DE
DECURSU MISCULORIM UTERI ET VAGINAE IKMIIMS.
—c^tfT) :JJ . A_ :.7>-c—-
DISSERTATIO INAUGURALIS
C O N S E N S II E T A U C T O R I T A T E GRATTOSI MEDICORIM ORDINIS
IN
i H I T E R S I T A T E L I T E R A R H M C A E S A R E A D O R P A T E K § I
AD GflADTJM
R I T E ADHMSCEJiDL-M "N I.OCO r o x s l K T O PHJI.ICE DEFEXDET
'•""^ri
B\ I ( T O U y
I C C R U I T T t l i a . l L I T H 0 6 R 4 P H I C A .
D O K P A T I L I V O X O K I M ,
T Y V I S II V. N H l C t L A A K M A W W I .
MDCCtL.
Iiaec dissertatio, ea conditione, ut simulac typis fuerit excusa, quinquc ejus exempla tradantur collegio ad libros explorandos constittito.
Dor(iati Livon. die I. mens. Dec. a. 1850.
Dr. U i d d e r , ortl. nted. h. t. Decanus.
(L. S.)
0 YT^ V*
wmm H t t M A N : i s s r . M r s
A M I C I S S I T I S M A X I M E D E S E M E R I T I S
OHATO ANIMO
O F F E R T
VCTOtt.
versabatur, nec non de struclura mcmbranae ejus mueosae, de nervis vasisque satis experli sunt; altamen vulgatis autorum descriptionibus de musculorura nteri decursu valde inter se dissentientibus, hanc slructuram slratorum muscularium in utero virgineo et gravido ad cognitionem meliorem proferri oportuit.
Qua de causa, exhortatus ab illustrissimo professore R e i c h e r t , maxime venerando mihi praeceplore, structuram musculorum uteri disquisitionibus nieis objecluni proposui simul- que musculos vaginae, luharum et llgamentorum rotundorum exploravi.
De melhodo, qua scriplores veleres in investigandis his rehus ulehantur, iiiliil in scriplis eorum inveni, qua de causa mihi vcrisimilius apparet, melhodo simplicissima, ea nempe, quae musculos uleri recentis cultro praeparando perlustraverit, eos usos esse.
Quae melhodus musculos cullro praeparandi, quamquam aliis in parlihus muscularibus sufficiens aptissimaque sit, nihil- ominus in perscrulandis musculis uteri adhiberi non posse mihi videtur, quia supcrficies islae, quas seclionibus per substanliam uteri cultro faclis recuperavimus, adspectum semper omnino aequabilem, tantum luminibus vasorum inlerruplum praehebant;
fasciculi enim musculorum diversis in rcgionibus decurrentes oculo non armato in superficie dissccta uleri virginei certe distingui nequeunt, ergo slrala muscularia, in ulero virgineo praeparando reperla, secundum meam opinioncm, tantum arte producla habenda sunt ob tractandi rationem.
An musculi uteri gravidi recentis cultro separari possint,
dijudicare nequeo, quum meis disquisitionibus ne unus quidem
uterus gravidus recens adfuerit; in iis a me exploratis quos jam
per longius temporis spatium in spiritu vini servaverant, musculi cultro praeparari omnino non potuerunt.
In novissimis disquisitionibus de musculis uteri pervesti- gandis tantum apud H u s c h k e ohservalionem inveni, quae
musculos uteri solutione Kali et coctione tractatos clariores reddi posse enarrat. Sed cl. prof. R e i c h e r t hanc meliorem musculos traclandi methodum mihi suppeditavit: uterus recens per nonnullos dies in spiritu vini servatus, lunc aere siecatus, ad varias directiones denique diffinditur; superficiebus dissecando effectis cultro tonsorio segmenta parva, tenuia abscinduntur, quae, postquam nonnulla momenta in acido nitrico 20% jacuerunt,
microscopio, quod centies amplificat, subjiciuntur.
Componenti horum segmentorum multa mihi contigit, ut adspectum totius superficiei uteri persecti assequerer; hic fasci- culi musculorum tam decurrentes quam dissecti visuntur ad directionem longitudinalem, transversalem nec non obliquam, qua ex re situs singulorum uteri stratorum muscularium eviden- tius appareat.
