TLi2cP DISSERTATIO

(1)

DE

GLANDULARUM

DUCWIBUB EFFEREN'EIBUS

R.4TIOKE IMPRIJlIS

IlABITti TELAE BIUSCULARIS.

TLi2cP

D I S S E R T A T I O I N A U G U R A L T S

ac4u

C O N S E X S I T E T A U C T O K l T . 4 T E

GRATlOSI ME1)ICORUhI ORl)I?iIS

1 1

UNIVERSITATE LJTERARUM CBSAREA I ) O I t P A T E N @ I

AD ÜKADUnl

RITE IDIPISCESI1GI)I

LOCO C O N S U E F O P U B L I C E D E F E N D E T AUCTOR

Adelbertus isidorus Tobien,

Curonus.

DORPATI LlVOKOHC~f,

TYPIS VIDUAE I. C. SCHUNtdANNI E T C. MATTIESENI.

MDCCCLIil.

(2)

EIVALDO SlGlSllIUNDO TOBEN

P R O F E S S O I I ORDINARIO, PLIILICO, JLRIS RUSSICl A COhSIL. STAT.

*

^-^-

l m p r i r n n t n r

hirc disscrfafjO r e ~ , > n i l i t i i i i i r , TL, siinulnc i>l>is fiierit C X F I I I ~ 3

quioqne ej,,s p x ~ n i p ~ i trndniitur ^ru1lc;io nd l i l n o i - ~ p l i , r a t l d o ~ coastitiitii.

n o r p n i i ~ i , , , , ~ d i e 11. meon. Iliiji iinni 18.53.

Ur.. A r i c l i r F t , ord. tned. h. t. Uceallus.

noc o r u s c n z u m

D!!

P I 0 C R A T O Q U E AA'ZMO

O P F h R l '

Auctor.

(3)

I n perscrutanda ductuum exeretoriorum glitn&i- uxtura trium saeculorum spatio inde a temporibus Vesadijl) a b ariatomis pli? siolocisque plus minume insumptum @s$

opel ae.

Tcmporibus vetustissimis, quibus telas etementai&$

nondum subtilius distinguere potuerunt, prae ceterm fibrae musculares praecipuani -r7irorurri doctoium attenlioaem in conierteriint, quo factum est, ut haec maxime tela, in park tibus ducluum excreioiiorum sila, riiultitnodis sit pervestigata

Qui aulem in hac re indaganda versati sunt, us t r w maxinie sc obtuleruiit scrutauci rationes, quibus aliquem adepturi esserit studrarum cxentum certiorem. Quarum prima in eo eonstabat, ut oculis ukrentur, apparatibus opticis et reagcntibus chcmlcis ~ e l siinul adhibrtis vcl ddcicntibus;

quae methodns, dubium non est, quin habenda sit certissimn, Ratio allera physiologica crat, qua, remediis i r r i t a n t i b usi, contractroncs in ductuuni parietrbns efficere studebant, quae si intrarcnt telam contractkm, atque, si quidem, auctQre Fallopioz), jam m trccontis fere annis quamv4s cootractio- nem rnnsculis adscrihebant, Gbras muscalares axlcsse con- cluserunt Quam viam perquirendi , num fibrae museulareg adessent, primus A. t i ~ l l m ^3,awt Jac. Foelia 4) post eosque Xav. Biohat 5) ~t pracscrtim Jo. MueUw 6 ) iniisse viden- tur, qiiorum quidem cxeuiplam omnes ceteri actatis recen- tioris phl siolog~ ssccuti suiit. Verumtarnen, qtiiwn ne hodie quidem, quod Fallopius posuit principium, quo omnes iIlae perrestipdtiones ph? siolagiüae nitunlur , omoi exem- &

diibitabione, non possumus, qtin'n lianc perscrutandi tDRth4um Talde incertam judiccmus. Quin etiam nosiro temporr! omni- no est superflua, quoniarn anatomia microscopica nauc muscu- los w t o moristrare, .eorum frequedram accurate &fi&e, singulwumque p a r k e n decursnm sequi s c @las ehmentarias ceteras observatoris adspectui plane p r o p r e ualel,

q u a

(4)

via physiologica , modo memorata , non nisi adesse tclam contractilem certo evincere potuerit.

Quam tertiam hujusce rci scriitatores ingressi sunt viam, mere chemica est, qiiippc qua telam conjunctivam specie collae e ductibus escoqucre eoque modo substantiam, quam illi contineant, muscularem solam per se parare conati sint.

Quae ratio iri musculos iiiquircndi nunc quidem omnium est Ulcertissima; nam praeterquam quod non tot,a tela conjunctiva, quin etiam iie quaevis quidcm aequabiliter in collam transmutaturr), vasa quoque musculis sunt praedita, neque ullus ductus vasis carct, quo fit u t sempcr, etiamsi canalis excretorius nullos contineat musculos sihi proprios

,

tamen non parva fibrarum laevium copia, telis collam edentibus coctis, obtineatur necessc sit. Qui modus musculos mon- strandi, quod ad ductus excretorios glandularum atl.inct, primum a G . H. Meyera), ut >idetur, adiiibitus, tempore recentissimo rursus ad disquisitiones microscopicas alias pro aptissimo subsidio fuit propositus.

Equidem , quam primam dixi , certissimam methodum sequi conatus, ut via mere microscopica e t anatomica ductuum excretoriorum structuram indagarem , enisus sum

,

agentibus chemicis jam satis cognitis usus, quibus telas primitivas facilius liceat discernere.

Itaque ad fibras musculares cognoscendas acidum ni- tncum (20 p. C.) in usum vocavi (cf. comme~~tationes a Patcl- sen, Eylandt et Ra'chert scriptas, quarum ultima inserta est in Archivum Muelleri), ad ceteras autem telas pcrvesti- gandas Kali caust., acidum acetic,um, tinct. jodi , ceteraque agentia adhihui, quae quomodo in telas organicas vim ex- hiberent, saepius jam fuit descriptum.

Quibus USUS sum praeparatis, ea omnia fere sicca erant, et s e p e n t a observationibus adhibeuda, cultro tousorio acuto facta, quod ad telarum positioncm speclal, inter se eomparavi, ita ut cujusque ductus excretorii Iiic descripti st.ruclura demum majore segmentorum multitudine pervestigata a me comperta sit.

Si quando intererat, ut telae elementariae, quo ccrtius co%noscerentur , separatae apparerent, uti in Ghris muscularibus ductuum excretoriorum hepatis perscrutandis, id qui- dem nunquam omisi.

In duciibus perquam tenuihus, quos

,

quurn parum crassi essent, in segmenta tenuia obscrvationibus microscopicis idonea rlividcrc non liccrct, auctore Prof. Reichert, materia illa, gntta perclia qiiae dicitiir, utehar, vcl ductus in hau0 massam priiis calefactani involvendo, indeqiie por eam segmenta parando, vel parietes ductus diffissos laminae e p t t a percha paratae agslutiuando, coc~uc modo segrnenta necessaria efficierido. Substantia, qiiae aggiutinando inserviat, pro- pria hac in rc non est necessaria; qucim ipsa gutta pcrcha calefacicndo tam existat viscida, ut telae organicae ei ad- haerescarit.

