z
ITSCI-IRIFT
325
DESINGENIEUR-
UND
ÖSTERREIOHISOHEN
ARCHITEKTEN-VEREINES
=
Nr. 18
===
=
Wien, Freitag den 3. Mai 1907
LIX. Jahrgang
===-==== -
-IXII.\ 1.'1': C:hp" das I,'ortschreitpn vun Hochwa s'ora ns<:h wpll u lIg-e ll in Flußlüufou. Von Dr. Phitipp F /) rc11 h eiIner. - Der Pfeif'lehen-Holz -nuswog- im Zug-e der Linie ~chwllrzach-Ull tin. \-on Fritz 11I'0 IIIa t ka, - Mittfi/llll!l.etl aus inz eln 11 Fachpebiet en. Eisenbahn-weson',- V rsehicd,1/1'.!/itt ilunoe» ,::- F(I('lIgrllJljllnbrr icht». .\1asc hin q.n ·/ng nie u I'0: ("her. 'en er n ng en in der Metallbearbeitung.
A/
c~ll
tek tu I' IIn~I 11
0c h b~
u : I'hl'r die neue rena in Baden(j..' ).). _ Patentbericht. - Y.eitsehriftellsehall. - Bücherschau.-'crelll,9-AII.qele.qclllleltell, - /J1'1;/ an die •'e}".tj~/citll ll!l' - l'ersonalnnchriehtcn,
Alle Reohte vorbehalten
Ü
ber das Fortschreiten
von Hochwasseranschwellungen
in Flußläufen.
4
)
(i).4
)
und [,
)
für
2'1
2q
0
=
-
.
10 +",
2:r
cl
ferner
1/
die 'Vass 'rgeschwindi
gk eit.
F
den durchfl
ossenen
Qu
el"
'lmitt.
folgt
ulso
aus
3) durch
Ver
einigung
mit
l'hnelligkeit
der
Wanderung..
·..·)
von
'I
lC'q
1('
=-r;2X
NUll
muß
einerseits
der
K
ontinuit
ät
wezen
die Zunahme
d
'I"iu der L
ängeneinheit
des Flusses
enthaltenen
Wasser-dem Unterschied
VOll Zu-
und
Ablauf
zleicbcn. oder
m'ng('
wenn
1I
die
Breite
des
, Vusserspiegcls.
X
die griißte Ti -f
e
(11 öhe des. 'pie
-gels
über
der
sogen,
Strom-rinue)
bedeutet.
Bcdeut
-t
ulld
'/
=
1tF,
rI
'I=
1/rI
f"+
Jt'
du
=
1/b d X
+
F du
dq
,21/
1
'/=I/b
+
1,
~Z'
(,./J C '..Isn
dal3 aus 6
)
die n 'ue Gleichung
F
211
7
)
1/'
=
1/+
-
r;-
ClZ
hen
TorO'ehti(·H).
welch ra ehen Einblick daruber gewilhrt ob
die • chnelligk'eit
11gr
öl
er oder kleiner als die
Geschwindig-keit
u
ist, und zeigt. daß meist ersteres der Fall. Hllufig faßt
IllUIIjedoch, wo dus
'ü bel'schwemmungsg ' biet von der
Fluß-zuerst 1:-5 in "in'I'autographierten Denk-chrift nu( teilte.y,l0i tz yer-üfl'ontlichte sie rlalln in den Annales des ponts et chauss'OS, 5 seI'. 14 (18 7i , 2, sem,), p. 146.
, *) Klei t z vonuutet (n. a, 0., p. 1,12), dall Du p ui t in scinen Etnde5 theorilJues et pratique sur le mou vemellt des oaux, 2 "d., Paris 1 63, § 102. 1" 149, dicse Beziehung' zuerst ab""eleitet habe.
**)
Ab~eleitet VOll Ph. Bretoll ( ur le~ barrage da I'etenue dos graviers !llIllS les gorge des lorren!s, Pnris IS6i, cap. :!) und VOllI:
1'11i'ff (Me m , pri'R, par div, sn", I, I'lll'ad. 21 (1 i5), p. 580). _***)
K 1ei t z, Annale do' pont et chaussee 1 7i, 2. sem" )J. 14.; Gl'acff, .\Ieln. pros. par div, ,av.11 l'academie:!1 (1 75), p. 5i9; B(lIlA8inl'sq, .\({'m. prlls. pnr div, sav ,A
I'acad,:mie 23 (1 ii), p.4i6,1
)
2
)
Von Profes sur Ur. I'h l lll lJl Forch hehner in 1:1'117..
,
..
I
lllulig ist
es
VOll gl'lI/kr Bed
i
u t u n z .
im
v
oraus
über
(IJ - .\n(lerungl'n
klar
zu
sein. welche
der Verl
auf
der
Hoch
.
Wlls'~I'
e
r fuh rt.
wenn
man
in
b
st
ehend:
Flußbett verlest.
(;!'weltert
,
einsehrnnl
toder
eiud
ümmf"
].
Die Vorh
rsuce
cler
I<
ol~ell
solcher
Bautlltigkeit bild t den
luhalt
d
e
vorhcg
cndcu
Au/satz
'
s**). Er soll sich übrizen
nur auf Flü se nicht auch
auf Wildbllchc beziehen, ulld"'zwur mit der Einschrnnkunz.
dal! du
kei
:-;
'
B tt
'
11'
ßli I 1
..
.
