iL
p.
ah 4m
^ / s >
/ jH /J
/ £ M
t J % a
f /' '
- i (*. (?{*&
/
V
1
\
I
n
* s» * \H
H P
5?/ y/
lit £>'sc ^redm x&wzfy;;
p\r£ cj nM *nc'd#
S,' - ' ^ z
j e v
. t ? / x-ece/tcej ihr. •
V z 7
< ^ f y s v_ i | r ^y' . w * precj&tt - * A 7 «
'<rt'
• * *• & t TT
« f f • 7 7
'.{| •>
J: *
//fatfiizR-
„ • / A . ' .
"J/r
rSvsf L^t'/ Y \ a y j /;.*> / A z r ; / y ^ 1 - 7 - „ > . . „
- ^ v -r$fTH.
{'! z V tv *" t W A fr/gr/zc s
f c - X . 4 2 - • V ' " ' - - ' t + H ' S J :
j ' '*"»»-1 Vt, i , /> f\1 V. J
, > % - "x* ^ A.^4W / £ /
* *'
'1?X<'«,,„
/c,> V'/'
» t tLft t'Jj c <* z / / ; V? - - '
t >..
I , 1' t Y' i
M A O N I ' A U R E L I I
CÄSSIODORI
*Uin Itibßrü & JUagnißci
. Senator Ii
Exquaeftor. S.Palatii,Excos, brdinar.
ExMagift. officior.
P r x f e d i Praetorio & Patritii, a d e x t r e m u m
Monachi & Abbatis
C o e n o b i i a d u r b e m R a v e n n a t e m * L 1 B E R
DE AMICITIA ET AMORE
m u n d i o r i n m u n d u m e m i s f u s o p e r ä & i m p e n s ä
JOHANNIS BERNHARDI
J U S T I J C t i & P h i l o l o g i F , Z I N Z E R L 1 N G I .
A n n o M o r t a l i u m O m n i u m R e d e m t o r i s H D G . L X V H > C ^ \
i n e u n t e _ > , 5
R o s r o c H i %
*
E. Catciierographeo ChiÜonb
i
Generofifllmis, strcnuiffimis, AmpliflimiijPvudcntiflimi»
OHDINUM PROVINCIALIUM MECHLENBUHGICORUM
D E P U T A T I S ,
Dominis Meis Gratiefiflimis»
Patronii Benigniflimis, Stren* Xcnijve vice
folia hzc
non ex arboribus parum- felicibm decerpta, qualia 5uac Generoficatcs & Amplitudinc»
chriüianifTimo fupercilio afpernantur ; ncc auro argcntoq; ducta>
qualUjfelicibui folumpatentia> a meä tenuitateemlarit#
fed papyracca dumtaxat, infcripta Cefsiam odoram Amiciti* & Amorit Cifsioderi#
dcrotifsima mente manuq; offero, cum roto omnigenz fauftitatis»
cundcm farorcm, quo
S u a r ü m Generofitatum & Amplituditiung Anteceflfores Beaciflimi
Partntem mcnm JUS TUM, dum viti manekat,
©b oiHcia & conßlia fidctiflimc ad urnam mq; premte benignifsimc profccuti fuftty
pro me fororeque mea uniai
przfati Earundcm Optionts in ^reopage flncerifsinn"
hberis utriusquc fexus unicif»
pijfiim^ exambiturus,
Gallinz non admodum albz filios ut r.fpi«itlt, m^ v c ejus parccm, qua: eil Commcntarius f. Tratta- extremum fuppliciter Äc demifsc obteftatus, ;tusL£)E AMlÜlTlA ET AMORE. St*d Sc hcic ircruiil Suaruirt Generofkatum & Amplitudinura videor mihi viderc unius vcl alccrius Philo(bphiac non Cuhor Devotifiimus t a n i v c r a c quam iinvulatae afiedbtoris Ünguam bilulcam, U-? • ' jj . °kwe&abundi, quodPhilolugum potius quam Juridi- E D I T O R E T A U C T O R . C u m Orabit pro me caufam CL. }ob. Fridericus
^ G^«eWf#,philoiogusgcqu£ac jCtus,cujus verba integra
• fit'iV* • X » « v
Modefto Cf ßenc\>olo LeBort.
Vod Socrates Phitofophus acufiilimus ad pu- erum quendam forte non inelegantem,quem pater locuplcs per paedagogum milerat , uc cetneretur, indolesq>cjus ex (puawyVapioi fcognoiecretur, palam dixit: Loquere ut te videam: id pro- cul dubio in meft non facie,acutulo forünaliquo fpeci- oium nonnulli ndntamPhilofophi cjuamSophilta^qaales
d e f o r m a t D i o g Laert.lib, 2 , inVit. Soer. p.m.föJJ. 5c Sca#
ligcrF. Jamb. gnum. $4. clarn torquebunt. Fateorcqvin dem ingenuus. me patum fpeeiminis public!, quod l o . Ilde de meis teftaretur ftudiis, haölenus edidiße. Verum Volumas mihi non defuir, fed facultas. Novit cnimDeus
tquanro tangar defiderio talentorum mihi ab ipftus immeritä gratia irnperueorum bono publico foencrandifcontiatqj mter amicos meos bonosqi omnes deäliimo meo rei licerariac pro meä virili juvand#. Qui- kus edheneifin hxc mea propenfio huc usq; fufflaminata fucrit,einonignocumei>>cui nihil ignotum. Atq» hinc vix dcprecationeopus haberfcm. Verum enim vero ut tantum decradtorum genuinos retunderem, tandem rupi
^lentis, Siftoitaq>atq;in fccnamiterumproducoCAS- SlODORUM non quidem totum (praelens enim hoc mea conditio non fert), attamen non minimam vililli- no»qiic
ad
cxprarfat. adLeti. pr*mitfa Diarrib« in Silvas Papinia- f nasbuna fidc tue transfumam: Nil egi (inquitj turpis I jucu(<juodhis ftudnsnon quaerifeiunt parafitallri qui-'- dam parva!., qui cum omm xrufeandi genere fc fagi*« | narumv& lacrymasmiferorum 5c (angumem cotidiein« >
digitjscomponunt.bonisvirismodicas&honeftasopes,<« f
& cnticam nee Cereri parandae facilem ncc Ly*o ceu«
probrum objiciunt) am inanis oilcntationis gtatiä, ad«« i quam prorfus inepeus fum:fedmente omnia limplicifli-«
ml - nU^ rC 1- 0 1 iu v a n d l c upidine. Oraculumcnim»
mihiiüud fapiemidimi vatis,cujus fmgulos verlus fingu-«
las enrencias dicebar incomparabilis Vir & Coniul.«
1« $ Xaßuv 5 L. & $uycctT9 tca,\ov , A- «- ' 1 T17 W* ? ^ (p/^oi Kctx«, <t
«kam TroAe^eAfliarofiyy 7ret(>u>pivcq n tetmv ivTvyot.«
fltf. - - KT I . .
. 7 C deeruntproximchosfunem( <
, ' 1 barbari & coremtores humaniratis &•«
iirerarum; qul veram erudicionem Grammaticam ap-, pellant, incorrupfot illos fj n z fapienti* Magiftros, ..
Gr» cosd.cn &UtinosScr!ptores„P,dagog,isd=leganr...
Qu. mfi ammam pro fale haberenr, nunquamco pro-..
ctderent mfolentiar. ur.cüm ipfos cruda Itudia ad ca-..
nini facund.ac rabiem auc aliam cjuxltuariam arccm ap « pellere coeger.t infeiicitasfuavel auri facrafamcs, h.m morcmluu omnibus pro lege eile cuperent,& pr,r ,i fianriaquevisingenila m eund« imperiti*ludÜdamnarj.«
See ejusmodi graculorum cenlionei.quibusnec ciccum"
luum Plautus, nvcnauci Afranius mura rrr.facileclc-..
vamusrnec tarn hurnili furo? animo,ut cum illa natione,«*
mli quatenuspubicum bonum &antiquitatis Sc polVe-"
ritatis cura luileric, vel luftincamus cumpuni, Fruan^
tur in-
tur Infania fua": Baecho bacchanti adverfari eft jurare M
in eadem orgta^. Apudarquos Sc fanos judices Accio"
idem quod Titio jus eric, & ab his nefeio, laudari ma-"
lim,an reprehendi Sc crudiri. Huc usq; Grönovii verba, Sed quidCybariticorum iftorum vertagorum a me a- molior lingqam,quum eamipiam jamante meexpertus fit: Genitor meus Juftus p. r. tefte Programmate, quo LL. Humanitatisq; cultores adgeminum(quod vocanr) collegium, alterum Juridicum iuper re monetarii Sc inftitutionü s alcerum fuperTriumvires Amorum Catul- lum Tibullum 5C Vropertium invitavit, HÄG dum pro#
fero, nemo exiftimct,effe htc didta probis, do&is, lapi- entibus, alto quorum corde manet pietas cultusq; iu- premijut utar metris Guil.Salluftii du Karras liebd. i. diei I* b }. & me irtosnefeire diftmguerc a vens Idtis. lmo cum Cbrißopb. Ad. Kuperto obierv* in Flor-4,12, 54.
lcio tantüm diflferre, quantum Hypanis Vencto diibt Efidano, quantum Juftida illa Deum foboles ab ipfo Diabolo,quijuftitiac femper adverlacur.lüorum lacratum
& fibilum privatum Spartana mente fperno : horum publicum calculum Scapplautum certus mihi promitto.