Telae microscopicae in diversis ductibus inventae ma- gnitudirie sunt fere [bares, ut iibiquc ferme fibrarum elasticarum crassitieni 0,004" par. aequare viderim, nec tenuio- res repcriantur nisi perraro, id quod in singulis ductibm diserte commemoravi. Fihrarum niuscularium dimensiones paululum ininr se diKerunt, excepto vase deferente, quod in homiria fibras offcrt longitudinc (0,0678" par.) et latitudine (0,003" p.) satis insigiics, - dum jam in urctcre eanup loncitudo (0,025J"' par.) et Iatitudo (0,001"' par.) partc ter- tia, in vesica fellea, ubi longitudo O,O2%" e t latil.udo 0,004"

est, magis etiam diminujtiir. In hovr fibras musculares in nniversuin ejusclcm ccrnuntur loii~itiidinis fcre 0,038'"-0,047>

latitudine 0,00 18"'-0,002fi" par. praeditae. In equi uretere fibras musculares 0,OW longas et 0,0023'" latas otrservavi.

In canis vesica fellea fibras invcni longitudine 0,02", latitudine 0,001'" par. acquantcs.

Ductus excretorii, quos structurae ratione habita per- quisivi , glandillarum siidoriferariim

,

sebaceariim, salivalium, pancreatis , hepatis

,

renum

,

testiiimque erant ; praeterea in glandulam mammae perscrutandam aliquamdiu inculiucram, quae indagatio tamen quum ad finem adduci nequiret neque compluries posset repeti, nunc quidem, quae cognovi, in hac dissertatioue nondiim publici juris facere constitui. Ductus excretorios Prostatae indagandi deerat occasio.

Pracparata maxime ab homino ct mammalibus domesticis desumsi, - postcriora, quo melius coniparatio institueretur, non omittenda ratus.

Restat ut, quod mihi turn a Prof. Reichert, qui ana- tomiae microscopicae praeceptor, a d studia multis modis

(5)

me adhortatus, e t ad pervestigaliones saepius repetendas excitans, summa comitate et re et consilio me adjuverit,

-

tum a Prof. B i d d r r , microscopio loncius in tempus commodato, allatum sit auxilium mcmorem, et gratias viris doctissiinis persolvam quam plurimas.

Capnt 1.

Glaudulae cutis aut s i i d o r i f e r a e sunt aut s e b a c e a e .

A.

BZanduZae

sudorif erae,

quas vocant, p a m i i illi glandularum tubulosariim glomuli in panriiculo adiposo siti, qui, ductu excretorio torto saepe paululum obIique adscendcnte, coriuni et epiderniideni perforaiit, pri- mum a Purkinje 9 ) et Brecitet 1 'J) inventae sunt; quarum

~landularum diictus cxcretorii jam ab anatomis prioribus observati inde a ternporibiis c1. A. IIaller pro vasis sunt habiti, usque dum Eicl~Aorn 1 I), diligciitius perscrutalus

,

veram eoriim cxplicationem proposriit.

Postero tcrnpore , etiam structurae canalium ~landularum ductuumque rcspectu habito. variac instilutae fuerunt observationes, eacque nuper uberrime a Koelliker'2) facti- tatae, qui quidcrn soliis praetcr epitlielium ct substantiam conjunctivam musculos quoque orgiinicos in glandularum sudoriferarum ductihiis excretoriis' et in ipsarum tubulis ani- madvertisse sibi videtiir.

Glandulae sudoriferae, quas investigandas sumsi, ab axilla et planta pcdifi petitae erant.

a. D u c t u u m c x c r c t o r i o r i i m p a r t e m s u p e r i o - r e m in epidcrmide sitam, postquam simpliciter aqua vel acido acet,ico vel kali tractavcram, aitt in tenuibus epidermi- dis segmentis observabam, aut, adhibito acido nitilco, ductus a b epiderniide separahain. Canales cxcrctorii hoc loco toli ex epithelio tenero consistunt e ccllulis polggoniis vel ma- gis subrotundis composito, quarum complura strata alterum alteri sunt snperimposita. Inter quod epithclium atque epi- dermidem cingentem mihi quidem non contigit ut ullum

substantiae conjunctivae vestigium deprehenderem. Ductus ipsi hoc loco, in fine suo inferiore diametro 0,025'" aequan- k s , saepe tamen ad pnitem extcrriam triplo latiores appa- robant , noiinunquam uscluc ad ostium eandem diamctrum retinentes.

h. D u c t i i u m p a r t e m rn-ediam, in corio positam, optime e o sejungcre ljcet, ut epiderniirlcm dc c,orio macc- rato 13) detralias, quo facto, ductus excretorii glandularum dermatis ul filamenta tcnuia epidermidi adliaercntcs ab hac facilc divelluntur ac soli per se per~estigari possunt. IIaec Pars etiam acido nitrico separari poteet. At, quocunqite modo duclum invcstigat-eris, seniper taleni ejus structuram animadl-ertes : introrsum epitlielio ccriiilur vcslilus , quod aut ex rotundis aut polygoriiis ccllulis, tioriiiullis stratis altero alteri impositis, constat. Quod straliim cpitbeliale ad partcm extcriorem stratiiin tcntir alqiie laxurri siibstantiae coii- junctirtic sequitiir, cirjus nuclei (vel cellulariim rudimenta, quae Vircilrchow corpuscula telae i:orijunctivac appellai) secun- dun1 ductus loii~itudincm t.let:urruiit, optimeque in diictibus, epidermidc a corio detracla separatis, in conspectiim danrur.

Telae cor~juncti~ae ciassities in fine liujus partis ductus excretorii cxlerno., acl cpidcrrnidem conrcrso , adniodiim exigiia est, iit tcla non appareat nisi indun~ent,um tenuissi- mum non distincle slriatiim. Ipsan~ plandiilani rersus substantiae conjurictivae Stratum erassius crassiusquc esislit, nucleis plariiiis apparcnlii~iis omninoqtic paulo ninjoribus, quam qui in substaritia conjiincti\-n solila striictiira carcnte, aliaruin corporis paitiom obscr\-arilur. Quos nucleos, prae- serlini si ductus excretorii acidii acctico tiactantur, optimc conspicuos, verisimile est, a Koellilcer pro fibraruni niiiscu- lariuni riucleis habitus csse, iinde vir doctiis rriusculos in inferiore diictuum parlr adesse conclusiori~iii effecit. IIilii quidem, quamvis hos maximc ductiis romplures pcr menses assiduc observarim ac di\ersissiriiis rnodis pcrücrutatris sim, tarnen neuiiqirani ohtigit, ut in glandularurn majorum sudo- riierarum ductibus quidqiiam in\-euirern , quod niiisculos adcssc mihi conjicere ~iermitteret. Qiia in r c id quoque monendum cst, si ductus sudoriferi cpiderniidc detrahenda denudentur, nullo modo,

-

quae sententia est Koel8ikai I*),

-

solum ductuum epithelium obtineri, sed potius sat ma-

(6)

enam partem substantiae conjiinctivae drictuum simiil divelli, yd quod microscopio diligcntius usus tihi persua(1rre possis, driclu toto ita scparato nuclcis telae conjunctirae vciut ob- tecto (Fig. 4.). Uuctus parietibus tenuiorihus alquc ductus crassioribus pracditos rnultiirn intc,r sc differre, - id quod Koslliker se ohaervasse affirrnat 15). - mihi quidem nuscluam cognoscere licriit. Quanic~riam enim et doctus et tuhuli glomerum glandularium esstant, qucirurn epithelium majore minore\e copia suhstantiac conjuncti\~ae circurndatum sit, vel pro divers0 loc:o segrnt!iiticlue crassitudinc circum- datum videatur, tanrrn duclus secundum disc,rimen tarn incer- tiiui inter sc distinsuere, si non hlsurir, salleni miiioris mo- menti essc ~ i d e a t u r .

