Futterwerttabelle für Wiederkäuer
Grundfutter, Kraftfutter
Abteilung Tierhaltung/Referat Fütterung Stand: 2020-08
FUTTERWERTTABELLE FÜR WIEDERKÄUER
Die vorliegende Futterwerttabelle für Wiederkäuer stellt eine Zusammenfassung der gängigsten Fut- termittel in der Rinder- bzw. Wiederkäuerfütterung dar. Sie soll dem Landwirt die Möglichkeit geben, übersichtlich die wichtigsten Inhaltsstoffe der gebräuchlichsten Futtermittel rasch aufzufinden und für die Rationsgestaltung und Rationsberechnung zu nutzen.
Alle Angaben beziehen sich auf 1 kg Trockenmasse.
Verzeichnis der Abkürzungen:
TM Trockenmasse Ca Calcium
XF Rohfaser P Phosphor
NDF Neutral-Detergenzien-aser (aNDFom) Mg Magnesium ADF Säure-Detergenzien-Faser (aADFom K Kalium
XP Rohprotein Na Natrium
nXP nutzbares Rohprotein am Darm Mn Mangan UDP Im Pansen unabbaubares Rohprotein Zn Zink RNB Ruminale Stickstoffbilanz Cu Kupfer NEL Nettoenergie-Laktation
ME Umsetzbare Energie XS Stärke
SZ Zucker XL Rohfett
Quellen:
Gruber Tabelle zur Fütterung der Milchkühe, Zuchtrinder, Schafe, Ziegen; Bayerische Landesanstalt für Landwirtschaft, LfL-Information, 45. Auflage, 2020
Futterwerttabellen für den Alpenraum, HBLFA Raumberg-Gumpenstein, ÖAG Info 10/2017
Landwirtschaftskammer Oberösterreich, Eigene Untersuchungsergebnisse, Futtermittellabor Ro- senau, LK NÖ
Zusammenstellung: DI Franz Tiefenthaller, Referent Fütterung, 050/6902-1351
Grünfutter TM g
XF g
NDF g
ADF g
XP g
nXP g
UDP
%
RNB g
NEL MJ
ME MJ
XS+XZ g
XL g
Ca g
P g
Mg g
K g
Na g
Mn mg
Zn mg
Cu mg Wiese, grasreich
1. Schnitt Rispenschieben Beginn Blüte
180 200
240 278
490 550
272 291
175 155
143 135
15 15
5 3
6,43 6,04
10,68 10,14
100 70
35 31
5,5 4,8
3,6 3,5
2,1 1,9
26 27
0,7 0,7
80 75
33 30
8 7 2.Schnitt und folgende
Rispenschieben Beginn Blüte
180 200
240 275
490 545
259 281
172 150
137 130
15 15
6 3
6,02 5,78
10,11 9,78
100 100
35 32
8,1 6,2
3,5 3,6
3,8 2,2
24 24
0,9 0,9
80 75
33 30
7 7 Rotklee
1. Schnitt in der Knospe 2. Schnitt in der Knospe
180 160
240 238
490 485
285 285
180 190
142 140
20 20
6 8
6,37 5,65
9,91 9,59
80 70
35 34
15,0 17,0
2,5 3,0
3,6 4,0
24 29
0,4 1,5
40 46
38 44
9 10 Kleegras
1. Schnitt in der Knospe 2. Schnitt in der Knospe
160 170
222 240
460 490
270 285
215 205
149 140
15 15
11 10
6,37 5,90
10,58 9,94
70 70
34 32
10,0 11,0
4,4 3,8
2,3 2,5
35 33
0,5 0,4
90 99
30 33
12 13 Luzerne
1. Schnitt Beginn Blüte 2. Schnitt Beginn Blüte
200 200
276 277
545 545
315 320
188 198
137 139
20 20
8 9
5,45 5,44
9,31 9,31
25 35
30 31
20 18
2,8 2,8
2,7 2,7
26 24
1,0 0,7
34 37
33 36
10 11 Luzernegras
1. Schnitt Knospe 2. Schnitt Knospe
