• Keine Ergebnisse gefunden

Zeitschrift des österreichischen Ingenieur- und Architekten-Vereins, 58.1906, H. 18-21 = S. 273-332, Tafel XI-XVII

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Aktie "Zeitschrift des österreichischen Ingenieur- und Architekten-Vereins, 58.1906, H. 18-21 = S. 273-332, Tafel XI-XVII"

Copied!
67
0
0

Wird geladen.... (Jetzt Volltext ansehen)

Volltext

(1)

·Z E I T ~

CHRIFT

DES

273

INGENIEUR-NI'. 18.

OSTERREICHISCHEN

UND

ARCHITEKTEN-VEREINES.

Wien, Freitag den 4.

Mai 1906.

LVIII. J

ah rgang.

Vort rag, geha lten in der

Alle Reohte vorbehalten,

Der derzeitige Stand

der

Reproduk tionsver fa hr en.

Vullversammlung nm :!o, .länu er l~)OG von

Artu!'

w.

nee

r

Professor nn der k. k. Graphisc heu L ehr-und Versu ch san stalt in \\'i on. '

IIoe

h

v

CI"

h

I't

e

An

w

s

e n

d

e!

I

E

s

b

,ild,t

heut e

mein e

Aufzabe. d

'11

d

erz eitirren

Sta nd

\ CI'

g'l'aplllschon

H

eprl)duktiuns,

'

~rfahrcn

O'ed rilll" t

b

zu

sc

hi1

-c1?rll

,

I':rfrculi ch crweise

kann

ich

vo

r wen

er k lurell.

d

lil~

(I

"

OS OI'

1

't

I

'

I

I

b

I

u

ru

0111

se

11'

r

oher

ist. dank

der

bedeut end en

Ent-WJ(~

dUJ.

JO'

,

welche

sowo

hl

die

n-chuis

c

he n 11

i

lfsmitte l

wie

u

ue h die k

ün stl eri sch e

Ausg 's

ta ltung der

Ver viclfulrigun

gs-k,eth oden ge

nomm

e

n

h

ab

'11.

Denn ni

.ht.

wie

wir in

a

nd

i

re n

I

·.unst~ewerhli ch en

Zw

eigr-u I

iidc

r

bc()h~c

htell

m

üsse n.

hat

u

er

dIC

fort schreit end e

'

I'cehnik

-

sei

es

der

Ersatz

~i

cler

~()r et w~

zehn

J

uliren

noch

ni',tiO'

ge

we.

eue

r H

and arb eit

(,ur

ch

die

Arb

eit von

~Iaschi nen

ode r d

ur ch

di

e

Her

an-~lPhun g

che misc her und

ph

'

: ikali: cher Proz

sse

,

se

i

(' S

di

e

~n,

W

> en

mod

rn I'

Produkti on geleO'ene weitgehend e

Ar-P

I~sted u Ilg

-

den

c

haff

ru

lcn

~

r

il

n

st

l

er

auc

h

nur

teil-;

~el se

zu yerdrilngen

verm ocht.

unz

en

t'fege ngese tzt

ist

: ie

!3ctilti gun g

hild

end er

KIlnstIer

in

a

lie Il

g

ruphis~hen

~wc

'l ~en

heut e stilrke r

d

en n

je,

D

uc oc en

konnt e -

und

;

as

Ist

nur

aufs hest

zu

beO'

ruße~

~

die

Mitwirkunz

c

Un

stl el'isc:h

UII

b

eg uhtcr

Pcr8on~n

h

i

Y

e

r fah re n

aUHge~

s

l'e~la l l

'I

w

erd en ,

di

e

so

le he

Ik gahun O'

dring

end erforde rn .

)I

es

dank

.

n wir

11

(

1

er

A I

u

sar

r

eitu ng

'

oze

na u n te r

mec

I

iaru

'

-sphe l''l

1\1 11

!

I

b

71

R

C 10(

en, zu

uer en

])urchfnhrmw

wohlllu ch

zutc

k

oh ulung

und

g

roßos V

erst

ändni

s. abe

r

n

i~ht

ullbedingt ein

'

Unstlcr' isch

schüpfe r ise ho. T

al mt erheischt wird

.

H

ov or

ich nun

d

ara n

g

h

e,

die

heut e wichtigs te

0

'1-tUII

/{

besitz cnd cll

V

crfalu-en

gle irlJ.'am

kurz Revue

passier en

zu lassen

icl

.

,

I

b

I

'

I

I

vcr

mc u ie, nu

c

I

so

um

cste

n

(e

r

m

ir

zc-~tle It

~n

\ ufgllbe

zu

entledige n

und

auch

das

kl

arste

u~d

11

)(

'I'sll'htli ch st ,

tl

ild

1.

"

, , - , c I sam JI

/{eucn zu

onlll'n -

se

i

es

nur

ZUIIII

B

'h

',.., "

"t

"e~tatt

,t

ellllg

"

.e,

,

IC

I

11.

pun ·te von

k

a ge

1 1 '

melllel'

, ede ut ung

hel'\'orzuh

b n,

um

m

inl'

spilt

r

en

Au

fuh-I( ungcn

da

und

dor t ni('ht

unver.

'llIn

dlich

er'eh

'ine n

zu

a;se

n,

tl

Is g

ra phi,

ehe

B

'p

roduk tion; ,'

rfu

hrcn

~i

n d

:d le

l\fe-'

lOden

zu

hetm

hten,

mit

uer en

Hilfe eine

Flueh

nur

(

er'lrt

' I !

'

f

: '

-

,IC I

let one

1111 1'

den rl

-

ve

ri

nde rt

wi

rd

daß

llU

dll'

I

IC'

h

t

I

h

'

I

,'

a

l' be n ko n t l'

~

-

u n (

t

,

e

u

t t

I

e

n

"e gen

'"

I

"

11

t

z e ode r

auch

11

C

't l

I (

,

I)

'I ! '

a s

l

'

nl t

e

len.

we ehe

III

Ihr I' Gesam -

'

,

.'

u:;

>I (

Irgellc

elll

s GeO' 'n

t

und es ode r

-

in der

IIrm von

,I

ri ft

'

\\'

b

!

'

(I

,

' ,

I

-

eInes

or t

I

'grt ffe'

rO'ehell, ilh nlich

om.

lIas

wu'

(

I

.