Ncc in HOC animi fallar: cum mukös habeam Anteceflo- res, quorum autoritärem non defugio, Sicinfequentcs I^ti Dionyf,&Jacobus Goihofrcdi pater Sc filius, ille C'tcero•
nem ScAutoresL.L. hic(cujus Codicem Theodoßanum titulo tenus jamantehofee 14, *ifallor,annos promiflu fruitra ha^enus exfpcäavimus) Vhihßorgium, Oberrn Ciofartius Lucretium^Jul, P actus a Beriga E tbicam Arißotelüfranc .Ju- retm^ Sjmmachi epißolas, Gull, Fornerius cum Petra Broßeo C4ißodori varias,parens meiujußus Vdlerii VUcci Argonau- ticarcony.Rittershußut (praeter alios) Oppianum &s*lvia-
n u m* i^um feriptorem lecularem, hunc Ecclefiallicum,
)( 3 Job.
3oh- Ambroßum Uediohnenfem & Matthen1
Vtndamenfcm utrumq; Ecclefiafticum illum Rhetora, hunc Poecam, notis cedro d.gnis iliulträrunc. Tacco jam Jac. Rahrdum > Franc. Hofatnamium, Marqu. Frtberum, Barn. Brifimumfcym A. C. „ 9 , . in tumulrn Gallica- no immemum iufpendium,perfeftionern libri iliius, quem incudi ä fe fubmiflum morce lua magno Reip.
detrimento periturutn, in articulo mortis, vcrbis fu- lpenfis quclius cit, fufpendit), Gull Buda>umy Hup Gra
m m (cujus heic ante duodcviginti/i refte mcmiai.annos praeter ipcm defuncli cor cum reliquis inteftinis noftras fequeilnpar* femper virgini dicata xdes commendatum tovet) Jacobum Cujacium (qui publice ad parieres Euro- pa noJtrae atfixerat Jdtos verborum peritiores etiTe quam Grammaticos), de quibus omnibus plcrisq; adeatur prze carteris jof Arndiue inoratione de contemm Philologie
& Andr. Senftleb. in Dedicat. variar. antiqu. navmm pfarmilTa. PoiTent hifee tantis virisalü, quifimilicer Themidi Muhspolitiorcs junxerint, addi} xtü{ x p U ycLVf etpei 5 quare iis enurnerandis fuperfedemus. Scd propiusad noftrum Caffiodorum accedamus. Num ma- teriailla,de quam hoc opufeulo traftatur, plane ä jure noftro ahena eiq; incognita est ? Minime. Facillimum hoc probatueilet, fi ufus exigeret: verum cum id faris a mit i m cum aliis L ttdov. Carbo er. de Paciticatione
Sc
immicorum diieftione, Job. de lignano tr. de Amicitia (Traft, traft, tom. ,2. pag. Zz7.) Sc Petrus Gotofredas de Amorc dedirannr, neq; iis nunc immoramur Ncc Autor notier a foro Juridico eliminandus eft , quip-Pe qu i , fi quis alius, Jftum fuo tempore' egeric fehciflimum. Ejus confiliis ufi fucre modernus Ber-
nas f,
n 3 s ! Veronenfis ( vulgö Didrich V0tt ) ejus
fiüa Amalaftintha Eutharico Cillicaenupta, nepos ex Iiis Atbalarhusy fororis Amalafred* filius (quem vuJgo ne- potemex forore dieimus) ex Thrahmundo Vandai. in Africä Rege IVto, Theodahatm, 8c neptis Mathalunthae
maritus Ten progener Vitiges, pleriq; omnes Oßrogotbo*
tum in ltaiia Reges $ ateeftante volumine, quod Variarum nomine iple praenotavic, Quod volumen quid aliud eit, quam Codex Legum , Ediftorum , Refcriptorum & For-
^ularum , nomine praelaudatorum Principum cmiiTo- nim, ut illum eodem jure CodicemCasftodoramtm, quo Aiit. Faber fuum Vabrianum^ nominareÜceatiimo meli#
0 r e» eo quod plurima ejus Rekripta autoritäre Regia
compofita fub idem admodum tempus, quoultimorum
^°manorum Impp. leges promulgatae lunt, prodierint»
«eftilo fquifiafperiufculuselt & pompaticus,feculohoc
condonandum, de quo ita Nicol: Caullnus hb. z. de Eloq. facr. & Prof. c. 14. Magna Aureüi Casßodori menst
qui interGotbici feculi barbariem qttafefidus quoddam eluxit, ß'loveniamdeprecatur, & faeile impetrat ) tarn fimilia hiice lint, quam lac lafti auc ovum ovo, ut nefeio quo pi- gnorecertares, utraq; ex unis iisdemqi feriniisf* CanceU
a r i'sfutvulgb dicuntur) profefta. Porrohicnofternon
tantum in fecularibus liceris omnium fuo tevo facile eru-
«itiffieuus, ted 8c feripturarum Divinarum leftione plc/
nÜTimus fuit:unde non (blum ut jCtus & Hiftoricus le- cularis nominatiflimumillumVdmrmCofl'/Vcwc^f^or#-
Am Gotbicam (cujus amifläe Epitomennobis rcliquit Jor- nandesf, Jordanus,) verum etiam uc Thcofophus fcculo
^uhduftus plurimos Etfclefiafticos condideric traftatus, Quorum cacalogus extat apud J0I1, Trithem. de (cript,
)( 4 Eccle-
r r fki f
1.
a?
pan <acr'
Bcll«m.dc fcript.EccltC
Cefn, bibhoth. &ahos, quiSibliothecas f.Commen- cariosdeicriptor. pripnmisEcdctiaft. edidere.
Inter
hosce ultimos non
ulumummerctur
locucommcmo-
rarus Commcnurm de Amicitii & Aman. Hujuj quam.
!ti«!v m e m'n e r , n t T r i , h e m i l».ß=ll«niinus ahi« modo a du ti autores, non tarnen tdeo ipli abjudicandusvidc- tunquippc qui potuerit«/Te in numero eorum tratiatuu.
quos ad noLuamfu« iefl.onis nonvcnilfe, autanextent
SSZSr'V*
Bella,m"Z H non Video, quid nos movere polfit, quo minus« Z C
7 7°
& k 8 i t i m° r d l't ü a m u s parcnti,nollro P • ffiodoro: in quo nobis praeiit Autor Editio- i t f - o ' l r I ^ T4 U i S'l l e f u't' 4"*P"atacit A.C.I f - Alias niilla fereaut exlgua, quantum mihipene- m'/m! ' ' e i TS h uiu s aHu d a m d u o s« » t feriptores memoria. Florilegiorumcompofitoresaliquot, quife mihi obtulcre, evolvi, fed neminem (nifimeoculiLi!
Z l r i""!! r < :Pc"a l i um,qui ejus autoritäre uteretur, prxter Tob. Magmtm in polymncm. p.m.n/.iitf n s &
Ott .Treunäium inFiofcuf a, u l c u' ' nmiar. icd unico tan tum Jo-
L
], rJ.rH ^ » n a® r c^u l s gnomas ejus nominePe- er ß cnfiscirar. hr huicPetro etiam Tra&arus quidam
C' f!" ' , T" t h . & Bellarm. adferibitur, Sc openbusejusdema Juh. Bufiro Jefuitiadneclitur. Sed ur d.cam, quod res eft . commenrariolus ille de Ami-.
