4 ei* kann Spuren von Katzen enthalten nicht für Humorallergiker geeignet alle Angaben ohne Gewehr *
Elektrische Kleinma- schinen
1. Grundlagen
1.1. Gr¨ oßen
magnetische Gr¨oßen
Durchflutung (magnetische Spannungsquelle) Θ [A]
Fluss Φ [Vs]
verketteter Fluss Ψ [Vs]
mag. Flussdichte B⃗ h
Vs m2 i
mag. Feldst¨arke H⃗ hA
m i
magnetische Spannung Vm [A]
magnetischer Widerstand Rm
hA Vs i
Streuziffer σ [1]
elektrische Gr¨oßen
Stromdichte ⃗s hA
m2 i
dielektrische Verschiebung D⃗ h
As m2 i
el. Feldst¨arke E⃗ hV
m i
Strombelag a h
A m i
spezifischer Widerstand ρ [Ω m]
mechanische Gr¨oßen
Drehmoment M [Nm]
Massentr¨agheitsmoment J h
kg m2i
Spulenwindungszahl wSp [1]
effektive Windungszahl weff [1]
Luftspalth¨ohe δ [mm]
scheinbarer Luftspalt δ′ [mm]
effektiver Luftspalt δ′′ [mm]
Anzahl der Leiter pro Nut ZN [1]
Zahl der Einzelspulen (Kommutatorsegmente) ZK [1]
ideelle Eisenl¨ange li [m]
bewickelbare Nutfl¨ache AN h
m2i
magnetisch aktiver Winkel βM [rad]
Drehzahl n
h1 s i
Rotornutenzahl N [1]
Rotornutenzahl pro Pol Q [1]
Anzahl paralleler Zweige a [1]
N¨aherungsfaktoren
Carterfaktor kC [1]
Eisenf¨ullfaktor kFe [1]
Eisenfaktor (Magnnetisierungsbedarf Eisen) kµ [1]
Nutf¨ullfaktor kQ [1]
Permeabilit¨at µ0= 4π·10−7 V sA m Permittivit¨at ε0= 8,854·10−12 A sV m
1.1.1. Allgemeine Maschinenbegriffe - Durchmesser
Achsh¨ohe Dδm
δ
DI2 DA1
DA2
DI1 Maße
Stator Außend. DA1
Stator Innend. DI1
Rotor Außend. DA2
Rotor Innend. DI2
Mittl. Luftspaltd. D Dδm
Luftspalth¨ohe δ
1.1.2. Allgemeine Maschinenbegriffe - Abmessungen
hJ Joch
Pol
Pol Zahn
Nut τN
τp bN hN
Maße
Nutzahl N [1]
Nutteilung τN [cm]
Polpaarzahl p [1]
Polteilung τp [cm]
Nuth¨ohe hN [cm]
Nutbreite bN [cm]
Jochh¨ohe hJ [cm]
τN=π·DN τp=π·D2p
1.2. Grundlegende Gleichungen
1.2.1. MaxwellrotH⃗=⃗s+∂ ⃗∂tD
rotE⃗=−∂ ⃗B rotH⃗=⃗s (<10kHz) ∂t
divB⃗= 0 divD⃗=γ 1.2.2. Durchflutungs- und Induktionsgesetz
Durchflutungsgesetz Induktionsgesetz
¸
LAH⃗d⃗l=˜
AL⃗sdA⃗= Σi= Θ
ui= ∂Ψ(t)∂t =∂t∂ ˜ AB⃗dA⃗
¸
LE⃗d⃗l+ui= 0 1.2.3. Kenngr¨oßen
magnetische Gr¨oßen elektrische Gr¨oßen Φ =˜B⃗dA⃗ I=˜
