Grundlagen der Optimierung Lineare Optimierung
Dualit¨at
Primales Problem
max c T x
Ax ≤ b (P)
¨aquivalent: (z ∈ )
maxz z − c T x ≤ 0 Ax ≤ b
P z :=
x ∈ n :
− c T A
x ≤
− z b
– 145 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Lemma E.9 (Farkas-Lemma)
Sei A ∈ m × n , b ∈ m . Dann gilt entweder
∃ x ∈ n : Ax ≤ b oder
∃ u ∈ m : u ≥ 0, u T A = 0, u T b < 0.
– 146 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
max{c T x : Ax ≤ b}
= max{z : z − c T x ≤ 0, Ax ≤ b}
= max { z : P z 6 = {}}
≤ min { z : P z = {}}
= min { z : ∃ u ≥ 0, λ ≥ 0 : − λc T + u T A = 0, − λz +u T b < 0 } Wenn L¨osung mit λ = 0 existiert, ist P z = {} ∀ z.
Wenn L¨osung mit λ > 0 existiert:
= min{z : ∃u ≥ 0 : u T A = c T , u T b < z}
= min { u T b : u T A = c T , u ≥ 0 }
– 147 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Resultat: das Maximum von Problem (P) ist kleinergleich als das Minimum von Problem
min u T b u T A = c T u ≥ 0
(D)
(u ∈ m )
(D) heißt das zu (P) geh¨orende duale Problem.
Folgerung E.10
1. (P) ist unbeschr¨ankt = ⇒ (D) ist unzul¨assig.
2. (D) ist unbeschr¨ankt = ⇒ (P) ist unzul¨assig.
Schwache Dualit¨at:
x zul¨assig f¨ur (P), u zul¨assig f¨ur (D). Dann gilt c T x = u T Ax ≤ u T b
– 149 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Satz E.11 (Dualit¨atssatz)
Die beiden linearen Programme (P) und (D) haben optimale L¨osungen mit dem gleichen Zielfunktionswert genau dann, wenn beide zul¨assige L¨osungen haben.
(Beweis mit Farkas-Lemma) Folgerungen:
1. (P) hat endliches Optimum ⇐⇒ (D) hat endliches Optimum, beide haben den gleichen Zielfunktionswert.
2. (P) ist unbeschr¨ankt = ⇒ (D) ist unzul¨assig.
3. (D) ist unbeschr¨ankt = ⇒ (P) ist unzul¨assig.
4. (P) ist unzul¨assig = ⇒ (D) ist unzul¨assig oder unbeschr¨ankt.
5. (D) ist unzul¨assig = ⇒ (P) ist unzul¨assig oder unbeschr¨ankt.
– 150 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Komplementarit¨at
Im Optimum gilt:
1. Primale Zul¨assigkeit: Ax ≤ b 2. Duale Zul¨assigkeit: u T A = c T , u ≥ 0 3. ZF-Werte sind gleich: c T x = u T b
0 = u T b − c T x = u T b − u T Ax = u T (b − Ax) = X m
i=1
u i · (b − Ax) i
Wegen u i ≥ 0 und (b − Ax) i ≥ 0 gilt also:
1. Wenn u i 6 = 0, ist (b − Ax) i = 0.
2. Wenn (b − Ax) i 6 = 0. ist u i = 0.
Dies bezeichnet man mit Komplementarit¨ at.
– 151 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Im Simplex-Algorithmus, Schritt 1:
berechne Dualvariable:
u T := c T A −1 B
Teste, ob
u ≥ 0
= ⇒ duale Zul¨assigkeit + primale Zul¨assigkeit
= ⇒ Optimalit¨at
Wir sind also immer primal zul¨assig und im L¨osungspunkt auch dual
zul¨assig.
Grundlagen der Optimierung Lineare Optimierung
Variante: Starte mit dualer Zul¨assigkeit, iteriere, bis auch primale Zul¨assigkeit erf¨ullt ist.
→ Dualer Simplex-Algorithmus
Anwendung: Re-Optimierung mit Warm-Start, Vermeidung erneuter Phase I
d. h. nach erfolgter Optimierung: modifiziere Problem, optimiere erneut
I zus¨atzliche Variablen: setze zugeh¨orige x-Werte auf 0, bleibt primal zul¨assig → weiter mit primalem Simplex
I zus¨atzliche Nebenbedingungen: setze zugeh¨orige u-Werte auf 0, bleibt dual zul¨assig → weiter mit dualem Simplex (wichtig f¨ur Schnittebenenverfahren)
– 153 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Simplex-Software
Kommerziell:
I CPLEX (ILOG)
I Xpress (Dash)
I . . . Akademisch:
I SoPlex (ZIB Berlin)
I lpsolve
I . . .
