• Keine Ergebnisse gefunden

Duncker & Humblot Berlin

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Aktie "Duncker & Humblot Berlin"

Copied!
6
0
0

Wird geladen.... (Jetzt Volltext ansehen)

Volltext

(1)

Die B ew ertung b ö rsennotierter Aktien bei d er B erechnung von Pflichtteils­

u n d Zugew innausgleichsansprüchen u n te r b eso n d erer Berücksichtigung von Kursverlusten nach d em Bewertungsstichtag

Von

A n n a Luise H a u s c h ild

D un c k er & H um blot • Berlin

(2)

E in l e it u n g ...

/. K a p ite l G r u n d la g e n

A. D ie B e rec h n u n g von A u sg le ich san sp rü c h e n im P flich tteils- und Z u g ew in n ­ a u sg leich srec h t ...

I. G ru n d s ätze d e r V erm ö g en sb ew ertu n g im P f lic h tte ils r e c h t...

1. B e w e rtu n g s s tic h ta g ...

2. B e w e rtu n g s z ie l...

3. B e w e rtu n g s re g e ln ...

a) A u fte ilu n g nach Q uoten und m aß g eb lich er N ach lassw ert ...

b) B e w e rtu n g von V erm ö g en sg eg en stän d en ...

II. G ru n d s ätze d e r V e rm ö g en sb ew ertu n g im R echt d es Z u g ew in n au sg leich s 1. B e w e rtu n g s s tic h ta g e ...

a) B ew e rtu n g sstic h tag e für das A n fan g s- und E n d v e r m ö g e n ...

b) S tich tag fü r d as E n d v erm ö g en bei Z u g ew in n au sg leich an lässlich d er E h e s c h e id u n g ...

2. B e w e rtu n g s z ie l...

3. B e w e rtu n g s re g e ln ...

a) Z u b e w erte n d es V e rm ö g e n ...

b) B e w e rtu n g von V e rm ö g e n sg e g e n stä n d e n ...

B. D ie B e w e rtu n g b ö rse n n o tie rte r A ktien bei E rbfall und Z u g ew in n au sg leich I. B e g riff d e r A k t i e ...

1. A k tien als W ertpapiere ...

2. A k tien als B e teilig u n g an d er A k tien g e se llsch a ft und V erbriefung d es M itg lie d s c h a fts re c h ts ...

a) A rten von A k t i e n ...

b) D ie R e ch tsstellu n g d es A k tio n ärs ...

II. B ö rse n n o tie rte A k tien im R e c h ts v e r k e h r ...

1. D ie V eräu ß eru n g von A k t i e n ...

2. B ö rse n n o tatio n und p o tentiell k u rsb e ein flu ssen d e Fak to ren ...

C. D ie P roblem atik d er B ew ertu n g b ö rse n n o tie rte r A ktien mit ihrem K ursw ert am S tic h ta g ...

I. D er B e w e rtu n g sg ru n d satz für b ö rse n g eh a n d e lte A k t i e n ...

II. P ro b le m e für den A n s p r u c h s g e g n e r ...

(3)

10 I n h a l t s v e r z e i c h n i s

2. K apitel

Die B e w e rtu n g v o n A k tie n m it (lent B ö r s e n k u r s bei W e r tm in d e r u n g e n n a c h d e n t S tic h ta g

im P f lic h tte ils r e c h t 41

A. Problem atik der B ew ertu n g m it dem B ö rse n k u rs bei K u rs v e rlu ste n n ach

dem S t i c h t a g ... 41

I. M ögliche F olgen von K u rsv erlu sten n ach dem S tich ta g fü r den E rb en 41 1. H aftu n g sb esch rän k u n g du rch den E rben bei K u r s v e r lu s te n ... 42

a) V orläufige H a ftu n g sb esch rä n k u n g ... 42

b) D auerhafte H a ftu n g s b e s c h rä n k u n g ... 43

aa) A n o rd n u n g der N a ch la ssv e rw a ltu n g o d e r N a c h la s s in s o lv e n z 44 bb) P flicht z u r B ean trag u n g d er N a c h la s s in s o lv e n z ... 45