0.e . einscI re IC I
(es
berechwennnungsgchictes
ewe wcsentIJchen
Unst
tigkeit n
aufweise
und unter
der
VtJrauss
-
tzung, daß
di
. iohl
weder nusz
k
olkt
noch
aufz
c-s<'llottcrt werde,
nt
'I'diesen
mst
änden
können kurze
Be~h
;I,ungen genUg n
,
I'UI'
welche
im
nachstclrend
11einc Anzahl
'
ur lIleIn abgeleitet
werden.
und zwar
ZUIIITeil
für gewis e
hilufi~e
1
<'lußfol"ll1en,
zum Teil
für
estaltururen
die
SDsolche
d
,I''Virklichkeit nur anklingen. Bei Benufzung d
er
Formeln
w~rd man dann vorkoJIIlllclldellfalles die dem zu
betrachtenden
b ;: Z
_
_
~~
\\ assl'rliluf
verwandten
Formen
h
e
ra uszuz r eife n
und dann
2t
-
;:
.1"
uas. vOl'uussichtlicl1l'
EI'gcbnis
zwischen h den
en
der
ver
seini(
")
und ist underurs
s
it s
:lelll 'denen Rcchnungen
einzusch
ätzen
hab
11. (lrnndgleldlungl·n.g~
bezeichne
:1:
d.ie (stromab zunahm
e
nde) L
ängt-
des Flussl's.
fd
ICZeit.
, '/ den Durchtluß
(
Was ennenge in der Z iteinh
s
it).
l'llhl,t
man
auf
di
e
sc m Fluß
mit der
lcschwindiekeit /()
strolllab, wobei
sofort bemerkt werde,
daß
w
spilt~'
nicht
lIlehl' als Geschwindigl-eit
sondern uls
chn
clligkcit
auf-g. fußt werden wird, so gelungt m
un
im ullgemeinen aus
eln,er
teile un der
q durchflicHt,
in eine !'lolche mit
a1l-Wl'lchendelll [)urehflul3, wobei
dg
eq
e
lf
-
11
=
:;;-.11'+( C,r
I
~
in muß, BeweO't mun sich aber so ra 'ch wi
'
'/ . elb t, be
-deut ·t ulso
IVdie 'chnclliO'k it*'**
)
mit wclc'her ein be 'tim;ntCi'
1
),urchfl uß (nicht zu verwh'chseln 'mit d 'm
"11 •• CI" •elb. t
)
ab-W:lI'ts wandert
80iHt
tllj
I
=
0
1
t
und gilt dah r fUr die e genuuer b
1.ichnet
~
chnelli O'keitt)
*
)
VOI'gl' 11 I>'I. " ..I
lorausge"ehe.
z, ,>Clk rage zurI
IY
d I'0gI' a I} h i e ( Ist eI' I' e ich sk 11 . , '
t I· ."'I n VUIll . , ydrug-ralllll.chcn Z nlrnl·Bur all' V lieft
• U( Je II}er d I," I1 ß . ,. , . ,
1'ee 'ons lIufk I'n ".11\ u 11\01' l'vontu 11 n Emdlmlnllll'" d... .
'fullner-(I
·
I"
fl (le otrolllvl'rhilltnisso der Donllu'VI 11
ft ~tudi ilber on "11\**
uß11 I I'" dll . ..,(er .11\ Illlllung des .\Ian·hfolde. lluf u.s, w. \Vien IllOiI. don \
l
tzel'!'. k. I', lIaurat A. 11I'11nIII' hatte di~'reunrlliehkcit,
hinuti.~
sa dIner g.en1111on Durch,icht zu unterziehen, wofUr ihmver-I' I ge ankt seI.
***
)
IZ 't . h . In folgenden whl untor Go.chwindi -keit tet der in der
,Cl 011\ Oll vo ',) I d ' I ' .
\V I' sie I g-tl IOn I'urtscII'ltt Ine Glwenstllndes (dos e' assers), IInter Schnelligkeit hing'g on der einer Er cbeinung oder
Inor I~ath~matischon
I:
rüßo verstanden,.\ 1,', T),Dlos 1"01'11101rilhrt von Klei tz h r, \\' Ich r .ie nachGI'IIi'ff,
326
190~w
orin
'1,)
di
e u
m
tr
ccken anfan g e
zur
Z
eit
d
es
,l
ortig en
h
~j('h
'
te.n 'V
a '
.e
r
s
t
n
nd
es e
in tr
.
t
c
nd
e
Wa
ss ermeng e
b
ed eutet.
di
e
Gl
ei chung
d
er
V
erbindun g
lini
e
d
er
z
eitli ch
auf
ein and
er-f
olg enden Sc
heite l d
er
w
and ernden
und si
ch
hi
eb ei
im
a
ll-ge
meine n v
erllnd ernden
Hochwasserwell e.
In
die
ser
Gl
ei chun
s-e
~'
che iut
q
a
ls Funkti
on
v
on
x
und
Z
.
D
a
gem
ä ß
)
b
eil~
",
?rtwand ern
des
che itols z,
st
et s
=
'J
u
bl
eibt. g
ib t d
a s
n
a ch
Ci)
fur
'1
0
b
erechnete
10di
e
Sc
hne llia ke it
d
es,
c
he itels
an.
Da die
q
mit d
er
c
hnel1 i O'l~eit
10forts
chreiten
,
i
st
di
e
Z
eit
di
e
zwi
s
ehen
d
em
A
ufh
~ten
e
i nes
9
im
Pu
~kt ,
0
und d
em e
ines gl
ei chen
fjim Punkt
e
.1;v
erstrei cht
2
ll'i,
/(
-~..
s:
d
u:
i.
11'+
2;'
:!
n
•
( mit d
er Sc
h ne llig kei t
d
ann
noch
feine
n
unve r
än
de r
-
liche n
'
We rt,
so ste
l1t
!l
a)
.
e
i ne
Kurv
e
d
ar,
di
e
I'
U
r di
e en
Z
eitp u n k t
d
ie
.»
a
ls Ab
szi
c
n
und di
e
q
a
ls
rdin
a te n bes
it zt.
.
;:~
q
l
le r
'Vi
e sich
d
er
Kr
üm m un z sh al bm csser
H
=
1
.