– 154 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Lineare ganzzahlige Optimierung
Alle oder einige der Variablen m¨ussen eine zus¨atzliche Ganzzahligkeitsbedingung erf¨ullen, typischerweise
x i ∈ { 0; 1 } oder x i ∈ oder . . . Modellierung von: Anzahlen, Entscheidungen, usw.
Durch die Ganzzahligkeitsbedingung erhalten wir Kombinatorische Optimierungsprobleme.
– 155 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Traveling Salesman Problem (TSP)
gegeben: Graph (V,E) mit Ecken V (St¨adten) und Kanten E ⊂ V × V (Straßen) und Kantengewichten c e (Streckenl¨angen) gesucht: die k¨urzeste Rundreise, d. h. die ge- schlossene Tour mit k¨urzester L¨ange durch alle Knoten
ordne jeder Kante e ∈ E eine 0-1-Variable zu:
x e =
1 Kante e geh¨ort zur Tour 0 sonst
(x: Inzidenzvektor)
Zielfunktion:
min X
e ∈ E
c e x e
Nebenbedingungen:
1. zu jedem Knoten gehen zwei Kanten der Tour X
e ∈δ(v)
x e = 2 ∀ v ∈ V
mit δ(v) := {e ∈ E : ∃v 6= u : e = uv ∨ e = vu}
(Degree Equation)
2. auf geschlossenen Strecken (Kreisen) mit L¨ange < |V| d¨urfen nicht alle Kanten zur Tour geh¨oren
X
e ∈ C
x e ≤ | C | − 1 ∀ Kreise C ⊂ E, | C | < | V | (Subcircle Elimination Constraint)
– 157 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
0-1-LP f¨ur das TSP
min X
e∈E
c e x e
X
e ∈δ(v)
x e = 2 ∀ v ∈ V X
e∈C
x e ≤ | C | − 1 ∀ Kreise C ⊂ E, | C | < | V | x e ∈ { 0; 1 } ∀ e ∈ E
– 158 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Allgemeines Mixed-Integer-LP (MILP)
min c T x Ax ≤ b
x j ganzzahlig, j ∈ J ⊂ { 1, . . . ,n }
!
""
##
$$
%%
&&
''
((
))
*
*+,-./
001
22345
66
77
88
99
::
;;
<<
=
=>?@AB
BCC
D
DEFGHIJKLM
NN
NNOO
PPQ
RRS
TT
TT
UU
UU
VV
VV
WW
WW
XX
XX
YY
YY
Z[\]
^
^_`a
bb
bbcc
defg
hhi
jjkllmm
no
pp
rr
ss
tt
u
uvwxyz
z{{
|}~
¡¡¡
¢¢¢£££
¤¤
¤¤
¤¤
¥¥
¥¥
¥¥
¦¦
¦¦
¦¦§§§
¨¨
¨¨
¨¨©©©
ªª
ªª
««
««
¬¬
¬¬
®®
®®¯¯
°°±±
²²³³
´´
´´µµ
¶¶··
¸¸¸¹¹¹
ººº»»»¼¼½½
¾¾¿¿
ÀÀÁÁ
ÂÂ
ÂÂÃÃ
ÄÄ
ÄÄ
ÄÄ
ÅÅ
ÅÅ
ÅÅ
ÆÆ
ÆÆ
ÇÇ
ÇÇ
ÈÈÉÉ
ÊÊËË
ÌÌ
ÌÌ
ÍÍ
ÍÍ
ÎÎÏÏ
ÐÐÑÑ
ÒÒ
ÒÒ
ÓÓ
ÓÓ
ÔÔ
ÔÔ
ÕÕ
ÕÕ
ÖÖ
ÖÖ
ÖÖ
××
××
××
ØØ
ØØÙÙ
ÚÚ
ÚÚ
ÚÚ
ÛÛ
ÛÛ
ÛÛ
ÜÜÝÝ
ÞÞ
ÞÞ
ÞÞßßß
àààááá
ââ
ââ
ãã
ãã
ää
ääåå
ææçç
èè
èè
éé
éé
êêëë
ìì
ììíí
îî
îî
ïï
ïï
ððññ
òòòóóó
ôôõõ
öö÷÷
øøøùùù
úú
úú
úúûûû
üüüýýý
þþ
þþ
ÿÿ
ÿÿ
!!
