• Keine Ergebnisse gefunden

Katalog der Kanzleiregel-Handschriften und Inkunabeln 1. A. Handschriften

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Aktie "Katalog der Kanzleiregel-Handschriften und Inkunabeln 1. A. Handschriften"

Copied!
434
0
0

Wird geladen.... (Jetzt Volltext ansehen)

Volltext

(1)

A. Handschriften

B. Manuskripte mit Hinweisen auf Kanzleiregeln C. Handschriften mit Kanzleiregel-Kommentaren D. Ausgeschiedene Handschriften

E. Handschriften mit päpstlichen Konstitutionen des 14. und 15. Jahrhunderts F. Inkunabeln

G. Weitere Drucke nach IERS

A. Handschriften

Bei Neufunden in Deutschen Bibl. -> Kontrolle bei Krämer, Handschriftenerbe.

noch nicht identifiziert.

* = Manuskript/Druck in situ eingesehen (im ASV auch als Digitalisat)

+ = Manuskript/Druck in Form von Fotokopien, eines Mikrofilms oder eines Digitalisates vorliegend

† = Manuskript verbrannt

†† = Manuskript verschollen

1.

†† Alba Iulia / Karlsburg, Biblioteca Natională a Romaniei, Filiala „Batthyaneum“, Cod. 309.

Papier, 215 x 147 mm, 363 fol., 15. Jh., juristischer Sammelband; Prov.: Levoča/Leutschau/Löcse.2 fol. 160- Martinus V., Kanzleiregeln.

2.

+ Aschaffenburg, Stiftsbibliothek, Ms. Pap. 10.

Papier, 300 x 210-220 mm, 266 fol., 2. Hälfte 14. Jh.3

1 Herzlicher Dank für Hinweise, Ergänzungen und Hilfe bei der Beschaffung von Kopien geht an Christine Grafinger, Kirsi Salonen, Martin Bertram und Andreas Rehberg, alle in Rom, an Elisabetta Canobbio in Mailand, an Brigide Schwarz, Dorett Elodie Werhahn-Pierkowski und Falk Eisermann in Berlin, an Pierre Jugie in Paris sowie an Bengt Büttner und Francesco Roberg, beide in Marburg.

2 Catalogus concinnus librorum manuscriptorum Bibliothecae Bathyányanae exaratus per Robertum Szentiványi, 4.

verb. Auflage, Szeged 1958, S. 182: ed. Mansi, Collectio 29, col. 1060-1063, OTTENTHAL, Regulae S. 187-207;

DOLEZALEK, Verbreitung (wie Anm. ) S. 21. Laut brieflicher Auskunft vom 9. Oktober 2003 seit 1925 vermisst.

3 Die Handschriften der Stiftsbibliothek und der Stiftskirche zu Aschaffenburg, bearb. von Josef Hofmann und Hermann Hauke, Aschaffenburg 1978, S. 102-105.

(2)

fol. 212r-252v Stilus Palatii apostolici;

fol. 253v-261r Bonifatius IX., Kanzleiregeln;

fol. 261r-262v Gerlacus Erzbischof von Mainz, Littera.

3.

*+ Augsburg, Staats- und Stadtbibliothek, 4o Cod 238.

Papier, 210 x 140 mm, I und 213 fol., nach 1463, Rom.; Sammelband zum Thema Rom und Kurie;4 Scr. (fol.

30r-50v): J. Rader/z; Prov.: Petrus Mitte de Caprariis in decretis licentiatus ac preceptor domus S. Anthonii und Pleban an S. Martin in Memmingen, der sie 1468 in Rom kaufte; dann Irsee (1627).5

Das zeitgenössische Inhaltsverzeichnis auf fol. 1r-2r (Constitutio „Ad regimen“ Benedicti pape XII / De potestate vicecancellarii / Libellus de ordinibus et religionibus totius christianitatis / Epitaphium Iulii Cesa- ris / Epitaphium sancte Paule / Epitaphium Nicolai de Forte Brachiis / Epitaphium Ciceronis / Epitaphium Iohannis Andree / Epitaphium Iohannis de Liniano / Ordo cerimoniarum servandarum in coronatione Ro- mani pontifici‹s› / Regule Cancellarie pape Pauli 2 / Termini in Romana curia servari soliti / Taxationum liber, qui habetur in Cancellaria / De arte notariatus / Indulgentie et reliquie XL ecclesiarum, que habentur Rome // Stationes, que habentur Rome et visitantes ab omnibus peccatis suis absolvuntur / Quot ecclesie fuerint Rome tempore Silvestri pape / Historia de urbe Romana, quando incepit, et de eiusdem urbe (!) mira- bilibus / De Turci potestate et pase (!) eius / Bulla, que publicari consuevit in die cene per Romanum pontifi- cem / Casus noviter reservati romano pontifici / Casus antiqui reservati pape / Nomina omnium Romanorum pontificum / Romanorum reges illustres novam (!) / De V ecclesiis patriarchalibus / De VII episopis cardina- libus / De VII presbiteris cardinalibus / De VII diaconibus cardinalibus // De omnibus archiepiscopis et episcopis totius mundi, de co‹nce›ssionibus (!) supradictorum / De regibus omnibus totius christianitatis / Quedam singularissima de urbe Romana) listet bis zu den Kanzleiregeln, die aber nicht von Paul II., sondern von Calixt III. stammen, Texte auf, die nicht in den gegen Ende des 15. Jahrhunderts gebundenen Band auf- genommen wurden.

Die rechte obere Ecke von fol. 1 ist ausgerissen. Fol. 1r-2r von einer Hand, fol. 7r-16v von anderer Hand, fol. 18r-29v von dritter, fol. 30r-50v von vierter, fol. 93r-100v von fünfter, fol. 161r-176r von sechster Hand.

fol. 7r-16v Calixtus III., Kanzleiregeln;

4 Die Handschriften der Staats- und Stadtbibliothek Augsburg 4o Cod 151-304, beschrieben von Wolf Gehrt, Wiesbaden 2005, S. 103-106 (inhaltlich nicht immer zutreffend); Krämer, Handschriftenerbe 2 S. 568.

5 Petrus Mitte war 1454 und 1468 in Rom als Prokurator tätig, vgl. Repertorium Germanicum 6 Nr. 2341 und 4873, Bd.

7 Nr. 2424, Bd. 9 Nr. 5181; Repertorium Poenitentiarie Germanicum 5. Verzeichnis der in den Supplikenregistern der Pönitentiarie Pius’ II. vorkommenden Personen, Kirchen und Orte des Deutschen Reiches 1458-1464, bearb.

von Ludwig Schmugge u.a., Tübingen 1996, S. 264 Nr. 3980 (vom 28.11.1459); Repertorium Poenitentiarie Germa- nicum 5. Verzeichnis der in den Supplikenregistern der Pönitentiarie Pauls II. vorkommenden Personen, Kirchen und Orte des Deutschen Reiches 1464-1471, bearb. von Ludwig Schmugge u.a., Tübingen 2002, S. 476 Nr. 4061 (vom 2.3.1468). (fehlt in meiner Zusammenstellung in der ZRG)

(3)

fol. 30r-50v Taxe Cancellarie apostolice (= KR Eugen IV.);

fol. 93r-99v Paulus II., Konstitution Consueverunt, Rome apud s. Petrum, 1468, XVIII kal. maii, anno quarto (= KR Paulus II. Nr. 193);

fol. 99v-100v Paulus II., Extravagante Nr. 190 (Casus noviter reservati summo pontifici);

fol. 161r-176r Provinciale Romanum.

4.

+ Augsburg, Staats- und Stadtbibliothek, 8o Cod 153.

Papier, 140 x 105 mm, 219 fol., 2. und 3. Drittel 15. Jh., Prov.: Jesuitenkolleg Augsburg, dieser Teil in Ita- lien geschrieben (die richtige Blattfolge ist fol. 200-211, 188-199), juristischer Sammelband.6

fol. 188r-211v Pius II., Kanzleiregeln;

+ Augsburg, Staats- und Stadtbibliothek, 8o Cod 161.

Papier, 140 x 100 mm, 209 fol., 1435 / vor 1443, während des Konzils in Basel geschriebene Sammelhand- schrift; Prov.: Andreas Behaim der Ältere, seit 1612 Evangelisches Kolleg St. Anna.7

fol. 2r-2v Eugen IV., Kanzleiregel OT 107;

fol. 3r-3v leer;

fol. 4r-5v Casus papales et episcopales.

5.

+ Augsburg, Universitätsbibliothek, Cod. II.1.2o 10.

Papier (und Pergament), 290 x 215 mm, I und 268 fol., Anfang 15. Jh., juristischer Sammelband, Scr.: Fried- rich de Habelsheim (-stein?), Prov.: Nürnberg, 1467 von Konrad Rick, Vikar an St. Sebald in Nürnberg, an das Kloster St. Mang in Füssen verkauft.8

fol. 254r-256v Johannes XXII., Kanzleiregeln;

fol. 256v-257r Benedictus XII., Kanzleiregeln;

6 Die Handschriften der Staats- und Stadtbibliothek Augsburg 8° Cod 1-232, beschrieben von Juliane Trede und Wolf Gehrt, Wiesbaden 2011, S. 319-322.

7 Die Handschriften der Staats- und Stadtbibliothek Augsburg 8° Cod 1-232, beschrieben von Juliane Trede und Wolf Gehrt, Wiesbaden 2011, S. 328-330.

8 Lateinische mittelalterliche Handschriften in Folio der Universitätsbibliothek Augsburg. Die Signaturengruppe Cod.

I.2.2o und Cod. II. 1.2o 1-90, bearb. von Günther Hägele, Wiesbaden 1996, S. 114-122, Krämer, Handschriftenerbe 1 S. 274.

(4)

fol. 257r-257v Clemens VI., Kanzleiregeln;

fol. 257v Innocentius VI., Kanzleiregeln;

fol. 257v-262r Urbanus V., Kanzleiregeln;

fol. 262r-267r Gregorius XI., Kanzleiregeln;

fol. 267r-268v Urbanus VI., Kanzleiregeln.

6.

+ Augsburg, Universitätsbibliothek, Cod. II.1.2o 117.

Papier, 290 x 220 mm, 152 fol., um 1383 in Oberitalien geschrieben, juristischer Sammelband, Prov.: Balt- hasar Ruderer aus Nördlingen, dann St. Martin in Mönchsdeggingen.9 Die Regeln von Johannes XXII. sind zeitgenössisch numeriert.

fol. 127r-128v Johannes XXII., Kanzleiregeln;

fol. 128v-129r Benedictus XII., Kanzleiregeln;

fol. 129r Clemens VI., Kanzleiregeln;

fol. 129r Innocentius VI., Kanzleiregeln;

fol. 129v-131v Urbanus V., Kanzleiregeln;

fol. 131v-134v Gregorius XI., Kanzleiregeln;

fol. 134v-135v Urbanus VI., Kanzleiregeln;

fol. 135v-136r Bonifatius IX., Kanzleiregeln (Textabbruch);

fol. 136v Urbanus VI., Konstitution Dudum videlicet in nostri apostolatus primordiis, Rome apud S. Petrum, III nonas ianuarii anno secundo (1380 Januar 3) (=

KR Urbanus VI.);

fol. 137r-137v Bonifatius IX., Kanzleiregeln (Textabbruch wegen Blattende).