2. Z w is c h e n f a z it... 45

II. B eherrschbarkeit des W ertm in d eru n g srisik o s d urch den E r b e n ... 46

1. Die M öglichkeit der V eräußerung b ö rse n n o tie rte r A k tien am S tich ­ tag ... 46

a) E rb en stellu n g ex t u n e ... 47

b) Subjektive V eräu ß eru n g sh in d ern isse ... 48

c) O bjektive V e rä u ß e ru n g s h in d e rn is s e ... 49

aa) N o tw en d ig er L eg itim atio n sn a ch w eis g e g e n ü b e r d e r d e p o t­ führenden B a n k ... 49

bb) A n o rd n u n g der T e s ta m e n ts v o lls tre c k u n g ... 51

d) Z w is c h e n e r g e b n is ... 53

2. A ussch lag u n g der E rb sch aft ... 53

3. S tundung des P flich tteilsa n sp ru ch s g em äß § 2 3 3 1 a B G B ... 54

a) „U n b illig e H ärte" für den E r b e n ... 55

b) I n te r e s s e n a b w ä g u n g ... 56

c) Stundung a u fg ru n d fallen d er B ö rse n k u rse nach d em S ti c h t a g . . . 57

4. Z w is c h e n e rg e b n is ... 58

III. A u s b lic k ... 59

B. A lternativen zur B ew ertu n g m it dem B ö rse n k u rs am S tic h ta g ... 59

I. Z ulässig k eil a b w eich en d er B ew e rtu n g sm e th o d e n n ach § 2 3 1 1 B G B . . . 59

II. In trage k o m m ende B e w e rtu n g sm eth o d en ... 61

1. B ew ertu n g m it dem „ w ah ren in n ere n " W ert ... 61

2. B ew ertung m it dem tatsäch lich e rzielten V e rk a u fs p re is... 66

3. B ew ertung m it einem d u rch sch n ittlich e n B ö rse n k u rs ... 67

a) A bfin d u n g für a u ß en ste h en d e A k tio n äre im A k t i e n r e c h t ... 68

aa) A n lass der B e w e r tu n g ... 68

bb) B e w e rtu n g s z ie l... 69

cc) B e w e rtu n g s z e itp u n k t... 69

b) Ü b ertrag b ark eit a u f d as P flich tteilsrec h t ... 70

ill... Z w isch en fazit ... 72

(4)

C. A u s le g u n g des § 2311 B G B im H in b lick a u f den B ew ertu n g szeitp u n k t . . . 72

I. A u sle g u n g nach dem W o r tla u t... 73

II. H isto risc h e A u s le g u n g ... 74

III. A u s le g u n g nach S inn und Z w eck d er V orschrift ... 77

1. S ch u tz des P flich tteilsb e re c h tig ten ... 77

2. E in h e itlich k e it d er B e w e r tu n g ... 79

3. B e rü ck sic h tig u n g ta tsä c h lic h e r V eräu ß eru n g sh in d ern isse im Z u sa m m e n h an g m it stark v o latilen V erm ö g en sg eg en stän d en ... 79

4. S c h lu s s fo lg e ru n g ... 80

IV. S y ste m atisc h e A u s le g u n g ... 81

1. Ü b e rb lic k ü b er die G e s e tz e s s y s te m a tik ... 81

2. G e se tzlic h e A u sn ah m en v o n dem S tich tag sp rin zip ... 84

3. S c h lu s s fo lg e ru n g ... 88

V. E rreich b a rk eit des g e se tz g eb e risc h en Z iels bei W ertsch w an k u n g en b ö rse n n o tie rte r A k tie n ... 88

D, E in rä u m u n g e in es L eistu n g sv e rw e ig e ru n g sre ch ts ü b er § 242 B G B ... 91

I. A n w en d b a rk eit des § 242 B G B ... 92

II. V o rau ssetzu n g en des L e is tu n g s v e rw e ig e ru n g s re c h ts ... 93

1. M a n g eln d e tatsä ch lich e V e räu ß eru n g sm ö g lich k eit bei E intreten d er K u r s v e r lu s te ... 93

a) B e g riff d e r tatsä ch lich e n V e r ä u ß e ru n g s m ö g lic h k e it... 94

b) K o n tro llü b e rleg u n g : R ech tm äß ig es A lte r n a tiv v e r h a lte n ... 96