""
##
$$
%%&'
(()
**
++
,,
--./
00123
44
44
55
55
67
88
99:
:;;
<<=>?@AB
BCC
DDE
FFGHIJKLM
NN
NNOO
PPQRS
T
TUVWXYZ
Z[[
\\
\\]]
^_`a
bb
ccd
dee
fg
hh
iijk
ll
mm
nn
oo
pp
ppqq
rr
rr
ss
ss
ttu
vv
wwx
xyy
z{|
|}}
~~
¡
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
£££££££££££££££££££££££££
£££££££££££££££££££££££££
£££££££££££££££££££££££££
£££££££££££££££££££££££££
£££££££££££££££££££££££££
£££££££££££££££££££££££££
£££££££££££££££££££££££££
¤¤¤
¤¤¤
¥¥¥
¥¥¥
¦¦
§§
¨¨¨
¨¨¨
©©
©©
ªªª
«««
¬¬¬
®®®¯¯
°°
°°
±±
±±
²²²
²²²
³³
³³
´´´µµ
¶¶¶··
¸¸
¹¹
ºº
»»
¼¼
½½
¾¾
¾¾
¿¿
¿¿
ÀÀÀ
ÀÀÀ
ÁÁÁ
ÁÁÁ
ÂÂ
ÂÂ
ÃÃ
ÃÃ
ÄÄ
ÅÅ
ÆÆÆÇÇ
ÈÈ
ÉÉ
ÊÊÊËË
ÌÌ
ÍÍ
ÎÎÎ
ÏÏÏ
ÐÐÐ
ÑÑÑ
ÒÒ
ÓÓ
ÔÔÔ
ÕÕÕÖÖ
××
ØØ
ÙÙ
ÚÚ
ÚÚ
ÛÛ
ÛÛ
ÜÜ
ÝÝ
ÞÞ
ßß
àààáá
âââ
ããã
äää
ååå
ææ
çç
èèè
ééé
êê
ëë
ìì
íí
îî
ïï
ðð
ññ
òò
óó
ôô
õõ
ööö
÷÷÷
øø
øø
ùù
ùù
úú
ûû
üüü
ýýý
þþ
ÿÿ
!!
""
##
$$$
$$$
%%%
%%%
&&
''
((
))
**
++
,,,--....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
....
////
////
////
////
////
////
////
////
////
////
////
////
////
////
////
////
////
////
////
////
////
////
////
////
////
//// 000
11
22
22
33
33
44
55
66677
88
99
:::
;;
<<<
==
>>>
??
@@
AA
BBB
BBB
CCC
CCC
DDDEE
FF
GG
HHH
II
JJJ
KK
LLLMM
NN
OO
PP
PP
RR
SS
TT
UU
VV
WW
XX
YY
ZZZ[[
\\\
\\\
]]
]]
^^
__
```
aaa
bbb
bbb
ccc
ccc
dd
ee
ff
gg
hh
hh
ii
ii
jj
kk
lllmm
nn
oo
ppp
qqq
rrr
ssstt
uu
vvv
vvv
www
www
xxx
xxx
yyy
yyy
zz
{{
||
}}
~~
¡¡
¢¢
¢¢
££
££
¤¤
¥¥
¦¦¦
§§§
¨¨¨
¨¨¨
©©©
©©©
ªªª
«««¬¬
®®®¯¯
°°°±± ²²²
³³³
´´´
´´´
µµ
µµ
¶¶¶··
¸¸¸¹¹
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
ººººººººººººººº
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»
¼¼½½
¾¾
¾¾¿¿ÀÀÁÁ
ÂÂ
ÂÂ
ÃÃ
ÃÃ
ÄÄ
ÄÄ
ÅÅ
ÅÅ
ÆÆ
ÆÆ
ÇÇ
ÇÇ
ÈÈ
ÈÈÉÉ
ÊÊ
ÊÊ
ÊÊËËË
ÌÌ
ÌÌ
ÌÌ
ÍÍ
ÍÍ
ÍÍÎÎÏÏ
ÐÐ
ÐÐÑÑÒÒÓÓ
ÔÔ
ÔÔÕÕÖÖ××
ØØ
ØØÙÙ
ÚÚ
ÚÚÛÛ
ÜÜ
ÜÜ
ÝÝ
ÝÝÞÞÞßßß
àà
ààááâââããã
ää
ääååææçç
èè
èè
éé
éé
êê
êê
ëë
ëëì
ìí
íî
îîïïï
ðð
ððññòòóóôôôõõõöö÷÷
øø
øøùù
úú
úú
ûû
ûû
üü
üü
ýý
ýýþ
þþÿÿÿ
!!!