7.

+ Bamberg, Staatsbibliothek, E 68.

Papier, 305 x 205 mm, 231 fol., 15. Jh., kanonistischer Sammelband, Prov.: Bamberg, Dominikanerkloster.10 fol. 134r-154v Paulus II., Kanzleiregeln;

fol. 155r Modus servandus in executione seu prosecutione gratie expectative;

fol. 155r-157r Modus insinuandi litteras apostolicas collatori;

fol. 157r-158v Modus resignandi beneficia;

fol. 159r-161v Modus vacandi beneficiorum;

9 Lateinische mittelalterliche Handschriften in Folio der Universitätsbibliothek Augsburg. Die Signaturengruppe Cod. II 1.2o 91-226, bearb. von Hardo Hilg, Wiesbaden 1999, S. 107; Krämer, Handschriftenerbe 1 S. 163; Dolezalek, Ver- breitung (wie Anm. ) S. 35 (damals noch in Harburg).

10 Katalog der Handschriften der königlichen Bibliothek zu Bamberg I/1, bearb. von Friedrich Leitschuh, Bamberg 1895, S. 938-940.

(5)

fol. 163r-165r Johannes XXII., Konstitution Execrabilis (1317 November 19) (= KR Jo- hannes XXII.);

fol. 165r-166v Benedictus XII., Konstitution Ad regimen (1335 Januar 11) (= KR Bene- dictus XII.);

fol. 166v-167v Paulus II., Konstitution Cum detestabile scelus, 1464, 9 kal. decembris anno 1 (1464 November 23) (Bulla contra simoniacos) (= KR Paulus II.);

fol. 167v-168v Paulus II., Extravagante Nr. 184;

fol. 168v-169v Eugenius IV., Konstitution Divina in eminenti sedis apostolice specula (1433 März 8) (Privilegium curialium) (= KR Eugenius IV.);

fol. 170r-177r Termini causarum in Romana curia servari soliti in causa beneficiali.

8.

+ Barcelona, Biblioteca de Catalunya, Ms. 490.

Papier, 290 x 220 mm, 125 fol., 2. Hälfte 15. Jh., juristisch-historischer Sammelband; Prov.: Bibliothek Dalmases.11

fol. 6r-20v Martinus V., Kanzleiregeln (1417).

9.

*+ Basel, Universitätsbibliothek, A IV 20.

Papier, 290 x 215 mm, 459 fol., 2. Viertel 15. Jh., Predigerkloster Basel, kanonistischer Sammelband mit Akten des Basler Konzils.12

fol. 264r-266r Johannes XXII., Konstitution Paterfamilias (= KR Johannes XXII.);

fol. 349r-353r Provinciale Romanum.

10.

*+ Basel, Universitätsbibliothek, C IV 7.

Papier, 290 x 215 mm, 104 fol., 2. Hälfte 14./1. Viertel 15. Jh., Domstift Basel, kanonistischer Sammel- band.13

11 Briefliche Auskunft von Anna Gudayol, Barcelona; Repertori de manuscrits catalans (1474-1620). Volum 1: Barce- lona: Arxiu històric i Biblioteca de Catalunya, Barcelona 1998, S. 196-198; Cincuenta anos de la antigua Biblioteca de Catalunya, Barcelona 1968, S. 138. (fehlt in meiner Übersicht in der ZRG)

12 ALTMANN, Bruchstücke S. 418; (fehlt in meiner Übersicht in der ZRG)

13 Fehlt STICKLER, Iter helveticum. (fehlt in meiner Übersicht in der ZRG). Zu Conradus Coper de Nortwijk, seit 1401 Notar, † 1414 als Familiar des Kardinaldiakons von S. Maria Nova Amedeus de Salutiis, vgl. RG 2 Sp. 651, RG 3

(6)

fol. 1r-2v Epistula Conradi Coper ad capitulum ecclesie Basiliensis data de concilio Pisano, Pisa 1409 September 29;

fol. 3r-8v Johannes XXIII., Kanzleiregeln;

fol. 8v Sigismundus, Brief zugunsten von Antonius de Chalant, Franciscus Zabarella und Manuel [Chrysoloras], ohne Datum;

fol. 9r-10v Bonifatius IX., Kanzleiregeln (OT 67-81), als Brief von Petrus Liebinger an magistro Jodoco Schurin officiali Basiliensi geschickt.

+ Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin – Preußischer Kulturbesitz, Ms. lat. 2o 210.

Papier, 210/240 x 130/150, 159 fol., 14./15. Jh., dieser Teil um 1400, kanonistischer Sammelband, Prov.:

Dom von Brandenburg, seit 1822 Staatsbibliothek. Nach fol. 11 ist eine Lage ausgerissen.14 Dieser Teil von einer Hand.

fol. 3v-6r Johannes XXII., Kanzleiregeln;

fol. 6r-7r Benedictus XII., Kanzleiregeln;

fol. 7r Clemens VI., Kanzleiregeln;

fol. 7r-7v Innocentius VI., Kanzleiregeln;

fol. 7v-10r Urbanus V., Kanzleiregeln (Text bricht ab);

fol. 10v leer; dann drei Blätter ausgeschnitten;

fol. 11r Urbanus VI., Kanzleiregeln;

fol. 11r-11v Bonifatius IX., Kanzleiregeln.

11.

Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin – Preußischer Kulturbesitz, Ms. lat. 2o 302.

Papier, 310 x 210, 7 fol., Mitte 15. Jh. (1447), Nordostdeutschland; Prov.: Leipziger Student, dann Domkapi- tel Havelberger, 1841 an die königliche Bibliothek verkauft. Der Band war ursprünglich Teil eines größeren Ganzen.15

fol. 1r-7v Nicolaus V., Kanzleiregeln Nr. 1-94.

Sp. 149 und 373; zu Jodocus Schurin, 1395-1405 Basler Offizial, vgl. Helvetia Sacra 1/1 S. 248; zu Petrus Liebin- ger, 1402-1432 Basler Dompropst, vgl. MEYER, Zürich und Rom S. 462f. Nr. 867

14 Valentin Rose, Verzeichnis der lateinischen Handschriften der königlichen Bibliothek zu Berlin, 2. Bd. Die Hand- schriften der kurfürstlichen Bibliothek und der kurfürstlichen Lande, Berlin 1905, S. 1028 Nr. 874.

15 Valentin Rose, Verzeichnis der lateinischen Handschriften der königlichen Bibliothek zu Berlin, 2. Bd. Die Hand- schriften der kurfürstlichen Bibliothek und der kurfürstlichen Lande, Berlin 1905, S. 969 Nr. 845e; Krämer, Hand- schriftenerbe 1, S. 323.

(7)

+ Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin – Preußischer Kulturbesitz, Ms. lat. 2o 661.

Papier, $$$ x $$$, II + 173 fol., 15. Jh.; Prov.: magister Leonardus de Mansuetis de Perugia o.P., seit 1474/80 San Domenico di Perugia, 1910 vom römischen Antiquar Silvio Bocca gekauft.16

Fol. 1r-6v und fol. 156r-173v von der anlegenden Hand, fol. 10r-21v und 29r-145v von zweiter, fol. 22r-28v von dritter und fol. 146r-155v von vierter, humanistischer Hand; Blattverlust nach fol. 145v.

fol. IIr Iste liber est reverendi patris magistri Leonardi de Mansuetis de Perusio sacri theologi ordinis fratrum predicatorum, quem emit ex pecuniis per eum suo fructo et labore quesitis ac sibi fuit concesse;

fol. 1r-6v Martinus V., Reformatio circa cardinales et alios curiales (= KR Martinus V. DL 4 ff.);

fol. 7r-9v leer;

fol. 10r-28v Eugenius IV., Kanzleiregeln;

fol. 29r-68r Martinus V., Kanzleiregeln;

fol. 68r-69r Martinus V., Littera an mag. Dominico de Sancto Gemininano Integre fidei probata, Rome apud S. Mariam Maiorem, II kal. novembris anno 4 (1421 Oktober 31);

fol. 69r-71v Martinus V., Konstitution Ad sacram Petri sedem, Genezani Penestrine dioc., XII kal. septembris anno nono (1426 August 21) (Bezug auf OT 176-177c);

fol. 71v Incipiunt constitutiones sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Iohannis divina providentia pape vicesimi secundi circa (wiederholt) curiales et officia eorundem, prout sequuntur;

fol. 72r-76v Johannes XXII., Konstitution Ratio iuris (= KR Johannes XXII.);

fol. 76v-79v Benedictus XII., Konstitution Decens et necessarium (= KR Benedictus XII.);

fol. 79v-81r Gregorius XI., Konstitution Quamvis a felicis recordationis (= KR Gregori- us XI.);

fol. 81r-88r Martinus V., Konstitution In apostolice dignitatis specula (Sequitur constitu- tio domini nostri Martini quinti Gebennis edita) (= KR Martinus V. BA 0- 40);

16 Vgl. den Kaufvermerk auf fol. Ir; Tommaso Kaeppeli, Inventari di libri di San Domenico di Perugia (1430-1480), Roma 1962, S. 237 Nr. 123 (Inventar von 1474/78): Reformatio Martini quinti circa R.mos. d. cardinales et alios cu- riales. Item regule cancellarie et multe ordinationes summorum pontificum. In volumine mediochri, albo, ad mensu- ram folii communis, litteris theutonicis variatis, in cartis de papiro. Cuius voluminis secunda carta incipit „Item quod prefati domini cardinales“ (= 2r) et finit „Incedere videantur“ (= 2v). Ultima carta incipit „Canonice cum consensu“ (= 173r). In fine libri est scriptum „Liber magistri Leonardi“ etc (173v). LdeM weder bei Frenz noch bei Hoberg.