170 180
265 260
515 520
300 305
180 195
135 136
15 15
7 9
5,83 5,70
9,85 9,67
29 29
32 34
9,0 12,0
3,3 3,4
2,1 2,5
30 32
0,3 0,3
65 68
38 40
8 8 Grünhafer
Rispenschieben 220 260 520 305 142 135 15 1 6,26 10,4 150 31 3,9 4,2 1,7 28 1,7 75 40 9
Grünmais
Milchreife 250 230 410 275 82 127 25 -7 6,24 10,4 260 23 2,2 2,4 1,2 12 0,3 28 30 4
Kurzrasenweide
Schossen 160 184 420 225 234 142 12 15 6,85 11,21 100 29 8,8 4,4 2,6 28 0,4 77 33 12
FUTTERWERTTABELLE FÜR WIEDERKÄUER
Silagen TM
g XF
g
NDF g
ADF g
XP g
nXP g
UDP
%
RNB g
NEL MJ
ME MJ
XS+XZ g
XL g
Ca g
P g
Mg g
K g
Na g
Mn mg
Zn mg
Cu mg Grassilage
1.Schnitt
Beginn Rispenschieben Beginn Blüte
Mitte Blüte
350 350 350
224 256 295
465 515 570
251 281 307
180 165 145
144 137 130
15 15 15
6 4 2
6,44 6,14 5,82
10,67 10,25 9,82
25 15 10
40 38 36
6,5 6,3 5,8
4,0 3,8 3,7
2,4 2,3 2,2
31 30 29
0,7 0,8 0,8
90 92 93
38 37 37
8 8 7 2. Schnitt und folgende
Beginn Rispenschieben Beginn Blüte
350 350
225 258
460 510
272 296
174 160
136 129
15 15
6 5
5,96 5,66
10,01 9,60
20 15
40 37
8,5 7,5
3,7 3,6
3,1 2,7
25 25
1,0 1,0
109 104
51 46
9 9 Kleegrassilage
1. Schnitt Knospenöffnen in der Blüte
350 350
260 300
520 585
305 340
175 154
135 132
15 20
6 4
5,91 5,59
9,94 9,51
20 10
38 40
7,9 8,0
3,7 3,7
2,3 2,2
33 30
0,6 0,6
88 97
34 33
8 7 2. Schnitt und folgende
in der Knospe Beginn der Blüte
350 350
245 282
490 550
285 320
180 160
133 124
15 15
8 6
5,68 5,28
9,61 9,07
20 15
36 38
8,0 8,0
3,7 3,5
2,7 2,2
28 28
0,8 0,6
92 85
35 35
9 9 Luzernesilage
in der Knospe Beginn der Blüte Ende der Blüte
350 350 350
240 280 325
485 550 620
280 320 360
190 175 165
130 130 128
15 20 25
10 7 6
5,45 5,15 4,81
9,27 8,86 8,39
20 15 15
38 38 38
12,0 13,0 12,0
3,7 3,5 3,1
2,6 2,2 1,9
32 29 28
0,5 0,5 0,5
65 55 50
37 35 33
9 8 7 Luzernegrassilage
Knospenöffnen in der Blüte
350 350
265 300
515 595
300 345
175 165
138 124
15 15
7 7
5,54 5,30
9,39 9,06
15 10
29 31
11,0 10,0
3,5 3,4
2,8 2,3
30 30
0,5 0,5
74 64
37 33
9 8 Landsberger Gemenges.
im Ährenschieben in der Blüte
350 350
260 305
520 585
305 340
165 135
130 126
15 15
6 1
5,70 5,68
9,60 9,65
30 25
31 45
8,5 6,0
3,0 3,0
1,8 1,6
30 28
0,5 0,5
81 80
36 35
8 7 Grünroggensilage
Ährenschieben Mitte der Blüte abgeblüht
250 250 250
260 298 340
530 575 645
310 335 375
150 140 120
139 133 125
15 15 15
2 1 -1
6,42 6,11 5,80
10,62 10,21 9,79
2 2 2
45 37 38
4,5 4,5 4,5
4,2 4,2 4,2
1,6 1,6 1,6
30 30 30
0,4 0,4 0,4
60 60 60
50 50 50
8 8 8 GPS Gerste/Weizen
körnerarm
mittlerer Körneranteil -körnerreich
380 400 420
283 245 215
555 490 430
325 285 255
100 98 100
113 117 121
15 15 15
-2 -3 -3