2. N o tw e n d ig k eit z u sä tz lic h er V orau ssetzu n g en im S inne ein er E rh eb lich k e itss ch w elle? ... 98

a) P ro z e n tu a le G r e n z e ... 99

aa) H in terg ru n d d er E n tsch e id u n g d es FG K ö ln ... 99

bb) A n w en d u n g d e r B illig k eitsv o rsc h rifte n der A b g ab en o rd n u n g d u rch d as FG K öln... 100

cc) S c h lu ssfo lg e ru n g en für das P flic h tte ils re c h t... 103

b) U n z u m u tb a rk eit für den Erben an g esic h ts sein er finanziellen S itu atio n ... 105

aa) K riterien des B G H ... 105

b b) Ü b e rtra g b a rk eit a u f K u rsv erlu ste nach dem S tic h ta g ... 106

c) E rh eb lich k e it d er K u rs v e rlu s te ... HO 3. Z w is c h e n e r g e b n is ... 110

UI. U m fa n g des L e is tu n g s v e rw e ig e ru n g s re c h ts ... 111

IV. U n z u läs sig k eit w e g en E in sch rä n k u n g d er P osition des P flich tteils­ b e rec h tig ten ? ... 112

1. B ed en k en h in sich tlic h d e r A u fg ab e des P flich tteilsrech ts? ... 113

2. V erfassu n g srech tlich e B e d e n k e n ? ... 114

V. E r g e b n is ... 115

E. L ö su n g de lege f e r e n d a ... 116

(5)

12 I n h a l t s v e r z e i c h n i s

I. R efo rm erw äg u n g en in der L ite r a tu r ... 116 II. E igene R e fo rm e rw ä g u n g e n ... 118 F. F a z i t ... 119

3. K a p ite l

Die B e w e rtu n g v o n A k tie n m it ih r e m B ö r s e n k u r s b ei W e r tm in d e r u n g e n n a c h d e m S tic h ta g

im Z u g e w in n a u s g ie ic h s r e c h t 121

A. P roblem atik der B ew ertu n g m it dem B ö rse n k u rs am S t i c h t a g ... 121 I. B eherrschbarkeit des R isikos durch den A u s g le ic h s p tlic h tig e n ... 123 1. V eräußerung d er A k tien am S tich tag ... 123 2. B eein flu ssu n g des S tich tag es durch S tellu n g d es S c h e id u n g s a n tra g s 124 3. V orbeugende G e s ta ltu n g ... 125 4. Z w is c h e n e rg e b n is ... 126 II. M ögliche F olgen für den A u s g le ic h s p f lic h tig e n ... 127

1. A nw en d u n g sb ereich d es § 1384 B G B n.F, 128

a) V orverlegung des Z eitp u n k ts lür die K a p p u n g sg re n ze bei

S c h e id u n g ? ... 128 b) Schutz des A u sg le ich sb ere ch tig te n v o r illo y alen V e rm ö g en s­

m inderungen ... 129 c) K ursverluste nach dem S tich tag als illo y ale V e rm ö g en sm in d e ­

rungen im Sinne des § 1375 II B G B ? ... 130 2. N o tw en d ig k eit e in er E in sch rä n k u n g des A n w en d u n g s b e re ic h s d u rch

teleo lo g isch e R e d u k tio n ? ... 132 a) V oraussetzungen e in e r tele o lo g isc h en R e d u k t i o n ... 133 b) N orm zw eck der §§ 1378 11 1, 1384 B G B ... 135 B. M öglichkeiten zur M o d ifik atio n d er A u s g le ich s p flich t d u rch d as F a m ilie n ­

gericht o d er den S c h u ld n e r ... 139 I. S tundung der A u sg le ich sfo rd e ru n g g e m ä ß § 1382 B G B ... 139 II. Ü b ertrag u n g von V erm ö g en sg eg en stän d en g e m ä ß § 1383 B G B ... 142 III. L eistu n g sv erw eig eru n g w egen g ro b e r U n b illig k e it g e m ä ß § 1381 B G B 144