(8)

fol. 88r-89r Martinus V., Konstitution Quoniam nociva plerumque renitente, Gebennis, kalendis septembris anno primo (1418 September 1) (Constitutio domini nostri pape Martini contra appellantes ante sententiam a gravaminibus edita Gebennis) (= KR Martinus V.)

fol. 89r-96r Reformatio curie et officialium eiusdem edite per dominum nostrum domi- num Martinum divina providentia papam quintum anno ipsius sexto de men- se martii (KR Martinus V. TA 0-38);

fol. 96r-96v Martinus V., Konstitution Quod antidota (= KR Martinus V.);

fol. 96v-97v Martinus V., Konstitution Damnabile scelus, Mantue, VIII kal. decembris anno primo (1418 November 24) (De simonia) (= KR Martinus V.);

fol. 97v-98r De simonia Iohannis vicesimi secundi et Bonifatii octavi summorum pontifi- cum. Excommunicamus et anathematizamus ... ad penas similes obligamus (=

Extravag. com. 5.10.1);

fol. 98r-101v Johannes XXII., Kanzleiregeln;

fol. 101v-102v Benedictus XII., Kanzleiregeln;

fol. 102v Clemens VI., Kanzleiregeln;

fol. 102v-103r Innocentius VI., Kanzleiregeln;

fol. 103r-108r Urbanus V., Kanzleiregeln;

fol. 108r-113v Gregorius XI., Kanzleiregeln;

fol. 114r-117r Urbanus VI., Kanzleiregeln;

fol. 117r-120v Clemens VII., Kanzleiregeln;

fol. 120v-133v Benedictus XII., Kanzleiregeln;

fol. 133v-141v Bonifatius IX., Kanzleiregeln;

fol. 141v-143r Innocentius VII., Kanzleiregeln;

fol. 143v Gregorius XII., Kanzleiregeln;

fol. 143v-144v Alexander V., Kanzleiregeln;

fol. 144v-145v Johannes XXIII., Kanzleiregeln (Text bricht am Seitenende ab);

fol. 146r-155v Nicolaus V., Kanzleiregeln;

fol. 156r-157r Rubrice constitutionum apostolicarum:

Regesten von 20 Extravaganten Johannes’ XXII., darunter Johannes XXII., Extravaganten Nr. 68A, 69A, 70A, 71A, 72A, 73, 74A;

fol. 157r- Regesten von 10 Extravaganten Benedikts XI. und Clemens’ V.;

fol. 157v-158r Incipiunt constitutiones Clementis VI dudum felicis recordationis = Clemens VI., Kanzleiregeln bzw. Extravaganten Nr. 6A, 4A, 19, 38A, 40, 34A, 12, 44A, 45, 46;

fol. 158r-159r Innocentius VI = Innocentius VI., Kanzleiregeln Nr. 6A, 10A, 11A, 12, 13;

(9)

fol. 159v Urbanus VI. (hier Innocentius zugeschrieben), Littera Etsi animarum af- fectantes, ohne Ort und Datum (Kurzfassung?);

fol. 159v-162r Casus extravagantium Iohannis XXII.: Regesten von 34 Konstitutionen, dar- unter die Extravaganten Nr. 65A, 67A, 54A, 75A;

fol. 162r-163r Incipiunt extravagantes Bonifatii VIII.: Regesten von 16 Konstitutionen;

fol. 163r Incipiunt extravagantes Benedicti XI: Regesten von drei Konstitutionen;

fol. 163r-163v Sequuntur extravagantes Clementis V: Regesten von 5 Konstitutionen (die letzte von Benedikt XI.);

fol. 163v-165r Incipiunt extravagantes Benedicti XII = Benedictus XII., Extravaganten Nr.

48A, 46A, 54A, 33A, 49A, 35A, 34A, 36A, 37A, 55A, 31A, 29A17, 30A, 56A, 32A, 38A, 39A, 45A, 47A, 40A;

fol. 165r Johannes XXII., Extravaganten Nr. 66A, 67A, 68A (letztere zweimal nach- einander, das zweite Mal mit vacat-Vermerk);

fol. 165r-166v Constitutio Bonifatii VIII de fructibus primi anni Camere apostolice (= KR Bonifatius IX.);

fol. 166r-166v Bonifaz VIII., Konstitution Provide attendentes, Anagnie, II kal. ianuarii (!) anno VIII (Pro pecuniaria vel monete aut pecunie quantitate non debet poni interdictum ecclesiasticum) (= Extravag. com. 5.10.2);

fol. 166v-168r Benedictus XII., Konstitution Ad regimen (= KR Benedictus XII.);

fol. 168r Benedictus XII., Extravaganten Nr. 35Ke und 35Kg;

fol. 168r-168v Benedictus XII., Konstitution Dudum certis ex causis (= KR Benedictus XII. Nr. 29C);

fol. 169r-173v Declaratio dubiorum super decreto „Execrabilis“ usque ad finem;

fol. 173v Liber magistri Leonardi de Perusio ordinis Predicatorum.

13.

*+ Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin – Preußischer Kulturbesitz, Ms. lat. 2o 861.

Papier, 305 x 215 mm, 267 fol., um 1416/17, juristischer Sammelband, Prov.: Erfurt, St. Peter.18

Eine Abschrift des Kanzleibuches (Liber Cancellariae III) Alexanders V. und Johannes’ XXIII. Die fol.

1-18 und 19-30 bilden eigene Lagen, fol. 30v von anderer Hand nachgetragen. Die fol. 31r-60r und 77r-78v

17 Es folgt das Regest von Benedictus Deus.

18 Joseph Theele, Die Handschriften des Benediktinerklosters S. Petri zu Erfurt. Ein bibliotheksgeschichtlicher Rekon- struktionsversuch, Leipzig 1920, S. 83 Nr. 22 und S. 64 Nr. 130; OTTENTHAL, Regulae S. XLVI: entspricht seiner Hs. S; Krämer, Handschriftenerbe 1 S. 225. Zur Datierung vgl. fol. 30v.

(10)

sind von einer Hand, die fol. 60r-76v von einer anderen Hand geschrieben, der Handwechsel ist fol. 60r mit- tig, Tintenwechsel in der Mitte von fol. 70r; Petrus Zolner schrieb die fol. 79r-171r.19

Die Regeln von Johannes XXII. bis Bonifaz IX. sind mit Ausnahme jener Innozenz’ VI. zeitgenössisch numeriert. Die fol. 42r-78r haben am oberen Rand mittig den Papstnamen ausgeworfen.

fol. 1v Supplikenformular Beatissime pater mit Gesuch um Absolution;

fol. 2r-13v Rubriken zum Corpus iuris civilis;

fol. 14r-18v leer;

fol. 19r-29r Rubriken zum Corpus iuris civilis, fol. 29r: Expliciunt rubrice iuris civilis anno domini MCCCCXVI in Concilio Constantiensi;

fol. 29v-30r leer;

fol. 30v Clemens VI., Konstitution Licet in constitutione, Avinione, VIII idus de- cembris anno decimo (!) (1346 Dezember 6), Druck: BR 4, S. 501;

fol. 31r-31v Rubrikenverzeichnis zu den fol. 31v-41r;

fol. 31v-41r Systematische Sammlung der Kanzleiregeln von Johannes XXII. bis Bonifaz IX., Inc. De valore ponenda in litteris apostolicis, Expl. tamquam falsarium puniat appellatione remota. Darin wörtlich die Kanzleiregeln Urbans VI. Nr.

31, 33 und 35;

fol. 41v-45rv Johannes XXII., Kanzleiregeln;

fol. 45r-46r Benedictus XII., Kanzleiregeln;

fol. 46r-46v Clemens VI., Kanzleiregeln;

fol. 46v-47r Innocentius VI., Kanzleiregeln;

fol. 47r-53r Urbanus V., Kanzleiregeln;

fol. 53r-59r Gregorius XI., Kanzleiregeln;

fol. 59r-62v Urbanus VI., Kanzleiregeln;

fol. 62v-75r Bonifatius IX., Kanzleiregeln;

fol. 75r-77v Innocentius VII., Kanzleiregeln;

fol. 77v-79r Gregorius XII., Kanzleiregeln;

fol. 79v-82r Pisaner Konzilsakten (weitgehend gedruckt bei MANSI, Sacrorom con- ciliorum nova et amplissima collectio 26 Sp. 1231-1237);

fol. 82r-89r Alexander V., Kanzleiregeln;

fol. 89r-90v Alexander V., Littera an Petro tit. S. Susanne pbro. card. ap. sedis legato extra regnum Francie Cum te ad Viennen., Pisis, V idus iulii anno primo (1409 Juli 11) (KR Alexander V.);

19 Fol. 127r: Finita per vestrum capellanum Petrum Zolner; fol. 171r: Et sic est finis prescriptorum constitutionum vester P‹etrus› Zo‹lner›. Peter Zolner prozessierte 1410 an der Kurie erfolgreich um die Pfarrei Wels, die er bis zu seinem Tode um 1451/52 innehatte, RG 3 Sp. 320, 4 Sp. 3243, 5 Nr. 3959 und 5509; nicht zu verwechseln mit Peter Zolner de Louffen, 1410-1425 Rektor in Schnaitsee im Bistum Salzburg, RG 3 Sp. 275, 4 Sp. 3243 (hier irrtümlich mit dem ersten P.Z. zusammengeworfen).

(11)

fol. 92v-114v Johannes XXIII., Kanzleiregeln;

fol. 114v-115r Alexander V., Kanzleiregel Nr. 36;

fol. 115r-116r Benedictus XII., Konstitution Ad regimen (= KR Benedictus XII.);

fol. 116r-118r Johannes XXII., Konstitution Execrabilis (= KR Johannes XXII.);

fol. 118r-122r Declaratio constitutionis „Execrabilis“ facta per dominum Iohannem papam XXII. Non puta haberi declarat(io) per papales;

fol. 122r-123v Dubium super prepositure ecclesie collegiate;

fol. 123v-124v Dubium super electione prepositi;

fol. 124v-125v Consilium Petri de Ancharano;

fol. 126r-127r Consilium Petri Dellante de Pisis;

fol. 127v-141r Nove constitutiones Audientie contradictarum, Druck: FÖRSTEMANN, Nove constitutiones (ohne diese Hs.) (= KR Gregorius XI.);

fol. 141v-153v Benedictus XIII., Kanzleiregeln;

fol. 153v-154v Clemens VII., Kanzleiregeln;

fol. 154v-160v Benedictus XIII., Kanzleiregeln;

fol. 160v-165v Johannes XXII., Konstitution Ratio iuris exigit, Avinione, VI kal. septembris anno sexto (!) (1331 November 16) (= KR Johannes XXII.);

fol. 166r-169r Benedictus XII., Konstitution Decens et necessarium, Avinione, VI kal. no- vembris anno sexto (1340 Oktober 27) (= KR Benedictus XII.);

fol. 169r-171r Gregorius XI., Konstitution Quamvis a felicis recordationis Iohanne XXII et Benedicto XII, Avinione, kalendis martii anno quinto (1375 März 1) (= KR Gregorius XI.);

fol. 171v-172v Konstanzer Konzilsakten;

fol. 172v-194v Expositio ... extravagantis „Execrabilis“;

fol. 195r-197r Gregorius XII., Kanzleiregeln.

fol. 198r-200v Allegationes de non solutione annatarum et servitiorum minutorum;

fol. 201r-209v leer;

fol. 210r-261v Incipiunt bona collecta et in concilio Constantiense masticata ab eodem con- cilio contra articulos Iohannis Huß premiss. etc.;

fol. 262r-267v leer.