In uteris liberorum et virginum methodus haec sapra descripta facilius quidem perficiehatur, quum segmenta totam parietum crassitudinem trajicientia cultro tonsorio recuperari possent. Gravissima autem erant obstacula conantibus segmentum satis tenue et longum per totam unius tantum uteri gravidi parietis crassitudinem uno cultri tonsorii tractu efficere; qua de causa utrumque uteri gravidi parielem secundum crassitiem in tres diffidi laminas, et segmenta singularum laminarum, corre- spoiidente in loco facta, in unam imaginem composui.
Methodus haec in uteris gravidis adhibita difficilior quidem, opera lamen majore claritate imaginum microscopicarum, qua re ab imaginibus segmentorum uleri virgenei valde differebant, uberius reinunerabatur.
Ejusmodi erat ratio, qua musculi tubarum, ligamentorum rotundoruin uteri et vaginae disquaerebantur.
Demum gratias maximas ago praeceptori carissimo, pro-
fessori cl. B e i c h e r t , qui experientia sua me valde in disquisi-
tionibus meis adjuvit.
Conspeclus hisloricus.
Mndicia contractilitatis ejusque actiomnn in partu satis perspicua, quae in- ductae in uterum manui mcilici, opem parturieuti mulieri ferentis, praeprimis t e m p o r e dolorum, tum expulsione partus nec non placentac s e manifestant, telam contractili- tati idoneam parietibus uterinis inesse affirmare debebant.
Si cl. R e i l i o1) credimus, utero non gravido contractilitatem praeprimis fundo i n e s s c , graviditate quidcm proccdente ex fundo ad os uteri magis magisque propelli, tum demum ad verticcm ejusdem axis contrarium denuo repulsam, in fundo sedem sibi p a r a r e , partum motis contractionibus effici, ponere nobis oporteat.
Hancce contractilitatem modo musculi, modo tela conjunctiva contractilis effi- cere putabantur; s e r i u s quum musculos parietibus vasorum inesse censebant (J. G . W a l t e r )2) partum inprimis contractione vasorum effici contendebant. Alii contra uterum ad partum efficicndum nihil conferre, infantem quidem p e r s e ipsum in lucem veluti repentem proferri, quum primum domicilium in utero non amplius ei sufficeret, contenderunt, tamquam pulli gallinacei ipsi putamen ovi exclusi concidunt.
Opinio autem ista, quae uterum musculis praeditum censet, mox plurimos sibi recupcravit f a u t o r e s , quamquam et recentioribus temporibus non d e e r a n t , qui s e opponerent huic sententiae, u t : B l u m e n b a c h , W e i s e , J. G. W a l t e r etc.
D e musculorum uteri decursu autem sententiae multum inter s e differebant, novissimaeque etiam disquisitiones in perscrutanda eorum natura susceptae tam mul- tas quam varias nobis offerunt o p i n i o n e s , ut nihil fere certi constituere liceat.
1) R e i l nnd A u t e n r i e t h : „Archiv fiir Physiologie." Bd. VII.
2) J. G. W a l t e r : ,,Betrachtungcn iiher die Gehurtstheile des weihlichen Geschlechts."
Plurimi medici, imprimis artem obstetriciam c o l e n t e s , sententiam a priori deductam, partum ex musculorum situ explicari p o s s e , proferunt: Secundum eorum opinionem cnim praecipue fasciculos musculorum longitudinales per fundum et corpus utcri, axi uteri longitudinali parallelos d e c u r r e r e , in collo autem uteri fasciculos musculares circulares seu transversos inveniri; dein fasciculos musculares longitudinales, provecta graviditate magis magisque e x t e n d i , circulares contra musculorum fasciculos, in contractione p e r s e v e r a n t e s , o s uteri praceludere, itaque ne praematurus infans erum- pat satius praecavere; in partu autem, superatis fasciculorum circularium contractio- n i b u s , o s uteri fasciculorum longitudinalium vi a p e n n .
Scriptores aetatis vetustioris qui de anotomia uteri opera edklerunt, nihil c e r t i de musculorum ejus decursu protulerunt. Quum H a l l e r denique primus cer- tiora nobis b a c de r e communicaverit, verba ejus non immerito allaturus sum.