5,16 5,46 5,71
8,91 9,32 9,66
170 220 270
23 23 20
4,0 2,0 2,6
2,8 2,5 2,8
1,2 1,0 1,2
15 12 13
0,4 0,3 0,4
40 45 50
35 38 40
5 6 6
Silagen (Fortsetzung)
TM g
XF g
NDF g
ADF g
XP g
nXP g
UDP
%
RNB g
NEL MJ
ME MJ
XS+XZ g
XL g
Ca g
P g
Mg g
K g
Na g
Mn mg
Zn mg
Cu mg Maissilage
Kolbenbildung Milchreife
Teigreife, mittl. Körneranteil Teigreife, körnerreich Wachsreife, körnerreich
190 240 300 330 360
292 235 205 185 172
590 540 465 458 440
315 280 260 245 235
100 90 84 82 82
126 128 131 134 136
25 25 25 25 25
-4 -6 -7 -8 -9
5,75 6,12 6,42 6,65 6,83
9,77 10,26 10,67 11,00 11,24
62 190 280 325 345
34 30 28 35 36
2,5 2,3 2,1 2,0 1,9
3,0 2,2 2,2 2,2 2,2
1,7 1,3 1,3 1,3 1,2
13 12 11 10 9
0,2 0,3 0,3 0,3 0,3
27 28 28 28 27
19 20 30 30 31
4 4 4 4 4
Maiskornsilage 650 25 170 100 100 166 40 -11 8,64 13,58 655 42 0,4 3,5 1,3 4 0,2 6 25 2
CCM, Kornspindelgem. 600 53 210 125 100 158 35 -9 7,99 12,78 631 43 0,4 3,5 1,3 4 0,2 6 25 2 Zuckerrübenblattsilage 180 145 350 205 150 130 15 3 5,98 9,83 16 32 10,0 2,4 4,0 27 7,0 157 57 15
Heu TM
g XF
g
NDF g
ADF g
XP g
nXP g
UDP
%
RNB g
NEL MJ
ME MJ
XS+XZ g
XL g
Ca g
P g
Mg g
K g
Na g
Mn mg
Zn mg
Cu mg Heu
1. Schnitt Schossen Rispenschieben Mitte Blüte Ende Blüte
860 860 860 860
245 282 315 350
500 555 605 655
261 296 329 361
132 115 98 82
135 125 118 108
20 20 25 25
0 -2 -3 -4
6,08 5,65 5,27 4,84
10,16 9,59 9,05 8,43
120 110 105 100
30 30 23 20
5,2 4,4 4,0 3,8
3,4 2,9 2,5 2,0
2,0 1,8 1,6 1,5
25 22 20 16
0,4 0,4 0,4 0,4
111 104 98 92
37 35 33 31
7 7 6 6 2. Schnitt und folgende
Schossen Mitte Blüte Ende Blüte
860 860 860
225 260 295
470 520 575
245 276 301
155 140 120
137 129 121
20 20 20
3 2 0
5,92 5,61 5,31
9,94 9,53 9,10
120 110 100
30 28 29
7,2 5,8 4,5
3,5 3,4 2,9
2,6 2,1 1,8
26 24 22
0,4 0,4 0,6
142 111 98
43 37 34
8 7 7 Heu, belüftet
1. Schnitt Schossen Beginn Blüte Mitte Blüte
870 870 870
235 275 310
490 550 605
253 292 319
135 120 100
136 126 119
20 20 25
0 -1 -3
6,17 5,69 5,34
10,27 9,63 9,14
120 110 105
28 26 23
5,2 4,4 4,0
3,4 2,9 2,5
2,0 1,8 1,6
25 22 20
0,4 0,4 0,4
89 83 77
40 39 33
8 8 7 2. Schnitt und folgende
Schossen Beginn Blüte Mitte Blüte
870 870 870
205 235 270
440 490 535
226 258 291
160 150 145
142 135 130
20 20 20
3 2 2
6,17 5,87 5,55
10,29 9,88 9,46
120 110 100
30 28 29
7,2 5,8 4,5
3,5 3,4 2,9
2,6 2,1 1,8
26 24 22
0,4 0,4 0,6
93 87 81
43 40 35
8 8 8
FUTTERWERTTABELLE FÜR WIEDERKÄUER
Cobs, Stroh TM g
XF g
NDF g
ADF g
XP g
nXP g
UDP
%
RNB g
NEL MJ
ME MJ
XS+XZ g
XL g
Ca g
P g
Mg g
K g
Na g
Mn mg
Zn mg
Cu mg Grascobs
1. Schnitt Schossen Rispenschieben
890 890
200 240
425 495
216 249
185 160
176 161