, a m'a m a , ! eg " ' P=«i venditatur, tantum Compendium eltpartu prioris operis Calfiodo- nm.quodille forte exercitii ergo vel aliä quapiamds caufTa ipl, foh not- coarflavir, ut dici non injurii queat Gafiiodorus comratfus. Quodattinetargumcntaiqui.
bus
busBufaens probare conatur, Petro Bl. aeeepto feren»
dum eile foepius nominatura tradlatum,eädem illa facili- tate Cailiodoroapplieantur. Videamusverba Bufzri,qu«
integrahaec func :Tradtatum aliquem de Amicitia Chri-1 6
ftianä a Petro Bl. editum fuifle fidem facit Catalogus Joh.Trithcmii,in quoetiam primumlocum inter Blc-'<
lentis opuicula obtinuit. An autem praefens Tradtatus»"
quem aos lue in lucem cdimus, Blefenfem vendicetpa- « Hentern 8c audtorem, in conrrovcrfiam vocari poeeit:1 6
natnTrithcmius djfercefcribic,librideAmicitiä Chriili-1 6
ana prineipium fumi ab his verbis: Quoniam diminu-, e t a c *u n c veritates.quae verba non func inTradtaru noltro."
Acnthilonimus in eam fententiam prorfus inclino,"
Traclatum hunc legitimumefle Bleienfls partum, non"
co iolum, quod codex formulisantego, ut apparct:,an-, <
nos exeufusfquem unum,eumq;mendis obfitum.Con-6* uentia nadtus fum ) in fronte praeferatPetri Bl. no- '<
men, (edniulto magis , quodeota orationis itrudtura4 6
entemiarumq;acumine purüputumq;Bl. reprzelcntec."
Quo h verum ei>, extremum in hoc opere locum oc-1 6
cupavic, cum moxin foribus opufculungeaue fateaiur»**
cum a 1c ] im fene viribus fradlo 8c morti proximo con-u
cnptum & divulgatumeile. Hie Bulbus. Ubipatct1« primo eum cimide,mox vero confidcnter factum hunc
a c r c rcBlefenii, Sed verbis ejusdem ptotuenda Caili-
? 0 r a na autoritäre potiorejareutar hoc modo : 7neam
ltntentiamadmoduminclino, Traäatum hirnc (quo- a veram origiriem ) legitimum efTe Catliodort partum, noneo öium , quod codexante 1 4 . annos Genevar (ut jam upra Monitum ) excutus, quemunum (nam plurefi in ^icere nondurn lieuie: habco quidem adhuc aliaui
)(f fedi-
Editionen np. Parifienfem de A n n o v e r u m ibi pia#
nenullusapparec : an verbexterin Editionibus kjob.
Hetir- Hottingero in Bibliothec.quadripart. p.m. joy. ci- tatis,quasnullacurapotuimus hueusq; naneifei, videj.
Lucecianis de Anno 17/51, JfSS. 16o/. Moguntinä de An 110 1602. dicere non habco )eumq; menitis oblitum , uc Änimadverfioncs noftrac docebunt ,Brema nadtus furru, ance annos admödum novem» cum Delmcnhorfti prac-
£edlum Itudiorum Generofi Ün. Chriftiani Guntheri ab . Hieronyrni Georg» Satrapae tunc Delmen- horrt.ini ItrenuiiTimi vvv zu ctyiotg F. paternum dantis, jam primicerii CubiculariorumRegiorum in Djnia egre- giiillmi, agerem, in fronte praeferat M. Aur, Calfio- dori nomen, led rnulto magis, quöd cota orationis itru-
£lura fententiarumq; acumine purum putumq; Caflio- dorum repraefcntec, Quod ii verum eft, meritö extre- mumin hocopere ( nempe didtor Editionis Genevenfis) iocum occupavit, cum mox inatrio opufeuli ingenue taceacur, cum ä fe jam fene (nam nonagenario major A. C. \6z. Computum Pafchalemedidic , reference Calvif in Chron.) viribus fradto & morti proximo con- feriptutn & divulgatum eile, Plura adhuc pro adftru- endaCaffiodori autoritäre afFerri poilcnr: Verum latis iuperqiautumo jam pro hac Helena depugnatuni^, Porrö quid opis oper« ve huic operi contulerina, fes-
<juipedalibus non effero verbis. Hocduntaxac brevi- bus pracfUcinidico, mecapitibus C potius tmemati- bus, in quao jam ante tradtatus diftindtus erat, addidtfle tantummodoparagraphos, quoscommuniter Verficu- culosvocamus. Adjeci infuper (Ob.Ciofanriin Lucre- t i i , C. KItter hufii in Sjmmacht fi vera funt, qU* tradit
de eo
deco Joh. Erhardusfive M, G. Londorpius in^ym#
bol. Perron, p. na. 781. mihi nondum licuit ipfum cer#
nere, M Bernegg eriin Tacito, Juß'tno&c. J.lreinfhe- miiinVloro &c. 5. H. Bdtkleri in C. Nepote, Vell. Fd- terctclo ^ J, WeiziiinDracontioi aliorum malus adiiduis feriproribus, veihgia fecutus )indicem, quod ApctyptOi
aPPcilatur,rionoronium, led '.cledtiorum : potent ta
rnen aliquando abloiutillimus is heri,ubi,iiUeus voluerit, eurac fecund« acccffermc, & reiiquiae naevorumnon- millorum refiduoiumexadbus beneficio ianiorumex- emplarium fublatac fuerint. De; Emendationa pr*(en- t1 Animadverfiones loquentur. Et lic nihil häc vice aniplius reftat, quam ur concludani, & quid cm cum pioFuigcntio, msgis ex animo quam eleganter : Siquid hoc opuftulum eollatum fiU quod place it & jujjiciat, vel finon fufficiat, [altimplaieat, noneß mea indigentix, fed divin# fufficientia: ft quidverb ha coÜutumßt, ut nec [uffi- tere tuoposfit defiderionccplacere, non eft fnffi<ienti£ D/>i- W£,[edmcßindigentix, Antequämaurem omninofini- am, non intadum rel inquere poffum, mc , ubiani- madvertero meos holce labores non adeo mundo f uifle invilosaut ingratos,ejusgenerisplura, quae in mundo partimconfummata, partim aftectahabco, fi per curaa öc valetudinemlicueric, Domino infpivante, publici eti-
am juris facere poffe,uc funt inßitutiones Jußiniane^tCaf' ßodor't Vnr'ut /. Codtx C/tsJiodoranus , Boethtus de^
tonfol. Pbilof.tCiceronü Orpheus, Enchiridion Epitleti&
1 abuU C che tu cum abjolutußmts indieibus ( quorum, Com- inentarjorum vice penf3ntium,quantus uius fit,inter aii- os doeet Job. Vorßius praef, ad Ledt* prarmifsa Com»
Nepoti, pronuperab iptoediro)} Monotejfarott f, Con- tordia
tordU IV. Tvangelißarunt In primigeniä Imgua ica in unum corpus confulidatorum , ut nec minutilIia)urrL, quidern jota ulliusiliorum negle&um-fueriti Tataregno- numGothui & Vunduliei l. De eoruin Originc » incre- nento 6c muratiunibusi ArtbetttohgiaCofmica £ Hirto-
t'u precipuorum Mundi Regnorum, Rerum publ« &
Stdtuum i prima origme ad noltra usq; cernporaChrono- ]ogii.e (ScGcnealügice,quoad ejusfieri potent,dedudtaex opcimis Auroribus,quos indipifci licebic, deflorata iOpe*
ra p,irent'is metjußi p, M. omnia tarn Juridica quämPhi- lologica, quantum eorum inftar tabularum naufragii
cviligiquitum fuerit, & forte nonnulla alia. Tu Interim,LedlorSincere, hoc Catone jam fis
cuntcntus favens linguis animisg;.
Ad Virum
AD
V I R U M
ExCELLKNTJSSIMUM FT JMTLlSSIMUM
DN. JOHANNEM BERNHARD UM JUSTI, F. ZINZERL1NGUM
J« U, D, & Polyhiftora Clarilfimum,Ami- cum Sincerum & Optimum,
Cum Casftodori librum de Amicicia e derer.
A D calamum, Ad calamum. gene-
^ rofa iilcntiarumpe^
Er qu^dam feclo fcriberedigna para.
calamum! mi Z
i n z e r linge^& te quo- q; dignum
'-rede se vo,ut meritum T e quoq$ fa- mavchat.
Mcta patct^flrat palma tuo ccfTura calori u modo perrupto carcere rumpe
P moras.
-n tibi tot flrantes in currib^milianos*
Umncs poft tergum tu pra^eundo trahes Sume animos
5ftadio folus regnabis in
A ' • a
Atq; rotapalmämoxpropioreferes.
S e r v a
Seena patet
?geminurn pandunt Heli- cona fororeS) Confentesq; vocanrad fuareplaDese.
Cur doäras paries pnvus tibi ftrangulat arrcsi Qui cedropoteras Iuceq;dignaloqui?
Quidjuvat abftrufas muffantetn miliare papyro, Osq$ fonaturum magna tencre domi?