~.,
C
x-K
upp e
d
ieser
K
ur ve
b
ei
i
h re m
Fortschreit en
v
erä nd ert.
k
ann
m
an,
b
eil äufi g
b
em erkt. w
ie
folzt
b
I'.
ch
nen.
W
erd en
zu
b
eid en
e
ite n d
es
Sc
hei te ls
'
je im Ab
st and e
.
)..
v(~nihm
zw
ei
Punkt
e
.A
und
H b
tr
a chtet,
unt
er
w
elehen
die
Dur
chRu ßordin at e
q
g
leich zr
oß
i
st.
w
l1'hrend s
ie unt
er
d
em
c
he itel
= '
/
+
'~q
se
i.
so
gilt
A 2
unl:c
.
/
e
iru-
S
t rec ke
d
.r -
,_~-~ "C Xu:
'
vo
r wä r ts .
.
'1)daß
j~~0
)
1:
=
-,,-
1 .
0'1
;
un b
ew egt
sieh, während
d
er
che ite l
d
er
'I
-Kurv,'
mit
d
er
e
h ne ll i<rkeit
lIJdie
,
tr
ecke
Il
.r
zur
ückl sg
t,
a
lso
währ
end
d
e
r
Z
....
e·
rtd.
- -»
,d
er
Punkt
1/'). 2
w
d
»
n
,I
.c +
2
2.r
1(1dur
ch schreitet ,
B
ei
d
er
B
cw egung
bl
eiben a
lle
'1
und d
ahr
a
uc h 0'1 unz
e ändert. :0
d
a lJ s
i
eh
d
er
u
cu e
Kriltrlmung
shal
J~
niesser
b
ei
'\
er nuc hlä:
s
igu ng
d
I'kl
.
inen
G r
iißl'n
h
i',llCrl'l
Ordnun
g
zu
8),
' ti~
rinn
e
charf z
ctrennt
i
st,
nur di
e
in letzterer h
errsch end e
mittl
ere
Ge
schwindi gkeit '
als Flu
ßgep ehwindigkeit
uf und
:ag
t d
an n.
d
a ß
di
e , 'e
b ne l1ig ke it
di
eselbe
ni
cht e
r reiche,
während
tat s
ä
chlich
IV
'>
u
,
n
ämli
ch
>
j"
i
st .*)
Für di
e
j
ew eili g
h
üch st en
\V
as
serständ e
der v
erschi ed en en
Flu
ßpunkte. a
l
0für d
en
V
or übergan g
d
er
W
ell enkuppe
i
st
2
Z
-
-
0
2
f
-o
f.J
2x=
0;
fj=
K
onst
=
lJ
o
als
o gc
mill\
4) uuch
d
aher
bildet
(lnlin at en : DlIrchtlll ß 'I. k - - - (clJC- - - - -+ Abs zissen : \Y"'g .r,
(
•
• 2
u:
d
;1'
\
~ J.+
J.1
2
H
'2.r /()J=
i.
2(
1+
.)2
11' (.r )
N
+ -::;--rl
.
r =
,
,
.
-CJ',
oq
'
'' '1
C)' (('findet.
Hierau s
1'
01 0'1
fÜI' d
en
Zuwach s
des
Kr
ümmun g
b
al
b
-mes ers
d
er
q-J'
urve
2/(
i.
2 IIJd
J 210d
J'd
r
=
~.:!
-
-
=
:! R
-cJ' ,
'
J
'
l
2J' 10 CJ' /(1o
de r
rl
f( _ ')d
t
r
/( - - U'o
der
•
I:
.. =
I
r
10(1
).
vou st . w~N:
/('2bl
eibt
dah
er
I'
Ur d
en
zanz
on
V
erlauf
d
es
I1ol' h wasser~r
"
1
1
'1
ß
k ·
·
1\uO'
cn-so
.
g-
l'oß;
\Vi~es
lIm AIII!l~lgl
CI' , ll ,s
t l'l'e'e
Il~.u
cm
1 , t:>IId
.
hli
ck e
w
ar
111w
el chem
lu
er
d
s
'Va
'I'llm h
uch st ell
"ta
,
1
k
b
e-N
l
u/It
:
ic h,
w
ellll
man
di
e
'V
a sscl' sr
Iw
an
ung
e
n
/,
o
bach tc te
unu
d
eli
Zu
samm enh an g
V
Oll
'V
a sserstllll
d
,
1
I1
1
S;;C1und
Dur
chlauf
'/
k
ellnt.
a
ngeben,
d
enn
l
l.oe
l\va
~I
I
'
I)
I
'
I
I .
d
'e~e
l'
"tI!
-w
am e
rt
JUam
>
eo
Jil('It
cr
vo
r
Jl'I,w
cnn
I " .lle
s
tc h t.
Wur
d
eI'
Dur
chl auf
a
ll
d
I'll
eobnehtun g ll;;te
I
w
llhrend
d
'I'Z
·
it
,~
t
v
on '
/
auf
'I
+
()
IJ
ge,.;
t iegl' 1I
u~r
wi d
er u
uf'1
ge
fa ll
e
il
(v '
/'g le ie ltc L
ei ..
t
.h '
lIl!e A hhi ld ungj,
1111 glt.
~
I
IJ
'----
~
---
----.---~---2
Z
-::Id
r, C'
l
---:Jr~----_
__1. '.II
ie
r in
i
st
d
er
Au dru
ck
unt
er
d
em
J
nt
errralzei chcn
al
s
F
un
kti
.
I
on
V
Oll :/'
~nrI
q
au
szudrU ck en
und'l bei
"
d
r
Integrati on
a
ls
un
ver nnd erli oh
zu b
trachten.
Gilt
für
d
s
n
Einlauf im
Pu
nkt
U
'
/
=
?
(I
)
o
de r
t
=
4-
('1)
!)),so
ve
rgeh t
al.
