgum de-cimo.Enumcrandapoft haec fexcenta fcxagintarex auritalentaannuo prouetu adSalomonem redeu-tia,i.Paralipomcnon <?.Quttm autem Salomon
re-MENSVRARVM AC P O N D .
gnaucrit annis 4o.numeriml!equadragenario
au-&us,multitudinem cfiicit vtiq; admiratione digna, non aatcm vfque adeo incredibilem, vc fideli pc&o ri vel leui quidem momcnto negotiu cxhibcre pof-iic. Prodibit igitur rmmcrus i6.millium fexccnto-rum 4o.talentofexccnto-rum auri. hjcc eft iumma quadrage-narij proueCus toto regni Salomonis tempore;, ex-ccptis muneribus legatorum diucrrarum prouicia-runvve&igaliumque a negotiatoribus prodeuntiu, ac prouentu regum Arabisc atque Satraparum,& de his quidem fuo loco dicetur. Aurum aliud naui-gio defcrebatur ad Salomonem du&u atquc aufpi-cijs regis Hira tertio quoquc anno,vti fcribitur fe cundi Paralipomenon nono.Numerus autem talen torumdefcribitur.j.Reg.io.Venerunt in Ophir, tu leruntqueinde aurum quadringenta. 2,0. talenta.
Qui numerus minimo calculo multiplicandus eft, augendufque ad quinqimplum. Suntsnimquidi-cantnonniii poft expletos viginti annos: abae-dificata domo domini,miiTum fiiiiTc in Ophir cum ducibus fuis. Reftarent itaque anni 2,0. regni Salo-monis,fi nonauferedi forcnt anni4.quadoquidcm anno quartd fui regni coepit aedificarc . Rcftant igitur a vigefimoquarto regni Salomonis vfquedu finem ipfc viuendi atque adeo regnandi fecit, anni fedecim. Sicigiturreftant quinque annorumtria-dcs.legc nonum caput tertij Reguin. Qmim itaque quadringenta & 2o.talenta, fi quinquies multipli-Ccntur,efFiciant numerum bis millc centum taleto-i riim,fequens eft,vt ab inchoata nauigatione,talen-ta totidem bonis Salomo habuiiTe credatur,quod Ctiam facic ad diuitiarum fuarum augmentum.
RATIO. 149
Quod fi matis hanc nauigationem tum primum na tamcommerciocumHiram inito, vna cum exor-diofuiregni multiplicandacrunc 4o2o.taleta nu-mero tredenario,ternari9 enim tredecies aufhis 39.
roddit.Emerget itaque numcrus talentorum quinq;
millium quadringentorum fexaginta, atqnc id qui-dem fumma numcratione . Addamus & thronu de cbore grandem veftitu auro fuluo nimis, cui opcri vix minus triginta millibus talctorum attribui po-teft, quum ad interiora templi fumma tantiim dc-aurendafacie feptem milliaimpenfa legatur.Qua-·
reexhac primi ordinis talentoru numcratione,fum mahcEC fingulis colligcdavenit,vt fit ifta vno accr-uo collefta numeratio, centum 79. millia talento-rum auri & infiiper centum viginti vnum talenta, minieHebraicic^S.ficli ver6 40. Verumcum ncn omnia quje in bonis Salomonis erant, iigillatim ιη calculumreda&a fint,leuandi oneris gratia,vniuer-ix auri fummae tribuimus ducenta millia talentoru Hebraicorum.Iam illudfcireconucniet,qiiod tale-tum Hebraicum,Syrum fedecupla proportioneco
tinet. Eft enim quadruplum ad Atticum minus, vt vigintiquatuor adfex. Atticum verti Syro talen-to eft quadruplum, vt fex ad triadis icmiilem. Έ il ergo vigintiquatuoradtriaproportio oftupla, na ter o&o funt vigintiquatuor . Si igitur triade par-tiaris in duas medietares, fupereft vnum cum dimi-dio, quac quidem medietas odupli rationemhabct
fubfedecupla.Eft igitur iiimmum talcntCi Hebrai-cum Syro maius in fedecuplo: quo fit vt vnus mil-j lio talentorum Hebraicorum , fedecim milliones Syrorumreddat, Mcdietas autem millionis 06I0