""
""
##
##
$$
$$
%%
%%&
&&'''(())
**
**++,,--..//
00
00
11
11
22
22
33
334
44555
66
6677
88
8899::;;<<==
>>
>>
??
??
@@
@@
@@
AA
AA
AA
BBCC
DD
DD
EE
EE
FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF
FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF
FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF
FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF
FFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF
GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG
GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG
GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG
GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG
GGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGGG
HH
HH
II
II
JJ
JJKK
LL
MMNOPQRS
TTU
VV
WWXYZ[
\\]^_
``abcd
de
ef
g
hhi
jj
kklm
nn
oop
pqq
rr
sstu
vv
vvww
xx
yyz{
||
}}~
¡¡
¢£¤¤¥¥¦§
¨¨©
ªª
««
¬¬
®®
¯¯°±
²²
²²
³³
³³
´´
µµ
¶¶¶··
¸¹º»¼½
¾¾¿ÀÀÁÁ
ÂÂÃ
ÄÄÅ
ÆÇ
ÈÈÉÊË
ÌÌÍ
ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ
ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ
ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ
ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ
ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ
ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ
ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ
ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ
ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ
ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ
ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ
ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ
ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ
ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ
ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ
ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ
ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ
ÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎÎ
ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ
ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ
ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ
ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ
ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ
ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ
ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ
ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ
ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ
ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ
ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ
ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ
ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ
ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ
ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ
ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ
ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ
ÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏÏ
ÐÐÑ
ÒÒ
ÓÓ
mit der zul¨assigen Menge
S = {x ∈
Ôn : Ax ≤ b, x j ganzzahlig, j ∈ J ⊂ {1, . . . , n}}
Bemerkung: Wenn man einen Punkt x ∗ hat, der (MILP) l¨ost, gibt es keine Kriterien, mit denen man die Optimalit¨at leicht nachweisen k¨onnte.
Schlimmstenfalls muß man alle zul¨assigen Punkte untersuchen.
→ Exponentielle Laufzeit.
(MILP) ist ein N P -schweres Problem.
– 159 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
L¨osungsstrategien
I Relaxierungen: Vergr¨oßere die zul¨assige Menge.
z. B. lasse die Ganzzahligkeitsbedingungen weg → LP.
I Teilprobleme: Zerlege die zul¨assige Menge.
z. B. links: x i ≤ b x i S c , rechts: x i ≥ b x i S c + 1
I Heuristiken: Finde schnell zul¨assige Punkte.
z. B. Runden, Greedy-Heuristik
Diese Strategien m¨ussen an das konkrete Problem angepasst sein!
Grundlagen der Optimierung Lineare Optimierung
I Relaxierungen liefern lokale untere Schranken:
S ¯ i ⊇ S i = ⇒ min
x∈ ¯ S i
c T x ≤ min
x ∈ S i c T x
I L¨osungen von Teilproblemen liefern globale obere Schranken:
S = S 1 ∪ S 2 = ⇒ min
x∈S i
c T x ≥ min
x∈S c T x
I Zul¨ assige Punkte liefern globale obere Schranken:
¯
x ∈ S = ⇒ c T ¯ x ≥ min
x ∈ S c T x
– 161 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Das Branch-&-Bound-Verfahren
1. Initialisiere die Liste der aktiven Subprobleme mit dem gegebenen Problem (MILP), x ∗ := NULL.
2. Wenn die Liste leer ist, Stop: Problem (MILP) ist gel¨ ost, L¨ osung: x ∗ .
3. Entferne ein Subproblem (SUB) aus der Liste, und arbeite es wie folgt ab.
4. L¨ ose die LP-Relaxierung von (SUB).
5. (SUB) ist unzul¨assig, gehe zu (10).
6. L¨ osung x S ist schlechter als bisher gefundener bester Punkt x ∗ , gehe zu (10).
7. x S ist zul¨assig f¨ ur (MILP), neuer bester Punkt:
x ∗ := x S , gehe zu (10).