°
v
on
d
er
Z
eit
Null
bi
s
zum Auftr
et en
des
Durchflu ssr« '
l
im Punkte
x
di
e
Z
eit
t
=
~(
'1)
+
u
t
a
de l'
x xJ
.
d
«
J
3Z
t
=
'
}(I/)
+
,
w
=
~
(
q)
+
.
b
27j
rl
x
\)a).
u 0L
etztere
Gl
eich
ung'~'~)<r
ib t den ganzen
Wa
seerspicgel
zu jeder
Z
eit a
n und
s
te ll t dit allgemeine Lösung der Differ
ential
-g
le ir'h u ng
4
)
b
ei
gl
ei chzeitig em
Bestehen
d
er
Bcziehun
g
H
)
d
ur.
Di
e
Gl
ei chung
ga)kann, da
10J
,'unktion
de
s
Dur
ch
-Hu,ses
'/ und d
er
Liing
e
:ri
st , s
u aufg
cfaßt
w
erd en ,
ab
o
b
..ie n
ur die V
erllndf'l'li ehen
t,
x
und
'1
enthi
elte.
Gibt lIlan
*) For chh eim er "lI y ilra uli k", p.
:384,
in Enzykl opädi e <!('r ,"ath matiBc h...n \Vi Bf'nsc ha fte n 1\' ,2, liefta
,
L...ipzig l!"lOG, 1I'0801ilst aueh ein chliig ige Lit rat u rn ngabe n .**
)
'iewllrd' \'onBo11SSi nl' S'Iin et wa anderer\\' eiBeabge le ite t in M:m. pres. par div. savlln ts:'t
l'llclll!{'mi e de scie nces :?;l (1877), p. 47:?l!J07
327
Hueh wns
el'lallf
in einem zylindrisl'llt'n Bett.o
fUI' di
e
mittl
ere
'ri
efe
21).
für
J
3
),
.
17
).
zn
+ l .
Z
n
+
1
=
K
un ~t.
~(' TiJ+
I /' , ~n 2'1
= / / ' =
l h (11+
1
)"2
Lini
e
d
er
H
oehwasserstitnde
(o
de r
Ort d
er
W
ell enseheitel )
~emil l\2
C'l.J 2
- -l
(11+ 1)2
( I ') . 1. ,I, ~ , "tjJ f=
o.y
-
I
(11
+
1
)
o
de r
e
be nso woh l
da'~e
ine b
-
liebi«
lind schli
eßlich
für
d
en
Du r
eh
flul
\
li
de r
')
+
~ I~
I
!.-
:.,
Z
f+
([J(Z)
.
,.
=
I
:.J
·
> T 2 (11+
1)
W
ührend
21)
di
e
K nntni
d
er
W
ell e
v
oraussetzt,
welch
e -
z.ur Zeit
ull
am
Anf
an~e
d
er
tromstrecke
anO' -hlllO't und im B
eO'rifro e
inzut re ten
-
die F
orm
h h b
'
»»
;2' =?
(Z)
:.-b
esitz.l,
wird in
~O
)
an
O'('nommen.
dal
\
di>
\Vasserstands-,
,
llmll.x
=
c
J
2
Z
',
I
Z
1/
= "
J
2 .- I16).
(11
+
1)CUr di
e
mittl
ere
in d
er
, from
strich
l
otrechten
un~eCilhr
od
er
Z
=
K
orist .
.
l~)
,
w
ona ch
all
e
c
he itc l im
z.y
lin dr isehe n B
ett
glei
cl~
h.
och
li
eeen
und di
e
W
ell e
in
ihm
bei
ihrem F
ortsclu-itt
Ihr
e
J[
i~lC
nicht
ä
nd
e
r t
.
Di
e
c
h ne l!ig k eit b
estimmt s
ich n
ach
(-j)zu
.
'
~ 11
+
3
r2
n
+
3
2
11+
3
1
1)w
= cJ
2
2
(
n
+l)
r
Z
=
2
(
1l
+
1
) 1I =
2
(
1l
+
1
) ~
lI
ma
x
'
;
und
s
ie k
ann
so
wohl
a
ls di
e e
ine
'
b
estimmten
DUI'
eh-tlu
sses
q
al
s a
uch als
di
e e
ine r be
sti
m mt
en
tr
om stri ?h
-ti
efe
Z
o
de r
al
s
di
e
e
ine r
mittl
eren
Ti
efe
z a
ufgefa l\t
w
erden ,
Di
e
a
ll~emeine Gl
ei chung
d
er
pi
e~ellinie
luut
ct
zuf
ol ge
Ua
)
x If
·
1
2
(
n
+
I
)
d
J'1
-
,~(/I)
+ -
--:':---'-~-- r • I2
11
+
3
,/1 • r.J2 h oZ
n
+
I
)
2
(
/1
+
1)
1
J'+
I " • ,/ 1(.
J
(2
Jt+
h
)
h l.Funkti
on
b
ed euten
k
ann ;
I
2
(11+
1
)
)'
+' ('
/)
20
)
1
=
-
,-
-
' f h .,
'/ '('.J
(2 11
+
~) h 2od
er
b
ei
Einfilhrlln
~
e
ine' anderen jl'unkti
onszeich en s
E
s
f
ulgt
al
s
d
.
n
g
eome t r isch e n
z
, _ ~'(/ '/u
+
I •1._ '_1
f
)).
~- 1I+ 1 /'
,
u - I / +J
.
für
di
e
mittl
ere
Ge
schwindi gkeit
d
es
Wa
ssers ge
mä ß
11
)
Z
u n äch st
werde a
nge nomme n, d
a ß
d
as
B
ett VO
ll
g
le
ich-I
örmi g om
,
~o
hlengeflll1e .l
ü
be ra ll
e
ine n
U
m ril\ v
on
d
er
G
le ich ung
!/=
4::"t
,:n
12)
bes
itze.