Die aliquid)linguis quodmille reeipro- ccr Echo Fama^quodin fecluminigreo& orbis
amet.
Adtor eris
5mutum non famx fabula no- men
,T e cupit^infcenamTe quoq;, Amice, vocar.
Sunt equidem hlc Momi, funt turpia nomina Mimi.
Hunc animo fpernestu meliore gre-
Se t u*
Scribunt indocti docliq$ voluminapas-
finij
Et quivis chartas Cercopithecus arat.
ParturiuntMontes 8c nafeitur exiguui mus, Eft tarnen, hunc Lucam qui putet
effc bovem.
]am placet xftivas facundia rauca
c i c a d ^ g
Et rudis altifonü pulfatafellus ebur.
]amq- omnes fatuis(ylvas funt Confulo dignar, fct fapit ingemi pingue vomentis
opus.
Mille alis Fama; decrefcunt Anferisalar, MiUeq^ nunc orbem ftigmate prela
notant.
«rttiocuse dira jugulantur arundinc char:
t x ,
Et tot atramenti doliacrena bibit.
^
nde totin vulgus deliria.,fbmnia
5nuga2>
Et grandes abeunt, fed iine mente
3libri.
vuIgif
Uror hic: Turerum pondera pandis:
E t p a r t u f e c l u m n u n c m e l i o r e beas*
Refti-
Reftituis nobis infignia Caffiodori Rudera
?A M I C I T I / E queisfacra jura
' docet.
Fubhcus hic labor effc, & nobis utile munus.
Tuq.illi famam condis
?&ille Tibi.
Difplicet utilitas in Amici nomine: Virr^
Ornat amicitias fola
?& honeftus amor.
Sic ftatuant alii. Sed veftras Venditor atq, Lektor Amk'iim utilitate probat»
l ' . ' f.
D
#G. MORHOFIU5, D. P.
MAGNI AURELII CASSIODORI.
SENATORIS,VIRI CLARISS, ET
ILLUSTRIS
Exquxftoris S. P a l a t i i , E x c o s , o r d i n ä r # -Exmagiitri offic, Praetedli Praetorio
atqi Patricii LIB. DE AM1GIT1A.
F R O L O G U S .
Uoniam diminutar funt vsri- u leatesa filiis hominumj & refrigefccn-
tecaritare mulcorum, vix alicjuisina- intcgricatcm fidci experitur; vixin- venuurdiietStio, qu* non fit tjuaeftuaria Sc vena- is. Communimalo condolui, proponens mihi a lcjuid fcripticare fecretiusad dodlrinam& cxcr- citium diligendi, Fodi E. mihi fantem proprium, £, tut non communicet alicnus, dcdiverfis Scnptori- Prov.p
us quafi florcs excipiens,ut rncllificem mihi,plu- if.
riumc|, (ententias, de
Amicitia, & Dile&tme
b e i acproximi
in unum compendiolx ledionis rcUringcns involucrü,non nf.confcienti* meac te-l r n°n i° e o nglo ria ns-Thefauro,(juem abfconditu teneo, ptae figuravi titulumhocfieillo impreilio-
HC I l O n i f w O *
bn^\irs\Secretu: tnett mihi,Seirctumeum mtbi. Ef2416 scurius quidem mihi eftopuieulumpcarfensin fi* $•
mcocjuafiiub modio claudcre,quamcxponere pebris «muloium $ Sc fafcieulum, guemin-
A ter
3 M
- AUR, CASSIODORI
re,r ubera mea fecretius tenere dclcäar, transfcrre
*• , n theatrum & dcriium. Seinen,m, quod Itatim
grunnicE,aemulus, & labio virdcncoj fubmurmu- vTrcm°m m P r 0 n i a d r«i b« . q u ° d l iC fententiai
« i L r v J T « % » « » . vel ambigui in- lellcaus dubiratione perplexas rtudco redueere abol i ' "t C [ a X 'i r"& "=6l«au verulbri.
terV a i K't c r v e i , c i o r e ftudio digerantur in ma<
tenam virtuw, & in frudlum «leftis grau* coa-
„ J , ; „ ""C- Sicutemm in / « „ saturni & in efiflo-
' imUarlitbmu, ,*»*,fi,.
ep. s+. nbiu {„tumirabili nm,i di
geflb
,nnHm•n eos Jajiorem, v i m t e m , 1uUamfui Ahl» br.Z ' " < " " * ' « • Itcrum in fr
' * r" ' ASranm togarus feriptor in ea toga- S
j
V T * m-etibitur. fuis refpon-? i l d L n s d e t»<toribus,diccmibus cumdelibroMc-
"l n ' " " " ^m- kneentias, fed verba inregra watisfumfille ; Trtns[unß, inquit, {ei 14, o - ' " " r " " P " ^ e " c d i d i - ttincodcm:
w- "• »www efl, qux jam
£ '£"•"*& veruß* loagiepitatab olefjet. £t poft pauca; Dc»,? ; 6 » , ; ^ c,m m, „ jm i u s q u i -ä
V»i 'f«d eum „ummm e f l. i t i _ l j £ v i d i a ' J " / ' •/ S"r , W/> 4" " - Qä* £• in- Ä6M/.«dia«ft, fi inter farmerttaftenlia de vite veteri de art. plantar» eligunrur, quibusinordinemcomplan-
Peft.V.tara , Uber,oris vinea- fuccelfio propagerur'
*9' e£r'£" "»tum ßuSidd
$>• jtmaitM «mm. Quid £.*-
mului
ÜB. DE AMICITIA. < ) mulus detrahit 6c oblatrat, fi fententias in fterili congerie ßtnegledlu vmiltiori fqualentes cxpla- tiec apertius diligentia modernorum * £t quas S ap ^ nuperf aiiidiebat legentis animus ,ornatu clegan- ^ tioremducas , nunevoto avidius dicere audicor l 0
appetat etiam delicatus ? Ruo contra jam per Ap0 £ u
$mulum meum ; contra opufculum praelens^ pj 6 z
toonfibiletUngut Serpenwantiqui: olßruatur oslo- u pr quentis iniqua, obturentur aures a(^idtsy6c antieipet ^ mnocentix virus oculos Bafilifci, Gomorcnim Su°d colligo mihi, nemirti commutiico, fed ilhs duntaxat, quibus data eft manifeftacio Spiritus ad j 6
utilicatem, ut infirtiplicitate cordishunclibcllum * fainiliarius, fi velint, infpiciant> 6c fi quid in eo invenerintfurupulofum, illud quarfo iima dili- Bcnter coinplanent. Sub(annabit aliquis & ar- >2. guet, quod (enexamatorla ludarti, quiajam deli- 2»Tiw»
bor» Sc inmembris meis refponfionemmortisac- 4 ss „
C cpi. SedMichal irndenre nuditatem David 2, Reg.
ialtantis, utinam ego cum David laudato & vi- ^ horafaiiatn, quAtenos curti eodem in Sien ar(am federn introducam. Mihi tarnen pro magno eft, l$'
l l velpaucos de mafla univerlitatis corum 1 qui ä
^eculari amore abftra&i & fumti lunt, 8c effoilis Jud.\6*
^culis crinibusq» abfeifis in mola cum Samtone 2 I*
°°rant, per hoc opufculum ineant foedusjona- l^eg, tb^cum David» & in ivaviilirao amore Chrilh ä 1S. 1»
t ribuUtione malorum & dolore refpirent. Ni- *4*
^irum&c quo Ca leb adeptus eil Hebron per Jo- 3°f- Ift
u e * popüus quievit ä pro;Iiis, Ceilanc enim ij»
A 4 ten-
4 M. AllR. CASSIODORI
tcntatsonum pugnae, poftquam contemplationc cor fe ad fruilutti antoris inEipit exercere.
AMOR IS liquidem campus latius patet: Ex cxteris affe&ibus inimac rivos diffufioresexpan-
1 * die. Amor enimeftvis appetieiva rerum, quas d fidetio cligimus ecampledimur ad fruendum.
Amor-j. inbrutis anirnalibus, quaeä raricneali- cna mncjtijos frequdntcr appeutusexercet; 8c li
cet FRLII ipecialttcr fit inbis, qua: ad Daum per#
tinere dicuntur ; Paulus tarnen Apoftolus Frui Ykilt verbo aliter uritur, Hic ad Philemonem feri- 2q. bensdicit: Ut te jemper fruarin Domine, refice.