8. Wende Heuristik an, um zul¨assigen Punkt x H zu finden. Ist dieser besser als x ∗ : Setze x ∗ := x H . 9. Teile (SUB) in zwei (oder mehr) neue
Subprobleme auf, schreibe diese in die Liste.
10. (SUB) ist abgearbeitet, gehe zu (2).
dominiert durch obere Schranke
ganzzahlige Lösung unzulässig
usw.
PSfrag replacements
xi ≤ bx S i c xi ≥ bx S i c + 1
– 162 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Konvexe H¨ulle
Polyeder: P = { x ∈
Ôn : Ax ≤ b } (Annahme: dim P = n) Zul¨assige Menge von (MILP): S := P ∩
| J |
Die konvexe H¨ulle von S ist die kleinste konvexe Menge, die S enh¨alt.
convS =
x ∈
Ôn : x = X q
i=1
λ i x i , X q
i=1
λ i = 1, λ i ≥ 0, { x 1 , . . . , x q } ist eine beliebige endliche Menge von Punkten aus S
– 163 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Konvexe H¨ulle
!!
!!
!!
""
""
##
##
$$
$$
%%
%%
&&
&&
''
''
(((
(((
(((
)))
)))
)))
***
***
+++
+++
,,,
,,,
--
--
..
..
//
//0
0
00
11
11
22
22
33
33
44
44
55
55
66
66
66
77
77
77
88
88
99
99:
:
::
;;
;;
<<<
<<<
==
==
>>
>>
>>
??
??
??
@@
@@
@@
AA
AA
AA
BB
BB
CC
CC
DDD
DDD
DDD
EE
EE
EE
FFF
FFF
GG
GG
HH
HH
HH
II
II
II
JJJ
JJJ
JJJ
KK
KK
KK
LL
LL
MM
MM
NNN
NNN
OOO
OOO
PPP
PPP
QQQ
QQQ
RRR
RRR
RRR
SS
SS
SS
TTT
TTT
TTT
UU
UU
UU
VV
VV
WW
WW
XX
XX
YY
YY
ZZ
ZZ
[[
[[
\\\
\\\
]]]
]]]
^^
^^
__
__
``
``
aa
aa
bbb
bbb
cc
cc
ddd
ddd
ddd
eee
eee
eee
ff
ff
gg
gg
hhh
hhh
ii
ii
jj
jj
kk
kk
lll
lll
lll
mmm
mmm
mmm
nn
nn
nn
oo
oo
oo
pp
pp
pp
rr
rr
rr
ss
ss
ss
tt
tt
uu
uu
vv
vv
vv
ww
ww
ww
xxx
xxx
yyy
yyy
zz
zz
zz
{{
{{
{{
||
||
}}
}}
~~~
~~~
~~~
¡¡¡¢¢
¢¢
££
££¤¤¤¥¥¥¦¦§
§¨
¨©©ªª«
«¬
¬®®¯
¯°
°±±
²²
²²
³³
³³
´´
´´
µµ
µµ
¶¶
¶¶
··
··
¸¸
¸¸¹¹
ºº
ºº
»»
»»
¼¼
¼¼
¼¼
½½
½½
½½
¾¾
¾¾¿¿
ÀÀ
ÀÀ
ÁÁ
ÁÁÂ
ÂÃÃ
ÄÄ
ÄÄ
ÅÅ
ÅÅ
ÆÆ
ÆÆ
ÇÇ
ÇÇÈÈÉÉÊÊË
ËÌ
ÌÍÍ
ÎÎ
ÎÎ
ÏÏ
ÏÏÐ
ÐÐÑÑÑÒÒÓÓ
ÔÔ
ÔÔ
ÕÕ
ÕÕ
ÖÖ
ÖÖ
ÖÖ×××
ØØ
ØØÙÙ
ÚÚ
ÚÚÛÛ
ÜÜ
ÜÜÝÝ
ÞÞ
ÞÞ
ÞÞßßß
àà
àà
áá
áá
ââ
ââãã
ää
ääåå
ææ
ææ
çç
ççè
èééêêêëëëììíí
îî
îî
ïï
ïïðððñññ
òò
òòóó
ôô
ôô
õõ
õõö
ö÷÷
øø
øøù
ùú
úûû
üü
üü
üüýýý
þþ
þþ
þþ
ÿÿ
ÿÿ
ÿÿ
!!