Dcnioue ductuum crassities in corio 0,027'"-O,OGJ" par.

cernitrrr: barietum crassitudo ut accurate defiiiiretur, mihi non successit.

C. Ad postrernum, si de s t r u c t u r a t u b i i l o r u m gl a n du1 a C ipsius quaeras

,

cquideni riiillum inter banc e t ductus excretorios discrcpantiarn \i<ti. Glaiidula ipsa in suhstantia c o n j u ~ c t i ~ a solida fibris spiralibus rarisque elasticis penetrata sitiirn obtiiiet, quae recipieiidae paiti secerueuti glandulae sacciim ctforn~at, qiiem et Koellikm16) observarit, nomine involucri fibrosi (Faser-Hülle) appellatum. Hic quoque, etsi plures saepius per dies dandulis acido nitrico tractatis, nullo loco fibras mrrsculares 17) dcprcliendi. Du- ctuum in glornere glandulari divisioneni qiiod attinet, e a quidem , a Koelliker 18) memorata, quamquam perraro, re vera tamcn exstat.

Denique canales glandularum, quanturn eco ernensus sum, 0,O.i-0,025'" par. crassi srint, dum a Koelliker 1 9 ) canalium lumeu 0,004-0,O I"', epithelium O,OO6'", paries 0,002-0,006 crassa dicuntur, parte pariclis dimidia musculis occupata. Clandularum ductus cxcretorii in divcrsis corporis partibus divcrsa siinl longiludine, quac lamen, ut mihi videtiir, in planta pedis maxime est insiguis.

B. CXZandecZae sebaceae,,

parvulae, acino- sae cutis, quae, ductu cxcrctorio transversim sursum adsce- deute, plerunique in vaginam externam pili transeuut, a ple- risque auatomis simul curn slandulis sridoriferis pervesti- gari solent, quac (tempore recentissimo structura praecipue

a Bruns zO), Rmle I ) , Koelliker 22), aliis, dilicentius descripta) ex involucr.0 tela conjonctiva composito, ad partsin intcrnam cellulis adipe refertis rcstito, cousistcre dicuntur.

Ductum cscrctorium glandularum sehaccarum brevem, vix 0 , Y longum, ductui cxcrctorio ~lan(liilaruin sudorikrrirum striictura sirnillirnurn inr-eni. Xarn liic clrioque canales epi- lhelii ejusdem stratis ironnullis altero alteri supcrimpo- sitis intus vestitos reperiniiis. Qrrod cpitlicliurn partem cx- ternarn versus substantia coujiiiictiva scquitur, singulis tantum nuclcia pcr ductus longitndinem dcc:urrcntibus inslriicla, nullis fihris, nullis striis praetlita. Qiiae siiljstantia conjunctiva ad ~landularum acinos versus crassior ac densior apparet, strato sirbstaiitiae conjunctivac solidiorc cincta, quod capsulam glaudularcni conformat. Quac capsula, longe te- nuior quam capsula glandrilarum scidoriferarum , nonnullas fibras spirales ac pariiiri telae clasticae conlinens, ccterum tota e substantia corijunctiva formae experti coiistat, musculis nequü in capsula neque in dactibus repertis. Crassities ductuum excrctoriorrirn, in uriii~ersum 0,005 aequans, pilum versus paulrilum diniinuilur. Saepe ductus dif'fissus est, raro duplex, quod si Bat, arnboruin ramurum crassitios 0,Of"' inve- nitur. Parictes ductuurn statu norriiali paulo ininorc crassitudine milli vidcntur, quam ductuum excretoriorurn glandularum sebacearurn. (Fig. 2.)

G l a n d u l a e s e b a c e a e v i t u l i , qilas comparandi causa observavi, eadern inventae suiit structura, quam hominis.

Duchtinz Zucrimulitcm texhcra describilzcr.

P u n c t a l a C r i m a 1 i a jam velustissimis anatomis eognita crant, sed primus CI. Galsrtus duas in utroqiic oculo glandulas lacrimalcs observasse SC ait. Poslquain J. P. In- grassias *) ct tempore posteriore R. Columbus Crem. 2 $ ) ,

Ga&. Fallopius ZA), Andr. VesaHus Z j ) , Hol. Albertus 2 G )

mullique alii has partes diligcntius siint pcrscriitati, anno demum I665 undecirno die mensis R'overnbris iVic. 8tenon7) m ovis palpebra glandiilarum lacrimalium ductus exc~etorios

(7)

(8)

Ductutcm salivalium lextura describihcr.

Omnium primus d e d u c t u u m s a l i v a l i u m s t r u c t u r a quaedam in medium protulit Hemps145), d u c t um S t c n o

-

n i a n u m suhstantia coiijonctiva coiiipositum esse ratus, quam quidem sentcntiam, quod ad Iiiinc ductum et a d \\'hartonia- num attinet, E. H. J'eber46) approbavit.

Tenipore reccntissimo Koelliker 4 7 ) , musculorum im- primis ratiouc hahita, horum ductuum tesiuram perscrutatus dcscripsit, quo auctore d u c t. S t e , n o n i a n u s et hominis ct vituli musculorum laeviiim expers substantia conjunctiva fibrarum elasticarum retibus pcnctrata coristat. Idcm in d. TV h a r t o n i a n o hominis cpithclio duplex coutendit fibrarum elasticarum subesse stratum, cui musculorum Per longitudinem deciirrentium stratum tenue succedat, circumdatiim et ipsum snbstantia conjunctiva fibris spiralilius instrncta.

D u ü t u s ' K i v c r i a n o s et B a r t h o l i n i a n u m musculis carere affirmat.

In meis investigationibus d u c t u m S t e n o n i a n u m in diversis hominibus diversa esse struclura apparuit. Namque in niilite circiter annos 80 nato duo repcri musculorum stiata, fcre mediam ductus crassitiem obtiuentia, quorum alterum internum, longitudinale a c minus e duabus portionibus constitit, alterum ex(cruum circulare idque crassius e fasciculis majoribus 3-4 compositum erat. Ad partem iu- ternam liorum fasciculorum m a p u m fibramm elasticarum . circularium stratum decurrit, ad externarn stratum longilu- dinaliiim

,

praeter quas singulae fibrae spiralcs substantiam conjiinctivam inter epitlielium e t musculos interjectam transi- liant,

-

quarum fibrarum nonnullae etiam ad peripheriam dnclus versus inventae suot. (Fg: 4.). In ductu Stenouiano autem quinque hominum juniorum , quos modo dixi~nus fasciculos musculoriim non reperimus

,

sed eorum loco retia aderant iibrarum eiasticarum

,

ita ut hic ductus e sola coristaret substantia conjiiuctiva raris praedita fibi-is spiralibus e t rctium elasticorum stratis quatuor penetrata, quorum primum (id est iutinium) tertiunique decursum tene- bant ~ircuiarem, secundo ,simuique quarto (i. e. extremo)

ductus longitudinem sequentihus. Quae fibrarum retia in media parietis duclus crassitie sita erant, pari ab epithelio e t peripheria intervallo, ductus parietis ferc dodrante inter Strata eorum externiim ct internum posito (Fig. B.).