⃗sdA⃗ Vm=´H⃗d⃗l U=´E⃗d⃗l
Θ =w·I
Rm=VmΦ =µ·Al R= UI =ρAl B⃗=µ·H⃗ D⃗=ε·E⃗ Ψ = Φ·w=L·i
Φ
Rm V Θ
I
R U
U
magnetisch wirksame Fl¨ache A=kFe·Ageometrisch
1.3. Entstehung des Drehmoments
1.3.1. LorenzkraftF⃗L=I·(⃗l×B)⃗ 1.3.2. Drehmoment
MD=F·r=ML+MR+Jdωdt
md(t) = D
2 2
· ˆ li
2
−li 2
ˆ2π 0
a(ϑ, z, t)Bδ(ϑ, z, t) dϑdz
1.3.3. Strombelag
a= ˆ
⃗sd⃗l=∂P i
∂l = ∂
∂l
¨ A
⃗sdA⃗
=−∂Θ
∂l
mittlerer Strombelag Amplitude
am= bN τN ·AN=
PΘN
τp AN=ZN·i bN = ΘN
bN 1.3.4. Felderregerkurve
V(ϑ) = Θ(ϑ) =−D 2 ˆ
ages(ϑ) dϑ
1.4. Effektiver Luftspalt
Magnetfeld wegen Nuten inhomogen. Ausgleich durch CarterfaktorkC (ungenutetkCi= 1):
δ′=kC·δ kC=kC1 Stator
·kC2 Rotor
kCi = τNi τNi−γi·δ
δ′′=kµ·kAbfl·δ′ γi= bNi
δ
!2
5+ bNi δ
! kµ= 1 +2·VVmFe mδ′
1.5. Streuung
1.5.1. PolstreuungΦE: Gesamtfluss durch Polspule ΦEh: Hauptfluss
ΦEσ: Streufluss
σE=ΦΦEσ Eh ΦE= ΦEh+ ΦEσ= (1 +σE)·ΦEh
1.5.2. Nut- und Zahnkopfstreuung
ΦN: Gesamtfluss der in Nuten gebetteten Spulen ΦNh: Hauptfluss
ΦNσ: Streufluss (Nut- & Zahnkopfstreuung)
σN= 2·ΦΦNσ Nh ΦN= ΦNh+ 2ΦNσ= (1 +σN)·ΦNh
1.5.3. Stirnstreuung ΦS: Gesamtfluss Stirnstreuung ΦSh: Hauptfluss Stirnstreuung ΦSσ: Streufluss Stirnstreuung
σS= ΦΦSσ Sh gesamte Streuziffer:σges= Φσ,gesΦ
Sh ΦS= ΦSh+ Φσ,ges= (1 +σges)·ΦSh 1.5.4. Induktivit¨aten
Hauptinduktivit¨at:Lh=Ψih
Gesamte Streuinduktivit¨at:Lσ=Ψσi =σ·Lh Totale Induktivit¨at:Lges= Ψgesi = (1 +σ)·Lh
1.6. Spulen
Spulenwindungszahl wSp=ZN2·u
Nebeneinanderliegende Spulenseiten pro Nut u= ZKN
Wellenwicklung a= 2
Schleifenwicklung a= 2·p
1.7. Verluste
1.7.1. KupferverlustePCu=R·I2 1.7.2. Reibungsverluste
•Ventilationsverluste (Verwirbelung im K¨uhlmittel, Str¨omungsverluste)
•Lagerreibung
•Reibung an Kontaktfl¨achen (z.B Schleifringe, Kommutator) 1.7.3. Hystereseverluste
PFeH=mFe·v15H· f
50 Hz·(1,5 TB )2 Verlustziffer:v15H(f= 15Hz, B= 1,5 T)hW
kg i
(Herstellerangabe) 1.7.4. Wirbelstromverluste
PFeW=mFe·v15W·(50 Hzf )2·(1,5 TB )2 Verlustziffer:v15W(f= 15Hz, B= 1,5 T)h
W kg i
(Herstellerangabe) 1.7.5. Gesamte Eisenverluste
PFe=mFe·vFe15·50 Hzf ·(1,5 TB )2
1.8. Leistung
1.8.1. mechanische Leistung