""
""
##
##
$$
%%
&&
''
((
))
**
**
++
++
,,,
---
..
..
//
//
00
11
222
333
444
444
555
555
666
666
77
77
888
888
999
999
:::
;;;
<<
==
>>
??
@@@AA
BB
BB
CC
CC
DDD
EEE
FFF
GG
HH
II
JJJKK
LLL
MMM
NNN
OOO
PP
RR
SS
TTT
UUU
VVVWW
XX
XX
YY
YY
ZZ
ZZ
[[
[[
\\
\\
]]
]]
^^
^^
__
__
``
aa
bb
cc
dd
ee
ff
ff
gg
gg
hh
hh
ii
ii
jj
jj
kk
kk
ll
mm
nn
oo
ppp
qqq
rr
rr
ss
ss
tt
uu
vvv
vvv
ww
ww
xx
yy
zz
{{
||
}}
~~
~~
¡¡
¡¡ ¢¢¢£££
¤¤¤
¥¥
¦¦
§§
¨¨¨
©©©
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
ªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªªª
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
««««««««««««««««««««««««««
¬¬¬
®®®¯¯
°°
±±
²²
³³
´´
µµ
¶¶
··
¸¸
¹¹
ºº
»»
¼¼¼
½½½
¾¾¾¿¿
ÀÀ
ÁÁ
ÂÂ
ÂÂ
ÃÃ
ÃÃ
ÄÄ
ÅÅ
ÆÆ
ÇÇ
ÈÈÈ
ÉÉÉ
ÊÊ
ËË
ÌÌÌ
ÌÌÌ
ÍÍ
ÍÍ
ÎÎÎ
ÏÏÏ
ÐÐÐÑÑ
ÒÒÒÓÓ
ÔÔ
ÕÕ
ÖÖ
××
ØØØ
ÙÙÙ
ÚÚÚ
ÚÚÚ
ÛÛÛ
ÛÛÛ
ÜÜ
ÜÜ
ÝÝ
ÝÝ
ÞÞÞ
ßßß
àà
áá
ââ
ãã
äää
ååå
æææ
çç
èèè
ééé
êê
êê
ëë
ëë
ìì
ìì
íí
íí
îîî
îîî
ïïï
ïïï
ðð
ðð
ññ
ññ
òò
óó
ôô
õõ
öö
÷÷
øø
ùù
úú
úú
ûû
ûû
üü
ýý
þþ
ÿÿ
!!
""
##
$$
$$
%%
%%
&&&
'''
(((
(((
)))
)))
***
***
+++
+++
,,
--
...
///
000
111
22
33
44
44
55
55
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
66666666
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777
7777777 88
88
99
99
::
::
::;;;
<<
<<
<<
==
==
==
>>??
@@@AAA
BBCC
DD
DD
EE
EE
FFFGGG
HH
HH
II
II
JJ
JJ
KK
KK
LLMM
NN
NNOO
PP
PPQQ
RRSS
TTTUUU
VVVWWW
XXYY
ZZ
ZZ[[
\\
\\
\\
]]
]]
]]
^^
^^
^^___
``aa
bbbccc
ddee
ff
ff
gg
gg
hhii
jjkk
ll
llmm
nn
nnoo
pp
pp
rr
rrss
tt
tt
uu
uu
vv
vv
ww
ww
xxxyyy
zzz{{{
||}}
~~
¡¡
¢¢¢£££
¤¤
¤¤
¥¥
¥¥
¦¦§§
¨¨¨©©©
ªª
ªª
««
««
¬¬
®®¯¯
°°±±
²²
²²³³
´´
´´
µµ
µµ
¶¶
¶¶··
¸¸
¸¸¹¹ ººº»»»¼¼¼½½½¾¾¿¿
ÀÀ
ÀÀ
ÁÁ
ÁÁ
ÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂ
ÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂ
ÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂ
ÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂ
ÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂ
ÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂ
ÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂÂ
ÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃ
ÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃ
ÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃ
ÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃ
ÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃ
ÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃ
ÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃÃ
PSfrag replacements
convS P
Satz E.12
conv S ist ein Polyeder mit Punkten von S als Ecken.