I

'

J

'I

" ,

I

'

I

'

I

"

111CI , II'CI

lell,

,~e l '

lIlen

od

I'

M

al cn

1' -1,1

ten

1

:

Ah

'I' zugl

ich ,

IInu da

unt

cr sch ·ide t

sie

O'('wa ltiO'

V

lln

,

ll('Sell

.

(

Irc'

I ul'sJlI'Un g

J

H'

'

I

Icn. -t

t. nur

ein Einz

'l!lI'od uk t

,.,

b

l'l

g ·lJl'nde

I'

I

d

'

I

,

n

gl'ap

11:; '

len

Verfahrun O'sw

is 'n,

mU

llsen

wil'

Ul

e

1 I'!I 111C

I

I'

'

d '

I

'

I

I

,

I.

I

e

I'

e

g

a n

z

I

e

n

tIS ('

le

I',.' ('

m

par

e

JC~omm OIl,

('I.

Di

~

DllI'stellull g. einer lei

ob

SI poly chrom ode r

monu-11um

Ist

l' ll

'

I '

\

'

.

I' I

'

'

1

1 11.>

"

~

nn

zw

eIer el

rt

S 'lll , •

ilm

I ' I

C

lIle

In

I'

111'

,

u

UII

tOll odc l'

0,

IllJlU

I 'I,

l'in'

~el

,

i

n

von

,'

tr('il'hm nicl' (Iin

auHe ro l'c

I

ent

I

>ehe r B

'

re

edeutUlJ'T

[uni

pr

)

W

1

'

st,

U I'!

}~I'

meille

Dal'l

c"un O'pn 1I0c

h

zeiO'en werden.

Von

~

inem

I

II

I

I.>

t

1111

b i

I cl

spl'l,b' h

'n

wir

we~n

e

uu

zwar v rHchi

e-(on <'11

'

1'

t ( '/I

h

I

U

llw'r

welw,

h

'lI"rllu

0'1'

u.

d

unk ,I" rllu,

sc

wurz

o(

er

v

rsc

I

lIe( ('n lllrblg)

'

I r

'

he' itzl'lIden

b ' b

1

' 11l eh en

"

zu

,

1I

111 111e

n-gesetzt ist,

aber

di

ese

in

sich

ganz gl

eichml1Hig,

geRehlossen,

h

O,1I1

°ge

n, g

e

t

0

I~

t

sind.

Zum Vergleich e sei beispi

cls-'~Cl

se" auf

e

me

la':ICI·te

Tuschzeichnun g, ein

Aquar

ell

ode r

e

in

Ülgemiilcl e

hin

g ewi esen .

Ein

Bild

ist

daz

ezeu

ein

I

.

'l

I

,..,.

,

e e .

71 i

n

e a

r

e s

o

ue r

ll

ti t l'le h b Jl d'l,

w

enn

-

a

naloz

e

ine r

(lurch

~

ehrafruren

sc

ha tt ier te n

Bleistift - oder F

ederz

eich-nung ode r

eine r

a

uf rauhem

Papi

er

v

orfertizten

Kr

eide

-zeich?un g, endlich

einer mit Kohle auf Leinwlln71 gemachte n

_

d

ie

Hell-

und

D

unk el t öne

dadurch

zu

stnml e

komm en,

daß ents prec hend kl

ein er e ode r grüßere

dunkl

e (mit Farbe

von gleiche r Iutcn

itilt bedeck te

)

F

lächenele mente ( tri

ehe

oder "Punkle'l

)

von schmaleren

ode r breiter en

hellen

Zwi-sehenrä ume n

(in welchen

die

weiße

Papi

erun terl age oben

zur Geltun g

kommt

)

ge

tren nt werd en,

Aus

dr

ei sche ma

ti-sc

hen Zeichnungen,

die ich j

etzt

pr

ojizier e,

ist

da

s

W

esen

von

Halbton-

und linear

I'

D

arst elluns

leicht zu

el,k ennen.

die

folgend en

~r

ei

Bild er zeige n T

ype;

dieser

ver schi edenen

D

arst ellung sweisen .

\Yie

wir

sehe n werd en.

lassen sich bei

den

meisten

g

rap hischen

R

eprodukti on sv erfahren

wirkliche,

dem

ge-zeigt en

che ma

entsprec hende ll

albtonbilder

nicllt

oder

nur

seh r bedin gt

gewinnen,

Vielm ehr

mllssen

wir bei

dem

grüßten

Teil e

der

V

e

rviclfaltig ung sme tbode n

die gera de

er-ört

erte

Z

ert eilun g

h

o

m

o g

e n

e

r T

ö

n

o

durch

Umwand-lun

g

in Punkt- o

de r

tri

eht ün e

vorn ehm en,

\Venn

abe r di

ese

Z

erl egurig

eine

so

fein gegli ederte

ist,

daß

da

s

unbewaffn ete

Auge

des

or ma lsichtige n

(

für

ein

kurzsich-ti

ges

Auge

wird

sie

zumeis t

erke nn ba r bl

eib en.

dem

weit-sichtige n

entspr icht

eine

v

orh ältni sm äßig

g

rob~

schon der

Empfindun

g

homogener

Ton ung

)

sie nicht wahrzunehm cn

verm ag,

so

sprec hen

wir

denn och

von

Halbt onbild ern

llc

hlechtweg, J t die

.l.T

at ur der

Zerl eO'un g eine nicht gunz

so zarte,

bez

ichn ct

man

das

BildprlJdukt als

fa I

sc

h

e g

II

a

l b t

on bi

I

d": i

n

allen

llnde ren F

ullen

gelangt

natUrli

ch

der

Nam e ,.

tri

ch bild " zur

Anwendung.

Di

e

der

\

ervielflllt igung

au

f

gra phische m Weg e

die-nen

den Reproduktion '

methode n

sind in

zwei

wesentli ch

in

ihreI' .\ rt ver sch iedene

lIauptgruppen zu teilen:

in

r

ein

ph

ot o gr aph i s ch e

und in

Dru

ckv erf ahr en.

Als

rein

ph

oto~raplJi sehc

Proze e bezeichne n wir die,

bei

welchen

das

Endprodukt ausschließlich dadurch erhalte n wird

:

da ß

man

I i

ch

t

e

m p

I'

i n d I i

ch e

K

ö

I'

p

er

dur c h

L

i

ch

t-wir kUli

g

ver und ert

und durch gee

ignete Behandlung

in

diesem

ihrem

neuen

Zustand e

dau

ernd erhult, Der Vorgang

ist

dab

ei

bek anntli ch

der,

daß

man

nach

dem

Orig

inal

e

in

deI

'

Kam

em ein Negutiv,

da

s

chwa rz und

\

V

ci/3 verkehrt

ent

h

ll1t. aufnimmt

unu

VOll

diesem

durch

Kopieren

auf

Jir-htempfinclliches

Papi er

(mit

se

ns iblen

Schichten

ver-sehenes

Glas,

Blech

u, s, w,) eine beliebig

große

Anzahl

von

Li

e

h tb i I d

er

n her

teilt.