Pm= 2π·n·Mi=ωm·Mi 1.8.2. elektrische Leistung
Pel=U·I
1.9. Wirkungsgrad
η= PaufPab
ηMotor=PmP
el ηGenerator= Pel
Pm
2. Permannentmagnete
2.1. Gr¨ oßen
Remanenzflussdichte Br [T]
kritische Feldst¨arke (aus Kennlinie ablesen) HM,krit hA m i
Steigung Scherungsgerade kSG [1]
Luftspalth¨ohe Permanentmagnet δM [mm]
L¨ange der Magnete lM [m]
H¨ohe Permanentmagnete hM [m]
Sicherheitsfaktor γkrit [1]
2.2. Allgemein
βA
βM
βA βM
DA2 DI1 DA1 hJ
hM δM
δ
2.2.1. Flussdichte
Luftspalt Bδ=−µ0hM
δ′′HM=BMAM Aδ(1−σ) Permanentmagnet BM=−hM
δ′′ Aδ AM
µ0
1−σHM=−kSG·HM 2.2.2. Fluss
Luftspalt Φδ= (1−σ)ΦM=BδAδ Permanentmagnet ΦM=BMAM
2.2.3. Fl¨ache
Luftspalt Aδ=βMD2li=βMD2l2·kFe Permanentmagnet AM=βMD2I1lM
Leiterquerschnitt AL=AN·kQ ZN 2.2.4. Materialgr¨oßen
σ=kσ1·kσ2 2.2.5. Effektiver Luftspalt
δ′=kC2·(δ+δM)
δ′′= (1 +kµ) kµ=2·Vµ Hδ·δ′
2.3. Scherungsgerade
Arbeitspunktbestimmung 1.Scherungsgerade:BM=−kSG·HM 2.Materialkennlinie:BM=µ0µrHM+Br 3.Schneiden von Materialkennlinie und Scherungsgerade 4.⇒Arbeitspunkt:HM=−µ 1
0µr+kSGBr Luftspaltfluss im Arbeitspunkt:
ΦδP= (1−σ)· kSG
µ0µr+kSG·Br·lM·DI1 2 ·βM Maximal zul¨assiger Ankerstrom:
I2,max=2π·(hM+δ′′) ω2·βM ·
(HM′′−HM)µ0µr+kSG kSG
1 1 + δ′′
hM Maximal zul¨assige Feldst¨arke:HM′′ =γkrit·HM,krit
3. Gleichstrommaschine
3.1. Gr¨ oßen
Maschinenkonstante (Spannung) kU [1]
Maschinenkonstante (Drehmoment) kM [1]
Flusskonstante kΦ hVs
A i
Erregerstromkonstante kE [1]
Ankerwindungszahl w2 [1]
B¨ursten¨ubergangsspannung UB [V]
Kommutatorsegmentspannung US [V]
3.2. Systemgleichungen
UA=RA,res·IA+Ui+ 2·UB w2= N2·ZN 2a ΦE=kΦ·IE kU= 4p·w2
Ui=kU·ΦE·n kM=kU 2π Mi=kM·ΦE·IA
Mi=MR+ML+Jdω dt
3.3. Verhalten
IA ΦE
IN
I < IN→Reihenschlussverhalten I > IN→Nebenschlussverhalten
3.4. Gleichstrom-Nebenschlussmaschine
3.4.1. ESBIA
RA LA
Ui UB UA
RE
IE UE ΦE
3.4.2. Drehmoment-Drehzahl-Kennlinie
n=UA−2·UB
kU·ΦE − 2π·RA,res (kU·ΦE)2·Mi 3.4.3. Wichtige Betriebspunkte
Anlaufmoment:(n= 0) Mi,An=kM·ΦE·IA,An Leerlaufdrehzahl:(Mi= 0) n0= UA−2·UB
kU·ΦE Anlaufstrom:(n= 0) IA,An= UA−2·UB
RA,res
n=n0· 1− Mi Mi,An
!