In b o v e Iiic ductus aIiam offert texturam qiiam in homine, substantia conjuncti1-8, qiiae parietis partem lonce maximam conformat, tribus musculorum stratis admodum tcnuibus, duobusquo fil)rarum elasticarum penrtrata. Stratum musculorum intinium per longiludincm estenditur, e qoihiis- dam fibraruni lae~ium fascieulis \ aldc tenuibiis rompositum , e t in tiue prinii parietis trientis locatum. Stratum musculorum alterum circulare est, constans ct ipsiini nonuullis fasciculis teiiuihus ac fere mcdiuiii rrassitiei parietis trientem secundum obtinens. Deriiquc stratum n~iis~ulorurn tertium, duolms modo commcnioratis cliam f.eiiiiius tcneriusquc, medium ferme pari~tis lrienlem ultimiirn occupat. Qiiac tria miisciilorum strata; praesertiin qiiod tcrtium attulimus, rc vera adessc milli identidem, segmentis et transversis et per longitudinem factis USUS, certissimc persriasi, ut cui sumniam movissent mirationcm tria musculorum strata in eoclem bovis ductu repcrta, in quo Koelliker, vitulum adhibens, nulios vidisset musculos.

In d u c t u W h a r t o n i a n o h o m i n i s sub epithelio et ductus circuitiim versus bina observaritur fibrariim clastica- rum et circularium et lougitudinalium strata, in quorum prioribus (interioribus) fibrac ad epithelium conyersae, in alteria ad partem exlernam positae decursum inihant circularcin.

Media ductus pars fere duos totius crassitiei trientes aeqiians duplici impletur miicculorum strato, cujus fasciüuli intinii, crassi, bini vel terni, ductus longitudineiri sequuntur , facci- culis extcrnis, non teuuioribus, hinis vel tcrnis ; circularem decursum tcnentibus. Substautia conjunctiira inter has telas posita fihrav spirales perrnras ostendit a mc quidem non nisi in amhilu ductns clistinctc observatas (Fis. 6.).

B o v i s d u c t u s W l i n r t o n i a n u s , queni, ut cum hominis compararem

,

pcrquirebam, dnctiii modo descripto fere par est structura, CO tantum intercedenle discrimine, q~iod in bove niaxime fihrarcim elasticarum ,Stratum duplex ad partem oxternam positum minus est evolutum. it1uscu- lorum autem circularium stratum (exterius) longe praevalet,

(9)

fasciculos continens quinos vel senos alteros pone alteros sitos, quorum exteriores turn crassitudine excellunt, tum niaximc cernuritur couferti. Fibras spirales hoi in ductu fere nullas cleprebnndi, quae qiiidcm tela in hovis ductibus excrctoriis ~landulariim non animadv~rtitiir nisi perraro.

D i i c t i i m B a r t h o l i n i a n u m hominis scmel tantum- modo ohservavi. cumqiie ut ramiini ductus modo descripti.

In hoc quoquc duplex repcri miisculorum orpanicorum stratum, qui, quainvis cuigui t c n i ~ e s q i i ~ appareant , tamen in segmentis qiiiim triiusversis tum per longitudinem factis omnino ernnt conspiciii. Qiioriim stralorum interiiis liic quoque per lougitutliriem extendcbatur, cxterius circiilsre erat, utroque tant<im e s singiilis fasciciilis composilo. Fibra- rum elastiüarum deciirsiis et situs ab C O , qui in hominis ductu Whartoniaiio obscrvatiis erat, non diffefebat.

In ductu modo dcscripto , musculis non procul ab eo loco, ubi in diicium \Yliartonianom transit, desinentibus, duplex rciium elasticorum stratum eorum locuui occupat, quo fit ut ductus hujils pars musculis carens cadem, qua ductus Stenonianus , structura cerriatur.

Ductus Rivcrianos non perquisivi.

Capnt I\?.

Ductus Wirseingiani textzcra describihr.

Prima de s t r i i c t u r a hujusce drictus mentio apud Ves- liltgium4") lcpitur, talihus utcnlem verhis: „ obvervabilis in pancreate caiialis, niiperuin IYirsungi noslri inventuin, qui venae structura et specie ciiriosis oculis aute iiiiposuit."

Tcmpore recentiore Hempsl49) huiic diictum tiibulum de- scripsit membranaceum, qiiem Krause 5'') aliique liujus ae- tatis anatomi sequuritur, ab A. KnelIiker quoque in ductu nancreatico hominis sola substantia coiijuncliva cum raris

r -

fibris spiralibus observata.

Ex meis iudacationibus quantum patet, ductus Wir- snncianus hominis per totam longitudinem a duodeno usque ad candam pancrcatis e substantia conjunctiva consistit, daobus fibrarum elasticarum stratis crassioribus penetrata,

quorum interius, in medio crassiiiei triente primo positiirn, per longitudincm extensum tenuius cst altero circiilari: in medio trientc seciindo colloc,ato. Triens extremus noii con- tinct nisi su1)stantiam conjunctivam raris instructam fibris spiralibiis. Caudam versus, tum <Iiictus univcrsiis, tiini Gbra- rum strata eum transeuntia pauiatiin leniiiorn existunt. (Fig.7.) Canis ductus Wirsungiaiius cjiisdeni omnino strtict,urae est, nisi quod. quantum mihi ridehatur, in ultimo crassitiei parietis tricnte alind praeterea fibrariim elasticarum stratum secundum diictiis longiludinem deciirrebat, quod ita tertium appnrct ietium elasticoruin in ductu Wirsungiano stratiim.

-

In bovis ductu codcm, quuni propo lorum, yuo in duodenum transit, nulla adcssent fibrariini elasticarum relia, pro iis dito invciita sunt inusculorum strata cras~iora, quoriim interius e fasciculis binis tcrnisre composilum duclus loucilucli- nem scquebalilr, exterius autem paulo minus dccursum te- ncbat circularcm. Practcrea ad diictiis ci~cumfcrentiam ver- siis singulae iiiventae sunt fibrae spirales. Media ductus pars strata miiscuiorum contiiiet aliquant0 miniis exteuta, et in illa partc, quac in cauda pancr. est, nullis musculis duct9 propriis iuventis, in substautia conjunctiva morlo duo rctium elasticorum strata reperta siiiit , qiioriirn intcrius , in medio crassitici parietis triente primo collocatiim, per longiliz- dincm tcridebal, alterurii, in medio tricnte secundo positiim, decursiim iiiibat circularem. In trieiile eslrrmo raras observavi fibras spiralcs, undc patet, p'ancreatis duetiim cxcre- torium in bove caiidae rcspcctii eadcm, qua ductum Wir- sungiauum liominis, structura ccrni. In oninibus his ducti- hus substantia conjunctiva admoduni est lanz.

Ex omnibus partibiis apparalus biliferi v e S I c a f e l - lia et prima et diligentissime fuit perquisila. Jam Ve- salius 52) tria describit fibrarum vcsicae -Strata, qriorum turn intimum turn extremuni per longitudincm cxtcnsa stra- tum medium (i. e. &ras circiilares) m ~ ~ n i t u d i n n prnestent.

2

(10)

(11)

non, sicuti in ductu modo descripto, proxime post epitlielium, sed propius mediam parictis partcm situm habet. Hic quo- qne nullurn dcprehendi mnsculorun~ organicorum vestigium.