Dank

den

,'i elseiti gen

\Vechgelb eziehun gen,

die

heute

wohl

j

edel'

Gebild ete

zur Ph

otographi e

ullterhält

sind die

Fort schritte auf di

e em G biete als bek annt

vorauszu setzen.

Die

Photographi

wird deshalb

nur insoweit

in den

Kreis

meiner

Betrachtu ngen zu

l.iehen

se

in

.

als ,

ie b('i

der

B

(2)

-274

\

'.

\!IOf'.

s

prec h u ng d

er

ph

ot om c ch llni 8.ch.en

D~u

c~ v ?rfahr

s

n

Er

örtcrun z

find

en

mu

ß,

d

enn

b

CI

di

esen

I

st

~ne

p

a

ls d

er

wi

chtig;<te~

ga

nz

und

ga

r

um

-ntbeh

rl i

ch e

l

l il

fsfakt or

nzu

-se

he n.

lli

er se

i nur n

och

e

r-wä h n t, d

a ß

w

e gen

d

er

m

-:

tUncll ic h kei t d

er

m

ei st en

r

ein

ph

ot ographi sch en

K

0

pi

1'-ve

r

I'

u

h

I'

e

1I

und

w

eg en

der

t

eueren

hi

ezu g '

b ra uc h te n

~Iatcriul iell

nur

e

in

ei

nz iges zur Anf

erti gung

v

on

M

ussen-au

flagen h

eran g cz og en

wird.

E

s

i

st

di

es

di

e

unt

er

d

em

r a

men

K

i 1

0m e

t

e

1'-ph

ot o gr aphi e o

de r

a

uc h

R

ota t i on SI)

,I!

ot o. gr ~ph,i e

zu

g

röße re r

B

edeutun g

~ela ugte

"M

ethod e .

o

ie

WIrd

10

10

1-gen

de r

\Ve

ise

an

sgeführt.

In

e

ine r

B

el

i

ch

tun

g

s-m

a

s c

hin

e

I

nu

ft

e

i ne

g

ro ße

R

oll e

li

chte m

pfindli

ch en

Br

om silb cr gelutin e-Pupi eres

int

ermittierend

a

b.

\V

uhrend

d

er

p

eri odi sch en

Ruh

ep au sen e

rfo lg t dur

ch

d

as

Auf

zl

üh

en

e

lek t r i

e

he r Lampen hint

er

d

er

N

eg ativpl atte

di

e

E

xposition ,

w

orauf

d

a s

P

api erhand

wied

er a

u fge ro ll t wird .

So

da nn

ge-l

an gt

di

e

e

x po n ie r te

R

olle

in

di

e

E n t wi

e

k

I

u n

g

s-m

a

s c

hin

e

.

In

di

eser

k

ontin

ui

erli ch

vo

n

d

er

pul

e

l

a u

f

nd

,

p

a ssiert

d

er

P

api erstran g

Entwi

cklun g s- ,

F'ixi

er-,

H

ärtun gs-,

n

terbrech

un

gs-

und \V

usc

h

b

ndcr ,

e

nd l ich

'I'r

o

.k

en vorri ch

-t

unge n,

Einige

a

uf

di

esem

\Vege g

r

w

o

n n

e

n

o

Kil

om et

er-ph

ot ographien ,

v

on

d

er

Je

u

c

n

P

h

ot

0

g

r

a phi

s c

h

c

n

G

c se

i

I

s

c

h

a

f't

in

B

erlin-

t

eglit»

e

r ze ug t,

h

ab e

i

ch

hi

er

z

ur

Au

sst ellung

ge

b rac ht.

Das

V

erfahren

wird

r

ei t

ei

nige r

Z

eit

in D

eutschland ,

En

gl and

und Am

erika

mit Erf

ol g

ge-sc

hä ftl ic h

au

sg eb eutet .

E

s

i

st

viell

ei cht

a

m

Pl

atz e;

w

e n n

i

ch

hi

er

d

a g eg en

b

eifüg e;

dal

\

d

er

e

ige ntliche

c

hö pfer

d

er

Id

ee,

d

er

\Vi

encr

In

g enieur

c

h l

0

t t

e

I'

h

o

1

\

in

d

en

ac

h t zige r

J

ahren

d

es

ver

gan g en en

.l

ahrhunderts

d

ami t

ni

cht

nu

r n

icht

durchdring en

k

onnte,

so

nde r n

soga

r

sei

n V

er-m

üg en e

in b ü ßte. Di

e.

Ursa ch e

di

es es

Miß

g eschickes

i

st

w

ohl

d

a r in

zu

s

uc hen, d

a ß

m

an e

inerse its

sc

ine r

I~rfindun g

n

icht

d

a ;;

ri

chtig e

V

eJ'stilndnis e

n tgegen b rach te u

nd a

n de re rsei ts

es

a

uc h d

am al s a

m Ab

satzg ehi ete

I'

U

r di

e

El'zeu O'ni ~se

se

ines

Exp

onierautom aten

f

ehlte.

W

a s

d

en

Ch

arakt er

d

er

ph

ot ographisch en

K

op ie n

i

n

b

ezu g lI

u f di

e

Dar

st ellung

anlan

gt, se

i n

och

b

em erkt,

d

a ll

di

·

l'h

ot ographi e

e c

h t

e

Il

alhtonbild er

mit

h

omoO'ene n ,

ges

ch lossen e n Tön

en

Cl

'gib t.

Di

e

lI

altbal'keit

d

eI'

ph

ot

o-O'

ra ph i

c

he n K

opien so

w ie ihr

e

\Viu

erstandsfll.hi lJ'keit O'e"e

n

ä

.ul~ere ~inflü

sse

i

st

j

e

nach cl

'm

b nützt

en

li

~htempfi~l(l­

h

ch en

Ir

llp arate

und

d

er

'

ingesch lage ne n M

ethod e

se

h r

v

ersehieuen .