(12)

14.

*+ Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin – Preußischer Kulturbesitz, Ms. lat. 4o 710 (ehemals Görreshs. 152).

Pergament und Papier, 205 x 137 mm, 282 fol., 14. und 15. Jh. (dieser Teil Papier, um 1419/22), Prov.:

Trier, St. Maximin.20

Die gleiche Hand schrieb auch die fol. 262r-271v, die eine eigene Lage bilden; sie enthalten einen Traktat über Sünden und Absolutionen des Andreas Hispanus Romane curie minor penitentiarius o.s.B.21

fol. 272r-276v Martinus V., Kanzleiregeln.

15.

*+ Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin – Preußischer Kulturbesitz, Sammlung Hamilton 516.

Papier, 220 x 150 mm, I und 25 fol., um 1460, in Italien geschrieben.; Prov.: Alexander Douglas (1767- 1852), seit 1883 in der königlichen Bibliothek.22

Den Umschlag bildet eine undatierte und nicht signierte sola signatura-Supplik von Johann Werner von Flachslanden canonicus Basiliensis für einen Beichtbrief Beatissime pater.23 Auf der Rückseite der Supplik, jetzt Außenseite, steht mittig Baldasar de Grinossis. Lagen: Einzelblatt (fol. I+25), Quadernio (fol. 1-8), Einzelblatt (fol. 9+24) und darin ein Ternio (fol. 10-15) und ein Quadernio (fol. 16-23).

fol. Ir Regule Cancellarie Pii pape secundi;

fol. Iv leer;

fol. 1r-23v Pius II., Kanzleiregeln;

fol. 24r-25v leer.

16.

+ Bologna, Reale Collegio di Spagna, Ms. 275.

Pergament, 330 x 235 mm, I + X + 110 fol., Ende 13. Jh.24; Vorläufer des Liber Cancellariae I. Modern pa- giniert, eine ältere Foliierung setzt auf S. 89 = CI ein und geht bis S. 101 = CVII. Die erste Hand schrieb die Seiten 1-20 zweispaltig; die zweite den Rest einspaltig.

20 Verzeichnis der lateinischen Handschriften der preussischen Staatsbibliothek zu Berlin 3. Band: Die Görreshand- schriften, bearb. von Franz Schillmann (= Die Handschriften-Verzeichnisse der kgl. Bibliothek zu Berlin 14), Berlin 1919, S. 219; Krämer, Handschriftenerbe 2 S. 774.

21 Andreas war seit 1410 Bischof von Ciudad Rodrigo und seit 1422 Minderpönitentiar in Rom, vgl. Eubel, Hierarchia 1 S. 190 Anm. 11.

22 Die lateinischen Handschriften der Sammlung Hamilton zu Berlin, bearb. von Helmut Boese, Wiesbaden 1966, S.

247f.

23 Flachslanden war 1458-1466 Domdekan und 1466-1481 (†) Dompropst in Basel, Helvetia Sacra I/1, S. 282 und 292;

er war seit 1458 cubicularius secretus Pius’ II. und in gubernatione camere apostolice assistens, vgl. RG 8/1 Nr.

3799. 1463 auch als Kurienprokurator tätig, Urkundenbuch der Abtei Sanct Gallen 6, St. Gallen 1917, S. 798f. Nr.

6679.

24 TANGL, KO S. LXII-LXV; I codici $$$ S. 734-736.

(13)

S. 21-81 Formulae, Druck: Dietrich von Nieheim, Liber Cancellariae S. 45-125 (ohne diese Hs.); TANGL, KO S. 229-299 Nr. 1-100;

S. 82 Convocatoria concilii Lugdunensis I;

S. 83-85 Brevis nota de concilio Lugdunensi I;

S. 86-88 leer;

S. 89-90 Incipiunt iura, consuetudines, debita et ceremonie Cancellarie, Druck: Diet- rich von Nieheim, Liber Cancellariae S. 168-170 (ohne diese Hs.); TANGL, KO S. 61-64 Nr. 5;

S. 91 Hec sunt debita, consuetudines et ceremonie ex approbato more antiquorum, Druck: Dietrich von Nieheim, Liber Cancellariae S. 134-136 (ohne diese Hs.)

= TANGL, KO S. 64f. Nr. 6;

S. 92-93 Incipiunt consuetudines Cancellarie, Druck: Dietrich von Nieheim, Liber Cancellariae S. 136-139 (ohne diese Hs.) = TANGL, KO S. 65-68 Nr. 7;

S. 94 (ohne Rubrik), Druck: Dietrich von Nieheim, Liber Cancellariae S. 139-140 (ohne diese Hs.) = TANGL, KO S. 68f. Nr. 8;

S. 95-96 leer;

S. 97-101 Iste sint littere, que solent dari sine lectione et transeunt per Audientiam = Kanzleiordnung Nicolaus’ III., Druck: Dietrich von Nieheim, Liber Cancella- riae S. 140-147 (ohne diese Hs.) = TANGL, KO S. 69-82 Nr. 9 = BARRACLOUGH, Chancery ordinance S. 236-250;

S. 102 leer;

S. 103 Formel Excommunicamus et anathematizamus, Druck: Dietrich von Nie- heim, Liber Cancellariae S. 148 (ohne diese Hs.) (= Extravag. com. 5.10.1);

S. 103 Iuramentum abbreviatorum, Druck: Dietrich von Nieheim, Liber Cancellari- ae S. 148f. (ohne diese Hs.) = TANGL, KO S. 43 Nr. 9a;

S. 103 Iuramentum scriptorum litterarum apostolicarum Druck: Dietrich von Nie- heim, Liber Cancellariae S. 7 (ohne diese Hs.) = TANGL, KO S. 37 Nr. 5;

S. 104 Forma dandi pallium, Druck: Dietrich von Nieheim, Liber Cancellariae S.

154 (ohne diese Hs.);

S. 104 Iuramentum archiepiscopi, Druck: Dietrich von Nieheim, Liber Cancellariae S. 155 (ohne diese Hs.) = TANGL, KO S. 50f. Nr. 18;

S. 105 Cum datur procuratio ..., Druck: Dietrich von Nieheim, Liber Cancellariae S.

170 (ohne diese Hs.) = TANGL, KO S. 53;

S. 105-106 In nomine Dei eterni et salvatoris Ihesu Christi amen. Nullus omnino notari-

(14)

us ..., Druck:TANGL, KO S. 53-55;

S. 106-108 Friedrich II., Konstitution Ad honorem,Druck: Dietrich von Nieheim, Liber Cancellariae S. 149-152 (ohne diese Hs.);

S. 108-109 Honorius III., Konstitution Noveritis, Druck: Dietrich von Nieheim, Liber Cancellariae S. 152-154 (ohne diese Hs.) (= X 5.39.49);

S. 110 leer.

17.

+ Bonn, Universitäts- und Landesbibliothek, S 871.

Pergament, 290 x 218 mm, 14 fol., 14 Jh.25

fol. 1r-1v Benedictus XII., Littera an Aep. Senon. Ex cotidiana instantia, Avinione, XII kal. februarii anno primo (1335 Januar 21) (= KR Benedictus XII.);

fol. 1v-2r Benedictus XII., Konstitution Super gregem dominicum, ohne Datum (1335 Mai 18) (= KR Benedictus XII.);

fol. 2r-2v Benedictus XII., Littera an Petro tituli S. Praxedis presbitero Pridem vobis, Avinione, III idus novembris anno primo (!) (1337 November 11) (= KR Benedictus XII. Nr. 38);

fol. 2v-3r Benedictus XII., Konstitution Excommunicamus et anathematizamus, Avinione, 1338 April 9 (= KR Benedictus XII.);

fol. 3r-3v Benedictus XII., Konstitution Exigit apostolatus nostri officium, ohne Datum (= KR Benedictus XII.);

fol. 3v-6r Benedictus XII., Konstitution Decens et necessarium, Avinione, VI kal. no- vembris anno septimo (1340 Oktober 27) (= KR Benedictus XII.);

fol. 6r-6v Benedictus XII., Konstitution Ad providam circumspectionem, Avinione, 9 kal. novembris anno 7 (1341 Oktober 23) (= KR Benedictus XII.);

fol. 7r-9r Benedictus XII., Konstitution Vas electionis Paulus, Avinione, XV kal. ia- nuarii anno 2 (1336 Dezember 18) (= KR Benedictus XII.);

fol. 9r-9v Benedictus XII., Littera an Erzbischöfe Ex cotidiana instantia, Avinione, XV kal. ianuarii anno 2 (1336 Dezember 18) (= KR Benedictus XII.);

fol. 9v-10v Benedictus XII., Konstitution Benedictus Deus in donis, Avinione, IIII kal.

februarii anno 2 (1336 Januar 29);

fol. 10v-11r Benedictus XII., Konstitution Dudum nos certis ex causis rationabilibus inducti, apud Pontemsorgie, X kal. octobris anno 2 (1336 September 22) (=

25 Handschriftencensus Rheinland. Erfassung mittelalterlicher Handschriften im rheinischen Landesteil von Nordrhein- Westfalen mit einem Inventar Bd. 1: Aachen (Diözesanarchiv) bis Köln (Diözesan- und Dombibliothek), Wiesbaden 1993, S. 176 Nr. 235: die beiden Faszikel sind in der falschen Reihenfolge zusammengebunden.

(15)

XXII, Avinione, II kal. octobris anno 2 (1336 September 30) (= KR Bene- dictus XII.);

fol. 11r-11v Benedictus XII., Konstitution Circa confovendum et dirigendum, Avinione, II nonas maii anno 2 (1336 Mai 6) (= KR Benedictus XII.);

fol. 11v-12r Benedictus XII., Konstitution Attendentes gravia, Avinione, VI idus ian.

anno 1 (1335 Januar 8) (= KR Benedictus XII.);

fol. 12r-12v Benedictus XII., Konstitution Experimento didicimus, Avinione, XV kal.

ianuarii anno 1 (1335 Dezember 18) (= KR Benedictus XII.);

fol. 12v-13v Benedictus XII., Konstitution Pastor bonus, Avinione, XV kal. iulii anno 1 (1335 Juni 17) (= KR Benedictus XII.);

fol. 13v-14v Benedictus XII., Konstitution Ad regimen, Avinione, III idus ian. anno 1 (1335 Januar 11) (= Extravag. com. 3.2.13) (= KR Benedictus XII.);

fol. 14v Benedictus XII., Konstitution Regularem vitam professis, apud Pontemsor- gie, IIII idus iulii anno 1 (1335 Juli 4) (= KR Benedictus XII.);

fol. 14v-1r Benedictus XII., Konstitution Ceca cordis cupiditas, Avinione, XV kal. ia- nuarii anno 1 (1335 Dezember 18) (Revocatio gratiarum sub expectatione) (=

KR Benedictus XII.).