Mi=Mi,An·
1− n n0
3.5. Gleichstrom-Reihenschlussmaschine
3.5.1. ESBIA RV
RA LEH LEσ
UB
Ui LAσ
LAH RE
IE UA
RP
RA,res=RV+RA+RE||RP
3.5.2. Systemgleichungen
IE=kE·IA mitkE=
1 f¨urRP→ ∞ 0 f¨urRP= 0
Rp Rp+RE sonst ΦE=kΦ·IE=kΦkE·IA
Mi=kM·ΦE·IA=kMkΦkE·IA2 Ui=kU·ΦE·n=kUkΦkE·IA·n
3.5.3. Drehmoment-Drehzahl-Kennlinie
Mi=kMkΦkE· (UA−2·UB)2 (kUkΦkE·n+RA,res)2
Anlaufmoment:(n= 0) Mi,An=kMkΦkE· UA RA,res
!2
3.6. Permanenterregte Gleichstrommaschine
3.6.1. ESBRA LA
UB
UI U1
3.6.2. Systemgleichungen
Maximaler Ankerstrom: IA,max=IL·a=S·AL·a Maximale Ankerspannung: UA,max=US·ZK2·p
4. Wechselfeld - Drehfeld
4.1. Gr¨ oßen
Stator Index 1
Rotor Index 2
Ordnungszahl der Oberwellen ν [1]
elektrische Frequenz f [Hz]
elektrische Kreisfrequenz ω h
rad s
i ω= 2πf
mechanische Kreisfrequenz ωm h
rad s
i
Phasenwinkel φ [rad]
Strangachsenwinkel ϑ [rad]
Strangspannung U1 [V]
Strangstrom I1 [A]
komplexe Scheinleistung S [VA]
Wirkleistung P [W]
Blindleistung Q [Var]
Strangzahl m [1]
Windungszahl pro Strang w1 [1]
Lochzahl (Nuten pro Pol und Strang) q [1]
Nutwinkel αN [rad]
Spulenwinkel αSp [rad]
Polwinkel αp [rad]
Spulenweite WSp [cm]
Zonungsfaktor ξZ [1]
Sehnungsfaktor ξS [1]
Nutschlitzbreitenfaktor ξN [1]
Schr¨agungsfaktor ξSchr [1]
4.2. Stern & Dreieckschaltung
Sternschaltung Dreiecksschaltung U1=UN√
3 U1=UN
I1=IN I1=IN√ 3
4.3. Allgemeines zu Wechselgr¨ oßen
aν=ejν2π3 a0+a1+a2= 0 a2=a∗=ej4π3 =e−j2π3
x(t) =√
2·X·cos(ωt+φ)
⃗ x(t) =1
3·h
xA(t) +⃗a·xB(t) +⃗a2·xC(t)i
=
√ 2 2 ·X·ejωt X=X·ejφ
4.3.1. Wechselfeld
B(ϑ, t) = ˆB·cos(ϑ−ϑ0)·cos(ωt−φ) 4.3.2. Drehfeld
B(ϑ, t) = ˆB·cos((ϑ−ϑ0)−(ωt−φ))
4.4. Einfluss realer Luftspalt
Wicklungsfaktor: ξ(ν)=ξZ(ν)·ξS(ν)·ξN(ν) weff=wSp·ξ(ν)
αN=2πN αSp=WSp(absolut)·αN αp=2π2p 4.4.1. Zonung
Erh¨ohung der Lochzahlq (Beschr¨ankt durchNmax= Dπ
τN,min) mitτN,min≈1 cm weff=q·wSp·ξZ(ν)
ξZ(ν)= sin
q·ναN2 p q·sin
ναN2 p= sin
νπ2Qq q·sin
νπ2Q1
4.4.2. Sehnung
K¨urzung der SpulenweiteWSp(nicht bei Einschichtwicklung m¨oglich)
weff=q·wSp·ξS(ν)
ξS(ν)= sin νπ 2
WSp τp
!
= sin ναSp αp π 2
!