F
ür
di
e ,
pi e~elbl'eiteg
ilt
dann
b
=
21)Z
n
für
d
en
B
ettquerschnitt
z
F
=
~
J
1jZUd
z
=
I11
=
1'( =) 2.1
11
)
hett'achtet
,
in w
elcher
c
e
in e Kon
stante.
z
die mittlere Ti
ef!',
,I
da
s
pi
cg cl -
und
o
h lcngc f
ä
lle
h
edeutet.
doch st
eht es
nicht f
est.
o
b
d
er
E p
on ent
*;.:')
v
on
z
nicht grüLl
er
und
f
ür
h
orh g ch
nd
e
F1U~ sehi
s z
u
e
twa
~g
i
wä hlt w
erden so
llte
.x·;.:.w).Demn
ach
wird im f
ol gend en
di
e
R
!'chnung
zwar für 11
)
dur
clurcführt, a
be r
sc
h ließ li h
u
uch
da
'
Er
gebni s
f
ür
0 l//=c ( ~ )
.1
,
11(/
)
1I1if
g -
ho ilt w
erden .
H
°
i IIn
gl eichförmi g er o
lle r
n
icht
s
t
at ion ilr cl'
B
ewegun g
ge
lte n di
p
F
orm eln
11
)
und 11
(/
)
ni -
hl
m
ehr.
d
U'h
können
sie
b
ei
ni
cht
zu
unr
eg elmt
ßige
m B
ett
und
0'
s
h wucho r
pi
egelkrUmmun g
al
so
im
a
lleeme in
n
fUr d
ell
V
erlauf
d
er
1I
0ehwilsser
n
o{'h
V
erwendu~g
find
en.
w
olp i
e
H
H
ogal'
h
äufig g
eMat te t i
st ,
da" n u
G
Ci H
e u
lo' mit d
em
nlt
en (
dem
iedel'-
o
d l'r 1\litt
elwa HHerg-
f
lllk) u
bc rc in timm
elill
anz.u
Hel1('lI.
Daß
di
eH
z.ul
8H
i'T
8e
i.
wrel
e
z.
unlleh8!
a
n-g
onummen
'
j-).
'
.
*)
. IJit
JM
Iritl't für Hillg"
ere
~treckenni
cht
Ill
ehr zu.
w
eil
Illllll b
ei
lI!n
el!,
wIe
s
päter
ge
zeigt wCI
'dell
wird
,
di
e
\V
ellenverflachung
beri
lck·
Hlch tl ~e n
IllUß
,
,
**)
B
elllOrkt
w
erde
hi
er
n
ehollhoi,
daß d
er
E.
·p
Olll'nt ('i
n
U
llderel'
R~! n
k
önnte,
j
e
IIl1
chdelll es s
ich 11111
ve
rschiedelle Flu
Ustrcckell
h
ei
.
IO
der- od
er
Mitt
elwlISSl'r
od
er
11m d
ens
lb
en
FIIIßb
ei
v
erschiedencn
\Vu
Rserstllnden
h
alldelt.
***
)
.1. 11e
r
IIIall
e
k
Z
eitschrift
d
es
Ö
sterreichischen
In~cnieur-und
.
I''hit
ektell'
Ver
eilles'\
"'
~.
LVII
(
I!I
05),
p
.
~
'II ;
H
.•
~
i ed e
k
, "
\\'
oc
hen-s
d lrlft. fUr d
en
öfl"
ontl.
1I111ldi n
'l"
.' 11 (1!J06),p
,lIl ;
11.T
olmall ,
o
hellda, p
..
11:,..
',
t)
D
as
~;egellt cili
:t
b
.li
pi
eb\\ e
!Me
i
n.
'tro~~lIni1n ? l~ lI<re!1 ~erI.LlI,
die d
elll
l'lutw
cchs
I unt
erworfen s
md. llI
er Ilh.>
rtrltll
,
lIe G
e-fllll
sündenlnl;
d
lls s
chwacllll ur pl'
iinglil'he
G
efällc.
wei
l
di
'1
wäh
r
.
n
d
~::":'--I-"':"":::~--~'1-d
er
Z
it
81
u
m
e
in
I
Stück
u
:
~1
fo
r
t-sc
h ritten,
\:)'0,H
=
(
tI';t
101/).
- -
~lF
Ur
d
en
Kr
üm-'---l~
~e
'I
t
mun
g e
r
ud i
u
.
r
d
er
Ah
HZitisclI :
Z
eil/.
Ordiuat on : l Jurchil uß'I,Kupp
e
d
er
Kl~I'V
C
elb t. w
el ch e
di
e
'
t
und
Izu
K
oordinaten
hat
,
gilt
z
ug le ic h
(0
/)2
H
r= '8~
al
so
= -
"
IO
d ,
() q
ir»0'0
,1af
.1
HU
H
100)
di
e
weiter
e
B
ezi ehun g
I'
=
K
orist .
.
IOd
)
11l'I·vorg
eht.
l>ie
nv
cränd erli
.
h k
ci
t v
on
I'0'ht
ü
b ri ee ns
au
ch
.
I
b bunuutto b
ar
daraus
h
ervor.
d
aß
z
we i
g
lei h O'r
oße
Dur
ch
-~IU
~se
IJ
,
di
an
e
ine r
Flull
st elle
zur Z
eit
~
l
fv
or
b
ezw.
zur
Z
el~
~
2
t
na
ch
dem
g
rö llte n
IJur
chflu sa
IJ
+
8
IJ
e
int re te n. mit
glei
ch er
chn
elligk eit
w
eiterwandern
und d
aß -ic
h,!