18.

+ Braunschweig, Stadtbibliothek, Mscr. 44.

Papier, 297 x 210 mm, 345 fol., zweispaltig, 1445; Dekrethandschrift.26

fol. 343v Urbanus V.: Konstitution Horribilis et detestabilis (De pluralitate bene- ficiorum) (= KR Urbanus V.);

19.

*+ Braunschweig, Stadtbibliothek, Mscr. 184a.

Papier, 195 x 150 mm, 2 fol., 4. Viertel 14. Jh., Fragment.27 fol. 1r-1v Gregorius XI., Kanzleiregeln;

fol. 2r-2v Urbanus VI., Kanzleiregeln.

26 Die Handschriften des Braunschweiger Geistlichen Arnold Lampen in der Stadtbibliothek Braunschweig, beschrieben von Luitgard Camerer, Wiesbaden 2001, S. 40-45, hier S. 44; Die mittelalterlichen Handschriften in der Stadtbiblio- thek zu Braunschweig bearbeitet von Heinrich Nentwig, Wolfenbüttel 1893, S. 25.

27 Die mittelalterlichen Handschriften in der Stadtbibliothek zu Braunschweig bearbeitet von Heinrich Nentwig, Wolfenbüttel 1893, S. 174: hier noch zusammen mit Mscr. 184 beschrieben (Papier, 210 x 150 mm, 4 fol., 15. Jh.:

De indulgentia portiuncule data beati Francisci). (fehlt in meiner Übersicht in der ZRG)

(16)

20.

+ Budapest, ELTE Egytemi Könyvtár / Universitätsbibliothek, Ms. 81.

Papier, 299 x 216 mm, 269 fol., 14./15. Jh. (ca. 1398-1404), kanonistischer Sammelband.28 fol. 238r-241r Johannes XXII., Kanzleiregeln;

fol. 241r-242r Benedictus XII., Kanzleiregeln;

fol. 242r-242v Clemens VI., Kanzleiregeln;

fol. 242v-243r Innocentius VI., Kanzleiregeln;

fol. 243r-248v Urbanus V., Kanzleiregeln;

fol. 248v-254v Gregorius XI., Kanzleiregeln;

fol. 254v-258r Urbanus VI., Kanzleiregeln;

fol. 258r-270r Bonifatius IX., Kanzleiregeln;

fol. 270v Innocentius VII., Kanzleiregeln.

21.

+ Budapest, Országos Széchényi Könyvtár/Széchényi Nationalbibliothek, Cod. 260.

Papier, 300 x 220 mm, 188 fol., 15. Jh.29

fol. 50r-54v Eugenius IV., Kanzleiregeln.

22.

+ Cambridge, Fitzwilliam Museum, McClean Collection Ms. 136.

Pergament, 16 5/8 x 9 3/4 in., II + 257 fol., Mitte 14. Jh., glossierte Dekretalenhs., Bologna.30

fol. 187v Urbanus V., Konstitution Adversus ambitionem quorundam, 1367 (= KR Urban V.).

23.

* Città del Vaticano, Archivio Segreto Vaticano, Archivum Arcis, Arm. C Nr. 367.

Pergament, 1 fol., 1324.

fol. 1r Johannes XXII., Konstitution Dudum necessitate (= KR Johannes XXII.).

28 Codices latini medii aevi Bibliothecae universitatis Budapestensis quos recensuit Ladislaus Mezey et notis auxit Agnes Bolgár, Budapest 1961, S. 146; Dolezalek, Verbreitung (wie Anm. ) S. 27.

29 Codices latini medii aevi, recensuit Emma Bartoniek (= Catalogus Bibliothecae musei nationalis Hungarici 12), Bu- dapest 1940, S. 232f.

30 A descriptive Catalogue of the McClean Collection of manuscripts in the Fitzwilliam Museum, by Montague Rhodes James, Cambridge 1912, S. 283-285: am Ende des 3. Buches der Dekretalen nachgetragen.

(17)

* Città del Vaticano, Archivio Segreto Vaticano, Archivum Arcis, Arm. C Nr. 368.

Pergament, 1 fol., 1329, nicht bulliert.

fol. 1r Johannes XXII., Konstitution Pro relevandis (= KR Johannes XXII.).

25.

* Città del Vaticano, Archivio Segreto Vaticano, Archivum Arcis, Arm. C Nr. 369.

Pergament, 1 fol., 1329.

fol. 1r Johannes XXII., Konstitution Pro relevandis (= KR Johannes XXII.).

26.

* Città del Vaticano, Archivio Segreto Vaticano, Archivum Arcis, Arm. C Nr. 370.

Pergament, 1 fol., 1330, z. T. unleserlich.

fol. 1r Johannes XXII., Extravagante Nr. 85.

27.

* Città del Vaticano, Archivio Segreto Vaticano, Arm. XXXI tom. 41.

Papier und Pergament (fol. 149-150), 297 x 216 mm, 152 fol., 1331-1333, Note patentes et clause anni XVI.31 (transkribiert Okt. 2015)

fol. 135v-136r Johannes XXII., Extravagante Nr. 87.

28.

*+ Città del Vaticano, Archivio Segreto Vaticano, Arm. XXXI tom. 82.

Papier, 280 x 205 mm, 256 fol., um 1452, Kanzleibuch (Liber Cancellariae II); seit spätestens 1611/14 im Archivio Segreto Vaticano.32

fol. 2v-8v Zeitgenössisches Inhaltsverzeichnis;

fol. 9r-9v Incipiuntur rubrice formarum communium.

fol. 10v-12v Privilegium comune pro ordine S. Benedicti;

fol. 12v-14r Privilegium comune pro monialibus ordinis S. Augustini;

31 Zutshi, Changes (bei Anm. 101); fol. 149-150 ist eine littera Johannes’ XXII. aus dem 17 Amtsjahr.

32 Paul KEHR, Papsturkunden in Rom Teil 2, in: Nachrichten der kgl. Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen 1900, Heft 3, S. 360-436, hier S. 367; TANGL, Kanzleiordnungen, ohne diese Hs.; TANGL, Neue Forschungen S.

554; SCHWARZ, Organisation S. 245; Boyle, Survey S. 38

(18)

fol. 14r Formula, Druck: TANGL, KO S. 306 Nr. 105;

fol. 14v Incipiunt diverse forme litterarum domini pape;

fol. 14v-15r Formula, Druck: TANGL, KO S. 307f. Nr. 106;

fol. 15r-15v Formula, Druck: TANGL, KO S. 309 Nr. 107;

fol. 15v Formula, Druck: TANGL, KO S. 309f. Nr. 108;

fol. 15v-16r Formula, Druck: TANGL, KO S. 310 Nr. 109;

fol. 16r-16v Formula, Druck: TANGL, KO S. 310 Nr. 110;

fol. 16v Formula, Druck: TANGL, KO S. 310f. Nr. 111;

fol. 16v-17r Formula, Druck: TANGL, KO S. 311-312 Nr. 112;

fol. 17v Formula, Druck: TANGL, KO S 312 Nr. 113;

fol. 18r-18v Formula, Druck: TANGL, KO S. 312f. Nr. 114 = Jean XXII, Lettres commu- nes 9 S. 62f. Nr. 47104;

fol. 18v-19v Formula, Druck: TANGL, KO S. 313f. Nr. 115;

fol. 19v-20r Formula, Druck: TANGL, KO S. 315 Nr. 116;

fol. 20r-20v Formula, Druck: TANGL, KO S. 315f. Nr. 117;

fol. 20v-21r Formula, Druck: TANGL, KO S. 316 Nr. 118;

fol. 21v Formula, Druck: TANGL, KO S. 316 Nr. 119;

fol. 21v Formula, Druck: TANGL, KO S. 316f. Nr. 120;

fol. 21v-22r Formula, Druck: TANGL, KO S. 317 Nr. 121;

fol. 22r Formula, Druck: TANGL, KO S. 318 Nr. 122;

fol. 22v Formula, Druck: TANGL, KO S. 318 Nr. 123;

fol. 22v-23r Formula, Druck: TANGL, KO S. 319 Nr. 124;

fol. 23r-23v Formula, Druck: TANGL, KO S. 319f. Nr. 125 = Jean XXII, Lettres commu- nes 9 S. 354 Nr. 50027;

fol. 23v Formula, Druck: TANGL, KO S. 320 Nr. 126;

fol. 23v-24r Formula, Druck: TANGL, KO S. 320 Nr. 127;

fol. 24r-24v Formula, Druck: TANGL, KO S. 321 Nr. 128;

fol. 25r-27r Formula, Druck: TANGL, KO S. 321-324 Nr. 129;

fol. 27r-30r Formula, Druck: TANGL, KO S. 324-327 Nr. 130;

fol. 30r-31r Formula, Druck: TANGL, KO S. 327f. Nr. 131;

fol. 31r-31v Formula, Druck: TANGL, KO S. 329 Nr. 132;

fol. 31v-32r Formula, Druck: TANGL, KO S. 329 Nr. 133;

fol. 32r-32v Formula, Druck: TANGL, KO S. 330 Nr. 134;

fol. 32v Formula, Druck: TANGL, KO S. 330 Nr. 135;

fol. 32v-33v Formula, Druck: TANGL, KO S. 330f. Nr. 136;

fol. 33v Formula. Druck: TANGL, KO S. 331f. Nr. 137;

