Invariante Flächensummen
Hans Walser
www.walser-h-m.ch/hans/Vortraege/20211111-13
www.walser-h-m.ch/hans/Vortraege/20211111-13 Lakritze
Invariante Flächensumme
www.walser-h-m.ch/hans/Vortraege/20211111-13
Als ich das erste Mal auf dem Dampfwagen saß
www.walser-h-m.ch/hans/Vortraege/20211111-13
Als ich das erste Mal auf dem Dampfwagen saß Ganze Periodenlänge. Schubspiegelsymmetrie
www.walser-h-m.ch/hans/Vortraege/20211111-13
Achterbahn (Lissajous-Kurve)
Externer Pivot
cos t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = 0 cos( )
t + k dk0 2π
∫
= 0sin t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = 0 sin( )
t + k dk0 2π
∫
= 0cos2 t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = n2 cos2( )
t + k dk0 2π
∫
= πsin2 t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = n2 sin2( )
t + k dk0 2π
∫
= πBeweise?
Schlüsselformeln
cos t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = 0 cos( )
t + k dk0 2π
∫
= 0sin t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = 0 sin( )
t + k dk0 2π
∫
= 0cos2 t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = n2 cos2( )
t + k dk0 2π
∫
= πsin2 t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = n2 sin2( )
t + k dk0 2π
∫
= πBeweise?
Schlüsselformeln
cos t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = 0 cos( )
t + k dk0 2π
∫
= 0sin t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = 0 sin( )
t + k dk0 2π
∫
= 0cos2 t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = n2 cos2( )
t + k dk0 2π
∫
= πsin2 t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = n2 sin2( )
t + k dk0 2π
∫
= πv!k = cos t + k 2π
(
n)
sin t + k 2π
(
n)
⎡
⎣
⎢⎢
⎢
⎤
⎦
⎥⎥
⎥
v!1 v!2
v!3 v!4 v!5
t Beweis 1: regelmäßiges n-Eck
Schlüsselformeln
cos t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = 0 cos( )
t + k dk0 2π
∫
= 0sin t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = 0 sin( )
t + k dk0 2π
∫
= 0cos2 t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = n2 cos2( )
t + k dk0 2π
∫
= πsin2 t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = n2 sin2( )
t + k dk0 2π
∫
= πBeweis 1: regelmäßiges n-Eck Schlüsselformeln
v!k = cos t + k 2π
(
n)
sin t + k 2π
(
n)
⎡
⎣
⎢⎢
⎢
⎤
⎦
⎥⎥
⎥
v!1 v!2
v!2
v!3 v!3
v!4 v!4
v!5 v!5
t
Beweis 2: komplexe Zahlen cos t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n + i sin(
t + k 2nπ)
k=1
∑
n = ei(
t+k2nπ)
k=1
∑
n = eit eik 2nπ k=1∑
n! "# $? #
Beweis 2: komplexe Zahlen cos t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n + i sin(
t + k 2nπ)
k=1
∑
n = ei(
t+k2nπ)
k=1
∑
n = eit eik 2nπ k=1∑
n! "# $? #
Beweis 2: komplexe Zahlen cos t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n + i sin(
t + k 2nπ)
k=1
∑
n = ei(
t+k2nπ)
k=1
∑
n = eit eik 2nπ k=1∑
n! "# $? #
cos t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n + i sin(
t + k 2nπ)
k=1
∑
n = ei(
t+k2nπ)
k=1
∑
n = eit eik 2nπ k=1∑
n! "# $? #
eik 2nπ
k=1
∑
n = ⎛⎝⎜ei2nπ ⎞⎠⎟k k=1∑
n = ei2nπ 1− ei2π
⎛ n
⎝⎜ ⎞
⎠⎟
n
1−ei2nπ
Geometrische Reihe: q = ei2nπ Beweis 2: komplexe Zahlen
cos t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n + i sin(
t + k 2nπ)
k=1
∑
n = ei(