In capite, de fibrarum muscularium uteri ordine tractante, H a l l e r !) Iiaec dixit:
» E g o quidem ter omnino occasionem sum nactus harum fibrarum vidcndarum,
»in nuper semper puerperis, in quibus sunt evidentissimae, planae, pallidae, reticulatae
»et inter s e c o h a e r e n t e s , intervallis interruptae et vasculis. Earum alias vidi a
«fundo uteri v e r s u s ostium internum d e s c e n d e r e , alias transversas uterum ambire,
» e t non r a r o longis innatare, alterneque vicissim ab illis tegi. Aliae inter tubas in
»sede adhaerentis p l a c e n t a e , multorum sibi incubentium stratoruni, t r a n s v e r s a e , et nnonnunquam inordinatae adsunt.«
P o r r o ubi de argumentis physiologicis naturae musculosae uteri oratio flt, H a l l e r haec p r o f e r t :2)
»Nihil notius e s t , quam celerrima illa uteri a partu contractio, qua ex am-
»plissima ovi figura, in pristinam suam formam, et in parvitatem pene virgineam redit,
»ut etiam osculo s u o nativam angustiam reddat; sed ipsa vulnera uteri, etiam amplis- ssimum illud, quod in partu caesareo infligitur, et quod fetum transmisit, ideo minus s h a h e n t periculi, quod uterus continuo contractus pro eadcm portione vulnus dimi-
» n u a t , qua totum uteri corpus s e ipso minus redditur. — Dixi, ut a febre os uteri Bceleritcr diductum et paulo post arctatum fuerit, pattumque saepe arctitudinc sua
» moretur.«
»Etiam circa placentam et circa manum s e constringit, et a partu lochia re-
«tinet. E t vicissim placenta educta fibrae uteri grumos sanguinis et lochia con-
» t r a c t a e expediunt.»
»Denique etiam circa caput evulsi fetus uterus continuo valide se contraxit
» e t in partu circa exeuntem fetum, circa collum, anteque h u m e r o s , etiam funesto
1) H a l l e r , pag- Gi. Elementa physiologiae, Pars VII. Sect. II. Bonnae 1745.
2) I l a l l e r , loc. c. pag. 59.
ncvcntu. In ulcere uteri, cum vitriolum solutum injiceretur, uterus in lapis induruit,
» ejusque ostium se contraxit. Unanimi etiam c o n s e n s u , uterus in doloribus partu-
«rientium ita induratur, ut lapidi non cedat, digitosque et manum obsfetricis et bra-
»chium vehementissime comprimat, ut eorum menibrorum saepe usum tollat, vera-
»que convulsione agitetur.a
Accuratius musculos uteri giavidi Ludovicus C a l z a , artis obstetriciae in uni- versitate literarum P a d u e n s i professor, in disquisitionibus suis de mechanismo gra- viditatis descripsit.; cujus sententias D r . W e i g e l in volumine septimo Archivi Pbysiologiae R e i l i i et A u t e n r i e t h i i nobiscum communicavk.
C a l z a auctore latum musculorum longitudinalium stratum sub peritonaeo parietem uteri anteriorem a d s c e n d e n s , fundum trajicere, in posteriore denique uteri pariete descendere. S u b quo strato musculoso fasciculum musculorum transversum tamquam fasciam latam, quam S a n t o r i n i fundam appellavit, super fundum uteri s e conferre. T u n c duos musculos circulares i n v e n i r i , quorum centris tubarum ostia inesse, quorunique margininibus fines corporis uferi definiri: spatia triangularia, tan- gentibus inter s e musculorum circulis, in pariete anteriore et posteriore uteri for- mata, fibris muscularibus longitudinalibus e x p l e r i , in pariete posteriore fasciam fibrosam ex uno ovario ad nltcrum decurrere. Ouibus sub musculis plura fibrarum strata, directione obliqua procurrentia, interdum annulos formare videri.