(19)

fol. 34v-35r Formula, Druck: TANGL, KO S. 333 Nr. 140;

fol. 35r Formula, Druck: TANGL, KO S. 333f. Nr. 141;

fol. 35r-35v Formula, Druck: TANGL, KO S. 334 Nr. 142;

fol. 35v-36r Formula, Druck: TANGL, KO S. 334 Nr. 143;

fol. 36r-36v Formula, Druck: TANGL, KO S. 335f. Nr. 144;

fol. 37r Formula, Druck: TANGL, KO S. 336 Nr. 145;

fol. 37r-37v Formula, Druck: TANGL, KO S. 336 Nr. 146;

fol. 37v-38r Formula, Druck: TANGL, KO S. 337 Nr. 147 = Jean XXII, Lettres communes 10 S. 77 Nr. 53107;

fol. 38r-38v Formula, Druck: TANGL, KO S. 337f. Nr. 148;

fol. 38v Formula, Druck: TANGL, KO S. 338 Nr. 149;

fol. 38v-39v Formula, Druck: TANGL, KO S. 338f. Nr. 150;

fol. 39v-40r Formula, Druck: TANGL, KO S. 339f. Nr. 151;

fol. 40r-40v Formula, Druck: TANGL, KO S. 340f. Nr. 152;

fol. 40v-41r Formula, Druck: TANGL, KO S. 341 Nr. 153;

fol. 41r-41v Formula, Druck: TANGL, KO S. 341 Nr. 154;

fol. 41v Formula, Druck: TANGL, KO S. 341f. Nr. 155;

fol. 41v-42r Formula, Druck: TANGL, KO S. 342 Nr. 156;

fol. 42r-42v Formula, Druck: TANGL, KO S. 342f. Nr. 157;

fol. 42v Formula, Druck: TANGL, KO S. 343. Nr. 158;

fol. 43r Formula, Druck: TANGL, KO S. 343f. Nr. 159;

fol. 43r-43v Formula, Druck: TANGL, KO S. 344 Nr. 160;

fol. 43v-44r Formula, Druck: TANGL, KO S. 344f. Nr. 161;

fol. 44r-44v Formula, Druck: TANGL, KO S. 345 Nr. 162;

fol. 44v-45v Formula, Druck: TANGL, KO S. 345f. Nr. 163;

fol. 45v Benedictus XII., Konstitution Regularem vitam professis, Avinione, IIII nonas iulii anno primo (1335 Juli 4) (Ne quis mendicantium intret ordinem Cisterciensium aut monachorum nigrorum sine dispensatione pape);

fol. 46r-48r Benedictus XII., Konstitution Pastor bonus, Avinione, XV kal. iulii anno primo (1335 Juni 17). (Constitutio Benedicti super apostatis monasteria ex- temptibus exeuntibus ordinum suorum habitu derelicto);

fol. 48v-49v Benedictus XII., Formula Pridem animarum periculis, ohne Datum (Manda- tur, ut ordinationes Benedicti super apostatis facte per eum circa ea observen- tur);

(20)

fol. 49v-50r Formula, Druck: TANGL, KO S. 346f. Nr. 164;

fol. 50r-50v Formula (= KR Benedikt XII. Nr. 17B);

fol. 50v-51r Formula, Druck: TANGL, KO S. 348 Nr. 166;

fol. 51r-51v Formula, Druck: TANGL, KO S. 348f. Nr. 167;

fol. 52r-53v Johannes XXII., Konstitution Ex debito pastoralis officii, ohne Datum (Con- stitutio „Ex debito“ domini Iohannis pape super reservationibus per eum factis) (= Extravag. com. 1.3.4.);

fol. 53v-54v Johannes XXII., Konstitution Imminente nobis licet, Avinione, idibus sep- tembris anno quarto (1319 September 13) (Reservatio domini Johannis in terris ecclesie) (= KR Johannes XXII.);

fol. 54v-55r Johannes XXII., Konstitution In apostolice sollicitudinis specula, Avinione, III kal. augusti anno sexto (1322 Juli 30) (Reservatio in patriarchiatu Aquile- gien ac Mediolanen., Ravennaten., Ianuen et Pisanen. provinciis) (= KR Jo- hannes XXII.);

fol. 55r-56r Johannes XXII., Konstitution Dudum videlicet kalendis aprilis pontificates nostril anno septimo, Avinione, VI kal. aprilis anno nono (1325 März 27) (Prorogatio reservationis in Italia) (= KR Johannes XXII.);

fol. 56r-57r Johannes XXII., Konstitution Olim ad statum partium Italie, Avinione, IIII kal. aprilis anno XIII (1327 März 29) (Prorogatio reservationum in provinciis Italie) (= KR Johannes XXII.);

fol. 57v-58r Johannes XXII., Konstitution Dudum ad statum pacificum et tranquillum partium Tuscie, Avinione, II kal. ianuarii anno XIIII (1329 Dezember 31) (Restrictio reservationum in Tuscia et terris Romane ecclesie subiectis) (=

KR Johannes XXII.);

fol. 58r-58v Johannes XXII., Konstitution Dudum circa statum partium Italie salubriter, Avinione, VI kal. aprilis anno quintodecimo (1331 März 27) (Alia prorogatio reservationum in provinciis Italie) (= KR Johannes XXII.);

fol. 59r-60r Formula, Druck: TANGL, KO S. 349f. Nr. 168;

fol. 60r-61r Johannes XXII., Konstitution Circa statum partium Italie salubriter auctore, Avinione, V kal. aprilis anno XVII (1333 März 28) (Prorogatio reserva- tionum factarum in civitate, diocesi et provincia Graden anno decimo sep- timo domini Iohannis pape XXsecundi) (= KR Johannes XXII.);

fol. 61r Formula, Druck: TANGL, KO S. 350f. Nr. 169 = Jean XXII., Lettres commu- nes 13 S. 58 Nr. 62102;

fol. 61r Dilecto filio Simoni electo Cantuariensi etc. quere infra, ubi pontitur nume- rus CXII (in dieser Hs. aber keine Numerierung der Texte = Anfang der For-

(21)

Tuscie, Avinione, IIII kal. ianuarii anno XVIII (1333 Dezember 29) (Prorogatio reservationum in partibus Tuscie et ...) (= KR Johannes XXII.);

fol. 62v-63r Benedictus XII., Konstitution Super gregem dominicum, Avinione, XV kal.

iunii anno primo (1335 Mai 18) (Hic Benedictus revocat commendas eccle- siarum et monasteriorum) (= KR Benedictus XII.);

fol. 63r-64v Benedictus XII., Littera an aepo. Tolosan. und Suffragane Ex cotidiana in- stantia, Avinione, XV kal. ianuarii anno secundo (1336 Dezember 18) (Re- vocatio decimarum regi Francie concessarum extra regnum suum et quod levata restituentur) (= KR Benedictus XII.);

fol. 64v-65r Benedictus XII., Konstitution Quoniam nonnulli sicut accepimus, Avinione, nonis decembris anno primo [!] (1339 Dezember 5) (Inhabilitatio illorum, qui per fraudem, ut habeant beneficia, loco sui faciunt alium subire examen) (=

KR Benedictus XII.);

fol. 65r-67r Benedictus XII., Konstitution Ad regimen, Avinione, III idus ianuarii anno primo (1335 Januar 11) (Reservatio beneficiorum cardinalium, notariorum, capellanorum et aliorum Romane officialium) (= KR Benedictus XII.);

fol. 67r-67v Benedictus XII., Konstitution Dudum nos certis ex causis rationabilibus inducti, Avinione, X kal. novembris anno secundo (1336 Oktober 23) (Decla- ratio, quod beneficia, que debebant vacare per assecutionem aliorum bene- ficiorum, ante assecutionem huiusmodi resignata vel permutata sunt apud sedem apostolicam reservata) (= KR Benedictus XII. Nr. 29C);

fol. 68r-69v Benedictus XII., Konstitution Experimento didicimus, Avinione, XV kal.

ianuarii anno primo (1335 Dezember 18) (Revocatio gratiarum generalium et aliarum expectationum pepredictum factarum etc) (= KR Benedictus XII.);

fol. 70r-75v Benedictus XII., Konstitution Vas electionis Paulus, Avinione, XV kal. ia- nuarii anno secundo (1336 Dezember 18) (Ordinatio super procurationibus prelatorum et taxationibus et subsidiis percipiendis) (= KR Benedictus XII.);

fol. 75v-77r Benedictus XII., Littera an aepo. Narbonnensi und Suffragane Ex cotidiana instantia, Avinione, XII kal. februari anno tertio (1337 Januar 21) (Revocatio decimarum regi Francie infra regnum suum concessarum) (= KR Benedictus XII.);

fol. 77v-78v Benedictus XII., Konstitution Ad providam circumspectionem, Avinione, X kal. novembris anno septimo (1341 Oktober 23) (Constitutio, quod impetran-

(22)

tes in forma pauperum non admittantur in ecclesiis collegiatis, in quibus grossum prebendarum cum distributionibus cotidianis excedant summam litterarum ipsorum) (= KR Benedictus XII.);

fol. 78v-81v Clemens VI., Konstitution Sollicitudo pastoralis officii, Avinione, XVI kal.

ianuarii und martii anno secundo (1344 Februar 14) (Reservatio generalis in Tuscia et provinciis Tuscie) (= KR Clemens VI.);

fol. 81v-82r Clemens VI., Konstitution Dudum videlicet XVI kalendas martii pontificatus nostri anno secundo, Avinione, VI idus februarii anno quarto (1346 Februar 8) (Prorogatio reservationum in patrtibus Tuscie et patriarchatu Aquilegen) (= KR Clemens VI.);

fol. 82r-84v Clemens VI., Littera an aepo. Coloniensi Graves Deo et nobis, Avinione, III nonas februarii anno sexto (1348 Februar 3) (Processus contra illos, qui im- pediunt venientes ad Romanam curiam);

fol. 84v-85r (Clemens VI.), Konstitution Dudum felicis recordationis Iohannes papa XXII predecessor noster, ohne Datum (Decernitur reservatio domini Iohannis pe- rinde valere, ac si littere super ea facte fuissent);

fol. 85r-86r Clemens VI., Konstitution Apostolice sedis providentia circumspecta ad illa, Avinione, kalendis octobris anno tertio (1344 Oktober 1) (Declaratio prima et restitutio relaxationis gratiarum expectativarum super reservationibus) (= KR Clemens VI.);

fol. 86v-87v Clemens VI., Konstitution Provida sedis apostolice benignitas quietem, Avinione, XIIII kal. novembris anno tertio (1344 Oktober 19) (Secunda declaratio relaxationis predicte) (= KR Clemens VI.);

fol. 87v-88v Clemens VI., Konstitution Apostolice sedis providentia circumspecta dubia, Avinione, VI idus octobris anno quarto (1345 Oktober 10) (Declaratio, quod reservato beneficio persone regularis, quod obtinebat in loco, in quo erat certus numerus, locus, quem habebat in loco ipso, sit eo ipso reservatus) (=

KR Clemens VI.);

fol. 88v-89r (Clemens VI.), Konstitution Officii nostri debitum exposcit, Avinione, idibus aprilis anno quarto (1346 April 13) (Declaratio quod loca regularium certum numerum habentium remaneant reservata) (= KR Clemens VI.);

fol. 89v-90r Formula, Druck: TANGL, KO S. 351f. Nr. 170;

fol. 90r-91v Formula, Druck: TANGL, KO S. 352f. Nr. 171;

fol. 91v-92r Clemens VI., Konstitution Inter cetera, que nostri indicit sollicitudinibus officium, Avinione, VIII idus februarii anno primo (1343 Februar 6) (Reser- vatio in regno Sicilie et terris sub dominio Romane ecclesie existentibus) (=