t+k2nπ)
k=1
∑
n = eit eik 2nπ k=1∑
n! "# $? #
eik 2nπ
k=1
∑
n = ⎛⎝⎜ei2nπ ⎞⎠⎟k k=1∑
n = ei2nπ 1− ei2π
⎛ n
⎝⎜ ⎞
⎠⎟
n
1−ei2nπ
Geometrische Reihe: q = ei2nπ Beweis 2: komplexe Zahlen
cos t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n + i sin(
t + k 2nπ)
k=1
∑
n = ei(
t+k2nπ)
k=1
∑
n = eit eik 2nπ k=1∑
n! "# $? #
eik 2nπ
k=1
∑
n = ⎛⎝⎜ei2nπ ⎞⎠⎟k k=1∑
n = ei2nπ 1− ei2π
⎛ n
⎝⎜ ⎞
⎠⎟
n
1−ei2nπ
1− ⎛ei2nπ
⎝⎜
⎞
⎠⎟
n
= 1− ei2nπn = 1− e2πi = 1−1= 0 Beweis 2: komplexe Zahlen
Zähler:
cos t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n + i sin(
t + k 2nπ)
k=1
∑
n = ei(
t+k2nπ)
k=1
∑
n = eit eik 2nπ k=1∑
n! "# $? #
eik 2nπ
k=1
∑
n = ⎛⎝⎜ei2nπ ⎞⎠⎟k k=1∑
n = ei2nπ 1− ei2π
⎛ n
⎝⎜ ⎞
⎠⎟
n
1−ei2nπ
1− ⎛ei2nπ
⎝⎜
⎞
⎠⎟
n
= 1− ei2nπn = 1− e2πi = 1−1= 0 Beweis 2: komplexe Zahlen
Zähler:
cos t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n + i sin(
t + k 2nπ)
k=1
∑
n = ei(
t+k2nπ)
k=1
∑
n = eit eik 2nπ k=1∑
n! "# $? #
eik 2nπ
k=1
∑
n = ⎛⎝⎜ei2nπ ⎞⎠⎟k k=1∑
n = ei2nπ 1− ei2π
⎛ n
⎝⎜ ⎞
⎠⎟
n
1−ei2nπ
1− ⎛ei2nπ
⎝⎜
⎞
⎠⎟
n
= 1− ei2nπn = 1− e2πi = 1−1= 0 Beweis 2: komplexe Zahlen
Zähler:
Eulersche Formel
cos t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = 0 cos( )
t + k dk0 2π
∫
= 0sin t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = 0 sin( )
t + k dk0 2π
∫
= 0cos2 t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = n2 cos2( )
t + k dk0 2π
∫
= πsin2 t + k 2π
(
n)
k=1
∑
n = n2 sin2( )
t + k dk0 2π
∫
= πBeweise?
Schlüsselformeln
e 2 π i = 1
⇔
Eulersche Formel
Pythagoras
Pythagoras
Abend Morgen
Pythagoras bei Nacht
Abend Morgen
Kopernikus
Kopernikus
Kopernikus
Apollonios (Apollonios von Perge, 265 BC-190 BC)
al-Sijzi
(Abu Said Ahmad ibn Muhammad ibn Abd al-Jalil al-Sijzi, 945-1020)
A1, ... , An drehen um Schwerpunkt S
A1, ... , An drehen um Schwerpunkt S
A1, ... , An drehen um Schwerpunkt S C ein externer Punkt
Summe der Quadrate der Abstände von C zu den Punkten A1, ... , An invariant.
A1, ... , An drehen um Schwerpunkt S C ein externer Punkt
Summe der Quadrate der Abstände von C zu den Punkten A1, ... , An invariant.
Beweis:
Ursprung in den Schwerpunkt S Ak:(xk, yk), k = 1, ... , n
C:(xC, yC)
xk
k=1
∑
n = 0, yk k=1∑
n = 0Ak
(
xk , yk)
, k = 1,...,nC x
(
C, yC)
A1, ... , An drehen um Schwerpunkt S C ein externer Punkt
Summe der Quadrate der Abstände von C zu den Punkten A1, ... , An invariant.
Beweis:
Ursprung in den Schwerpunkt S
xk
k=1
∑
n = 0, yk k=1∑
n = 0A1, ... , An drehen um Schwerpunkt S C ein externer Punkt
Summe der Quadrate der Abstände von C zu den Punkten A1, ... , An invariant.
Beweis:
Ursprung in den Schwerpunkt S
xk
k=1
∑
n = 0, yk k=1∑
n = 0Ak
(
xk , yk)
, k = 1,...,nC x
(
C, yC)
A1, ... , An drehen um Schwerpunkt S C ein externer Punkt
d C
(
, Ak)
2k=1
∑
n = ⎛⎝⎜(
xk − xC)
2 +(
yk − yC)
2⎞⎠⎟k=1
∑
n= k
∑
n=1(
xk2 + yk2)
− 2xC k∑
n=1xk=0
!
− 2yC yk
k=1
∑
n=0
!
+ n x
(
C2 + yC2)
= d S
(
, Ak)
2k=1
∑
nkonstant
! "## ##$
+ n d SC
( )
2konstant
!"# $#
A1, ... , An drehen um Schwerpunkt S C ein externer Punkt
d C
(
, Ak)
2k=1
∑
n = ⎛⎝⎜(
xk − xC)
2 +(
yk − yC)
2⎞⎠⎟k=1
∑
n= k
∑
n=1(
xk2 + yk2)
− 2xC k∑
n=1xk=0
!