Deniqi~e (tu C t u s h c p a t i c i b o 1-i s massa praecipua ex ordinibus musculorum or~aiiicorum, quibus ferc 8 Partes quintae crassitiei parictum obtincntur, constitit. Filxas elasticas in bovis ductu hepatico nullas reperi nec fil~ianirn spiralium nisi cxiguum numerum, clur,tus circumierentiain vcrsus situm, animadverti. lllusculi hujus ductus crassiorcs mediam parietis partem occuparil., e fasciculoruni s t r a to minorc atque i n t e r i o r e , ductus longitudincm sequcnte, quarum Dbrarrim bini fasciculi alteri pone alteros locali sunt,

-

^et

er s t r a t o e x t e r i o r e , circulari, crasso, compositi, quod musculorum strata minimum quatuor alterum post ailerum sita ostendit. Qui. fasciculi a parte interna ad externam crassitudine accrcscunt, ita ut erterni ferc triplo appareant crassiorcs intorioribus. Inter ipsos musculorum fascicrilos Sempcr telac cellulosae strntum interpositum esl. (Fis. '40.)

4) D u c t u s c y s t i c i textura in h o m i n c a textura hepatici non discrcpat: id modo intcresse ~ i d e t u r , quod ductus cystici fibrae elasticae crassiorcs apparent quam prioris. Idem in cane fcleque observatur, in quihas tamen, quum retium elasticorum dispositio non tarn certo espressa sit, singulae fibrarum serics magis dispersac altera in alte- ram transeunt, niillis stratis suhstanliae conjunctivac fibtarum expertis interjectis. In bove quoque duc(tis cystici similis est structura atcpie hcpatici, nisi qiiod muscnli niinore niiinero adesse

,

substantiaquc cellulosa potius praevalere videbatur.

Omnium, quac quidcm ol~scrvationil~us adliibui, anima- lium ductus CI-stici vesicam fcllaam vcrsus paulo cernebantur crassiores, quo loco conspicuus f i b r a r um c i r c u l ariiim m u s c u l o r u m annulus, qiii prope epitlielium positus fcre tertiam parietis partem occupaliat, in conspectum venit, qui annulus non e singulis portionibus musculorum laevium, tela conjimctiva inter s e disjunctis, constibit,

-

sed continuum quiddam efformat, inter quod una fibra proximc alteri sese applicet. C l paucis ahsolvam: s p h i n c t c r v e s i c a e f e l - 1 e a e, quem jam Glisroniur post eumquc Duverny a se ob- servatum affirmat,

-

quamvis aetate recentissima, praeswtim a G. H. Mqw, adesse aegetur,

re

vera exstat, (Fig. 11.)

3) V e s i c a falle a omnium, quae scrutationibus

ad-

hibebam, anirnalium musculos continet, at eos tarnen solum- modo in parietis crassitiei triente intimo. R.Iusculi, fere pro- xjm 1)ost cpithelium initiuin capientes, decursiim omnes in regiones, circularem, longitudinalem transversumque tenenteq vesicae felleae parietein pcrmeant, veliit reticulo portionum musculorum lae~~ium conformeto, cnjus maculis perparum in- sit substantiae conjunctivae. In scgmentis transversis fere tria strata circularia vel transversa numerare licehat, quae totidem stratis longitudinalibiis ita intcrrunipuntur, ut alternis varient. Eandem fere irnasinem segmcnta e diversissimis vesicac felleae resionibus dcsumpta praebebant, nisi quod, quantum mihi vidctur, strata inti~na secundum diametrum vesicae fellcac majorcm decurrunt, idcoquc lon~itudiualia apparcnt. Duo reliqiii crassitici parietiini tricritcs e substantia conjunctira constant, qiiae in homine boveque fibris transitur clasticis singulis , non asriiinatim positis. In equo non inveni nisi relium clasticorum stratum duplcx, tenue, inter musculos et epithelium iiiteijeclum, dum major pars parictis ad cxtcriora posila siibstantia conjunctiva, multi$

fibris dsiralibus instructa, coniposita cst. In homine atque bove fibrarum spiralium multitiido perquam csigua est. (F. 12.) 6. D u c t u s c h o l e d o c h i pars ad hepar conversa in hominc paritcr ac duciiis hepaticus conslructa ceriiitur, in triente deinum inferiore prope duodenum nonnullis musculorum fasciculis tenuissimis apparentihus e f i b r i s binis vel quinis constantibiis

,

qui osliuiu vcrsiis magis ma,. 01s q ue aucti ibi fere in niedio ductiis choletlochi pariete duo conformant strata, quorum i n t c r i u s longiludinalc, \-alde tenue, e singulis consistit

,

longc inter se distantibus, fasciculis, a l t e r o e X t e r n o , circtilari, quod crassilie praestat, saepe fasciculos binos majores, nonriunquam inter se coaiitos, conlinerite. (Fig. 13.)

Mirum est, quod in hoc quoque ductu, qui in duodenum transit (qilod inter omnes constat stratiiin suum circulare epithelio adverlere), musculorum strata contrario modo dispo- sita jnveniuntui:

In b o v c ctiam ductus clioledochi structura cadem est, atque ductus hepatici; quo adde quod illius stratum musculorum intimum mirum in modum etiam per longitudinem

(12)

eratenditur. Quae strata muscdaria pro rata parte aliquant0 sunt majoris ambitus, quam ductus hepatici, minore substantiae conjunctivac copia, praesertim ad circuitum ductus, repcrta, quac aeque ac ductus hepatici tela cellulosa, fibris elasticis carens, tanium parvam fibrarum spiralium multitu- dinem osteridit,

Caput $1.

D u c t u u m c x c r c t o r i o r u m r e n a l i u m slructuram et primum ct maximr iiiorum dortorum aninlos in s e con- vertissc videmits Jarn mim VesuEius 'j7) ~iietcris parietcm cnm Ienae parictc coiiipaiat, magnam utrinsqoe simiiltudi- ncm esse ratus, jam illc filiras obliquas in ductuum illorum parencllimatc silas des~ribit, quas ad urinam cclerius in vesicam du~eridam .i alei c exist~mat Reald. CoZolumbus Crem 6 8 ) I I I C ~ C I I artcriaium (Luftadein) stmrtuiarn adtri- bmt, eumquc rt ipsc fibrosiim esse routcndit Veslingiua 6 9 )

In 111s ductibus duas distiri~uit mcmbranas, quariim in in- teriore, eaque crassiore, sinculae tibrae luin loni;itudinale.r, tum transvcrsae conspiciantur 4pucl Th. Bartholinum 7O)

quoque locus qmdain, at is tarnen ol>scnriis, d c iireteris structura repcrltur Santorini 7 ' ) , qund equidcrn ejcis ~ ~ r b a inteliicam, d c fibris niu.icularihus loquitur, quae, ab ur:tcho aut ureterc initium capientes, ad IesrLarn tendant Du- aerney 72) in ureteris strato medio fibras musculares ct transvcrsas et per longitudiiiem decilrrentes ohservavd.

iMorgagni 7 3 ) memhranam internam ureteris hypcrthropliici d o r e insigni, eoque prrpetno evcellere -11dit Carus T4)

avium ureteres certe musculis praeditos esse ait

H m -

peZ75) totum uiinac clediicendae apparatum pro membrana mucosa habet , telae ceiiuiosae accessione adaucta et in- crassata. O k w et ipse uretercm ct pelbim renalem tubulos membranaceos csse censct , cui quidem sententiae et Krause 77) adstipdatur E. H. Weber 7 8 ) uretercm substantia conjunctiva compositum dicit et R . Wagner 79)

eum in aiibus, panter a c rnammalium pelv~rn renalem tu- bulum membianaceum esse afnnnat.