Di

e

R

eproduktion

kUn

stlC!'i s('h en

h

arakterB so

wo h l

a

ls di

e

M

a ssenreproduktion

wird

a

be r

-

w

enig st en s

h

eutc

n

och

-

g

rößten te ils

mitt

el s

d

er

D

I' U

e

k v

er

f

a

h I'

e

n

b

e-we

r kste ll ig t, w

el ch e

di

e

zw

eite

Grupp

e

d

er

V

ervielfultig un g

-m

e th od en

bild

en

.

i

e s

ind e

s,

di

e

un

s

h

eute

h

auptSl1chli ch

b

esch ll.ftig en

w

erden.

ie b

est eh en

d

arin

d

a ß

zu

er..

t

in

e

0 1'U

c

kl'

o

I' m

gesc

haffen wird

,

wel

ch e

in

m

anni gfaltig er

Art da s s

pä te rc Dru

ckbild e

n t hä lt.

Mit Dru

ckf ar b

d

ann

v~rsehen,

dru

ckt

m

an s

ie mitt

el s

Pre

s s '

n

a

u f P

api er

(

o

d

e

r

e

men

a

n d e re n G

e g en st and

)

d

erart;

d

di

e

~'arbe a

u f

d

a s

l

etztere

üb

ertrag en

wird

.

Dadurch

e

r h alte n wir

e

i nen

Ab d

I'

u

c

k

, e

in Dru

ckbild.

Die

s '

Et

appen s

ind w

ohl a

l le n

Dru

ckverfahren

g

emein sam e

ige ntu m Ii

ch ,

ni

chtsclestow eni O'er

s

in d

di

ese a

be r in

a

n de re r Hin

sicht s

t re nge

a

usP i na nde r

zu h

alt en .

Di

e

vi

el erl ei

A u

sfUhrun g slIl't en ,

di

e

hi

er

in B

et m

ht

k

omme n ,

t

eilt

m

a n

nun

a

llge m

,

in ni

cht o

h ne B

'

re 'hti

gun O'

in

Bu

chdru ck,

t

eindru ck

und Kupf

erdru ck

in

.

Abe

r irr

ig

i

st

di

e

M

einun g

vi

el er

d

a ß

di

ese

dr

ei

T

echni k'cn

sic

h

v

one

inan de r nur d

adurch

u

nt ers ch eiden ,

d

a ß

d I' Bu

ch-d

rucker

n

l3lei"- F'or me n, d

er

t

eindru cker so

l' h'

a

us

tein

un

d

de

r

Kupf

erdruck e!'

sc

h l ießlich

k

u p ferne

ve

rwe n de.

D

iese Ans

ic h t i

st fa

lsch

wi

e

d

enn

j

a a

uc h d

'I'

Bu

chdru

k

er

n

iC'h t

Du

r

L

ettern

a

us

,'c

h l'ift meta ll

(

e i

n

e

r

B1

ei

-Zinn-\

nti m onlegierun g

)

, so

n dern

a

uc h F

orm en a

us d

en ve

r

..c

hie-d

e n st en ,to

ffen

(

wi

e

H

olz

Zink,

l\I

e,;s in g ,

Kupf

er;

L i

m ,

Z

ellul oi d ,

Z

e m ent u.

w.

)

b nützt,

der

S

t

indrucke

r

ni

~ht

nur

t

ein e,

sondern

auch

l

e tall pla t t n verwen

det.

en

d hc h

a

uch

d

er

Kup

ferd r ucke r

ic

h

ni

ch t

nu

r

auf

k

~lpfcrll .

Dru

ckfor m en

b

esch rank t.

T

at.

c

h l ich

ist

d

as

I

at i

-iul.

a

us

welc

he m d

i

F

OI'm b ..

t

eh t,

nu

r

. ow e

i

t

vo

n

ne (l ellt ll n ~.

a

ls

es

°

zew

ir

e

n A

u ford e r un z e n nac

h komm n m

uß.

U

Il1

.

d

ie

r

d

ie ver.

chier

lenen

Druckart en

une

rl

"

lie he n

Pr

nll

8:,e n

zu

sc

haffen .

.

D

a

'

d

i

Dru

c kve rfahre n

d

iffere n zier

end

e

~I

om

mt ist

vie

l mehr d

ari n

0'01

gen

,

wie

di

e

Dru

ckform

m

it

H

uc k:;i(·ht

auf

d

a .

l

'i"eau

d

er

d

n

.p

te

r

e

n

A

bdr u ck

e

r-0'

e

b

en

d

en

F

0 I'

m

t e

i l

e

b

c

h

uffcn

i

st

,

Di

eser

n

n

t

and

bi

lde t d

en

c

ha ru k te ri t

isch en

n

te rs chied.

w

~I

.

1' d

r

;ll~

b

estimm end a

uf d

en za

nzc n Arb

ei t. ve

rgang

elllwl

r k t

un

ih

n so

v

erschi ed en

rtf0'

lJ"

·

tn lt

t. d

a l! zu

meis t

I'

U

r

die

A

u,,;-f

ührunz

d

er

inz

el nen°

Dor uc ka r t

'

n

.in

e

igenes

b '

s (lIldcrs

z

es

s

h ult

e

P

ersonal

n

ot we nd ie

t.

I

n

d

ie,

'I'

Il

i n: icht

k

enn en

~

vi r

a

l

0

dr

ei

H

auptdruckart en

und

zw

ar

11

0

h d

I'

U

c

~.

F'1

ll.

'hdru

ck

li

nd

T

i efdru c k,

d

r

eu

\Y

"

n

ic

h

l~lIt

lI

ilfe sc

he mat ische r D

ar

·

t

e

ll u n

g e n je

tz t I

urz

e

rläu t

s

r n wIll.

D

ie wi

s

h t

ig s

t

e

ru

pp

vo

n V

er ielf

l

t ig u ng sm

rh

od en

i

st

di

e

d

I'

II

(J •

h d

I'

U

c

k

v

I'

f

u

h

I'

e

n

.

B

ei

i

h nen

;!,e

lge n

di

e

Dru

ckfor m en

di

e

dr

uck

1\(1

s

n Ste

ll

n

d

e rart

u

ber

d

en

ni

ch tdru ck end en e

r h

ü

h

t.

d

a ß e

in

mi

t

F

arb '

v

I'

e

he n('

W

alze , in

d

er

Eb

me

(I I'

h

o

h

steh

nd

n

T

e ile "'efü

h r t. nur

di

ese

b

erühren

und

d

enurem uß a

uch

nU

I'

(

lies

inf

iIrb en

ka

nn

.