In collo primum stratum musculorum transversum a d e s s e , suh quo stratum fibrarum longitudinalium ad os uteri divergentium, aliisque cum fibris a parietibus oblique descendentibus annulos plures formantium positum e s s e ; tunc aliud mnscu- lorum occurere stratum t r a n s v e r s u m , quod iteruni sfratum longitudinale insequatur;
hisce stratis muscularibus externis substantiam fungosam inultis cum cavernis sup- positam, insequens denique musculorum stratum internum tam tenue a d e s s e , ut cavernas quasi velamine tcgat.
. Novissimis tcmporihus Dr. P a p p e n h e i m (in volumine Archivi R o s e r i ct W u n d e r l i c h i tertio) de musculis ulerinis scripsit snb titulo : «Vorliiullgc Mittheilungen iiher den Verlauf der Muskelfasern in der s c h w a n g e m menschlichen Geb:irmutter.«
U t e r u s humanus gravidus, ut ait P a p p e n h e i m , praecipue tribus ex stratis muscu- laribus c o n s t a t : cxterno, mcdio, interno. Ouodque stratum pluribus componitur
strafis, quae id proprium Iiabent, ut tani crassifies fasciculorum muscularium, quam magnitudo macularum fibris decussantibus elTeciarum a u g e a t u r , ab externis interiora v e r s u s in stralo e x t e r n o , in s t r a t o interno contra -ab interioribus exteriora v e r s u s . E x scriptoribus anatomiam corporis humani tractantibus nunc aliquorum opiniones de structura uteri musculosa allaturi, inprimis quae hac de r e cl. F r . U i l d e b r a n d t *)
1) H i l d e h r a n d l : Lehrbuch der Anatomie dcs Menscl:en. Braun.schweig 1S03. Hil. III. p. Col.
dixit breviter r e d d a m u s : Quum quaedam uteri irritabilitas evidentius eluceat, fibras irritabiles s e u carnosas substantiae ejus inesse concludendum nobis putat; r e vera etiam fibras carnosas o b s c u r a s , partim directione longitudinali a fundo ad collum, partim directione transversa decurrentes, partim obliquas retiforme inter s e contextas
in parietibus uteri conspici p o s s e .
CI K r a u s e J) ait parietes uteri crassos praecipue ex fibris muscularibus laevibus c o n s t a r e , ita quidem u t , in superficie parietum tum externa quam interna velut in strata c o a c t a , in mediis parietibus intervalla majora inter se relinquant.
ln fundo uteri fibras praecipue ad directionem t r a n s v e r s a m , in parietibus autem corporis inprimis secundam axin longitudinalem protractas e s s e , in eerviee fibras decurrere c i r c u l a r e s ; sic fibras in interioribus parietum partibus r e t e musculare formare.
Accuratius H u s c h k e2) musculos uteri descripsit. T r e s , inquit, regiones discerni posse in utero v i r g i n e o ; extremam quidem fibris ad diversas directiones
inter s e d e c u r r e n t i b u s , praecipue autem in parte anteriore et posteriore longitudi- nalibus, media in parte autem transversis compositum e s s e .
Regionem musculorum mediam autem in corpore uteri fibras longitudinales, t r a n s v e r s a l e s , obliquas p r a e b e r e , in collo contra praeprimis fasciculos t r a n s v e r s o s . Regionem internam denique fibras vasis sanguiferis reticulatim intertextas nobis offerre.
In utero autem gravido duo fasciculorum muscularium laevium strata, externum fortius, alterum internum tenuius, diagnosci posse, quibus tertium stratum vasculosum interjacere. Stratum externum multis fasciculis fibrarum longitudinalium, ex medio fundo ad medios parietes decurentium formari; sub eodem in ipso fundo, stratuni iibrarum transversalium ex ligamentis uteri rotundis ortum inveni, in corpore fibras o b l i q u a s p r a e v a l e r e ; in collo denique et fibras longitudinales et transversas tenuissimas exsisterc. Stratum interuum ita tenue c s s e , ut cavernas substantiae spougiosac quasi velamine t e g a t ; et quidem circa ostium tubarum utrumque musculum circularem formare, quorum interstitia repleantur fibris in media parietis anterioris posteriorisque
superficie Iongitudinalibus; in collo autem musculos circulares adesse.