E

contrario Bit$#-

brandt ^{8 0 )}m pueri cujusdarn Iithiasi affccti urelere hyper-.

throphreo fibras, cadem, qua carncac sunf, stPdcti1ra prae- ditas, magi.isquc, quam in urclerc c;aoo, consprcuas ariimad- vertit. Carolus Heil ß i ) ¹¹¹qua ile uretcriq muscuiis com- mentatione, dc illis qui<lcm nulla irijecta niciitionr, tantum duos describit miisculos wsicac )an1 a S/mtorini inventas.

Via anatomica certa primiis G .

B.

~?ieyer s2) fibras murcu- lares in equi iircteie adcsse <Icnionstrd~it qiios, dnctu cxcre- torio IongiriS per tempus cocfo, siratis conspiruis et Iongi- tudinalibus el transi erals, r c p i i t. -4uctorc Vnlnztin 8 3 )

etiarn in pchi ct caliril>us rcnalibua ~ u a c l i l l cernuotur.

Teste Koelliker R * ) homiiiis uretercs in parte sua superiore fiijras ostenrlunt e x t e r n a ~ longrtiidrnales ct iiiteriids circula- r&s, quo prope vesicain aliutl quoqiie {iiccdat stratum, ifi- timum, longitudinale, ctrnn exti emuin pariun üonspicuum sit et intcrdarn rel tottm cvanescat.

Ex hieis rnr e ~ ~ i ~ a t i o u i b ~ ~ qiianfum cluxit

.

^t^{O E}o u r e - t e r e mnscnlorum poiitio omniilo rst eadcm. in me&a parictis crassitlc, et in h o m i n e et in c a n c f e I ~ < ~ i i e ac b o v c , duobus musculorrim stratis rrsssionbiis inuenlis, quae fere dimidiahi canalis crdssrticm orciiparrl, qi~oriiinquc iriterius inhiusque O Lfuobus Compositnm s t r a t i ~ pcr longitudinrin tcn- dit, Cxtcrnum, i d F c majus, csl circataic Keliqua ductirs pars siibstanlia ronjanctita, ciii pcrrara insuiil relia elastira fibraeque spirales, consfitriitui: ( R e i C )

U t c t c r c q u i , qireniadrnoclum jam G. H. itf$er ohser- v a v ~ t &escrip-itquc. tribus iii9ti~rctiti üst miisculorum stratis, qdafum inhmum ex(icnlumtrue diirtus Joii~iturllnem seqaan- tur, medid eoque crassiscinio, e fasciculis qiiaterhis vel qui- nis composho, decurqum incuntc ctrciilarem

Anrmalrum dictorum p c l v c s c a l i c e s q u e renales ean-

<Pem atque areter rcspondens sttiicluram praehent

,

nisi (~iiod in 1111s muscuh, quo altiorcs stint, P O ceruuntlir teniriores, in cdle%Us non rCpiti4 nisi faCcicllti~ petrdris et tenbissimis.

Quum e rasu quodard ini ersioniq vesicac urinariae, &

rt Rathka narrato, et ex altero a rnc ipso o b s e r ~ a t o lueu- lenter aapareat, sa#cm in casihus patholo~icis, quo loco Ureter in vesicam transeat, sphmcterem fotmai I , ureterem maris, imprimrs Eajus rci r e v c t i r haiito, perpisrvi, antea

e m

^C& pmtc Vesicae slcatum. Verum boe

ia

(13)

casu nullum inveni sphincteris indicium, ct ne Stratum qui- dem niuscwIoriim intimurn circulare, quod Koalliker descripsit, exstabat. Qua in re tamen quasdam diversitates observari Posse, haud ncgar,erim.

vasz's deferenlis et epididymidis lexkra describilzir.

Anatomorum, qui de v a s o r u m d e f e r c n t i i i m parie- tibus meiitionem faciant, primus Veslingius 8 5 ) est, qui quidem epididgmides ;,\-aia tansenti duiiuscula" esse dicit.

Post cum Duz?crney") Tas delerens describit talibus USUS

vei-bis: J e carral dkfkreiit est uu canal, dont les parois sont fort bpais

. . .

il cst garni u'uu tissu ccllulaire coloniieux."

Primus Lauzcenhoeck87) vcras fibras niuscularcs tiim t,rans- Verse turn per lonsitudiuem decurreutes in vasis dcfcrenti- bus sibi dcpichcndisse iidetui, carum delincatiorie etiam cxhihita. Pusl eum J. C. B. ,TIayor 8 8 ) vasa deferentia car- nes appellat solidas elasticas, inter cartilagines et gelat,iiias medias, fibris muscularibus carentcs. Qiii qualem telam animo sibi cninxerit , quam carnem fil>ris carneis carcntem nomi- net, me qiiidem omnino fusit, qiirinl substantia fihrarurn car- nearum expcrs caro nori sit. . HeniytlZß9) vasa deferentia ait c materia quac1am solida, valde elaslica consistere, structurae menlione non illata. xrause90) illa vasa e suh- stautia conjunctiva formata esse arhit,ratur: E. H. W e b e r 91)

e matcria quadam sui geueris solida clastica, in qua nul- lac fibrae carneae certo monstratae sint, constare existimat;

Rud. Wagner ^{9 2 )}, tubulos membranaceos esse affert.

K o e l l i k ~ 9 ~ ) in vasis deferentibus tria inesse dicit inuscii- lorum strata, quorum extremum, idque maximurn, et iritimum, quod minimum sit, decursum teneaut longitudinalem, medium tarnen circularcm, in substaiitia conjunctiva nullis fihris spi- ralibuc invent,is. Epirlidymidcm cjusdem ac vasa deferentia st,ructurae esse Koell3ker opinatur.

Meae investigationcs musculorum docuerunt jam in e p ididy m ide tantam

esse

-crassitudinem, ut ductus pries

fere totus e musculis compositus esso videatur. Neqiie in epididpide ilcü in vasis deferentibus, id qiiod a ceteris omuibus ductibus exrrctoriis difi'erunt, ullum iiivcni muscu- loruni straturn i r i t c r n u n i longitudinale, sed fere ipsum post cpithclium fibrarum circulariuni stialiirn valde crassnm, plus quam dimidiam parietis crassitiem obtiiiens, decurrit, qucid non in siri~ulos fasciculos inter se distantes et sepa- r a t ~ ~ dilapsum iinum et coritinuurn apparet. Ciijris strati pars prior (ad ductus luineil conversa) mere circularis cst, diim ejus pars altern exterior; fihils Per lon~itudineru ertcnsis in- tcrtexta, rctc quoddam musculorurn parvis praedilum maculis efformal, qaoti inter miisciiloriirn fasciculos intime iriler sc roalitos rix ulhini prodat siibstaiitiac conjunctivae vestigium. Ad partem externam liujus strati libraium laevium fasciculos singulos n~usc~rilorum tenuissinios longitudinales repcri, qiii e f i b r i s tleuis vel viceiiis, ut vidctur, compositi substantia conjiinctisa a musculorum strato jam descriplo disjuuguntur. Practerca vasorum defereiitium parlem externam fasciculi circularcs singiili, eadein feie teiiuitatc'prae- diti , permcant, qiii jn ~~Udidyrnide non ol>servantur. Tela cellulosa, quae partem vasoniin deferentiuni et epididymidis musculis carentcni coiistitiiil, raris fi1)~is spiralibus omnes in regiones tcndeiilihus pcnetratiir. Fibras elasticas in his ductibus iiullas deprehenrli. Vasa dcfercntiü riurn et fibris ohliqiiis, muscularihus et spiralibus, instrucla sint, pro certo aErmare nou ausirn. (Fis l 3 , 16 ct 17.)