40 40
1 0
6,58 6,18
10,84 10,29
100 100
34 34
6,5 6,5
3,8 3,8
2,2 2,5
26 27
0,6 0,6
100 100
40 40
8 8 2. Schnitt
Schossen Rispenschieben
890 890
200 235
430 485
241 263
175 165
166 160
40 40
1 1
6,11 5,94
10,17 9,97
100 100
35 34
10,0 8,0
3,9 3,6
3,2 2,8
25 25
0,7 0,7
110 110
40 35
10 9 Luzernecobs, -grünmehl
vor Knospe in Knospe Beginn Blüte
890 890 890
185 225 255
410 490 545
240 285 315
210 185 175
177 162 154
40 40 40
5 4 3
5,88 5,46 5,16
9,84 9,27 8,85
50 50 40
31 29 29
18,0 18,0 15,0
3,8 3,5 3,0
3,0 2,8 2,5
27 24 22
0,5 0,5 0,5
40 40 40
35 35 30
10 10 9 Maiscobs
Ganzpflanze 890 190 396 245 85 134 30 -8 6,57 10,85 417 25 2,0 2,1 1,3 11 0,3 30 40 5
Stroh Gerstenstroh Haferstroh Roggenstroh Weizenstroh
860 860 860 860
435 440 470 430
785 795 830 770
455 460 480 445
45 36 37 40
80 76 71 74
45 40 45 45
-6 -6 -5 -5
3,65 3,66 3,28 3,42
6,62 6,65 6,04 6,24
7 14
8 8
16 15 13 13
5,0 4,0 3,0 3,0
0,8 1,4 1,0 0,8
0,9 1,0 1,0 1,0
17 21 10 11
2,0 2,0 1,5 1,5
45 85 29 57
25 21 41 14
4 3 3 2
Rüben und Nebenprodukte
TM g
XF g
NDF g
ADF g
XP g
nXP g
UDP
%
RNB g
NEL MJ
ME MJ
XS+XZ g
XL g
Ca g
P g
Mg g
K g
Na g
Mn mg
Zn mg
Cu mg Zuckerrübe
Gehaltsfutterrübe
230 146
85 70
230 125
145 100
80 80
142 141
20 20
-10 -10
7,46 7,47
11,84 11,82
647 545
6 8
2,3 2,7
1,5 2,4
1,6 1,8
8 30
1,0 4,1
60 83
36 32
5 7 Trockenschnitzel
Melasseschnitzel Melassesch., zuckerreich
906 896 907
189 146 134
460 390 365
275 235 225
93 97 110
142 151 153
45 30 30
-10 -9 -7
7,32 7,75 7,58
11,73 12,25 12,02
88 200 250
10 8 8
13,8 10,6 10,0
0,8 0,8 0,8
1,8 1,8 1,8
5 14 15
0,5 1,7 2,0
74 184 184
22 36 36
14 11 11 Pressschnitzel, siliert
Melasse (Zuckerrübe)
280 770
180 5
470 160
280 105
84 135
146 157
30 20
-10 -3
7,62 7,84
12,12 12,20
99 652
4 2
3,9 2,5
0,8 0,5
2,1 0,2
4 54
0,4 7,6
74 36
14 31
11 11
Getreide und Leguminosen
TM g
XF g
NDF g
ADF g
XP g
nXP g
UDP
%
RNB g
NEL MJ
ME MJ
XS+XZ g
XL g
Ca g
P g
Mg g
K g
Na g
Mn mg
Zn mg
Cu mg Gerste
Hafer Roggen Triticale Weizen
880 880 880 880 880
52 112
23 25 30
215 300 170 175 175
130 175 105 105 105
125 123 105 120 137
164 145 161 162 170
25 15 15 15 20
-6 -4 -9 -7 -5
8,14 7,00 8,49 8,37 8,53
12,91 11,53 13,30 13,17 13,40
626 462 708 707 707
23 52 18 18 20
0,7 1,2 0,9 0,5 0,7
4,0 3,6 3,3 3,9 3,8
1,3 1,2 1,4 1,3 1,3
5 5 6 6 5
0,3 0,4 0,3 0,3 0,3
18 45 50 40 35
25 30 34 35 65
5 5 6 7 7
Körnermais 880 26 170 100 102 166 50 -10 8,38 13,28 715 45 0,4 3,5 1,3 4 0,2 9 30 4
Ackerbohne Erbse Lupine, weiß Sojabohne
880 880 880 935
90 65 136
62 265 230 335 220
155 140 195 130
295 235 376 400
194 183 217 198
15 15 20 20
16 8 25 32
8,58 8,52 9,24 9,90