SaneDiledlioexcerro animi judicio vires capir:
/?. Anvcitiav. ex quadam vidiligendicum eledlio- ne rei,quap diligenda efl:, ex deliberatione proce- 1S dir. Tafte a* Tullio, Amicitia eft rcrum humu- Cir. de narum & dmnarum tum benevolentia & caritate amiut.fumma (onjenfto : per Caricatem forte menrisaf- ieclum intelligent, 8c per Benevolentiam, mutir- aeoblequelae eflfedkjm. Quod enim Ethmcus y. hic nomine Caritaris eam intellexerir, q4x omni-
ummucr 6c radix virtutum clt,hocclievidetur, quia fit caih'l 1, proprer quam amicos nottros CA- 19. Kv)S appellalle fokmus. Quidam Philolophi Prov. inter (ummas perpetua fqi yirtutes AnncitiamL' V><7- Coilocafle leguntur : Quos Salomon videturm Prove: uiis imitari $ Dicit enim Omni tempore dilioit> quiam'uttsefl. UndeB, Ambrofius- Ami-
}Am~ inquir, quadefinereejfepoteß, nun/uam ve- '•''t'Afuit> Ideb qui vel ieeius dcfnt dili^-rc, quem
ama-
L1B. DE AMIG1T1A. ( ; smarat» amicus in veritatenon fuir, Iiis mmirum 22, ionge eitä lege amicitia: ahenus, qui iic hodie amat, uthcrioderic: iic omnihomini amicus,ut netmtii fidus:hodie laudans, cras viruperans: ho- die blatidiens, cras mordeus: hodie promtusad ofcula, crasadopprobria : cujus amicitia leviter comparatur, &lem exfuÜUtur oftensä. Vera z*' deniqj Amicitiam fefolida ett, 8c m oinnibusa- micinecellitatibui adelt: compaflionem 8c tole- 1 «tntiam iecum quadrans. Gratior ex compaflv
one amicus, Apoitoius, quahter (oinfirmetur in-2*Cßr* \
$rmts> jcandalizjtücouritur : & eil iüi trißitiä.",lg' inaona pro fratribue fuis, & dolor tontinuus cor- dt eyu. V ere amicus erat, nunc ut Magifter cor- lipiens;nunctimens t ne fenfus illorum corrum- peretur; nunc cos cum dolore 8c lacrimis ad pcEr nitentiam provocans; nunc eos, qui non poe- mtentiam egerant, lugen». Refert Tullius, 25.
vixtriavel quatuorAniuorump^ria in tot retrojecu- c#lf* | in extittffe. Sed nemo miretur, inter mtidelcs po- 4 m**'
pulosraros fuiße amicitiae verac pi ofelTures: Il
lum enim ignorabant, qui Caritas,qui Amor eilt cujus (Ar 'ttas ditfufa efl in iordibm nofirts perSpiritüm
Sanä- dam
efl
nobis. Verum, tibi vox Turtu- 26.'ru cfi in terr# noßra, vox annum ianttspacem, cum.
annunciantis amiciriac veritatem . atque dicencis; 2. /z.
*i o c eflpr<zteptum meutn, ut diligatü i w u e m; mul Efjz.j [ ta millia hominum amicitias contraxere veraces, i
1 'L^utek. fe invicemhoqeftius, verius, iandius, , , i Prudentius 5c fojrtius» quam Pylades 8c Grelles.
A
}
Non-6
M. AUR. CASS10D0RI.*7- Nonne intet eos rerum divinarum Sc humanarum erat cum caritate Sc benevolentia fummaconten- Acl. 4. fio ? De quibus fcriptum eft; Multitudinü eratcre- dentium cor unum & animauna. Nec quisquam aliquid fuum cfle dicebat* fed erant illis omni»
iS» communis. Erenim poftquam Veritas prote- Job.if* ftara efl:, Quodmajerem hac dileä'tonem nemo habet,
14' $U4mut animamfuam ponat quts pro amicts futs»
pancasamivorum multiplicata eft luper nume- rum. Quotcnim jadturamnon fm. rei famiii- aris pro fratribus luis in Chrifto paffi, fed Sccru- ciatus corporis gratanter ampledtentes, pro ami- 2g, eis animas poiuerunt ? In rebus humanis nihil A- toiiciriadulcius ir^vemtür» nihil iandlius appeti- tur, nihil frqctuofius cultodirur: Habet enim frudlum virac, quae nunc eft, Sc futurar. Iplä propriä Ivavitate virrurcs alias condit, adverfa remperar, profperacomponit, tnftiaqs jueundar«.
39 t Homo fine amico non luhet, cui vota Sc affedtus fuos communicct, cui confeiendae lu* finum,cus fohtium luury, aut aliquid de moleftiisirruenti- bus evaporet; Soluseft, qui fine amico eil?
V& autem foli; quin, fi ceciderit, non habet fühle
st. yantem fe. E diverfo, quanta efl: jueunditas,
%ccl.4. quanta (ecuritas, habere cum quo loquarisi ut te- 10. cum?cuiarcanum commitrere poffis?quemin tu#
is fecretioribus habeas , ut reipfum ? cui plena fecuritate reveles, quantum in ftudiis Ipirituali-
busä teiplodefeceris, autprofeceris apud De- M um ? Quid deniqj deilderabilius * aus dulcius,.
LiB. DE AMICITIA? 7
^uamutduorum tanta fitunio amicorum, quod Ii alter corripiatur ab altero, vel laudetur, nulla in- terveniat ira , nulla feditio, nullainter eos formi- detur criminisadulatio, five fufpicio? Arnum fi- Z J«
äelu (aic Sapiens) medicamentum vitte eft. Opti- Etci 6*
n ia enirn medicina eil homini homo: qui ejus '<?*
temediatur adverlis , qui ejus condefcendit m- commodis : qui gravia levigat, qui amici o#
n e r a quafi injundto humero Hmul portat. Nec 54,
enim verus amicus invitius propriam injuriam fu- inet, quam amicij verbum PhilofophiTulIii eft: Cic.
dt
Non aqua, nonigne, »0« äert pluries utimur,quam amic,*wico. Inomniftudio ,in rebus certis ,in dubi-
1 8»in omni eventu,in fecreto, inpublico, in o- Oiniconfultatione, domi
Sc
foris,Sc
, ut multa paucis concludam, in omnibus, quae ad divina pertinepc vel humana, gratiamutuo diligentium utilisinVenirur. AudiTullium: Tanta eft, inquir, $6.*nikiti$yirttu, quid ejus benefuio abfentes auni 'tfibi Cic•
de
prxfentes adfiftunt, egentes abundant, valent imbe amic.tilles, & quod mirakilius eft,mortui JuVwMf.Demum Amicitia efl dmtibas pro gloria, p&uperibus pro
€en(u, exulibuspropatria , imbec'tllibus pro vir tute, Pr 9 niedicina agrot'u, mortitupro vita. Sicuc idem Qi C t v Nullius ajebat: Solem videntur i mundo tollere, atnic.
QU l de vita hominum amicitiam tollunt. Amicitia
C n i m quaedam vita eft hominum, fine qua nullum
cft vitac humanae folatium. Amicitia quidam $9*
gradus eft hominibus ad Deum;.diledlione enim
^diante» homo Deo approximatur» dum ex
A 4 homi-
8
M. AUR. CASSIODOR!
4». hominis amico , üei amicus eflicitur. Auc$i Dominumad eos locjucntem, quos in proximi dir
l 0 h'! f' i e^ o n e m maverat, Sc dicentem: Jam mn iic am
//• vos fervos j quia fervusnefcit, quid fac tat Dominus ejus. Vasautemdixiamicos: quia quxcunq\ audivib 41'pAtrt met,nota fec'tvobu* Quae omnia, ficuc ple-
nq> Sancti ad(crunc»in Dci6cproximi diletftio*
neconiißunc.
4*. ^
lllud aucem feiendum eft , quod in Amici-U a v c r* ett inhoneftum, nihil fimulatori-
um, nihil lucri remporalis aut venalis glorix Ja- crativum. Non enim Amor ilJe nomine vel ho-
*?> j °r e fiignus c(t, qui alieujus mua-
' ^a n a c «Jtilitacis obrentu contrahitur. Amicitia.,
liquidem ipfa fm cauS eft: ipfa libi raerces eft, Sc longe infra hncs amicitiae amor ilie fubfiftit, quem cxipedtacio ambiguofa, vel fpes qu*ftua-
n a a^t ccedjr. Fons Gnc 6c origo amicitia: amor
elt, 6c quaii genus ad fpeciem. Nam cum amor fepehne Amicitia» Amicitia nunq; fine amore coniiitic. Amoritaij; quandoq; cx naturae inftin- ctu , quandoq; ex motu carnali.quandoqt ex ok
uo cauifim reeipit» quandoqivero cx ratione ' Plerumqi ctian» ex r t.one & afFectione . %'a Pr°cedi':. Natura ortlinem amicitiae modumq;
1,2#. •' per hunc tnater diligit filium : per Matth. hLir>c gaüina tqngrtga;pullos fuos, portans eos in
2M7* humerisluis, fed & Lamis, nudarunt niamillas fu.~
Thr.^ as, laäarum mutlos fuos, Amor inclufic Jacob, ut
LTB. DE AMICITIA, 9
u tplingerct itium filium Joleph. Naturali amo- ce», reimpuKus David plangebat filium parricidam, 37,55, 5c diccbat: Abfaloti'ßli mi, filf mi Abfahn: quts mihi Reg.
det, ut motiarpro teypämi Abjalon t Porro natu» 47.