Die komplette Beschreibung von convS erfordert u. U. sehr viele
( ∼ expn) Ungleichungen. Deshalb arbeitet man besser mit
G¨ultige Ungleichungen und Facetten
G¨ ultige Ungleichungen f¨ur convS sind Ungleichungen, f¨ur die gilt:
α T x ≤ β ∀ x ∈ convS
Eine Seitenfl¨ ache von convS der Dimension k wird beschrieben durch eine g¨ultige Ungleichung f¨ur convS, die von genau k + 1 affin unabh¨angigen Punkten aus convS mit Gleichheit erf¨ullt wird.
x 0 , x 1 , . . . , x k affin unabh¨angig
⇐⇒ x 1 − x 0 , . . . , x k − x 0 linear unabh¨angig:
PSfrag replacements
x 0
x 1
x 2
x 1 − x 0
x 2 − x 0
Seitenfl¨achen der Dimension 0 heißen Ecken Seitenfl¨achen der Dimension 1 heißen Kanten . . .
Seitenfl¨achen der Dimension n − 1 heißen Facetten.
– 165 –
Mathematik f¨ ur Informatiker III Grundlagen der Optimierung
Lineare Optimierung
Schnittebenen
(eigentlich Schnitthyperebenen)
!!!
!!!
"""
"""
###
###
$$$
$$$
%%
%%
&&
&&
''
''
((
((
((
))
))
))
**
**
++
++
,,
,,
,,
--
--
--
..
..
//
//
00
00
11
112
2
22
22
33
33
33
444
444
555
555
66
66
77
77
88
88
99
99
::
::
;;
;;
<<<
<<<
==
==
>>>
>>>
>>>
??
??
??
@@
@@
AA
AA
BBB
BBB
CCC
CCC
DD
DD
EE
EE
FFF
FFF
GG
GG
HHH
HHH
II
II
JJJ
JJJ
KKK
KKK
LLL
LLL
MMM
MMM
NN
NN
OO
OOP
P
PP
RR
RR
SS
SS
TTT
TTT
UU
UU
VV
VV
WW
WW
XX
XX
XX
YY
YY
YY
ZZZ
ZZZ
[[[
[[[
\\\
\\\
]]
]]^
^
^^
__
__
```
```
```
aa
aa
aa
bb
bb
cc
cc
ddd
ddd
eee
eee
ff
ff
gg
ggh
h
hh
ii
ii
jj
jj
jj
kk
kk
kk
ll
ll
mm
mm
nn
nn
oo
oo
ppp
ppp
qqq
qqq
rr
rr
rr
ss
ss
ss
tt
tt
tt
uu
uu
uu
vvv
vvv
ww
ww
xx
xx
yy
yy
zz
zz
{{
{{
||
||
||
}}
}}
}}
~~
~~
¡¡¢¢£
£¤
¤¤¥¥¥¦¦§§¨¨©©
ªª
ªª
««
««
¬¬
¬¬
®®
®®
¯¯
¯¯
°°
°°
±±
±±
²²
²²
²²³³³
´´
´´
µµ
µµ
¶¶
¶¶
¶¶···
¸¸
¸¸
¹¹
¹¹ºº»»
¼¼
¼¼½½
¾¾
¾¾
¿¿
¿¿À
ÀÁÁÂÂÃ
ÃÄ
ÄÅÅ
ÆÆ
ÆÆ
ÆÆÇÇÇÈÈÉÉÊÊËË
ÌÌ
ÌÌÍÍ
ÎÎ
ÎÎÏÏ
ÐÐ
ÐÐÑÑ
ÒÒ
ÒÒ
ÓÓ
ÓÓ
ÔÔ
ÔÔ
ÕÕ
ÕÕ
ÖÖ
ÖÖ
××
××
ØØ
ØØÙÙ
ÚÚ
ÚÚ
ÛÛ
ÛÛ
ÜÜ
ÜÜÝÝ
ÞÞ
ÞÞßßàààáááââããääåå
ææ
ææ
ææçççèèééêêëë
ìì
ììííîîïï
ðð
ðð
ðð
ññ
ññ
ññòòòóóó
ôô
ôôõõ
öö
öö
öö÷÷÷
øø
øø
ùù
ùùúúûû
üü
üüýýþþÿÿ
!!
""
##
$$$
%%%
&&
&&
''
''
((
))
***
***
++
++
,,,
---
...//
000
11
22
22
33
33
44
55
66
77
888
999
::
;;
<<<
===
>>>
???