(23)

kalendis octobris anno tertio (1344 Oktober 1) (Relaxatio pro expectantibus ad biennium pro beneficiis reservatis);

fol. 93r-93v Clemens VI., Konstitution Dirigentes nostre considerationis intuitum, Avinione, idibus februarii anno secundo (1344 Februar 13) (Reservatio gene- ralis episcopalium et aliarum collegiatarum ecclesiarum et monasteriorum in provinciis) (= KR Clemens VI.);

fol. 94r-96r Clemens VI., Konstitution Super universas orbis ecclesias, Avinione, idibus februarii anno secundo (1344 Februar 13) (Revocatio generalis reserva- tionum domini Johannis pape in provinciis Italie et reservatio illorum, de quibus non fuit ordinatum) (= KR Clemens VI.);

fol. 96r-96v Formula, Druck: TANGL, KO S. 353 Nr. 172;

fol. 96v-97v Formula, Druck: TANGL, KO S. 353f. Nr. 173;

fol. 98r-98v Clemens VI., Konstitution Nuper proposito coram nobis, Avinione, II nonas iunii anno tertio (1344 Juni 4) (Declaratur dispensatio duorum in tertio et quarto gradibus se attingentium in quarto gradu solummodo obtenta vel obti- nenda valitura) (= KR Clemens VI. Nr. 24);

fol. 98v-99r Formula, Druck: TANGL, KO S. 354f. Nr. 174 = Jean XXII, Lettres commu- nes Nr. 41926;

fol. 99v-100r Formula, Druck: TANGL, KO S. 355 Nr. 175;

fol. 100r-101r Clemens VI., Konstitution Inter sollicitudines varias et diversas, Avinione, III nonas martii anno primo (1343 Mai 5) (Reservatio in terris ecclesie Ro- mane subiectis) (= KR Clemens VI.);

fol. 101r-102v (Benedictus XII.), Konstitution Dudum nos certis ex causis rationabilibus inducti, Avinione, X kal. octobris anno secundo (1336 September 22) (Re- servatio dignitatum, prebendarum, ecclesiarum et aliorum beneficiorum per assecutionem vacantium vel vacaturorum) (= KR Benedictus XII. Nr. 29B);

fol. 102v-103v (Benedictus XII.), Konstitution Dudum nos certis ex causis rationabilibus inducti, ohne Ort und Datum (Declaratio reservationis dignitatum et aliorum beneficiorum per assecutionem vacaturorum) (= KR Benedictus XII. Nr.

29C);

fol. 103v-104v Clemens VI., Littera Quos noxie voluntatis, ohne Datum (Processus contra illos, qui impediunt recedentes de curia);

fol. 105r Formula, Druck: TANGL, KO S. 356 Nr. 176;

fol. 105r-106r Formula, Druck: TANGL, KO S. 356f. Nr. 177;

(24)

fol. 106r-107r Formula, Druck: TANGL, KO S. 357f. Nr. 178;

fol. 107r-107v Formula, Druck: TANGL, KO S. 358f. Nr. 179;

fol. 108r Clemens VI., Konstitution Apostolice sedis providentia circumspecta non- numquam, Avinione, VIII idus decembris anno decimo (1351 Dezember 6) (Revocatio reservationum) (= KR Clemens VI.);

fol. 108r-108v Clemens VI., Konstitution Dudum videlicet VIII idus decembris proxime preteriti, Avinione, V idus martii anno decimo (1352 März 11) (Declaratio.

Revocatio super revocatione reservationum) (= KR Clemens VI.);

fol. 108v-109v Clemens VI. Konstitution Dudum omnes canonicatus et prebendas, Avinio- ne, XIIII kal. iulii anno undecimo (1352 Juni 18) (Declaratio, quod forma

„Perinde valere“ vel alia confirmatio ita afficit sicut collatio) (= KR Cle- mens VI.);

fol. 109v-111r Formula, Druck: TANGL, KO S. 259f. Nr. 180;

fol. 111r-113r Innocentius VI., Konstitution Quia sicut nobis innotuit, Avinione, IIII kal.

februarii anno primo (1353 Januar 29) (Revocatio expectationum) (Tran- skription) (= KR Innocentius VI.);

fol. 113r-115r Innocentius VI., Konstitution Pastoris eterni, cuius licet immeriti vices, ohne Datum (1353 Mai 18) (Revocatio commendarum cathedralium ecclesiarum monasteriorum et aliorum prelaturarum) (= KR Innocentius VI.);

fol. 115r-119r Innocentius VI., Littera Ad reprimendas insolentias, Avinione, IIII nonas iunii anno secundo (1354 Juni 2) (Processus contra offensores, captores etc.

clericorum et aliarum personarum ecclesiasticarum);

fol. 119r-121r Innocentius VI., Konstitution Ad ea, que divini cultus, (1362 Januar 16) (Quod ordinarii possent conferre personis idoneis beneficia vacantia reser- vata) (= KR Innocentius VI.);

fol. 121r-121v Urbanus V., Konstitution Dudum felicis recordationis Innocentius papa VI, Avinione, XV kal. martii anno primo (1363 Februar 15) (Declaratio domini Urbani pape quinti) (= KR Urbanus V.);

fol. 122r-122v Urbanus V., Konstitution Regimini universalis ecclesie, Avinione, II kal.

martii anno primo (1363 Februar 28) (Revocatio privilegiorum prelatorum, quod possent visitare) (= KR Urbanus V.);

fol. 122v-124r Urbanus V., Konstitution Ex paterne caritatis officio, Avinione, III kal. mar- tii anno primo (1363 Februar 27) (Ordinatio et reductio decime de Francia persolvi consuete) (= KR Urbanus V.);

fol. 124r-125r Urbanus V., Konstitution Paterna caritas filiorum deplorans, Avinione, III kal. martii anno primo (1363 Februar 27) (Ordinatio de tricesima Camere

(25)

anno primo (1363 Januar 5) (Revocatio expectationum factarum per domi- num Innocentium papam VI) (= KR Urbanus V. Nr. 56);

fol. 127v128r Clemens IV., Littera an Predigerorden Quia plerumque, Viterbii, IIII kal.

iulii anno quarto (1268 Juni 28) (Ordinatio de locis vel spatiis ecclesiarum et monasteriorum religiosorum) (= POTTHAST, Regesta 2 Nr. 20405);

fol. 128v-129r Urbanus V., Konstitution Quia sicut displiciter accepimus, Avinione, IIII idus decembris anno sexto (1367 Dezember 10) (Processus contra proscri- bentes vel relegantes clericos et personas ecclesiasticas);

fol. 129r-129v Gregorius XI., Konstitution Ad Romani pontificis providentiam, Avinione, V idus novembris anno tertio (1373 November 9) (Quod religiosi capellani sedis apostolice suis superioribus teneantur obedire) (= KR Gregorius XI.);

fol. 129v-132r Gregorius XI., Konstitution Nuper attendentes, quod sicut nobis innotuerat, Avinione, VI idus ianuarii anno primo (1371 Januar 8) (Revocatio expecta- tionum factarum per dominum Urbanum quintum) (= KR Gregorius XI.);

fol. 132r-134r Gregorius XI., Konstitution Quamvis a felicis recordationis Iohanne XXII et Benedicto XII, Avinione, kalendis martii anno quinto (1375 März 1) (Ordina- tio de advocatis, procuratoribus et notariis Palatii apostolici) (= KR Grego- rius XI.);

fol. 134r-134v Gregorius XI., Littera an episcopis Quinqueeccl. et Vesprimen. Cum nuper venerabilem, ohne Datum (Quod episcopi recipiant ab episcopo absente et translato iuramentum);

fol. 134v-135v Iuramentum, Druck: TANGL, KO S. 51f. Nr. 19;

fol. 135v-136v Gregorius XI., Konstitution Sollicite vitari debet, Avinione, VI kal. no- vembris anno quinto (1375 Oktober 27) (Quod providentes aliis de beneficiis ecclesiasticis nihil inde capiant vel sibi promitti faciant);

fol. 136v-138r Urbanus VI., Konstitution Nuper attendentes, quod sicut nobis innotuerat, Rome apud S. Petrum, kalendis maii anno primo (1378 April 18). (Revocatio dominus Urbanus VI expectatorum factarum per Gregorum XI.);

fol. 138r-139r Urbanus VI., Konstitution Dudum videlicet in nostri apostolatus primordiis, Rome apud S. Petrum, III nonas ianuarii anno secundo (1380 Januar 3) (Or- dinatio dominus Urbani VI de studentibus in locis privilegiatis);

fol. 139r Finis secundi libri Cancellarie de mandato reverendissimi patris et domini domini Rampnulphi tituli sancte Potentiane dignissimi presbiteri cardinalis regentis officium Cancellarie domini nostri pape quoad presens per me

(26)

Theodericum de Nyem scriptorem et abbreviatorem litterarum apostolicarum de libro eiusdem Cancellarie, qui inibi vulgariter appellatur „Quaternus albus“, extracti et fideliter cum eodem quaterno per singula concordari?

collatione incepti et perfecti de mense maii sub anno a nativitate domini MCCCLXXX, pontificatus domini nostri domini Urbani pape VI;

fol. 139r-141r (Bonifatius IX.), Konstitution Transiturus de mundo, Rome apud S. Petrum, V idus novembris anno primo (1389 November 9) (Constitutio Bonifacii pape VIII super celebritatem corporis Christi);

fol. 141v-144r Bonifatius IX., Konstitution Superni benignitas conditoris, Rome apud S.

Petrum, V idus novembris anno primo (1389 November 9) (Constitutio super festo virginis Marie videlicet quando visitavit sanctam Elisabeth);

fol. 144r-145v (Bonifatius IX.), Formula Iustis petentium desideriis, ohne Datum (1389 November 13) (Constitutio Bonifacii VIII super interdicto posito pro pecuniario debito, que incipit „Provide“ [= Extravag. com. 5.10.2]);

fol. 145v-146v Bonifatius IX., Konstitution Honestis et humilibus supplicum, ohne Datum (Constitutio quod non existentes in culpa interdicti possint celebrare et audire divina expulsis vel cum recesserint qui sunt in culpa);

fol. 146v-147v Bonifatius IX., Konstitution Cum eius sit interpretari, Rome apud S. Petrum, V idus novembris anno primo (1389 November 5) (Narratur constitutio facta de exprimendo valore vero secundum communem extimationem et extenditur dicta constitutio in vacantibus extra causa permutationis) (= KR Urbanus VI Nr. 2);

fol. 147v-150r Bonifatius IX., Konstitution Iustis et honestis, ohne Datum (Constitutio Karolina antiqua);

fol. 150r-150v Bonifatius IX., Konstitution Cum nuper ad nostrum pervenerit auditum, Ro- me apud S. Petrum, III idus iunii anno sexto (1395 Juni 10) (Narratur quedam constitutio facta, cuius inseritur tenor, et decernitur nulla fidem in iudicio vel extra illi adhibendam) (= KR Bonifatius IX. TA 1);

fol. 150v-153r Bonifatius IX., Formula Iustis petentium desideriis libenter mit Insert von Johannes XXII. Suscepti regiminis, ohne Datum (1389 November 13) (Man- datur publicari constitutionis declaratio super fructibus primi vel secundi anni, qui ex consuetudine vel statuto recipiebantur) (= KR Johannes XXII.