1 3 A micic]amodclhae legem Upe transgredi' j j . jj.
c u r>Dej ^c iaiuus fuacoblivifcens , eximiä tene-
r |tudine & affedtione pareatum. Ex officio con# 45.
trahitur Amicitia , dum ratione dati & aeeepti inter amicos gratis coalelcic. Sed timeat, quis*
Suis ver* amicitzac eftProfeflor, ne fub libercatis
°btcntu , venenumamicitiae venalis obrepat. Sa- ne pura 6c fola ratio amicitiae caufam ponit, cum aliquos divinä potiüs aueoritate» quam pro
prio ajietftu diligimus. Sic enim non folum paci- neos homines, fed dyfcolos 6c perverfos, qui no-
isonerifunt6c dolori, oro Chrifto, qui dicit: Matth, fiitigite inimitosveßros , l/enefacite iis,qui odtrunt
pos' brachiisluicerae diledtionis in Chrifto am- Luc. 6t
pledlimur, eis^i fine omni fitlione confulimus: '7- condelccndimus affliötis, dc eorum onera com- pallionis humero lupportamus. £x ratione ü- •
•"ul 6caffedtuamicitia generatur,utaliquis,quem
n o 'S fii6lat ratio ,diligendum fe propriä virtu»
t e' ^ a tiiabilem reddac» 6c amor, qui ex ratione
C a U S eft) cx affedtioneiicdulcis. Hunc vero a-
nicirem divmae moderationis ditpenfatio intro-
u x , ciPr*cipiens homini,tit fic diligeret proximü,
icutdiligcbatlc ipfum. Unde quiain hoc elfte- S**
n i s Pr i C eps erathamana voluntas, Deus ei tre- num
to M- AUR. CASSIODORI
n u m inipo(uit$ iS^ne ci liberum eiTctextramocfe*
fhaeiimicem evagari, cum quem habebat, ad f<
M.dtth. coardlavit affedtum, Sc d'iledlioni proximi pro' 22.ßp. Po r n o r»ecommenfurabili coaptavit; DiUges, irv
•f cjuir, proximumtuum ficuttcipfum. Credo quod Tfia.f. t e ,Ko mdiligas,filmen diligasDeum:Qui enim d lio'itiniquitatem , oditan'miam fuatn. Etficnecji S2 dil>gitferneq> Deum, Videigitur, fi hu jus dl' icoliOrttSj qua teipfum dijigis, pucas mercedeifl aliquamexigendam, profedta nequaquam. Quis-
qui sn.perle fibicaruscfl,necimrinfu;äopcrain' diger, ut ad fe diligendum vehementius excitetuf«
Ergo aliumarque ut teipfum diligas neccfleclt.ut in cum transfundas illum» quem habes ad t e, di<
i.Cor *e r ("*l o n's a^ m , ut fit tibi quafialter tu<
' s N e c de hujus Amicitia frudtus quarritur exteriof?
cu,n ip^ä fit Caritas, quae nunquam excidit, cujus
Cai s . fr U £ i > U e®&a u d i t t m & p™'» Spiritu Sanäo. Huiiö 22 Job *rUL*um*I1^nU3ns Veritas, in Evangelioait\Pofui I;A6. vos*üteatu> &frußumafferatui & fruäus vtßet nianeat. Sane amor ex carne proveniens, fequi' tur aures 8c oculos fuos pervaria fornicantes,at£j»
per eorum aditus usq; ad ipfam meutern, rerurfl Tzetb C ü n C uP^s c l': i'lium imaginem introducit. Sic
l6 m o r c meritricario divaricat pedes fuos, omni'
umq; Spirituum immundorum Ipurcitiae fe expv nit, produdlac vitae libi fpatium pollicetur:& cofl' temnit terribilia Dei judicia :8c hoc folum vicx fr
»adferibie, & indulgct cxtraordinari«c volupc^*1
# Llß. DE AMICITIA. Ii
5 l canimus adfpedlibus impudicis, verbis»& nu* rf,
t'bus, 8c obfequiis illedlus 8c attradtus, in malum ttlifetabiliter eaptivatur: dumq, duae mentes quodam fasere foedo in una voluntate conflan- tur, quod odibilius ett Deo, 5c animo pernicio-
operantes, 8c in felices omnia lege amicitiae facerearbitrantur. Porro hae amicitia non ex de- f7»
hberatione nititur, nec probatur judicio, nec ra#
tionc regitur, fed fequens vagae aifedtioms impc- tum, per illicita indifereteraptatur, nimirum nec , fnodum tenens »neeferviens honertaEi, nec in- , ter commoda & damnofa difternens f Spiritu fi- • J quidem vertigimt ducitur) 8c aflfedltus concupif-1
centiae flammis exarftuans quafi quibusdam furiis exagitatur. Hzc autem fpuria & degenerans ami- '
C U l* > quam Icilicet Iibido contaminat, vel alterius
pel is reacus inceftat 5 deledtabilis quidem ad tem- pus, fed perpetub exitiales cxperituraffeclus. Ci
to enim pratterit quod deledht, Sc permanet line ncquod cruciat, Honclta ergo 8c caita con-^9*
tra atur amicitia » in hac enim omnia fecreta unt; duicia, pacifica , fvavia 8c jueunda. Ami- citia» quam mundana cupiditas introducit,
raudulenta eit; nihil verum, nihil fecurum , auc
3 "e habet: bona hominis ama^nonhominem: . amorem metitur ex quatllu; fortunam votisam- pledtitur, non perfonam j juxta illud: Non
eß
pcy fovic, fed profpcritätfs amum, Quem fortuna Eccl, 6*Utiet anlas, acerbafugat, Teile S.Scripturä, eß$.
Arnum
h M. AUR.
CASSIODORL
i , m .amicusfecundüm tcmpus, & nonpernunebit in di* benevolem',* v ' "h AMFGTIA» r z
*/. tribulationis. Morcalis eft haec amicitia , q«>* tiaefuavillin '<l^nitur & f9Vetur* Eft enim amici- quanco accedentius confentaneacupiditari, tanrü tua obleg, m e s', , , j c e r i t a s affedtionum.mu#
löngius efta palatio araicitie relcgau: licet in 3' tio, p a X T ™ h o n e f t.a m m ' Trebra coli», micitiaecultoribasplurimaecammoditarcs exif fides, c unratum, jugis Sc inviolabilis sä foleanc provenirc $ vera tarnen amicitia in 6 eteftatuir ^ n ^rachites amicitiam tanta fi- <5/.
ipsa frudtus fuos conftituir, omnemcj; fpem ^curiratin^0 crc5ir f°vcre, ut folitudinem fe- z. Reg, turiobventusmeraliberalitate praecurrit. Abc dio& t l C r r e C 1 m o m sPc ricula&laboresgau-1)" ja.
*' n cfi^iis liquidem, quibus ßerfitlai Giicadites D* loribtis ' Pr a : L^getis amicicommunicarcdo-
*7» *7* vid iufeepit. fovit,6c inter amicos praeeipuosmi' Ethai Ge jU a.t 1 2 °n o r' ^.u s 'l o mit'idar. Verbum
*. Kanavit, nemo credit eorum amicitiam habui# eiOa vH ' l u i c r a t'c u m t ugc r e E David, Stdiceret f1' wmum, fed cauflam praeltitiffe impcnläc huma' W/i n c c l n r c v c r r c r etur: vivit Dominus t nec in it. 1 9 .
nitati, tantae amicitiae praeveniens aflfectuin: nO' An/"morte eltn9uam te- ; jeq.
tum quidem eft, quod Rex opeillius non eguit; cxconc, ^ f ^ «jOncupifcentia carnis , aut 66' enrncj; virilleopulentiflimuseflet, nuüama Rc t»cauü P £c m,l a„0 c u l°r u m> autexfupcrbiä vi- ge retributionem proprer hoc exfpedtarat: und< etiam u'l m &"ngi n c m trahit, plerumquc affinis cum ilü divitias Sc delicias totius civitatis oflferrch tur, .u m,'!1 1 t o r u s l^c vanitate niti-
?• ille nihil fufeipere acquievit. Sed Sc illud venS' u : *Mi hominum quousq-,gravi 1 ordif Pf.4.v '* eß' rabilefoedus inter David & Jonathan, non terrC SU n t o \ ''K4tU v*mtaUr* & qutritu mendacium?