Pr

ßt man

d nn

mit

nu

r

ei

n

I'

glatt n Pillt

e o

de r

eines so

lchen Z

yli nd

r

.

(

d

ie

mi

e

in

r

w

eni g

,

la

.

r

iech

an

B

ekl eidun s

°

au szestuttet

°

werde

n

m

üs

n

)

ein

Bl

att

P

api er

.

l

cn

a

u f di

e

F'

o rm , so

k

om m t

s

na

tü r lic h

u

uc h nu

I'

mit ( k

e

rhöhten

t

e

llen

in

K

o ntak t

lin

d

ernp

f

ng

t

dcn

. bdru\

.

D

er

\

Torg an g ist ein

m

e c1wn isch

'0

illfac

h

1'

,

d

a

1

1

U

lC

11

oc

k

-d

r uck p

rozes:,e

-

h

i zu zn

h l

'11

d

er

L

t tel' n b u ('

h d r

UC

d

cr

lI

olz 'c

h nitt

sowie

d

ie

Aut

o t Yl'i

u

nd

nd

1'<'

.

I

\

T

I'

h

\'l'11

I1

0

h

t

z

v

CI'

f

a

h

r

n.

"a

I

v a

110

P I

a

t

I•

r

1 • I' I

1

und

an

de r

:

m

e hr -

d

ie ll

m

l'U.

e

h

.

t n

h

wif' k

Ibllre

n

1IJ1(

d

ah er

di

l

ei ..

tun~

f

Uhig t

n

i

nd.

b

\V

nn wil

'

di

D

ar 't

1Iun

g s wei ' vun

Il

ochuruek en

e

-t

ra cht en . so

i

st

8

w

oh l ei

n leuchten d.

d ß

b

e im

II

uchdr~llt.l:

i

n

e

in

c

m

A

rh

-itsvorlJ' nge

k

i n e

h

ten Il

al b to llb

l

~

II

Zll

l'

r zi l

en s

in d .

1

n

ll

d

i

F

orm

f

ür

.

olc

l

ll'

m

üßte

d

o~

I

ei

n '

g

la tte

O

b rA

nch e

a

n

a

ll'n

T

on

t

,

lIcn

au

fwl' isl'JI,

In

w

el ch

'l1l

F

all t'

di

e mi

t

gle

irh milßi" d

i

'

k er

F

a r b seh ieht e

h

e-d

e ckt

\V

alz e

a

uc h

n

b

e

l'lll

eine

"'

I

i(

·h

F r

bm cng c

a

b-b

I

.

1

'1

I

" ·

b

"

1

"eO'lI

n7-g

e

n

wUrt '; WII' r11

t

n II

so ellle

I'

I: Pl

SWl' l~ t"

r

h wa rze 1

·'l n·h '

. Dur

ch g '

I'ing

1

'i

f

e r leg ' n

inz ,

Ine r P

ar:

t

~en

k

ö~nton

,

~ir

h

im

[J

o

hdr

uck

g

leich~nllßig clllnn

~I;~

l

'

a

rb

e

lll ht

e n

ni

cht

rh It

11.

olH

le r n

e

mu

ßt

'

'0

o

ft m kt

i

ne

8

p

arate

Pl

at t

mit d I'

n

tspreclH'nd

n F

arh e

g

drll

c

.

w

erde n. als wi

r T

ün

im

B

il (1

b

itze n.

E

:

i.

t d

uh e r

nut-1

·

'

d

ß

'

Z I

I

}

I

'

1'"

0

.-

tlltl-w

en(

10'.

a

I

n

...er oO'

unO'

ce

r

r . I 0,'

"

n

n

o

n

.

I

find

e.

.

\

bc

r wir

in

d h u

t

,0

i

m

tu nd , auch fU

r d

e n

11

oe

1-drl

l<'k e

i ne

so

~

i

n

Z 1'

1 "'

u nO' in

fa

ls ' h' lI

al btün (' vo

r 7-

U

-n hm

en.

d

a ß

.-

ie

d m A

ll':'

'

i

c

h

nic

ht

II

z u:;

I

ll'

l

ufdrlln g

t

.

;

nge ke h rt

i

nd

di

"c

F

orm e n

d

I'

l'

i e

f

cl

I'

U

c

k

.

"

ef"

fa

h r

n

h

c~whafren:

d

ie

(lr

u

k

end n

t

11 n ..in

d

,

'c

rtl

e

t.

w

nhr '

n d di

e

h

o(·h..

t

eh ud

n n

icht zum

Abdru

ck

/{e

la u"r

l.

'l'i

efdru

·kf

ormen

m

n... n zue

r

..t

m

it

[)I

' U k

fllrbe

u

be r l ( n

w

erd t'n

(

d ll r ' h V

ert '

il'n d

I'

F

urh

m

it

T

ampon s.

Ball

t

o

de r mi

F

ilz

Ub

er zog

'11 11

e

la. t

i

'

e

h

n

W

nlzcn

).

D w

u e

il

,,-f

ernt

m

lln

d

en

he

rs(' h uß

dun'h

g 'e

ig ll

,

tl'.

.,

\\

i

se~lell

.

D

a h i

bl

e iht

di

e

F

arb

nu

r

i

n

d n \

rti

f

unO'

11

8

Jtf

'H·

wll

h re nd d

ie

im ur

.

prlln gli

h

en

b

1'11

h nniv

c

u

'

rh

.

l.t~~

!!eh

lieb

11

'n

P

latt e n . t·

ll

n

m h

r o

d

I'

weni"e

r

blllnkge

w lSC J

.,

t"

I

aU

,

r-w

erd n.

Pr

,llt

m

illi

o

dll n ll

in

.

p

h I'

w

i

h

e

U~ 1l S

I tt

,.

f

nh iO'es

P

llp i 'r

blatt

m

it '" Ilüg nde

r

ew 1It

u

f dI

e

r

c

o

\ irrl di

I

"

r

b

11

(Io

n V

ert ieflllw en

h

'r/l

ll:g h

ob en .

t

l

l

i

tt

e

l

..

d r

'

l'iefd rur kv r

f:lhr n

~h

It

IIIIII

d

i

k

Ur~'I:

I

'ri . e

h

W

rt

vollst 'n

Druckbild

'I'

w

ic h

. i

h n m ')t

~

Oll

(3)

I!JOfi.