St.rucliirn rriodo descripta et in homiric ct in bove ca- neque cernilur.

Quac in liac dissertalione illustravimus, si paucis com- prehenderis, c~iialeniis suiiimas pracbcrit aeiierales, hia fera verbis possis coinpiecti:

I . Subslantia. e r qua ductus excrctorii glandularum

consistunt, substantia conjunctiva est, diversa soliditatc ap- parens.

(14)

2. Fibrae musc&res m ductibus e?lcratoriis glandu- l a r u m s a l i v a l i u r n , in d u c t a W i r s u n g i a n o bovis, m vesiea fellea, in d i t c t i b u s e f f e r e n t i b u s 3landulae h e - p a t i s bovis, in d u c t u c h o l e d o e h o hominis, m uretere v a s i s q u e & c f c r e n t i b u s exstant

3. In d u c t i b u s g l a n d u l a r u m c u i i s , l a c r i m a t i - b u s , irr c t a c t u W i r s u n g i d n o hominrc, felis canisqm, irr ductn Stenoniano plerorurnque hominum et In ductibus hepatico cysticoque horninis camsque et equi ac febs fibrae muscdares deficiunt.

4. Mfrsculornm p o s i t i o u b i q u e , solts uasis de- ferkntibns exceptis, talis est , ut slrahtm intimum I o n gi tu- b i n a l e sit, subsequens circulare.

5. Mnsculorum in duclrbns excretoriis stratiun ple- r u m F e e Strata dnplici fibrarum ad crucis simihtudincm colloca2arum cousistrt, raro compluiibus fasciculorum dccus- satornm stratis invcdis.

6. Fibrac etasticae in ornnibus ductibus ckcretoriis hominis, ßraeterquam In 31. cutis, turn m eqilo, cane felc- que rcperiuntur. In bovis chctibus excretoriis haec tela perraro adest, in lasis deferentibus nunqnam reperta, pie- ruinqne m u s c u l m deficientinm locum obtinens.

Y. Quo plus praeealent mnsculr, eo mrnora sunt Ebra- rum clashcarum retia et vice Versa.

8. Fibrarum elasticanm dispositio non constans est, plenimquc tamed strata earum interna circularia invcni- unhir.

9. Fibrae spirales, in hominis, equi, canis frlisq~ie, Omnium minime in ho,is dnctibus excretoriis obser vatae , in omues regiones porrigi solent.

Libri citati.

i) D e humani corporis fdbrica, Bariliae 4555.

2) Obserintionrs anatomicae. Crdoniae 132 p. 269.

3) Opp, min. Lausann.ie 1762. p. 380.

4 ) l ) e niotu peristaltico intestinnrum. Trerir. 1750.

5) Traitk de mcmbranes e u gkneral et de direrser membranes eu particnll~cr. Paris. Bnn. VIIl. p. 65.

6 ) Handbuch der Physiolo.ie. 2te AuB. Culilenz 1835. T. I.

p. 49, p. 456, p. 457,

-

^T.11: p. 4 et p. 5.

7) R, Zellir~shy. D e telis quihusdam collam edentihus. b o r - pati Liv. 1852.

8) Ue musculis i n ductibus efferentilins glandularum. ßero- lin. 18.37. 11. 31.

9) Comment. de exam. plijs. arg. visus ^{e t}sjstematis eutanci.

T'ratisl. 1823.

1 0 ) Annal. des sciences natur. 1834. p. 1 6 7 e t 321.

11) Meclrpls Archi*. 1826. 1). 1 1 8

-

^486.

12) Nlittheilongeu der Ziiriclier natu~forschenden Gesellschaft.

1817. p. 26;

-

Siehold und Koellikrv. Zeitschrilt f u c wissenschaft- liche Zoologie, Art.: ',Britr:igc zur Kenntniss der glatten iIlusbrln."

1848. T. 1. tIett i . b. 1 ff.: - Dlicrosci~pischc Aiiatomie. 1417.

I ö N - 1852. Ddnd 2. Heft 1.

1 3 ) Hrnzpel. Aiifaiigsgrüude der Anatomie, 3te Auti. T. 1.

p. 3 8 4 ;

-

illeckels Archiv 1826. S. 4 2 0 ;

-

Bichat, an&. geu6- ral. T. 11. 11. 2 und p. 7.39.

-

1 4 ) RIicroscop. Anat. Lp7. 1850. T. 11. 1. p. 172.

15) 1 ^{c .}p. 459;

-

^{1 6 ) I.}^C.^p.^{i b 2 ;}

-

17) 1. C. p.159-161.

18) Zeitschrift für wisscnscbaftliche Zoologie 1848 S. 57.

19) Microsc. Anat. Lpz. 1850. Th. 11. 1. S. 161.

20) Handbuch der allgem. Anat. ß e r n 1840.

21) Allgeme~ne Anatoinie. Lpz. i 8 4 i . S. 900.

22) D e usu part. L S (de visii) e t L (de ossihiis). Panorm. 1604.

23) D e re anatomica libri X V . V c n c t i i s 1539, X p. 2 i 7 . 24) Observationes a n a f o m i c a ~ . Venetiis 1561. p. 426.

25) knatomicarum C. Fallopii observ. examen. V l u e t . 1564.

n R?h

I -

26) Oratinnes e t alia. Viteb. 1590. Oratio V.

27) Observat. anatomicae. Leid. 1 6 6 2 et BibliintLecr anatomiea Dr. Clerici etc. Geneiae 1699. T. 11. p. 787 e t 790.

28) Specimen inaugurale d e oculo. Akdorf 1698. p. 6.

29) Nunvelle mclhode de gueris l e s fintules lacrylnaloi. Tao- rin i7t3.

(15)

30) Miscell. Berolinens. T o m 171. Berolini 1734. p. 327.

31) De l a Gstule lacrymale. P a r i s 1736.

3 2 ) T r a i t e des sens. R u e u 1740.

33) Praelcctioues academicae. Lugd. Ratav. 1558.

3 4 ) Observ. aiiat. 2nd physi~ilog. Edinbiirg 1758.

35) Beschreibung des p o z e u menschl.Kürpers. Berl.1783. p.8. ff.

3 6 ) Lehrbuch der Auat. 3 t e r B a n d , i n verschiedenen Aus- gaben seit 1791.

37) D e Gstuln lacrymali. Basil. 1 7 3 0 . p. 4-6.

3 8 ) D e ocula lacrgmante. Lipaiae 1743.

39) Oeuvres anatomiques. Paris. 1761. Vol. 11.

40) N6moires e t obserratioiis. L y o n 1772.

4L) Anfangsgründe der lTrundarzueiknude. 2 t e Aufl. 1789.

T h . 11. p. 386.

42). Darstelliiug des Apparates zirr T h r ä n e u a b l e i t u n ~ . Diss.

i m i ~ g . P r a g 1 8 3 5 . p. 1 2 .

4 3 ) D e vinrum l a c r ~ m a l i u r n etc. anatomia. Diss. L i p s . 1840.

'4;

P k % c h r i f t firr nissensehafiliche Zoologie. L e i p a i g 1 8 4 8 . H e f t I. S. 6 2 .

45) L e h r b u c h der Anatomie. 5 t e Aufl. Göttiiigeu 1827. Th.

11. S. 370.

4 6 ) IIildebrandfn Handbuch der duatomie. 4 t c AuR. S t u t l - g a r t 1833. T h . 1V. S . 1 5 6 e t p. 157.