1. E ingreifen des § 1381 B G B bei k u rsb e d in g te n W ertv erlu sten nach dem S tic h ta g ... 145 a) A n w en d b ark eit in zeitlich e r H in sich t ... 145 b) Vorliegen e in e r g ro b en U n b illig k e it bei K u rs v erlu sten ... 147 aa) B egriff d er g ro b en U n b illig k eit im S in n e d es § 1381 B G B . . 147 bb) V orliegen e in er sy ste m im m an e n ten U n b illig k e it ... 148 cc) G ro b e U n b illigkeit w egen fin an z ie lle r Ü b e rlastu n g d es A u s­

g leic h ssc h u ld n ers? ... 150 2. Z w is c h e n e rg e b n is ... 154 IV. E in räu m u n g ein es L eistu n g sv e rw e ig e ru n g sre ch ts ü b e r § 242 B G B . . . . 154 V. Z w is c h e n e r g e b n is ... 155

(6)

C. W ied erein fü h ru n g d er K ap p u n g sg ren ze für u n v e rsch u ld e te V erm ögens-

Verluste de lege feren d a ... 156

I. K o m p r o m is s lö s u n g ... 156

II. W ahrung d e r R e ch tssich erh eit d urch klare B e w e is la s tv e rte ilu n g 160 III. R e g e lu n g s v o rs c h la g ... 161

D. F a z i t ... 161

7. K a p itel K ritisch e W ü r d ig u n g d er E r g eb n isse und F azit 163 A. Z u sa m m e n fassen d e P ro b le m a n a lv s e ... 163

B. G e g en ü b e rste llu n g d e r L ö su n g sa n sä tze ... 166

I. P f lic h tte ils r e c h t... 166

II. Z u g ew in n a u sg leic h sre ch t ... 167

III. Z u sa m m e n fa ss en d e r V ergleich d e r L ö s u n g s a n s ä tz e ... 168

1. Ü b erb lick ... 168

2. N o tw e n d ig k eit ein es G leich lau fs zw isch en P flich tteilsrech t und Z u g ew in n a u sg leic h sre ch t im R ahm en des § 1371 B G B ? ... 169

3. T h e s e n ... 172

C. Ü b e rtra g b a rk eit d er E rg eb n isse a u f äh n lich e P ro b le m k o n ste lla tio n e n ... 172

I. A n d e re W e rtp a p ie rg a ttu n g e n ... 173

II. A n d ere W ertv erlu ste nach dem S t i c h t a g ... 173

D. A b s ch ließ e n d e B e tr a c h tu n g ... 174

L ite r a tu r v e r z e ic h n is... 180

S tic h w o r tv e r z e ic h n is ... 193

Referenzen

ÄHNLICHE DOKUMENTE

Nähert man sich einer Antwort auf diese Frage, dann drängt sich eine historische Betrach- tung auf – zumal für den Konservatismus die Selbstbegründung aus der Geschichte, der Rekurs

233 Seiten, 2021 (BR 530) ISBN 978­3­428­18218­3, € 79,90 Die Untersuchung befasst sich mit der grundsätzlichen Frage, wann eine ju­. ristische Person Kenntnis im rechtlichen

Durch richterliche Entscheidung in der Sache der Buchhandlung Duncker und Humblot in Berlin gegen zwei Verleger in Leipzig und Stuttgart, welche ebenfalls

b) Die freiwillig Versicherten. Die Ausweitung der Beitragsbemessungsgrundlage im Spektrum sozial- politischer Finanzierungsvorschläge. Die

I. Galbraith 19 II. Gegengewichtsbildung als wissenschaftliche Gesetzmäßigkeit 20 III. Gegengewichtsbildung als Mittel der Ordnungspolitik 23 I. Die Gegengewichtsbildung im

[r]

Wissenschaftliche Abhandlungen und Reden zur Philosophie, Politik und Gestesgeschichte / Die Rechts- und Staatswissenschaftliche Sektion der

Obwohl wir im Alltag ständig gehalten sind, nach unseren Schlussfolgerungen zu handeln, so unzuverlässig diese auch sein mögen; obwohl zuhause, im Büro und auf der Straße sich