− 2yC yk
k=1
∑
n=0
!
+ n x
(
C2 + yC2)
= d S
(
, Ak)
2k=1
∑
nkonstant
! "## ##$
+ n d SC
( )
2konstant
!"# $#
A1, ... , An drehen um Schwerpunkt S C ein externer Punkt
d C
(
, Ak)
2k=1
∑
n = ⎛⎝⎜(
xk − xC)
2 +(
yk − yC)
2⎞⎠⎟k=1
∑
n= k
∑
n=1(
xk2 + yk2)
− 2xC k∑
n=1xk=0
!
− 2yC yk
k=1
∑
n=0
!
+ n x
(
C2 + yC2)
= d S
(
, Ak)
2k=1
∑
nkonstant
! "## ##$
+ n d SC
( )
2konstant
!"# $#
A1, ... , An drehen um Schwerpunkt S C ein externer Punkt
d C
(
, Ak)
2k=1
∑
n = ⎛⎝⎜(
xk − xC)
2 +(
yk − yC)
2⎞⎠⎟k=1
∑
n= k
∑
n=1(
xk2 + yk2)
− 2xC k∑
n=1xk=0
!
− 2yC yk
k=1
∑
n=0
!
+ n x
(
C2 + yC2)
= d S
(
, Ak)
2k=1
∑
nkonstant
! "## ##$
+ n d SC
( )
2konstant
!"# $#
a b
A B
C sc
c
2 c
2
A1, ... , An drehen um Schwerpunkt S C ein externer Punkt
S
a b
A B
C sc
c
2 c
2
A1, ... , An drehen um Schwerpunkt S C ein externer Punkt
a2 + b2 = 2 c
( )
2 2 + 2sc2S
rot = blau Apollonios
al-Sijzi
a2 + b2 = 2 c
( )
2 2 + 2sc2Sonderfall
rot = blau
sc = 12 c Sonderfall Pythagoras
a2 + b2 = 2 c
( )
2 2 + 2sc2rot = blau Apollonios / al-Sijzi
a2 + b2 = 2 c
( )
2 2 + 2sc2rot = blau Apollonios / al-Sijzi
a2 + b2 = 2 c
( )
2 2 + 2sc2rot = blau Apollonios / al-Sijzi
a2 + b2 = 2 c
( )
2 2 + 2sc2Modell
rot = blau
a2 + b2 = 2 c
( )
2 2 + 2sc2rot = blau
a2 + b2 = 2 c
( )
2 2 + 2sc2rot = blau
a2 + b2 = 2 c
( )
2 2 + 2sc2rot = blau
rot = blau
Papillon
Schließungsfigur
rot = blau
Papillon
Schließungsfigur
Beweis der Schließungseigenschaft:
Walser, H. (2021): Spiel mit Quadraten MU Der Mathematikunterricht
Jahrgang 67. Heft 3. August 2021. 17-27
Papillon
rot = blau
rot/grün = blau/gelb
ganzzahlig
rot/grün = blau/gelb
62 + 72 = 22 + 92
36 + 49 = 4 + 81= 85 ganzzahlig
rot/grün = blau/gelb
62 + 72 = 22 + 92
36 + 49 = 4 + 81= 85
93 +103 = 13 +123 729 +1000 = 1+1728
S. Ramanujan 1887-1920 ganzzahlig
93 +103 = 13 +123 729 +1000 = 1+1728
S. Ramanujan 1887-1920
rot = blau
93 +103 = 13 +123 729 +1000 = 1+1728
S. Ramanujan 1887-1920
59
4+ 158
4= 133
4+ 134
4= 635318657
Papillon
Schließungsfigur
rot = blau
Zurück zu Pythagoras
rot = blau
Zurück zu Pythagoras
Zurück zu Pythagoras
rot = blau
Zurück zu Pythagoras
rot = blau
Zurück zu Pythagoras
rot = blau
Papillon
Papillon
Umkreise
Papillon
Gemeinsamer Schnittpunkt
Umkreise
Papillon Quadrat
Umkreise
Papillon
Papillon
Strecke mit Mittelpunkt
rot = blau Papillon
Strecke mit Mittelpunkt Strecke mit Mittelpunkt
rot = blau Papillon
Strecke mit Mittelpunkt Strecke mit Mittelpunkt orthogonal
gleich lang
rot = blau Papillon
Drei kollineare Punkte
Papillon
gleich lange
schwarze Strecken 45°-Winkel
rot = 2 schwarz blau = 2 schwarz Papillon
gleich lange
schwarze Strecken 45°-Winkel
Papillon
Papillon
Papillons
Papillonspirale
Papillonspirale
rot = ½ blau
Danke
www.walser-h-m.ch/hans/Vortraege/20211111-13