*9-lM nae utilitatis exfpedtatio , fed approbatac virtutü ba n r u r 3 U a m°res,qui ordinatUi fuerint, appro- 67;
contemplatio confecravit; emerfus tarnen ak«' SocigjjJ U C ^ Socialis, traternus & C'onjugalis»
rius utrobiq; profedtus, ut vitauniusakeriusetf' hujus afr'iy '"^DavjrfÖc Jonathan. Amoris Z>Rfg.
ftodiretur induftria,ScuniusbcneficioalceriuspO' C efct: d0i 'Z a v i c' u rgcbatad planctum ,utdi- i,*5»
64. Itcncas minime delcretur. Non eft £, amicid3 tn^&atn eff t'^erte^onat^afr'*t^mi) decore ni- ingeftu, non inoftentatione, ied in veritate& *<?r uni(U) ^ ptramoremnulierum. sicut ma- Amiide. Audi B. Ainbrofium : Nonefi, inquif' ^ rater Sc f a,)lat fl^untfHum > fic & te diUgebanLa.
hofde amicitia vtüigalu, fed Uberalu: virtus enim eß, ^/egerunt °r°r a fnoris viciflitudinem in 6$;
tjfh non quxßus: non peettnia conc Uta tur, fed gratd' mqt U t a c.m u c u o s <^'n i^V lkfsaifedlus conien- Honlitigatitnt fretiorum, fed (oncertationc mutu^ ^domcji V° U n t a t^ ^utriunt. SponfusScSpon-
\ftnv l c u aficdtionibu$ indiflolubili feedere pudi-
?4 ' M, AUR. CASSIODORr.
Cy pudicitiam fidei jugalis obfervant, Notanduifl vero eft, quandain amicitiam initialem eile,de qu*
Auguß-B. Auguftinus fcribit,eamq> delcribit ,CoUoqd feil, atq-y corridere tmico, benevole jub[equiy vel Ii' geret & conferre, dijfentire inter (efine od'to t fttttt dijjtntit aliquu a feipfo : deßderare abfentei
€um moleßia, venientes cum Utitia fufeipere, redt' tnareamantem, pfiefentes defendere^exeufare abfeft' tesy dentemdetraäorum recludere : atqiomnibtf tnodts fervorem intimx dileüionis ßdeliter exhibeft•
?o. Vorro B. Auguftinusefuasdam hic primitias ad' huctenerae^iiledlionis infinuati cui boniSe mab plerumq; communicanr. Namilla, de qua lo' quimur, amicitia inter bonos tantüm oriri loleo inter mcliores proiieere, inter optimos confum- mare.
7'- Deniq, fi Amicitiae infpiciamp originem,ä fumrn*
natura,quarDe<? eft.fuam traxit eflcntiä.Deus qui*
demmentibushumanis primos amicitiae imprstf fit aflfedus i auxerunt cam uius Sc experientia,ip' 72» faq; Domini legis ordinavit audtoritas.Deus equi' dem fumme bonus, fumme potens, fibi in fui beatieudine, quae ipfeeil, in iua incffabili glori*
fibi lufHcicns, nec caelo ncc terra necangelo ncc
homine indiget. Eiusnimirum iufficietuiam ö' Tpf*'»runis creatura pvoteftatur, & dicit: Deus
e s t u , q u o n i a m b o n o r u m t n e o r u m n o n e g e s . I p ^ enim omnium eft exiftentium cauffa^entientiut1 1
vita, incelligentium fapientia, amor & glori*
Aug5'
A , ÜB.DE AMICITIA, I f
ngelorum. Dignatus eft hominem ad feaman- malhcere, & ipfumperhrc vifibiiia ad
appe-
itutn luorum invifibilium invitare. Unde non 74«
t°r U m 4u a tuoreIemctis,fed omnibus etiam crea#
uriscjuoddamamicitiac vincuÜumaeternaratione pae cripfir. Bona enim non eilent, nili mütuo
ni quodam amicabili fordere confentircnt. Le- 75.
g^musautem, quodvidit Dem cunäa qua fecerat, Gen.X;
^ *rMtvaldebona.Bottequidcfu funt,in quantum 50,
colunt: Pulcra, in quantum unaquarque in
a cuniverfitate congruum fibi iocum , rempus etiam fortitur & modum.Locum . quia Angeli 76.
Dtinuereccrlum; irrationabilia folum ; homo
u e d l u s» Paradifum. Tempus , quia Angeli in
^ 0 oi eodem temporefaöli funtjhomines diver-
^ t cmporibus crerati funt# &, quantum ad ani- i^arr», fempererunt' Irfationabilia vero nec li-
atfta (unt, nec femper crunt. Catterüm 77*
^^'onabiii creatur«Deus indixit in hunc modum,
i n i' 6 juftaeft, beatitudinis partideps fiar; Ii
n l tll l 3 eft» aeternac damnationi fubjaceat: Jrra- 78*
eft1*' ' ^i n f e n l i l 3 i l i creaturae hicaDeo praefixus teft^0^1 1 5 'u t' n e c beata neemiferaeffepo#
£ej.pr^deftinatorum faluti fubferviat, Sc in«
'C l tatem accumulet prarfeitorum. Ideo79-
^l n d e S a p i e n s d i c i t ; A q u a , i g n i s & f e r r u m , l a e E f d .
& meU b$trwnvx, & oleum 19-M*
j- y ',f'entnm, ßtut omnsa fanclts in lonum, im F'ts & pe((4toribm ewertunw in malutfLj»
Li
16 M: AUR. CASSIODORr
So. Si Dcus eft (ummum Sc incommutabile bonum»
cui eft femper idem eile ( dicentePropheta: TU Tf. 102. femper idem ipfe es. ) Sic ordinär crearuras , uc
*7. firigula naturam habeant,quia bona iunt. fpeciem, quiapulchra funt; ulum ? per quem bene ordi- fit naca rationabili creacurx proficiunt. In hoc au'
tem vehementer admiranda & prardicanda eft fa
pientia Creatoris : quia »cum nihilfccerit maluni»
ipfe tarnen mala noltra lic ordinär Sc dilponit, ut nobisnocendo, nonnoceant; (ed ad correptio- nemSe ultionem nobis propofita , prohcimt ad lalutem, maximeiis quidiligunt Deum. DiUgcn- 2g* tibus enim Deum omnia cooperantur in bonurruf gz. Ipfaverb incommutabiluerboflus & beatus lo*
lam rationabilem creaturam pracvidit» Sc voluic cfle beatitudims fuae capacem, ut idoneaht ei ad*
haererc, diligendo & iperando, cui tmago eft: atq?
omnia deiiderabilia fua in ejus notiuam Sc oble*
quium jadtare: quem nofle, vivere » cui lervirc»
regnare eft.
Cap, J. Quod amnes virtutet animx dileäione dulcefcunt.
rJ~lRia funt, quibus Dco Ipecialiter adhaeremus;
Memoria, Scientia (eu Noticia, Voluntas a- '* moris. Inhistribusprimus homo Deum in m<'
rooriä tenebat fine oblivione ? (cientia cognolcc bat fine errore > amare affedfcabat fine alteriusrc*
cupiditate. Cutnq-, his tribushomoefletbeatuti in terrio tarnen, id eft
,
amore .Creaton fuo tant°LIB. DE AMICITIA. 17
familiarius »dharebat, quantodulcius guftabat,?f.
quoniam fuavtt eft Heut* Quantonimirum majer z.
f u c r i e b o n i d c l e d t a t i o , & t a n t o b e a t i t u d o : l i c e t P f g g . f enim memoria multa practcrira retineat, licet VfaL.