ZEIT~CHRIFT DE

27f>

ve

r d ie n te n,

g

le ic h

a

ugen m

ür de risch w

ie

j

ed em äs

the tische n

G

efühl

h

ohn spreeh cnd,

,

wurd

en

in

uns

0

laubli

ch er

F

ülle

a

uf

d

en

}\1

al'k t geb

rach t,

un

d

i

n

d

er

B

uch au sst attunz _

g

Ieic hg Ult ig

o

b b

eim e

rnste n, n

üchtern en

Bu

ch e,

b

ei O

de m

d

er sc

hö ne n L

it eratur o

de r b

eim

pr

otzigen

Prachtw

erk

-h

errschte

f

ürch ter-lich

di

e

ch

a bl on e.

D

a s

h

at s

ic h d

enn

d

och

v

on

G rund

a

uf

geä

nder t. D

ank

d

em

harm

oni sch en

Zu

samm enwirken

e

ine r

s

ta tt lic hen Z

ahl ge

n ia le r Kün

stl er

und h

ervorrag end er

F

achl eute

v

erfug en

wir h

eute

wi

ed er

ü

ber

c

hr ift

en ,

di

e

un

seren

m

od ernen

h

y gienisch en

An-f

ord erung cn e

be nso

e

n tsp rechen wi

e

d

en

k

ünstl eri sch en

und

t

echni sch en.

I

ch nen

ne nur d

ie

e

h r ifte n v

on

E

ck

m

an

n

,

B

ehr en s,

Ilupp undK

öni g

v

on

d

en

vi

elen .

'Yirh

ab en

a

be r au

ch

z

el ernt.

di

e

B

ücher

ihr

em

Inh

alt

und ihr

em

Zw

eck

e

n ts p reche n d

z

u

be

ha n de ln, u

nd

di

e

V

erfertiger s

ind

b

em üht

S

ch r ift

und P

api er,

Bu

ch schmu ck

und Illu

stration ,

Farb

e

und Einb

and

in w

ohltu end e

I

be

r

e

in

s

ti m m u ng zu brin

gen

und

~Iem

Bu

ch e e

in

i

n d iv id ue lles: p

ers önli ch es

G

eprä g e

z

u

v

erl eihen,

D

amit

h

ab en

wir

a

n di

e:. Ge

pfloge n he ite n un

serer

Alt

-v

ord eren a

ngek nü pft, an di

e

Ub

crlieferungen a

us d

er

Z

eit,

da d

er

Bu

chdruck

als

UIT

O<Tat

f

ür

die damal

s so

h

och-e

n t wic ke lte

c

h r

e

i b k un

s

t

in

se

ine n Erz

eu g ni ssen a

uc h

di

e

d

or

a

llmählich

au

sg erciften

c

hü nhe itsgesetze v

ern ehm

-li

ch

s

p rechen

la

ssen

mußt

e.

D

och

so

ll d

amit

k

cinesw eg s

b

eh auptet

w

erd en,

d

a ß ge

ra de di

e

in

a

r

C

h

a

r

s

i

e

r

e

n d

er

Ri

chtung s

ic h b

cw egend en

B

estrebun g en e

inzelne r KUn

·t l

e

r

und Offizin

ell

di

e

b

est en ,

di

e a

lle in ri

chtigen

se

ie n. Au

ch

so

ll

n

ic h t

ge

leugne t w

erden ,

d

A

uswü ch se

se

lbs t t

oll st er

Art

a

uf di

esem

G

ebi et e

zu v

erzei ch n en se

ien. Aber

se

lbs t

dies

e

gr

ot eskcn

e

ite ns p r Unge h

atten e

in p

ositives

Erg

ebni s.

i

e

r

eizten

d

en

Wid

erspruch

d

er

bi

s

d

ahin g

le ic hgti lt igc n

gr

oßen

M

en g e

und w

eckten

d

adurch

d

eren a

ll zu l

an g e

ge-sc

h l um me r tes Int

ere se

für

e

in l

eider s

eh r v

em uchl ässi gtes

Kultur

g ebi et.

Zu m

ein em

B

ed a uern

w

ar- es

mir ni

ch t

m

öglich,

Ihn

en

die

se

Errun

g cn schaften

im Bu

ch-

und

c

h r ift wese n

dur

ch e

ine umfa

ssend e

Au

sstellung

v

on

\\r

e

r ke n

s

in n fa lli

....

v

or

Aug

en

zu fuhr

en.

K

ein

vi

el

ge

ri nge res

Int

eresse a

ls

di

ese

R

eforme n

k

ün stl erisch er

Ar

t

h

ei c

he n di

e

in d

en

l

etzten ze

h n J

ahr

in

nam

entlich

in d

en

Z

eitun g sdru ckerei en

f

ast a

lle ro r te n

ei

n-g

eführten

e

t

1.

m

a s c

h

i

n

e u

,

i

e,

d

eren

un

endlich ac

h

wie-ri

g es

K

on struktion sprobl em

z

u

l

ösen

so

vi

el e

b

eg abte

Er-lind

er

v

ordem

v

erg eblich anges

t re bt h

atten , s

te he n un

s

h

eute

sog

a r in vi

e

l f

ü

I t i

ge

r Art. m

ehr o

de r w

eni g er

v

ollkomm en ,

z

u G

eb ote .

E

s s

in d dur

chweg

'

wund

crbare

M

cch anism en ,

di

e

a

llc

d

as

Staun

en

d

er

:

i\Iit w

e

l t

in Anspruch

n

ehm en

dUrf

en ,

I

cg en s

ie d

och

Z

cu gnis a

b fUr di

e a

llel' b

ezwin g end e

m

ens chli ch e

G

ei st esk raft.

D

er

'Y

ert

d

er

e

tzmasc h i ne n li

egt

haupt

Sllchli ch

in

d

er

h

öh eren

Arb

eitsl eistun g,

im \\'

cg

fa ll

d

er so

ns t n

otwendig en se

h r b

ed cutend en

c

h r iftvor rä te und

in d

em U

msta n de

d

a ß

b

ei

illr

er

V

erwendun g s

te ts

ne

uI':

ni

cht a

us

a

b'yen Utzte n L

cttern g

ef Ugte F

ormon

r

esulti ereJl .

Auf un

o

e

rcm K

ontinente s

in d e

s

zun

ltch st

dr

ci

l\I

a

-sc

h ine n

w

el ch e -

d

erzeit

w

eni g st ens

n

och -

u

m häufi

g .

t

cn

im

Gebr

au ch e

s

ind :

l\Iergentllal

er s

"

L i no ty pe";

c

u d d

er s

l\f

0

n

0

I i n

e"

und R

0

ge

l' - B r i

g

h

t s "

T

Y

p

0-g

l'a p h" , All

e

dr

ei

s

ind

~

eil e.n gi.e ßm a s chin e.n.