13,57 13,44 14,73 15,89
451 539 147 137
16 15 87 203
1,6 0,9 2,9 2,9
4,8 4,8 5,1 7,1
1,4 1,3 2,0 3,7
12 11 10 20
0,2 0,3 0,6 0,2
33 17 50 37
46 24 58 45
12 8 8 14
Nebenprodukte TM g
XF g
NDF g
ADF g
XP g
nXP g
UDP
%
RNB g
NEL MJ
ME MJ
XS+XZ g
XL g
Ca g
P g
Mg g
K g
Na g
Mn mg
Zn mg
Cu mg Biertreber, siliert 247 160 370 220 249 188 40 10 6,69 11,26 23 84 3,6 6,0 1,9 1,0 0,4 40 140 24 Weizenkleie
Roggenkleie
880 880
182 162
330 255
195 150
182 162
151 142
25 15
5 3
6,03 6,42
10,16 10,67
212 233
43 36
1,8 1,7
13,0 11,3
5,3 3,6
8 14
3,1 0,8
134 100
86 90
15 12 Maisfuttermehl
Maiskleberfutter
880 880
59 90
220 265
130 155
118 258
164 194
50 25
-7 10
8,39 7,69
13,37 12,43
449 224
72 41
0,8 1,5
5,0 9,5
3,0 4,8
2 14
0,5 2,8
17 28
60 65
16 19 Maistrockenschlempe
Weizentrockenschlempe ActiProt (Weizen/Mais)
930 930 910
102 76 77
336 331 350
113 116 154
360 382 346
251 269 280
40 40 43
17 18 15
7,62 7,29 7,70
12,51 12,07 12,68
108 44 78
71 61 86
3,5 1,4 1,4
5,3 10,8 10,1
2,4 3,6 3,6
8 13 12
3,1 1,6 2,7
20 68 78
60 53 70
8 12 10 Kürbiskernkuchen
Leinextraktionsschrot Leinkuchen
943 880 800
60 103 107
262 285 295
93 170 175
589 385 373
359 238 253
40 30 35
37 24 19
8,27 7,33 7,54
12,95 12,02 12,39
74 45 43
145 27 62
1,0 4,5 4,2
20,0 9,5 8,2
8,0 5,7 5,3
17 12 12
8,6 1,1 1,1
77 47 44
155 66 78
13 20 20 Rapsextraktionsschrot
Rapskuchen, 15% Fett
900 910
133 123
301 292
228 176
387 340
252 165
35 15
22 28
7,16 8,72
11,80 14,19
80 68
35 165
8,7 7,5
11,9 11,6
6,0 5,1
14 13
0,5 0,4
75 75
74 74
7 7 Sojaextraktionsschrot 42
Sojaextraktionsschrot 44 Sojaextraktionsschrot 48
880 880 880
91 68 40
260 230 190
155 135 115
477 500 545
281 291 306
30 30 30
31 34 38
8,44 8,64 8,78
13,49 13,76 13,96
174 178 184
17 14 14
3,6 3,1 3,2
7,4 7,0 7,6
3,7 3,0 2,7
25 22 23
0,4 0,2 0,3
33 33 31
70 70 59
19 19 17 Sonnenblumen-
extraktionsschrot, teilent. 880 222 465 270 383 203 25 29 6,01 10,24 80 25 4,0 10,7 5,2 13 0,5 56 46 29
FUTTERWERTTABELLE FÜR WIEDERKÄUER
Mineralstoffe, Sonstiges
TM g
XF g
NDF g
ADF g
XP g
nXP g
UDP
%
RNB g
NEL MJ
ME MJ
XS+XZ g
XL g
Ca g
P g
Mg g
K g
Na g
Mn mg
Zn mg
Cu mg Futterkalk, kohlensauer
Futterkalk, phosphors.
997 997
390 230 180 Natriumbicarbonat
Viehsalz
990 990
290 390 Sojaöl, Leinöl-, Sonnen-
blumenöl Rapsöl
999 999
19,78 19,26
30,55 29,92
999 999 Rohglycerin
Futterfett Propylenglykol
880 999 990
10,28 18,25 13,99
15,53 28,68 21,30
999
Futterharnstoff 990 2915 466
Vollmilch, Kuh, frisch Magermilch, trocken
135 941
262 365
134 180
5 5
21 30
12,53 8,94
19,40 13,89
345 481
324 5
8,6 14,0
7,2 10,8
0,9 1,6
11 14
3,2 5,4
1 1
34 54
2 1