<eientia profundiffima pereipiat» nulla tarnende- ,44, g, ledtatioibieft, nifi (edulcedo amoris infundac, M rebus itaq* ratione utentibus , Dcus ordinär
m cmoriam,(cientiam & atnorem :ut amor ex me- tooria Sc feientia convalefcati & illa duo in amore
^ulcefcant.Ex his formatur & firmatur in homini- busquidamaffedtus in Deum, & inter fe quae- blanda & (ocialis communio vo!untatum_>.
irt creatione hominis fcedus Sc vinculum feciale fpecialuer commendatur. Non eft 1 inquit ^e n'Z m
^eusi bonum, effehominum folum: faiiamus e'tad- l*- iu t°riumßtnilejibi Et ad majus Sc exprclfius a- **
m o"S indicium, unius lubftantiam de alterius ^ ^ ^
^ubftantia propagavif.ideo et de latere Adae fo-
C l aciusartumtaeft : ut,qui collareralestrant eilen-
t l a 1 effent vira Sc moribus coae^uales. Sic
h a r n <Ii phmi communis ienfvis irer poltea quo-
darr»diligC n^i ufu, qua Ii quod am guttu dulciifimac Gratis,adauxit,
<-aP' 11. Qualiter Dileäio prius deformetur peo tato. poßea reformetur.
Senium per eorum prarvaricationes refrige- l«
leente Caritate cupiditas fubintravit, qu* bona propria communibus praeferens, iufpiciones, a -
^ulationes , contentioncs Sc odia introduxir.
B lmago
18 M. AUR. CASSIODORI
Imago tarnen creatoris, licet in homine flccorru*
ptd
.non ert prorlus abotita:propcerca memoriani habet , kd oblivium obnoxiam Ucientiamqi, fed erron fuhjedtami amorem quoq,. fed pronum^Z> Coeleftifiquidem jufhcuecongru-
ebat, ut, qui iiberoabulus arbitrio, amorem fuum a vero 6c incommur bili bono. ad bonum fallax:
& tranfirorium dcfkxerat, fimihcudinem Dei fibi per rapinam uturpans, addiccretur/imilitudini , Iumenrorum' ll0ni° cnun» (ümin bonore effeu non intdlexit: cemparatw eß juwentu mßpientibufi
& fimtlu fxäm eil iUui fic perfectum mfolenter appettns , deesdie in defedtum: Sc praefumens Dcoeüefimilior. ei diffimilij, Sc Deum perdidit,
&fejpfum, qualitercunq; beatar Trinitatis ima- ginemUei. Anima enim hominis fui reminifci- tur, le cognofut, fediligit, Sc ficut fcicntiae fua:
remimfciuir, ac utramq; rccognofcit, ut videas quiiiin una (ubflantia anim* unitatem i Sc in trj- bus fcienna, memoria Sc amore, in quibtis ani' m t f j ibntia in Dco e't, Trinitatis Imagineni_*.
r, . g 1 raPrcrca cred'mus dixifle Vfalmifbm : Verunu-
• mentn 1 magine pertranjtt b»mo, fed & fruflra cott- tur/atur. inlmuanl, in hominc e/Tc-Imaginefn Duex natura, fed iuefic corruptionem ex culpa.
Memoriani enim corrumpit oblivio ; feientia-, obnubi aturerrore ;amor cupiditatc degeneratur.
, ;r f S;n e '«lutoperjefum Chr.,tum Salvnorcm no-
tirum dcbno p«variwtio«is anuqui, ickf (biro'
ÜB. DE AMICITIA. 19
tkirograpbo mortis, cujus obligatio nos tenebac adltnttos,etiam prineipatibus & potefla- ffim.quibusnosaddixerat Divinafententia, coepic liamana memoria reparari per Sacrum eloquium:
feientia reftitui per fidei Sacramentum: amor re- ficitur etiam per lllius, quod crucifixus Chriftus in cruce nobis exhibuit, Caritatis exemplurru,.
Urit autemreformatio, huiusimagims plcna^: 7.
ubimemoriam non interpolabit oblivio .*ncc ob1 f nubilabitur feientia errore: ncc amorem Dci rei aiienae cupiditas depravabit. In prima hacc erunt,
ybi nullus erit locus oblivioni viventibus in actcr-
"kate: null* fubreptioerroris frueneibus verita-
t e : nulla cupidnatis titillatio abforptis äCarita-
t e- Ibicritfumma pax, plena requies, atterna-.
felicitas, fclix& jucutida indeficiensq-, tranquil«
l'tas. Interim ad Amicitiam reverrentes, dici-
n u i s» quod Amicitia orkur, confervaturatq; per-
ficitur inter eos dunraxat, qui Sojbrie, Pie%&
Jußevivuntin hoc faule: nihil inhoneftum volen
t i petere vel patrare : nihil agere, feuconlulere#
autconfentire, quod difplicere Deo , vel inani-
m* difcrimen , aut commune incommodum_»
ientianc redundare. Et in hoc quorundam fen- /•
eentia reprobatur, qui contra fidem, aut contra honeftatem, feu contra Rempubl. bonumve^f commune amicitiam cenfent ineundam. Ccrce , 0 t
Iccundüm leges Saul fidem domino fuo laudabili-
U s ^ervarunt, nolenies parereatrocitatiejus in et-
B 1 fufio-
M- AHR. CASSIODORI
23. Z* Sanguinis iacerdorum, quam Doeg Idu-
ii. *!u s d c r a frtrilegii maliüa le ad impcriuifl
2. Reg. iui pariter inquinavic. Jonadib amit 9*3* t l J S ^ mmon conlilio luo fuggerens, Sc procu*
ransilliusinceüum, dum ad turpitudinem oblc
^ quiutn praeititic, crudcliter legem amicitix vi0*
2. ' L V l t e i > a r c t a m i c o* Abialon (andt* fuitfe Arni- ij.iS. C l t l* transgrelfares, qui in regem, fuisin regnutfl
f j? 'a K r a u t e s , cum Abfalon perduelhonis ,3. njgirium ineurrerunr. Erubcfcant iraq; verx no-
menanucitix pruficcri, qui eam vitiorumalfenlu vel couperatione contaminanc, &honeftatis vo- Cabulo utentes, mucuxgloriain amicicix fibi fa- Crilcgä prarfumcioncufurpanc Purro quinöamar, amicus non eft. Ille aurem non amat, imo procul dubioanimim odit,cujus amat iniquitatem, Seiet neqi jlterius amatanimaip neqj fuam.
L C*p-l , L l y e tieftione Am 'ui, & qua illam impedianU In eontraclum amicitix multa veniuM ,ex qui- bus rorniaturamieiria, 6c firmatur, atq; continu- um in le recipit meremenrum. Cum enim ami- cumcalem eile oporteat, cui cor tuum Sc omnia-y cor,iis arcana commicras, prius eft cligendus, de
in v, probandus, deinde admittendus, fumrnä craclanduj reverentiä.Ä: continuä devotione co- lendus. LIcaurem in amicitia ordinäre univer- aprocedanr , ideo prinmus, vel in fundamerr todileaionis primitix confecrencur . poftea ve- ro "leclmne, probatione , confenfu etiam, &
jugitauiiliancare amicitia foyeatur : uefie in
CJ
nofl
UB. DE AMICITIA. u
n 0 n k>Uim ^abilitatis, fed quoddam arternitatis
exemplar. Sicfc, tuillius , Sc ille tuus tit, ne '*
in Spiritualibus mter vos, neqj in corporalibus 0 repat aliqu a animorum , iententiarum , aflfe-
uum verborumq; diffcnlio. Amicitiam enim
^rmantatqt perficiunt eledtio, probario »admil,
1 r c r u m divinarum Sc humanarum cum benevo-
C n t la» & caritate plena confenfio. Ad cledtio#
4.
n~ a u r e m pertinet, utnullus in amicitiam eliga- -
|u r» cuius opinio alieujus criminis enormitaie_,
d »urat; poterit tarnen eligi Sc admitti, fi alias fit
C ommendabilis vicac, & facile fanari valeat 3 vi-
t l 0 j cujus narvus mores ejus commend tbiles de-
0 orat. Suntautem quatuor vitia, quibusprx- 5-
^,a r u s honor amicitiae (arpius obfufeetur: Iracun
'*» fnftabiliras, Sulpicio, atq; Garrulitas S.Scri-^^
Fura de iracundo fic dicit : No/i ejjcamuus epift j.
"ttttndo. lracnim furor breviseß. Undceadcm €ccl.
Cub\ungit:Neambulescum hominefuriofo: 7•
/l*(inquit fapiens) inßnuftulürequiefdt; Sc fupra: l'c^ef ß *»"cw, qui odium & rixam at% convit U denuda-6> {9'
n- V e r u m q u i d a m e x p r o p n a c c o m p l c x i o n i s 6 .
n aturali conditione iracundi funt: fui tarnen mo- animi usq; ad ea, qu* teftimonioScripturx Ta!° V U n t a m^c't'a m' proccdere non permittunt.
e ssqu4nidiu cerraeft affedlio, patienter expe- itto crare, Sc exceflum verbi aut operire blande Qrngend0 (^ benigne docendo , vel dilfimulare r^tienter, vel amicabiliter indulgere. Ex vitio 7*
B z iracu»