+
~'l
se
lbs t
str
om ab
ni
cht
ä
nde r t .
d
all
u
lso
B
eob e
h te r
an
v
erschi ed en en
1"lu~
lstellen
f
ür
di
eselb e
e
h nc S
f=
~I
f+
~
2
f
au ch
d
en selben
Pf
ed
~ 'l
e
r ha lte n."]
l
l
ervorzuh
i
he n
i
st.
d
a ß
0l
an g
-d
er
Einl
auf a
m
tr
eckcnanfan a
d
er a
lte
bl
eibt.
rs
ich
a
uc h
dann ni
cht
ä
n de r t.
wenn
w
cit~r
unt n
a
m Flu
ß
B
auten
v
or-g
en om
m
en
we1'(l
e~.
:'
llmtlich en
hish
er
e
nt wicke lte n
A u
sdr ück e
n
li
eg en
k
ein erlei
Annahm
.
n
ü
be r da
s , o
hlc ngefa ll
und k in b
'
-s
ti ~n llltes
Ges
etz.
ü
b e r
di
e
Ahh
llng-igkeit
d
er
G
eschwindi
g-kmt v
on
der Qu
erschnittsform
und d
em
p
ieg elg
f
äll e
zu
-grund
e.
i
e
g
elten
dah
-1're
cht a
llgeme in,
\1:
e
in
solches
G
esetz
wird bei
g
loich fü r m ige r,
d
as
h
ei ßt
w
ed er
d
em
Ort
e
noch
der Zeit nach verund rli
eh en
B
ew g
ung d
es
W
asser s
= = = - - -
7,EIT,'
CIl
H) F1' DE:; Ö
:;TERl{.
I'r, I ' 1!IOi.r
nde r u ngan Im Punkt
e .LT
ulI dur
ch
~I
)
.
;.)3
)
11+ IrnX
X'
---
-
j:-.-
"
-
.
, '\ ' I~(n
+
l
)
~ _
I'
J~(211+3)
ux
~,
-
+.].,
(,flll
X
n
+
l
) .
2/1
+ ~
)
Z
~
,
a
nll log'e Z
ei ch en änd erun g
find
et i
n 30
(1 )
- - -
h= '1
x -
_
"
•~l
I-
tl/
l _2(n+
I
L
cJ
~ (
~
/I+
3
)
t
-=
't
(IJ
)
+ \
(;
'/
-(11/
I t=-o
de r,
we
nn m
an
I
lt'ell'nk t.
d
a
1
1
s
ic h d
a s
Pr
od ukt
für
den
V
erlauf
rl
r-r
Int
eg ra t io n
nich t
ä
nd
'
r t,
x1
J
,)'211 +In :1d
r
m J /, 2n+
,lZ
?
,,
, o(
1:----11'-~ /o
de l'
end lich
,
,,.
=
r./2(
:? II + :I)
X '
=
211
+:1
11
,
2,
' 1,
2
(
lI +I
) ~
211
+
1
1
d
a her e
r hä
lt
man al.
a llg'e
llll' in
c
r:
I.
!J
1/Jd
'1' " .a::e
r.' pieg'e1
x I2
(
11
+
I
)
2" ,/'+
I"
t
1)t
=
+
't
(
J.m
Z
n
2
)
.
-"
I (Z
.
IC
./
11I+
211
+:1)
•
G
ilt
di
e GI"
.
hwindiz
k
cits for m I 11
a
)
1111.'
tp lll' v
o n
11
1,
'0
wird
d
i
G
le ic h une
O
de r
Li
ni e
d
er
h
öch st
'11 \s:e
r-"
s
ta nd
zu
n+
.
)
xm
X
'
=
Kun st .2
711 ,
di
e a
llge ull' ine d
er
\Va , sc
r
'
p i
pg e l zu
t
-
4
(11 +
1)
"
J'+
,
(.m./
II+ ·)
;{tI//1-
-
,-
- -
.
I
'(
J h 'c
./
(~ 1I/+ 411+ 'j)Z
.
u
lIII
d
er .
\ns d r ne k
fü
r di
e .
'('} lI l 'lIi~kl' i tzu
/1' .=c:.:!...
~
(
4
Il+
7
)
X
~
=
.t
11
+
7
11 .,2
8 (1) .
4
(/1 +1
) ,
-l
(I/
+ I )
W
enn s
ic h d
a s
B
ott
s
tro ma b
ve
rj ung t.
s
tat t
:
ic h
,7:
11er we ite rn,
.0bleiben
wenn
di
e
J'nun.;l
ehr s
t ro m a u f p
o,lt)\·
.
.
I
tel
g'l'
zl1 h lt w
erd en
(u n d
Uund
1/'wi
e
hi
sh er
s
t ro mu b
g'e
ne
Ia
ls
p
osi tiv
gv
lte n),
24
)
hi
s
l,
ius c' h li('lHic h
2
)
b
e st eh en .
w
ährend
30)
s
ie h
in
verwand elt.
Ein
e
t
att .
Huchwas ertnuf in einer zvllndrl cheu Flnßrinue mit l'inl'lII f'hcr'
eh 'enn uu rur ::-rhicl vnn wech: cluder Brr-ite.
H
llu fiO'er
ab
di
e
Fr
uz e
n
a ch
d
em
Il
oehw :
"
'
r ve l,lllllf
in
e
ine m
B
~tt
v
on e
in hei t l ic he r F
orm,
w
ie
2-l)
0:n
n llt' u tt'!.
bi
et et
s
ieh
j
s
ne
n
a
h d
em
V
organ g.
d
er
i
ch
b
ei
I
.Ioch
.
wa
s e
r
a
b
.
pi lt, d
a :
nur
zu e
ine m T il
VOll
d
er e
iO',' n t hch e n
Flu
ßrinn e ge
fall t wird und zum
a
n de re n T
eil
über
r-
i n ( h
er-sehwe nu n ungsg
·
biet fli
e ßt.
m di
'
,er Jo'ra
g'l'
11h
er z
u tr
et e·n:
w
erde a
ng
1I0
m llle n,
claß
s
ic h
a
n
ei
n B
ett
v
on
durchweg':O
g
l i
ch er
0.'('''1,
.