4.4.3. Nutschlitzbreite
weff=wSp·ξN(ν)
ξN(ν)= sin
νbND νbND
5. Synchronmaschine
5.1. Gr¨ oßen
Erregerstrom I2 [A]
induzierte Polradspannung UiP [V]
synchrone Reaktanz Xd [Ω]
Selbstinduktivit¨at L [H]
Koppelinduktivit¨at (von Rotor nach Stator) M21 [H]
Polradwinkel ϑ [rad]
Phasenwinkel vonZ1 φZ1 [rad]
Netzleistung (Wirkleistung) P1 [W]
innere elektrische Leistung PW [W]
Drehfeldleistung Pδ [W]
mechanische Leistung Pm [W]
Erregerleistung PE [W]
Leerlaufkurzschlussstrom IK0 [A]
Dreistr¨angiger Dauerkurzschlussstrom IKIII [A]
Leerlaufkurzschlussverh¨altnis (LKV) IK0 IN [1]
Verketteter Fluss Permanentmagnet ΨPM [Vs]
5.2. ESB
I1 R1(= 0) jXd
UiP U1
U1=Z1·I1+UiP Z1=R1+jXd
Xd=X1h+X1σ= 2πf·(L1h+L1σ) UiP
=UiP=ωM21√ 2·I2 σ=L1σ
L1h
5.3. Systemgleichungen
⃗
u1=R1·⃗i1(t) +∂ ⃗Ψ1(t)
∂t Ψ⃗1=L1·⃗i1(t) +M21·⃗i′2(t)
u2=R2·i2(t) +∂Ψ2(t)
∂t
Ψ2=L2·i2(t) + 3·M21·(⃗i1(t)e−jpϑm+⃗i∗1(t)ejpϑm)
5.4. Wichtige Gleichungen
5.4.1. Synchrone Drehzahl Luftspaltfeldnsyn=nN= fp1 5.4.2. Drehmoment
MK∼U1 f1
Mi=−3p ω1
·
"
U1·UiP Z1
·sin (ϑ−φZ1) +UiP2 Z1
·sin (φZ1)
#
Kippmoment:
MK= 3p ω1·U1·UiP
Z1 = 3p
ω1·U1·IKIII R1= 0⇒φZ1= 0⇒Mi=−MK·sin(ϑ) 5.4.3. Leistung
S1=m1·U1·I∗1
P1=S1·cos (φ) =m1·U1·I1·cos (φ) PW= 3·UiP·I1·cos (φ)
Pδ=ωm·Mi=PW−3·R1·I12
Pm= 2π·n·(Mi−MR) =ωm·(Mi−MR) =Pδ−PR PE=U2·I2
η= Pm P1+PvE
5.5. Betriebsbereiche
Bei Leerlauferregung (I2=I20):⇒U1=UiP
Bei linearer Leerlaufkennlinie (Xd= const.):I2=I20·UiP U1 5.5.1. Leerlauf(I1= 0)
I20= UiP ωM21√
2 = U1 ωM21√
2 5.5.2. Kurzschluss(U1= 0)
IKIII=UiP Z1
IK0=IKIII(I20) =U1 Z1 5.5.3. Betriebsarten
ϑzwischen dem Zeiger vonU1nachUiP φzwischen dem Zeiger vonI1nachU1 I2eiltUiPum90◦nach
Phasenschieberbetrieb:ϑ= 0(R1= 0VZS - Betrieb am starren Netz)
•Betrieb im Leerlauf
•reine Blindleistungsabgabe bzw. -aufnahme
•cos(φ) = 0⇒
–untererregt:⇒φ= 90 deg –¨ubererregt:⇒φ=−90 deg
Motorbetrieb:ϑ <0(R1= 0VZS - Betrieb am starren Netz)
untererregtφ >0 U1 ϑ
UXd UiP
I1 φ
¨
ubererregtφ <0 ϑ U1
UXd
UiP I1
φ
Generatorbetrieb:ϑ >0(R1= 0VZS - Betrieb am starren Netz)
untererregtφ >0 ϑ
U1 UXd UiP
I1 φ
¨
ubererregtφ <0 ϑ
U1 UXd UiP
I1 φ
5.6. Zeigerdiagramm
Im
Re
.