4 7 ) Zeitschr. f. wissensah. Zirol. Lpz. 1 8 4 8 . E. 63.

4 8 ) S y u t a g m a aoatomicum. E d . 11. per Blasium. Amstel.

1 6 6 6 . p. 5.

4 9 ) Lehrh. dcr Anat. Ste Aufl. Giitt. 1827. T. 11. S. i 5 2 . 50) nandli. der menachl. Ailnt. B a u n o r e r 1833. S. 517.

51) Zeitschr. für ~ i s s e n s c h . Zoolu,+. L p z . 1848. LI. 62.

52) De h u m a n i corporis f~ibricä. Basiliae 1555. S. 623.

53) Anatomia hepatis. Liindini 1654. cap. 64.

5 4 ) S y n t a g m a anatom. Amst. 1666. p. 7 7 - 78.

55) Observationes anatom. Colon. 1562. p. 269.

5 6 ) Oeuvres anatam. P a r i s l i 6 1 . T. 11. p. 234.

5 7 ) Beschreibung d e s ganzen meusehl. Kürp. Berlin und Lpa. 1 7 8 6 . T. 1V. p. 460.

58) Anat. des menschl. Kiirp. a u s dem Engl. von A. F, Wolf.

Giittiiig. 1 7 9 0 . S. 156.

5 9 ) Lahrb. d e r Anat. 5 t e Aufl. Cätt. 1827. T. 11. S. 145.

6 0 ) Arch. gen. de Nedic, 1 8 2 7 . Y. X l I I . p. 286.

6 1 ) Lehrh. der pahol. Anat. iibcrsetzt von I>r. 1:. W. Becker, Routliiigcn 1 8 3 2 . S. 136.

6 2 ) Raiidhuch der menschl. Anat. Hannov. 1833. S. 514.

6 3 1 Hildeb~nndfs Rnndb. der Auat. des Jlenschen. 4te . Aufl. -

~ t i i t t g . ' 1 8 3 3 . S. 3 2 0

-

^3Y2.

64) Lehrb. der pathol. Physiologie des Menschen. Zürich i 8 3 7 . T h . 11. S. 80.

65) De musoulin in duct. eff. glaudular. Berl. 1837. 5.31.

-

²⁹

-

66) Zeitschrift i i r wissenschaftl. Zoologie. L e i p z i g 1848.

$. 61 'und 62.

67) D e humani corporis fahrica. B:isiliae 1555. S. 636.

681 Anatomia, deutsch durch 3. A. SclenHium. E'ronkfurt

P. ~l:-i609. p. 197.

61)) SJntngma nnatomicuni. Am.rt. 1 6 6 6 . p. 7 7 -78.

50) Auatome. Li@. Brtas. 1686. S. 194.

$1) Obseriatiories anatoniicae. Lugd. Batav. 1739. p. 202.

7 2 ) Oeul~res ariatomiques. P a r i s 1 7 6 1 . T. 11. p. 292.

7 3 ) .., i i e sedibus ef causis morborum. - Lugd. Batav. 1767.

Ep. X L I I 11.

7 4 ) ~ c h r b u c h d ~ r Zootomie. L p i . 1 8 1 8 . S. 564.

75) 1,ehrb. der Anatomie. 5 t e Aufl. Gott. 1827. T 11. p. 161.

7 6 ) Allgemeine Naturgescliiclitz. S t u t t p . 1833. T. IV. p. 433.

75) Handh. d. mcuschl. A n a t Hannurr. 1833. p. 525.

78) Hildebrundt's Baudhuch der Annt. 4 t c Aufl. S t u t t g . 1833. T. 111. S. 327.

79)

@J) transact. 81) 8 2 ) 83) 8 % ) 8 5 ) 86) '37) 88) 1786. T

1. C. p. 360. Aum. 2.

Lehrh. d e r r.ergl. Auat. Lpa. 1835. S. 265 ~t S. 26G.

Accouut OE the muscles of tlie ureteres ( l e d .

-

^chir.

111. p. 171.)

D e musculis i n duct. eff. glandular. Derl. 1837. p. 31.

R. Wagner's Handuiirterh. d. Pliysiologie. i 8 4 4 . I. p. 782.

Zeitschrift für nissensch. Zooltigie. L p r . 1843. S. 63.

Syntagma anatomic. Ed. 11. Amstel 1666. p . 90.

Oeuvres anatwuiques. Paris f 7 6 1 . T. 11. p. 292.

Epist. physiolog. Ep. X L I . p. 390. iig. 2.

Beschreib. des ganzen mcuschl. Rorpers. Berl. u n d L p z . '. V. U. 120.

89) ~elirh;ch der A m t . 5 t e Aufl. Gibtt. 1827. T. 11. p. 171.

90) Handb. der menaclil. A n d . Hanov. i S 3 3 . S. 544.

9 1 ) IIildeOi.andl's Handb. der Auat. 4te Aufl. Stuttg. i ß 3 3 . T. 11'. p. 3 9 6 c t 407.

92) Lehrb. der vergl. Anat. L p z . i835. 6. 361.

93) Zeitschr. für ivisseusch. Zoologie: Lpz. 1848. 5. 66.

(16)

Esplicatio tabulae.

S i g n i E i c a t i « i i c s c o m m u n e n .

A. D n c t n s efferena glandiilae; B. glandula i p s a ; C. corium; E.

epidermis; F. pars interior d u c t ~ i s (ad cavitaiem spectans). H . p i l n s ; I. ragina tiili.

u. Epitheliiim ; C. tela conjunctiia; d. fibrac spirales; f. fibrae ela- stieae; g. muscnlornm t r a n s ~ e r s e striatorum fascicuii ^j11. musculoriim Iaeiium faseiculi.

F i g . 1. Media pars ductus sndoriferi; 1. nuclei tclne conjiinctiiae (qiii justo majores Eelineati siiut).

Fig. 2. D u c t u s e ~ c r e t o r i u s glandnlae sebacene, cnm pili segmento.

F i g . 3. S e g m e n t u m transversum e a palpebra snperiori cum csnali- c u l o lacrimali i n ea sitri.

F i s . 4. S e g m e n t u m transversnni ductus Stenoniani militis 80 anu.

nati.

Fig. 5. S e g m e n t u m trausirersum dnctus Stenoniani hominis jiinicirii.

F i g . 6. Segmentum longitudinale ductus W h n r t o u i a n i . F i g . 7. D u c t u s W i r s u i i g i a n i hominis segmeutum transversum.

F i g . 8. S e g m e n t u m longitndinale dnctiis Lcpnlici Lominis.

F i g . 9. Segmeiitum transversnm ductus hepatici canis.

F i g . 10. S e g m e u t u m transversiim diictus hepatici boiis.

F i g . 11. Spliiticter vesicae fellene i n ductus Cystici parte inferiore.

Fig. 12. S e g m e n t u m transversum vesicae felleae hominis.

Fig. i3. S e g m e u t u m transversum ejus partis ductur clioledoehi, qnae nd duodenum spectat.

- ^8Z -

F i g . 1 4 . Segmentnm longitudinale urcteris hominis.

Fig. 15. F i b r a e m u s ~ l i l 9 3 8 r'f.

in$$%

s t r ~ t o v a i i s deferentis hominis.

Fig. 16. Segmentum longitudinale vabis deferentis Liominia.

Eig. 17. S r g m e n t u m traiisversnm epididypwdis homioia.

(17)