Nr. 66B);

fol. 153v-154v Bonifatius IX., Konstitution Romani pontificis providentia circumspecta, Rome apud S. Petrum, tertio decimo kal. novembris anno decimo (1399 Ok- tober 20) (Constitutio, quod gratie sub datis diei obitus de beneficiis vacanti-

(27)

gionis, apud pontem Sorgie Avinione dioc., sexto decimo kal. iunii anno primo (1371 Mai 17) (Constitutio, quod fratres sancte Marie nove de Urbe non teneantur de oblationibus et legatis ipsis quecumque rectoribus eccle- siarum solvere);

fol. 155r-156v Innocentius VII., Konstitution Nuper attendentes, Rome apud S. Petrum, III idus novembris anno primo (1404 November 11) (Revocatio gratiarum Boni- fatii VIIII factarum per Innocentium VII) (= KR Innozenz VII. Nr. 14);

fol. 156v-158r Innocentius VII., Littera an div. decanis Iustis supplicum votis, Rome apud S.

Petrum, XV kal. martii anno primo (1405 Februar 15) (Constitutio contra litteras „Vidimus“) (= KR Innocentius VII.);

fol. 158r-158v Formula Provenit, ohne Datum (Forma data per dominum Martinum V in mortis articulo);

fol. 158v Forma iuramenti pro abbatissa;

fol. 158v-159r Urbanus (VI.), Konstitution Dudum omnia beneficia, Rome apud S. Petrum, III idus maii anno quarto (1381 Mai 13) (Declaratio, quod beneficia collectorum factorum morientium, antequam officium collectorie inceperunt exercere, sint reservata) (= KR Urbanus VI.);

fol. 159r-160r Innocentius VI., Konstitution Apostolice sedis providentia circumspecta, Avinione, II kal. februarii anno quinto (1357 Januar 31) (Moderatio exemp- tionis facte scriptoribus apostolicis) (= KR Innocentius VI.);

fol. 160r-160v Urbanus VI., Littera an Henrico abb. monasterii s. Sophie Beneventan. o.s.B.

Cum nuper monasterio, Rome aput S. Petrum, III kal. octobris anno un- decimo (1388 September 29) (Munus benedictonis pro abbate et quod possit recipere omnes ordines etiam extra tempora a iure statuta);

fol. 160v-161r Clemens VI., Konstitution Dudum felicis recordationis Iohannes papa XXII, Avinione, kalendis iulii anno octano (1349 Juli 1) (Papa extendit exemptio- nem factam scriptoribus apostolicis ad presentes et futuros et declarat eos familiares eiusdem et sedis apostolice) (= KR Clemens VI. Nr. 28);

fol. 161r-161v Urbanus V., Konstitution Intenta semper salutis operibus, Avinione, kalendis decembris anno quinto (1366 Dezember 1) (Revocatio unionum quacumque auctoritate factarum) (= KR Urbanus V.);

fol. 161v-162v Urbanus VI., Littera an Paulus de Sulmannis Incipit, Rome apud S. Petrum, VIII kal. februarii anno quinto (1383 Januar 25) (Committitur licentia magi- strandi quemdam in sacra pagina constituendum);

(28)

fol. 162v-163v Innocentius VII., Konstitution Ad sacram Petri sedem, Viterbii, II nonas novembris anno primo (1405 November 4) (Narrantur constitutiones (!) et indulta certa concessa valentia in preiudicium diversorum et revocantur et annullantur) (= KR Innocentius VII. Nr. 10);

fol. 163v-164v Innocentius VII., Littera $$$ Sedes apostolica pia, Rome apud S. Petrum, VI idus iulii anno secundo (Dispensari mandatur super irregularitate contracta celebrando scienter in loco interdicto);

fol. 164v-165r Innocentius VII., Konstitution Iustis et honestis supplicum, Rome apud S.

Petrum, X kal. augusti anno secundo (1406 Juli 23) (Declaratio, quod quis non comprehendatur sub revocatione de exemptionibus, et narratur exemptio facta illi et revocatio eiusdem) (= KR Innocentius VII.);

fol. 165r-166v Gregorius XII., Konstitution Nuper attendentes quod, Rome apud S. Petrum, XIIII kal. ianuarii anno primo. (1406 Dezember 19) (Revocationes domini Gregorii pape XII);

fol. 166v-167v Martinus V., Konstitution Quod compositiones, Constantie, II kal. maii anno primo. (1418 April 30) (Constitutio contra litteras „Vidimus“ nuncupatas) (=

KR Martinus V.);

fol. 167v-168v Martinus V., Konstitution Viam ambitiose cupiditatis religiosis, Gebennis, IIII kal. augusti anno primo (1418 Juli 29) (Constitutio, quod mendicantes, qui vigore cuiusdam indulti seu licentie ad alium ordinem transierunt, ad pristinum ordinem revertuntur) (= KR Martinus V.);

fol. 168v Bonifatius IX., Konstitution Cum sicut accepimus, Rome apud S. Petrum, VIIII kal. augusti anno secundo (1391 Juli 24) (Declaratio quod scriptores litterarum apostolicarum sunt et semper fuerunt veri familiares pape et sedis apostolice) (= KR Bonifatius IX.);

fol. 169r Bonifatius IX., Konstitution Provisionis nostre debet provenire, ohne Datum (1394 September 23

)

(Decernentur tenores quarundam litterarum Clementis VI predecessoris in registro ipsius reperti valere et fidem ipsis in iudicio et extra adhiberi) (= KR Bonifatius IX.);

fol. 169r-170r Bonifatius IX., Konstitution Ex provisione salubri, Rome apud S. Petrum, XVI kal. martii anno VIII (Reductio scriptorum) (= KR Bonifatius IX.);

fol. 170r-171r Martinus V., Konstitution Ex provisione salubri sedis apostolice, Gebennis, XVII kal. septembris anno primo (1397 Februar 14) (Privilegium scriptorum litterarum apostolicarum) (= KR Martinus V.);

fol. 171r-172v Martinus V., Konstitution Quoniam nociva, Gebennis, kalendis septembris anno primo (1418 September 1) (Constitutio contra frivole appellantes, vi-

(29)

fol. 172v-173r Formula Munus benedictionis pro abbate promoto;

fol. 173r-173v Formula Munus benedictionis pro abbate electo et confirmato;

fol. 173v Formula Munus benedictionis pro abbate promoto ad monasterium exemp- tum;

fol. 173v-174r Formula Cum nuper venerabilem (Commissio iuramenti pro translato ad aliam ecclesiam et absente);

fol. 174r-182r Martinus V., Konstitution In apostolice dignitatis specula, Gebennis, kalen- dis septembris anno secundo (1418 September 1) (Bulla reformationis offi- cialium curie Romane) (= KR Martinus V. BA 1-40);

fol. 182r-184r Martinus V., Littera an epis. Senen. et Faventin. Olim felicis recordationis Clemens pape VI, Florentie, XVII kal. octobris anno secundo (1419 Septem- ber 15) darin inseriert Clemens (VI.), Konstitution Dudum felicis recordatio- nis Iohannes papa XXII predecessor noster, Avinione, kalendis iulii anno octavo, mit anschließender Exekutoria (Extensio exemptionis scriptorum et capellanorum et abbreviatorum) (= KR Clemens VI. Nr. 24);

fol. 184r-185r Martinus V., Konstitution Meditatio nostri cordis, Florentie, XII kal. ianuarii anno tertio (1419 Dezember 21) (Aliud privilegium litterarum apostolicarum scriptorum) (= KR Martinus V.);

fol. 185r Martinus V., Littera an Dominico electo Venusin. Cum nos nuper, ohne Da- tum (Munus consecrationis pro illo, qui iuravit in curia);

fol. 185r-187r Martinus V., Konstitution Exemplo prudentis patrisfamilias, Rome apud Sanctos Apostolos, pridie kal. februarii anno octavo (1425 Januar 31) (Aliud privilegium scriptorum litterarum apostolicarum) (= KR Martinus V.);

fol. 187r-191r (Martinus V.), Littera an epo. Colon. et epis. Leod. et Traiect. Ad com- pescendos, ohne Datum (1415 September 23) (Carolina moderata in concilio Constantiense);

fol. 191r-192v Johannes XXIII., Konstitution Nuper attendentes, ohne Datum (Revocatio gratiarum Alexandri pape quinti facta per Johannem papam XXIII) (= KR Johannes XXIII.);

fol. 192v-194r Benedictus XIII., Konstitution Ad ea, per que ecclesie, Avinione, IIII idus octobris anno primo (1394 Oktober 12) (Revocatio expectationum facta per Benedictum XIII. in sua obedientia nominatim de gratiis factis per Clemen- tem VII nominatim in eadem obedientia) (= KR Benedictus XIII Nr. 305);

fol. 194r-194v Formula Meruit tue devotionis, ohne Datum (Facultas visitandi preposituram

Referenzen

ÄHNLICHE DOKUMENTE

Als Walter Baur vor rund 90 Jahren zur Feder griff, um sein Erlebnis in träfen Worten festzuhalten, hatten Emme und Aare noch ihren natürlichen, ungehemmten, romantischen Lauf, frei

fi^er Urtßeii geftratfet Sterben; ft?enn er bffter fljieber toiiit / ober bie Cacße ift jum erften ma^te f»on ber griffe unbBurbe/fott)irberanö@eri(f)te t>erft)iefen/ bafeibft

Tonn jisn njn ( ibid. wytfDi wnoa ij -dn. Der Index , vom Schreiber des Codex angelegt , befindet sich fol. Die Selichoth sind zum grossen Theil dieselben , die auch im hbr. Bloss

abbas preesse videtur, donatumque in perpetuum esse volo et prorap- tissima voluntate confirmo in pago Alemannorum in Huodinger marca quidquid ibidem habere videmur,

Langsam löste sich die lus- tige Runde auf, aber fUr einige war der Abend aber noch lange nicht vorbei!. Die harten Partytiger verwandelten noch die verbleibende Nacht zum Tag

Sie beschreiben alle mit- telalterlichen Handschrift en, die die Zentral- und Hochschul- bibliothek Luzern, das Staatsarchiv Luzern, das Provinzarchiv der Schweizer Kapuziner und

In einigen Handschriften nennen sich Schreiber, die sich in Orten mit Grundbesitz des Stifts Mattsee befanden: 24 Handschrift 49, 13ra–96rb ist laut Schreiberkolophon von ei- nem

– Circa expositionem huius evangelii, quo ad intellectum simplicium est sciendum, quod hodierna die 13 , – *Festum de trinitate olim ab ecclesia non fiebat, sed quia