@@
AA
BBB
CC
DD
EE
FFFGG
HH
II
JJ
KK
LLL
MMM
NNN
NNN
OO
OO
PP
RR
SS
TT
UU
VV
WW
XX
YY
ZZ
[[
\\
]]
^^
__
``
aa
bb
cc
dd
ee
ff
gg
hhh
iii
jj
kk
ll
mm
nnn
nnn
ooo
ooo
pp
rr
ss
tt
uu
vv
ww
xx
yy
zz
{{
|||}}
~~~
¡¡¡
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢¢
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
££££££££££££££££££££££££££
¤¤¤¥¥
¦¦¦
§§§
¨¨
¨¨
©©
©©
ªª
««
¬¬
®®
¯¯
°°
±±
²²
²²
³³
³³
´´´
µµµ
¶¶¶
¶¶¶
··
··
¸¸
¹¹
ºº
»»
¼¼
½½
¾¾
¿¿
ÀÀÀÁÁ
ÂÂ
ÃÃ
ÄÄÄ
ÅÅÅ
ÆÆÆ
ÇÇ
ÈÈÈ
ÉÉÉ
ÊÊÊ
ËËË
ÌÌ
ÌÌ
ÍÍ
ÍÍ
ÎÎ
ÏÏ
ÐÐÐ
ÑÑ
ÒÒÒÓÓ
ÔÔ
ÕÕ
ÖÖÖ
×××
ØØ
ÙÙ
ÚÚ
ÛÛ
ÜÜÜÝÝ
ÞÞÞ
ßßß
ààà
ààà
ááá
ááá
ââ
ãã
ää
åå
æææ
ççç
èè
éé
êê
ëë
ìì
íí
îî
ïï
ðð
ðð
ññ
ññ
òò
óó
ôô
õõ
öö
÷÷
øøø
ùùù
úúú
ûûû
üü
ýý
þþ
ÿÿ
!!!
"""
"""
###
###
$$
%%
&&&
''
((())
**
++
,,
--
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
///////
/////// 00
00
11
11
22
2233
44
44
44
55
55
55
6677
8899
:::;;;
<<
<<==
>>??
@@
@@AA
BB
BB
CC
CC
DDEE
FF
FF
FF
GG
GG
GG
HH
HH
II
II
JJKK
LLLMMM
NNOO
PPQQ
RR
RR
SS
SS
TT
TTUU
VV
VVWW
XXYY
ZZZ[[[
\\]]
^^
^^__
``aa
bbcc
dd
ddee
ff
ffgg
hh
hhii
jj
jj
kk
kk
ll
ll
mm
mm
nn
nnoo
ppqq
rrss
ttuu
vvwwxxyy
zz
zz{{
||
||
}}
}}
~~~
¡¡
¢¢
¢¢
¢¢£££
¤¤¥¥
¦¦§§
¨¨©©
ªª
ªª
««
««
¬¬
¬¬
®®¯¯
°°
°°
±±
±± ²²³³´´µµ¶¶¶···
¸¸
¸¸¹¹
ºººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
ºººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
ºººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
ºººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
ºººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
ºººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
ºººººººººººººººººººººººººººººººººººººººº
»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»
»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»»
¼¼
¼¼½½¾¾¾¿¿¿
ÀÀ
ÀÀ
ÁÁ ÁÁÂ
ÂÃÃ ÄÄÄÅÅÅ ÆÆ
ÆÆ
ÇÇ
ÇÇ ÈÈÉÉÊÊ
ÊÊ
ËË ËË
ÌÌÍÍ
ÎÎÎÏÏÏ
ÐÐ
ÐÐÑÑ
ÒÒÓÓ
ÔÔÕÕ
ÖÖÖ×××
ØØØÙÙÙ
ÚÚ
ÚÚÛÛ
ÜÜÜÝÝÝ
ÞÞßß
ààáá
ââ
ââãã
ää
ää
åå åå
ææ
ææ
çç çç
èèéé
êêëë
ìì
ìì
íí íí
îî
îî
îîïïï
ðð
ðð
ððñññ
òòóó
ôôõõ
öö
öö
÷÷
÷÷
øø
øø
øøùùù
úúûû
üü
üü
ýý ýý
þþÿÿ
!!
""##
$$$%%% &&&'''
((
(()) ***+++,,,--- ../
/0
0112233
4455
6677
8899
:::;;;
<<
<<
==
==
>>??
@@AA
BB
BB
CC CC
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE EEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEE
FF
FF
GG GG