1
e
ille
W
llO'r
pht
c,
V
Oll
.
t
eil
n \Vagr
l
rn
e
u
b
egrenzt ,
!
)('Ii ('bi g
h
och
II
h
rschwelJllllb!l~o1<'1
·h
e
llllb
chli
cß e,
w I·h
(, e
inseh l ießli h cl
e:
B
ette
di
e
(
a
u f
·
t ro ll1
11zu m
e .
nd
J'b
ezog en e)
Br 'it
en
r
str
,pklln
g
b
=
1jJ.mh
ab ,
:0d
a ß
d
er
dur
ch :triimt
Q,u
er,
dlllitt di
e
Or
iil
F
=
.
/
+
"'I
;rm=
'(,
(~
,:
f-
,rWz)
o
de r d
ip
mittl
pr('
Ti
('fp
:1il
,)
!J
(
11
+
I)
It
=.~(
X
)
u
erschnitt
n
a ch
I
!I)
gege
ben
s
in d,
'
W ir d
di
e
B
etmcbtun g-
u
nt er
Ann
ahm e
der
B
e-zi
ehu ng
11
(I)s
tatt
11
)
wi
ed erholt:
,;uände rt
sic h
2
1
)
i
n
;r
=
cJ
~
4
lt+.:;
z
1.
t
+
?
(X
)
,
i 1
a),4
(11 +1).
um und
I!J
)
in
'411
+7
, 1.
411
+7
411
+7
(
11'=
c
J -Z
=
4
-
(
- -
)
u
=
.
tt m.., '1.1
n)
-l
(n +1 )?'
'
11
+
1
4
(n +l )!'
\<'111'
v
erschi ed en e
durch GI. 12) uu
sg edr ückte
B
ettumrisse
al
0
für v
ir
sc h ied en o Wort
e
von
11
,
g
ib t ]fl
),
bezw.
Hl
a
)
n
a ch
rehend e
Zahl
eureih en ''')
JI
0
1/': 11
;)
-l
;
)
7
2
~4
(l
7
;)
1I
I
f
)
I
!)4
2
12
](;'
II':
Um,
xn
ac h
I
!J) ,
H)
]
'()l-i
R
()
: 8
4
ü'(j7-l
t\'f,( )H,W:llmax
IBa
)
1
'7f,
1
'107
(h
'l
'
(
)-f)-l
()
'-l20.
Ili
en a eh
i t
in
d
em
b
etracht et en
t~u
crschnitte
di
e
W
ellensehn
lli
gkeit
zwar
s
tets
O'
ri i[ler al
s
di
e
mittl
ere
G
e-:c
h~vindigkeit
ttd
es
g
anzen
P
roofil e s:
aber unt
er
Um t
änd
cn
kl
einer
a
ls di
e
mittl
ere
G
e schwindi gk eit
Umaxd
er
tr
om-st
r ic hlot rec ht en.
'"
: u
w
un a e h i
ic h di
e
IIudl\'asserlalll' hci I'nrnhelu hcliohigl'r Orllllllllg als 1'lIIrill 111141
C:rulldl'iß.
G
eg eben
.
ci
e
in B
ett,
das
si
ch
str
omab
n
ach
d
er
(';J
pichunz
.
!I
==
"
l
x
mz
n
24
),
w
orin
z
di
e
l
utreehtr-n
Ordinat
en
d
'
I' 1
·'I11e1le e
r we it e rt. Di
e
~pi
egelbreit('
in
e
ine rn
so
lc he n B
ett
betr
ä
gt,
w
o
di
e ses
hi
s
zu.' H
öh e
Z
ü
be r d
er
Stromrinn
e
mit Wa
ss eI'
e
r fü l lt
i
st.
I
I
z
'
11
=-1
:./ 2
d
ip
m
ittl nr e
Ti
efe
und d
er
Dur
chftull
I') / 2 I
-,
er/.
ZI1
+
?
'1
=
l/F
=
I'/' '" ,(
11
+
1
) 2
find
et.
Di
e
h
iieh st en
Wa
sserstlinde
hild
en
d
ah el'
(Iil
'
Lilli
.
11
+
l:rIß
Z
=
K
on st.
.
i7
)
.
Au
:
21j)f
olgt
fUr di
e
e
h n e ll ig kp it
a
lll' r
'
1
ulld dah
er
auc,
h fUr di
d
es
c
he it
'
Is
ge
lllll tl GI.
6
)
*J Das Verh ältnis
~
~
findet sich boi I:, T0I kIIIi tt, (;1'1Ind· lagen der \\' a.,,: er haukun t, 1~I" p, IH:!,1!107 ZEIT~(,IIH1 FT DE.
3
29
I,
2
t
=
m(
A )
-2- +1 -+J
m
Z ,I' lj-
- - - -- +
<!I:-H
J).
, (
./
)!'
m (11/+
3)
c
J
1)
+
.r
mz
2 X"3
3m (.1
)
- +
1
-
+
J.mz
4
X 4 TJt=
-
-
~+ t!J- --
m.la
),
t (
'
I
)
1 ' 3m '(;
1111
+
7
)
c
.T
~
+
J.mZ "4;1
-:7
'
währ
end
di
e
ü
br igen
Gl
eichung en
b
est eh en
bl
eiben .
H
äufi g
se
tz t
s
ic h,
wi
e
sc
ho n
b
emerkt,
da
s
b
cr-ao
h we rm n ungsge b ie t
v
om
e
igent lic he n B
ett
sc
h a r f ab;
ist
es
d
ann
a
u ße r de m v
om
I'fluuz
enwuclu -
wie
z,
B.
v
om
W
eid en g ebüsch
d
er
Au
en -
b
ed eckt.
w
el ch es
die
trömung
stark
behind
ert,
0weich
di
e
G
e ' chwindi gkeit
v
on
der im
frei
en
Fluß
s
o se
h r
ab
da
ß
d
er
Dur
chtiuß
unb
edin gt
f
ür
b
.
id
e
Teil
e
g
ctr
nnt
b
erechnet
w
erd en
muß.