E

s

w

erden

nämli

ch

b

ei

ihn

en

m

cht

wi

e

beun H

and satze e

m zelne

B u

c

h . tab

n

zusu

m mengefUgt.

so

ndc rn d

el'en

G

eg en

f

orm en ,

l\J

at

I'

i

1.

e

n

,

dur

ch

d

a s

An

'c

h lagen v

on

Ta

st en

a

.usge lüst:

e

ine r

ammclv

orri chtung

zugefUhrt

und d

ort

lIn

elll und

er-<Te

r eih t. Di

ese

Matri

zen

h

ab cn e

ine

e

h r v

er c

h iede ne G

est alt.

B

ci

d

er

l\f

on oline s

in d

es

a

chterlei

M

et allstltbe,

di

e a

uf

e

i ne i'

S

chm al seite

di

e

A lw

en"

fUr zwölf Buch

staben O

llor Zl'i

ch en

" 0

tr

ag en

,

w

llhl' end a

uf d

er

nd

eren

c

b1l1al:eite zw

ölf

k

orre

.

-sp

ondierende

Ein

schnitte s

ic h b

efinden ,

in w

el ch e

Arl'

et

lCr-l

ei st en

ein

grei

f

en

k

önnen ,

um das ri

chtige

Bu

ch stabl'n a

ug

c

in

di

e

R

cih e z

u

brin

g

n.

B

ei

d

er

M

on olin e "

und

d

em

,,

'J'y p

ogl'llph

L.

is

t

fu

I'

j

ed en

Buch

staben

,

in

be

sonderer

h

er,

da

ß

di

d

a s

Bild

e

rgeben den Pu

nkt

und

t

rie he ni

cht

I

.)I~ß

un

<Tlei?h g

ro lle

F'I

~chenelemente.

-

z

.

B

.

b

eim

Y"u pf

er-s

t

I

e

he,

bei

d

er

H

au

I

e

r

u n

<T -

~ID

U,

son

der n

a

uc h

e

ine

~

'ersehierlen

di

cke

F

arbsch icht !)es

itze n ,

'

~

'

eil

di

e

V

ert iefun z en

je

na

ch

d

er

V

al eur s

ic h v

erschied en

in

'

di

Pl

att e e

rstI'e eke n .

Dadur

ch

k

an n

di

e

nte

r laze

d

a

noc

h

dur

ch schimm ern

\~ilhr

end

s

ie d

ort

v

ölli g

\

'erd~ckt

i

·t.

Inf

olg ed es e

n

la

sse~

s

ic h n

eb en

d

en

s

ch we rs ten . f

arb esatt en

'c

h wll rzen au

ßer-u

rde l!t lic h z

art:e

T

öne e

rz ie le n,

was

b

en z

u d

er

m

al erisch en ,

pl

:lstl sch en

'VII'kun

g

d

er

Ti

efdrucke

d

as

m

ei st e

b

oitr

ä

ct.

DlC

ser

V

orzu g

k

ommt

in

beson

ders

s

innfil ll iger

\

V

e

i

sc

b

ei

d

em

m

od crn en

Il

ulbton -Tiofdru ckverfahran.

d

er

1

1

e

l i

0-g r

a

V

U I'0,

zum Au

sdru ck e.

L

eid er

i

st a

be r d

er g

a nze Ti

ef-dru

.

ckprozeß

e

i n

so

um

stä ndl ich er

und

k

ost

pi

eli g er

0 ,

d

a

1

,

1

se

mc Anw

cnduug

b

eiweitem

ni

ch t i

n

d

em

Au

sm a ße s

ta t

t-hab

en

kann

,

wi

e

es

di

e

e

hönhe it

se

ine r

Erz

eugnisse

wUu

sch on sw ert e

rsch ie ne n li

elle.

Di

eser

m

st a nd

wird

s

pä te r

n

och

n

äh

er

b

el eu chtet

w

erd en.

,

.Unt

e

l'

d

en

dr

ei

Iluuptdru

ckarten

di

e

int

eres santest e,

w

eil

Im W

esen

k

ompliziertest e,

i t

a

be r d

er

Fla

chdru ck.

I;

enn

hi

er

dru

cken

wir v

on

e

ine r

pr

a

k

t

i

s

c h

w

e

d

er

E"hiihu u g

e

u n

o ch

V

l'I,ti efun <Ten a

u f'w

e

i

s e

n d

o

n

I

'

0

'o

r ll1 : di

c

dru

ckend e n

t

cll en

li

ez en a

lso im Niv

eau

d

er

nichtdru

ckend en.

D

ie

M

lIgli ehkeit,

v

on

e

ine r

so

lc h

e

n

fa

st

glatt

en

Fl

Uch

nur b

estimmte

T

eil e -

es se

i

g

le ic h b

em erkt,

d

a ll

die

se

saga

I'

ä

uße rst

za

rte

Bild

el em ent e

d

arst ell en

kiinn

en -

zum A hdru

ck

zu

br

in g en

wird au

sschli eßli ch

d~II'

ch

di

e

F ,tt und Wa

sser i

n ne wohn

i

n de Ei

g entUmli chkeit,

S

I

c

h

<T

e ge

n

se

i t i

ga

b

1.

u

~ t

0

ß e n

.

gesc

haffen. E

s

m

üssen

dah

el'

di

e

dru

ck end en

t

eil en

fUI' di

e

f

ett e

Druckf

arb e (s

ie

b

estl'!,t

in d

er

H

aup ts a ch e a

us

e

ine m in

L

ein ölfirni ß

o

de r

d

?I'gl ei ch

'11

f

ei n

v

ert

e

i

lt

en

P

igm ent

)

e

m pfa nglie h g

em a cht,

di

e

Uh

ri

g en

F

ormpartion

da

z ee en

e e

w

nsseri ....