. I1
U1
UiP jXd·I1
I2 φ ϑ
5.7. Stromortskurve
I1=IK0−IKIII IKIII=UiP
U1 ·IK0·ejϑ IK0=−U1
Z1 ·j ejφZ1
Stromortskurve 1.U1auf reelle Achse legen 2.Richtung vonUiPeinzeichnen 3.IK0einzeichnen
beiR1= 0 : IK0eiltU1um90◦nach
4.konstante Erregung: Kreis um Spitze vonIK0mit RadiusIKIII 5.Richtungen vonIKIIIundI1festgelegt durchφbzw.ϑ 6.beiR1= 0: Verl¨angerung vonUiP⊥IKIII
Im
Re
P
M
¨ubererregt IKIII> IK0
untererregt IKIII< IK0
Motor
Generator Re(I1 ) =|I1| ·cos(φ)
U1 UiP U Z1
IK0
IKIII I1 ϑ
φ
−ϑ Spannungsdreieck
Stromdreieck PWkonstant
stabil instabil
5.8. dq-Darstellung
Zeigerdiagramm 1.U1auf reelle Achse legen
2.I1einzeichnen
3.Richtung vonUiPlegtdundqAchse fest (ϑ=unbekannt⇒weiter bei Trick) 4.Zerlegung vonI1inIdundIq 5.Spannungsabfall anXd=|Xd·Id| 6.Spannungsabfall anXq=
Xq·Iq 7.UiP=U1−jXd·Id−jXq·Iq
Trick
1.ϑ = arg(U1 −jXq · I1) ⇒ Richtungsgerade von UiP(||jXdId)
2.UiP=Senkrechte vonU1−jXd·Idauf Richtungsgerade 5.8.1. Systemgleichungen
Ud=R1·Id−ω1Lq·Iq Uq=R1·Iq+ω1Ld·Id+√
2·UiP UiP=√
2·ω1M21·I2 U2=R2·I2
Mi= 3·p·M21·I2·Iq 5.8.2. Zeigerdiagramm
Im
Re
jXqI1
. d
q
Iq I1
Id
U1
UiP jXq Iq
jXdId
jXdI1 A× ×B
jXdI1 = [BU1 ] jXq I1 = [AU1 ]
φ ϑ
5.9. Schenkelpoll¨ aufer
5.9.1. Drehmoment (R1= 0)Mi′=−m1·p ω1
U1
"
UiP
Xdsin(ϑ) +U1 2
1 Xq
− 1 Xd
! sin(2ϑ)
#
Reluktanzmoment (Reaktionsmoment):
Mr=−m1·p ω1
·U12 2
1 Xq
− 1 Xd
! sin(2ϑ)
Vollpoll¨aufer entwickeln kein Reluktanzmoment wegenLd=Lq. Maximales Reluktanzmoment bei|ϑ|= 45 deg.
5.9.2. Systemgleichungen
U1=Ud+Uq+UiP
=jXd·Id+jXq·Iq+UiP I1=Id+Iq
5.10. Permanenterregte Synchronmaschine
5.10.1. BetriebsverhaltenΨ1=L1I1+ ΨPM ΨPM=ξ·w1·Φˆδ Ψd=LdId+ ΨPM Ψq=LqIq
UiP=√
2ω1·ΨP M 5.10.2. Drehmoment
MD= m1 2
·p·
ΨPM·Iq+ (Ld−Lq)·IdIq
¨
aquvalent zuMDSchenkelpoll¨aufer 5.10.3. Betriebsarten
•symetrischer Betrieb
•EC-Betrieb als BLDC
6. Asynchronmaschine
6.1. Gr¨ oßen
Ubersetzungsverh¨¨ altnis ..
u [1]
Schlupf s [1]
Kippschlupf sK [1]
Kippmoment MK [Nm]
Bezogener Statorwiderstand ρ1 [1]
Bezogener Rotorwiderstand ρ2 [1]
Hilfsgr¨oße ∆ρ1 [1]
Rotor-Statorw¨armeverluste PCu [W]
Magnetisierungsstrom I1µ [A]
Rotor-Vorwiderstand R2V [Ω]
6.2. ESB
I1
RFe=3·U1P 2 Fe R1(= 0) jω1L1σ
jω1L1h U1i
I1µ
jω1L′2σ R′2,ges I′2
R′2,ges·1−ss U1
6.2.1. ¨Ubersetzungsverh¨altnis
Bei Schleifring-ASM gilt: M21=M12=M ..u=L1h
M =qm1 m2·ww1ξ1
2ξ2 ·ξ1 Schr =qm1
m2 ·ww1,eff 2,eff ·ξ1
Schr R2,ges′ =..
u2·R2,ges R′2,ges=R′2+R′2V U2=..u1·U1i L′2σ=..