Di
e
mathe
-mati
sch en
An
drü
ck e
w
erden
dann
plump
er
o
h ne
daß
ab
er
die Re
chnun g'.
v
on
d
er
Auf t
eilung
der all
g emein en
Glei
chung-
na
ch
d
em
Iust
er
v
on
9a)ab
geseh en.
be
sondere
c
h w ie r ig kc ite n bi
et en
wurd
e,
und
gl
ücklicherweis e
ist
"e
-rad
e
diese alle
em eine
Glei
chung
f
ür
die B
eantwortung
j
ener
Frag
en ,
die
praktisch
bed
eutsam
s
in d .
ni
cht
nötig.
M
an
kann s
o
v
org eh en
da
ß
man
das
e
ige ntl ic he B
ett
parah
ol
isch
v
on
der
F
orm
find
et.
;\hnl
ich
ergibt
s
ich
für
das Bcwe
gullgsgesetz
1
1(/
)
.jl
r
-
Q 7fJ.
=
:
27
c
-oJ
~
Z
+
CIß
.J
~
x
(
Z
-
11
/ '
=
r
o
n st. .
.
Ha
)
.~ (W
erden
in
3
2
)
di
e
L
äng e n
st
ro ma uf
s
tatt
t
ro ma b
ge
-m
ess en , so
b
ed e ut et
di
e , daß
ic
h d
a
be
rsch we m m
ungs-ge
bie t
n
a
'h u
nt e n
v
er en zt.
D
an n findet sic
h
a
l
a
llgeme i ne
G
le ic h ung d
e
H
ochwa se
r
piege
ls
.
1--- - - -
_·
und
di
e
zusam m nadd
iorten
Br
eiten
d
er
b
eiderseitigen e
in
'
tu c k
h
üb
er
d
er
tr
omrinn e
li
eg enden ü
be r sch we m m b a r e n
, tr
eifen
zu
ß
J'annimmt
.
Es
f1i
cllt
d
ann
im ganz
en
na
ch
d
er
Bew
egungs-gl
ci chung
] 1
J,
w
enn
man
f
ür
di
ese
tr
eifcn
ein
e
ihr
er
B
-s
haflenh
eit e
n ts p rec he n de , v
on
c
a
b we i
.
h
c
nd
e
K
on st ant e" )
CIe
in fuh r t
(
ve rg l. ]
7)di
e
Menze,
1l/2
J
'/Q+
J
('
/
l
)~
(
/
=
- -
c"tj r.> ('\ i~,
:r
.0- 13
1
/3
w
ona ch
die h
üch
s
te n \\
' a
s
serstn
nd
e
zu
su
m m
n
c
me
Lini
e
3 ).
.
!
\(;)
. 37
)
,
B7
a
),
. Rüa
)
c
he it
l
s
c
he it I
,
(
d ie
I l .d
es
z
=
(
11
+
J,m )~ +.~
lj~
~
:r
3=-
Kon
:
t
,
7
c
.J
4
/I!=
D
ann g
ilt fUI' di
e
'V
anrl eruJ1<'
l l
öch stwn se
ratä ndn)
A
_+J,m~ Tl x mJ
.3
F
ür
rli
e
chn
elligk eit
d
er
Dur htl
üsse
und
d
es
,
./ ',
I
EI
=======.
Sos=====
b
e
i
tzo.
E:
sei ges
ta ttet.
=======
.t=====
di
e
d
urch
e
hrritt liehe
--
•"
Ta
.
e
rze
hwi
ndizk ci t
0I
m
Flu
ß
e
insc h ließ lic h
". be
rsch w
em
m u n
rr~jCTe-hi
0 0Je
t
n
a c h
11) zu b
eroch
-I .
n
en -
w
ori n
a
llerdings
ll'I,
pl
ötzli ch em
'l'i
efenwe
h
s
I 11m Flu
ßb ord ei
ne
nz
cn
nuiz-k
eit
l
i
e
g t
-
al
so
(
~ +
xrn
z
)'
0 0 11=
C.J
~
"tj Jm .R4
),
(
_
.
,
+,
/'mz)i
'l
=
, "fj.J
!
"tj- -mt
==
I Setzt man
gem
ilß
11
a)
di
e
G
eschwindigkeit
11d
er
ten
P
ot
'l l ZI ,
'I"
f
' I
.
.
r l'l
rct epr
op ort.i on u
:0rh
!tlt
man
in
alllllog
Pl'
W
ei se
'
(
.LI
+
xmz
)
-fj=-c"tj'/' "tj }m J".
/
_ _ + ,/,mTl
-
--
=
I
'
0
11 st
lmx
7 Ul...
2
x:\ mt
=
~((
/)
+
A
J:3
d
x
:1
c.J
+ J m.: I'll PI'
'fj 0e
nd lich
1.11 setz r-n.Lin i
e
d('I'
10=
~
c J
:
l
~
+
Jm-j
'
= 2
u
z
;I.m2
1IIId F
ür
d('n Wasser
stund
im all
g
m
einen
t
- ..=
!) , (" 1/1-j
7
)
c
J
?
+ J,m..);\ a
).
} m J'*) Durch out prech eud e Wuhl \' 011 (1 ann 111/1/1 auch
i'
her -'IrölIlIl1Igen, die auf kürzer en und mströmuugeu. die nuf länger em\\'eg e alsz erfolgen, zum Ausdru ck ebringen. 'olcbe Yorgllnf{e erö:terl unter anderen I' . K I u n z i nge r .Zei cbri ft dos Osterr. Illgellleur -und Architekten-Verein s", ,)', Jahrgan g 11 %1p. 51.