0

f

eu cht e

r h a lte n

w

('nl en ,

Dur

ch

di

ese

1

To

twe n d ig ke it i

-

t

a

lle r di ngs d

er

Fl

ach

-dl'lI·1\:

gege

nü be r d

cm

H

ochdruck

i

n

b

ezu z a

uf di

e

R

a sch

-h

eit

in d

er

Dur

chführ-un e

se

h r im

'llc

hteile~

'Vird Huf

e

ine r

d

el'art

b

esch aff me

n F

orm

e

ine

m

it Dru

ckfarbe

b

edeckte

\

~

Ta

lz

e

a

bge ro llt,

so

n

ehm en

nur di

e

f

et temp fnn glich en

t

eilen

du

·

I

l

'a r b

'

an

w

ährend

di

n

n de l'pn

s

ie

a

bs toß e n und r

ein

hl

?ihcn.

D

ah er

k

önn en

di

e

w

ä

sserig

f

eu ch t e

rha ltenen F

orm-t lI

,e , o

? wu h l

s

ie mit d

em

nun

a

ufgep roß ton P

ap ierblatt

in

gl

ei ch

innie

o

B ruh ru

IW

k

omm en

wi

e

di

e ü

b r izen Parti

en ,

k

ei

u e- 0

I

'

in

en

Abdru

ck a

u f ih m hint

erla

·

en.

D

ie u

lg r a p h i

c

h

e

n

,

I

t h

0

g

r

ap

his

c

h

e

n

uml

z

i n k

u g

I'

a

phi

c

h

c

n Fl

a

ch-d

l'lIckv

l'l'filhren

la

sson

nur

di

c Ge

win n u ng

vo

n

t I' i

c

h

-r

l'pr odukti on en

und

f

al s ch en

H

ul bt onbild crn

zu

w

llhrend

dpr Li,

Ir

t d

"U('

k

,

w

enn

a

uc h k

eine e

ch te n

Il

al

bWn

e, so

d

och so

lc hc v

on

L'i

~('r

d

Cl'art

f

cin en

Z

erle<Tung

'

b

0

'

rg l t

,

daß di

cse

d

'

m

unb

ewaffnet e n

AU

<Te

ni

cht

m

ehr

~l

e

rkl

i 'h i

st.

All

1

,'

lu

c

h d r u

c

k v

o

r f

a

h r

e

n b

e

it

zen

d

en

wi

chtigen

I

'

l)I'Z~g,

dull Dl'u

ckform en

l

ei cht u

n d

ra

sch

und

mit v

er-1~

IlI~nltlmltllig ~e

rin(y

n

r

ost en

h

er

t

eilbar s

in d,

wa

s

b

ei

1('111

n A ufill

gl'n

und

'

Yl'oße n

1

~'orll1aten

ihr

e

Anw

endun

<T

zlln

llch !lt e

m p fie h lt ;

f

en~er

s

in d "

il'l

d

er

lith

o<Traphische~

lind algruphi

seh '

n

f

eth od eu

d

em

bild

cnd e n

K

u

ns t lc r

s

ehr

w

e

l'tvoll

,

w

eil R

ie ihm

,

wi

e

ni

cht

bald

a

nde re V

erfahren,

g

ro ll

'

n

I

'

p ie ll'llu m in d

er

Art d

es "

h

affen s <Te

w ibr

en.

'

~

I

I

ch

w nd

c

mi

ch

nun d

pr

B

esprechung

d

er e

in ze lne n

~

c

thude n zu lind b

eginn '

mit d

em

B u

e

h d

I' U

c

k

e,

w

el chem

.Ja

,

al

s.

d

('111

in

e

rste r Lini

z

u r R p

rodukt iou

,'

on

\V

ort

k

lld

Bild

.

b

erufen

n V

erfahre n,

d

ic g

l'öß te B d

eutung

Zll-O

ln lllt..

IJim'

!lc

i V

OI' a

lle m (I

es e

rfl'

'

ulic hs t n M

um ents

Er

-w

iihnung g

tan,

d

a ß

wir in

d

em

l

et zten

D

ezenniuIll e

ine

gC

l'

a de zu

g'

wult ilYlJ H

ef orm

d

c

<Tcsa

lll te n

I

chrift-w

,.,

o .

h

I

S

n

s

und

d

I'

B u

'

h

u

u

s s

t

at

tun

f{ "01' Slt'

ge

l

cn

~

~.hen,

di

e

mit lI1

an eh el'l ei

b

el ll g

rUn d lich

ll

ufge rll ulllt h

at.

l

;,

.

ln

o

V

ersull1pflUJO" _

man kann

es

ni

ch t u

llde l":; n

enn('n

-(I

se

r fUr j

cd ('n

h

c

b ild

'

te n l

)('deuUa

me n Zw

cig

h

att' s

ic h

n

l\lIl cntli ~h

im

V

erlauf

d

eR

I

l't zte ll

.J

ahrhund ert

Lr

eit-(

Ye lnH·ht.

I

.IIJ'in

'11,

w

cl ch '

ni

cht

m

ehr

d

eli

N

alll en

c

h r i ft

Referenzen

ÄHNLICHE DOKUMENTE

hehielt, war es gut; bald jedoch erweiterte sich der neugebildete Kanal durch die erodierende Wirkung des Wassers, was anfange nur zu begrü1len war, da hiedurch größere

Grundsätzen berechnet wurden, wie sie für Druckstäbe vou gerin&#34;er L1ilige Geltung haben, nicht aber m; vorliegende große Abmessungen zur Anwendung k?mmen können. Hißt

gesetzlich vorgeschriebenen was errechtlichen und Enteignungsver- fahren' selbst bei völli~ anstandsloser Abwit'klung- desselben not- wendigerwei e erfahren muß. Oie

Um jedoch auch beim höchsten Hochwasser a lle Boote passieren zu lassen, ist die Drehöffn u ng in d ie b e id e n Brücken über den kleinen Nilarm verleg-t, we lcher. [ila r m schon

Allein ebenso unbestrit.ten steht auch fest, daß diese weit gespannte Auf&#34;abe wed r durch die äuBere Gleichstellung der techni chen Hoch- schulen mit den Univer itiiten, noch

All e Treppen liegen direkt an Luft und Tageslicht, für jeden Rang sind zwei vollkommen ge onderte Treppen vorhanden, welche direkt auf die trnße fuhre~l, so daß also auch fUI' die

hat mit e ine m Schlage Ö terreich, das bis dahin an dem Ausbaue von Kanälen zur Vermehrung seiner Verkehrsadern so gut wie keinen Anteil genommen, vor Aufgaben gestellt,

Aus nnd prengen (mit Anhydrit. ' schmelze), kein kein Druck, trocken kein Einbau, Hand Druck keiu Ei n- keiu Ein ba u, Druck, kein Ein- bohrunc ; bau; handbo b '. bau; Handboh-