u2·(L2σ+L2Schr) I′2=..u1·I2
6.3. Systemgleichungen
⃗
u1=R1·⃗i1+∂ ⃗Ψ1
∂t , ⃗Ψ1=L1·⃗i1+M·⃗i2·ejpϑm 0 =R2,ges·⃗i2+∂ ⃗Ψ2
∂t , ⃗Ψ2=L2·⃗i2+M·⃗i1·e−jpϑm Jdω
dt =Mi−MR−ML
6.4. Wichtige Gr¨ oßen
6.4.1. Schlupfs=nsyn−nnsyn =ωsyn−ωmωsyn =ω1−p·ω ωm 1 =ωω2
1
Gegenstrombremse Motor Generator
s >1 1> s >0 s <0 6.4.2. Drehzahl
synchrone Drehzahl Nenndrehzahl
nsyn= fp nN=ns(1−sN) 6.4.3. Leistung
S1=m1·U1·I∗1
P1=S1·cos (φ) =m1·U1·I1·cos (φ) PNetz=m1·U1·I1·cos (φN) =P1+PFe Pδ= 2π·nsyn·Mi=P1−PCu1−PFe Pmi= (1−s)Pδ=Pδ−PCu2−P2V =ωm·Mi
Pm= 2π·n·(Mi−MR) =ωm·(Mi−MR) =Pmi−PR PCu2=s·Pδ=m2·R2·I22
6.4.4. Phase
ASM immer induktiv⇒φ >0
φ=φ1Z−φ1N
φ=
arctan(ab) f¨ura >0 arctan(ab) +π f¨ura <0, b≥0 arctan(ab)−π f¨ura <0, b <0
6.4.5. Weitere Parameter
L1σ=σ1·L1h L1=L1h+L1σ L′2σ=σ2·L1h L′2=L1h·(1 +σ2)
Lσ=σ·L1=L1σ+1+σξSchr 2L′2σ ρ1=ωR1
1L1 ρ2= Rω2,ges 1L2 =R
′ 2,ges ω1L′
2
∆ρ1= r
1 +ρ 1 σ
2
·p 1 +ρ12 σ= 1− 1
(1+σ1 )·(1+σ2 )= 1−LM2 1L2
6.5. Statorstrom
I1= U1
ω1L1· ρ2+js
ρ1·ρ2−σ·s+j(ρ2+s·ρ1) Anlaufstrom:
I1A=|I1|(s= 1) =ωU1 1Lσ
v u u t
1+ρ22
1−ρ1·ρ2 σ
2 +
ρ1 +ρ2 σ
2
Ideeller Kurzschlussstrom:
I1Ki=|I1|(s→ ±∞) =ωU1 1Lσ·r 1
1+ρ1 σ 2 Leerlaufstrom:
I10=|I1|(s= 0) =ωU1 1L1·q 1
1+ρ12 6.5.1. Magnetisierungsstrom
Iµ= ρ2+j·s·(σ−σ1·(1−σ)) ρ1·ρ2−σ·s+j·(ρ2+s·ρ1)· U1
ω1L1
6.6. Zeigerdiagramm
Zeigerdiagramm 1.U1auf reelle Achse legen undI1einzeichnen 2.R1I1(gleiche Phasenlage wieI1)
jω1L1σI1(eiltI1um90◦voraus) 3.U1i=U1−R1I1−jω1L1σI1 4.I1µ=jωU1i
1L1h (eiltU1ium90◦nach) 5.I′2=I1µ−I1
6.R′2,gesI′2(parallel zuI′2) 7.jω1L′2σI′2(eiltI′2um90◦voraus) 8.R′2,ges·1−s
s ·I′2=−U1i−R′2,gesI′2−jω1L′2σI′2
−Im Re
U1
I1
I1µ I′
2 U1i
jω1L1σ·I1 R1·I1 jω1L′
2σ·I′ 2 R′
2ges·I′ 2
R′ 2ges·1−s
s ·I′ 2
6.7. Stromortskurve
beiR1= 0 tan(µ) =sK
StromortskurveR1= 0∧RFe= 0 1.U1auf reelle Achse legen⇒φ1U= 0 2.R1= 0⇒I10undI1Kihaben keinen Realteil 3.Kreismittelpunkt auf Im-Achse zwischenI1KiundI10 4.µzwischenP0undPA
−Im Re
M× U1
I1N PN
I1A PA
I1Ki P∞
I10 P0 I′ 1+σ2N1 PN
µ φ1N
6.7.1. Schlupfgerade
SchlupfgeradeR1= 0∧RFe̸= 0 1.(BeiRFe= 0) MittelpunktMauf -Im Achse 2.Schlupfgerade an beliebiger Stelle einzeichnen
3.gesuchtessaus L¨angenverh¨altnis zu bekanntem Schlupf bestimmen
−Im Re
× U1
M PN
•
•PA
P∞
•
S0
• P0
•
PK•
PK•
× s0
×sK
×−sK
×sN sA
Schlupfgerade 6.7.2. Maßstab
Strommaßstab mI hA
cm i
Leistungsmaßstab mP=m1·U1·mI hW cm i
Drehmomentmaßstab mM=2π·nsynmP h
Nm cm i
6.7.3. Ablesbare Werte
R1̸= 0∧RFe̸= 0
Aufgenommene elektrische Leistung P1=P D·mP
Eisenverluste Stator PFe=CD·mP
Kupferverluste Stator PCu1=BC·mP
Kupferverluste Rotor PCu2=AB·mP
Abgegebene mechanische Leistung Pm=P A·mP
Inneres Drehmoment Mi=P B·mM
Definition Punkt D: Orthogonale Projektion vonPauf Im-Achse R1= 0 B=CundMauf H¨ohe vonP0
RFe= 0 C=DundP0auf -Im Achse
−Im Re
Drehmomentlinie Leistungslinie
•
• .×
•
•
•
•
•
••
• U1
PN
PA
M PK
PK
P∞
P0 A
B C D
6.8. Drehmoment
MK∼U1 f1
2
MN∼ΦδUf1 1
Mi=MR+ML+J∂ω
∂t 6.8.1. Drehmomentgleichung
Mi= 3p(1−σ) U12 ω12Lσ
s·sK
∆ρ1sK2+ 2ρσ1(1−σ)sKs+ ∆ρ1s2 Kippmoment:
MK=Mi(sK) =32p·(1−σ) U12 ω12Lσ
1
∆ρ1 +ρ1 σ(1−σ)
!
(R1= 0) :MK=m1U1 I1Ki−I10 2π·ns2
Kippschlupf:sK= ρσ2 s
1+ρ12 1+
ρ1 σ
2
sK>0 Motor sK<0 Generator
6.8.2. Klossche Gleichung (AnnahmeR1= 0)
Mi
MK= 2·sK·s sK2+s2
s1,2=sKMK
± s
sKMK2
−sK2
6.9. Symmetrische Komponenten
sm+sg= 2 sm=s=ns−nns sg=ns+n ns 6.9.1. Spannungen Mit- und Gegensystem
Mitsystem Um= 13·(Uu+a·Uv+a2·Uw) Gegensystem Um= 13·(Uu+a2·Uv+a·Uw) Nullsystem Um= 13·(Uu+·Uv+·Uw)
Nullsystem verschwindet bei Dreiecksschaltung oder Sternschaltung ohne herausgef¨uhrten Sternpunkt
6.9.2. Drehmoment mit Kompensation (Kippschlupf ¨andert sich) Mges=Mm−Mg
M= 3p·(1−σ)· U12
ω2L1· ρ2·s
(ρ1·ρ2−σ·s)2+ (ρ2+s·ρ1)2
7. Universalmotor
7.1. Gr¨ oßen
Drehmoment zeitinvarianter Anteil MD [Nm]
Pendelmoment (doppelte Speisefrequenz) mp [Nm]
Phasenverschiebungswinkel Strom φI [rad]
7.2. ESB
R1 jX1 R2 jX2
Ui U
7.3. Systemgleichungen
Vergleiche Systemgleichungen Gleichstrom-Reihenschlussmotor
U= (Rges+jXges)·I+Ui
Φδ=kΦ·i k′U=kUkΦ mD=kM·Φδ·i
i=√
2·I·cos(ω1t+φI) Ui= n
nsyn·k′U·I
7.4. Drehmoment
mD(t) =MD+mp(t) =kMkΦ·I2·( 1
|{z}
MD
+ cos (2ωt+ 2φI)
| {z } mp
)
7.4.1. Drehmoment-Drehzahl-Gleichung
MD=kMkΦ· (U1−2·UB)2
Rges+k′U·nn syn
2 +Xges2
Synchrone Drehzahl:nsyn= fp
7.5. Zeigerdiagramm
Im
Re
U
I
jXgesI RgesI
U i
φ
7.6. Stromortskurve
Im Re
U
IN IAn
Imax n
φN
7.6.1. Strom
I= U
n
nsyn·k′U +Rges
+jXges
Leerlaufstrom:
I0=I(n→ ∞) = 0 Anlaufstrom:
IAn=I(n= 0) = U Rges+jXges 7.6.2. Phase
tanφ= Xges n
nsyn·k′U+Rges