Opiniones scriptorum de structura tubarum uteri quoque valde inter s e differunt H a l l e r3) hac de r e haec fecit v e r b a : »Tuba Fallopiana in universum canalis est,
r F. T!>. K r a u s e : Handbuch der menschlichen Anatomie. 2te Auflage. Hannover 1841. \U. I. p. 700.
•>) Samuel Tli- v- S o e m m e r i n g : Vorn Daue des menschlichen Korpers. Bd. V. Umgearueitet v. H u s d i k e . Lpig- ISM. P- 487.
3 ) H a l l e r : 1. c. p. 102.
»ex duobus factus m e m b r a n i s , quarum interna longius p r o c u r r i t , externa brevius
«terminatur. Inter e a s duas membranas aliquid est cellulosi, quod possit eum corpore
»cavernoso comparari. Interna membrana mollis e s t , pulposa et tota lineata, lineis
«tubae longitudinem sequentibus, quae pro musculis aliqui habent.«
Hasce uteri prolongationes, cl. K r a u s e * ) , inqutt, canales e s s e t o r t u o s o s longitudine 3 V i — 4 " , inter laminas ligamenti utcri lati directione transversa pelveos decurrentes, communicationem inter ovaria uterique cavum efficiant. P a r i e t e s tubarum velamento peritonaeali, tunc membrana e x t e r i o r e , d e n s a , forti, valde vasculosa, fibrillis cellulosis, muscularibusque laevibus non t r a n s v e r s e striatis (latitudine
V 1 7 5 — V s r / " ) contexta, denique membrana mucosa formari.
Cl. H u s c h k e2) structuram tubarum compositam e s s e a i t : externa enim lamina peritonacali, tunc membrana musculari, quae in parte sua e x t e r i o r e fibras longitudinales, in parte interiore contra fibras circulares museulares l a e v e s , sine striis transversis, (latitudine V 1 7 . 5 — V 2 5 " ) , denique membrana mucosa ad directionem longitudinalem complicata, epithelio cjiindraceo obtecta, eas conformari censet.
D e substantia ligamentorum uteri rotundorum etiam sententiae variae profe- rendae sunt. E t quidem H a l l e r3) h a e c de eorum natura nobis tradidit: «Natura
»Iigamenti rotundi cellulosa e s t , tamen ut ejus cellulositatis fibrae longitudinem
»sequantur. E a s fibras multi auctores pro musculosis Iiabuerunf, quae per summum
«uterum arcum facerent cum comparibus et uterum in penis occursum detraherent,
»aut a partu in contractione adjuvarent, quod mihi falsum e s s e videtur.«
Cl. K r a u s e4) ligamenta uteri rotunda r e s t e s r u b r a s e s s e contendit, contextas ex fibrillis muscularibus u t e r i , q u a e , ex pariete anteriore uteri o r t a e , sensimque tenuiores f a c t a e , majore telac cellulosae copia inter s e r e c e p t a , in partem pelveos anteriorem et inferiorem decurrunt.
CI. H u s c h k e5) ligamenta uteri rotunda, peritonaeo obducta, fasciculos musculares longitudinales habere censet, qui uterum cuni musculis exfcrnis ahdominis conjungant, vasaque et nervos involvant. O u o s fasciculos museulares ad uterum v e r s u s majore crassitudine e s s e et praecipue in graviditate fortiores e v a d e r e , sic ut ligamentum dimidium fere exaequet digitum.
Variae de structura vaginae opiniones graviores liae s u n t ; scripsit H a l l e r6)
1) K r a u s e 1. c. p. 095.
2) H u s c l i k e I. c. p. 471 3) H a l l e r 1. c. p. 118.
4) K r a u s e 1. c. p. 697.
5) H u s c l i k e I. c. p. 48-2.
6) H a l l e r I. c. p. 73.
de v a g i n a : «Princeps natura vaginae est ex crassa cellulosa stipata et extensili
«tela, crassior eadem, majoribus vasis perreptata, ut aliquid carnosi visa sit habere,
»quod tamen ad plexus venosos pertinet. Eum textum cellulosum pererrant fibrae
»aliquae longitudinem s e q u e n t e s , aliaeque t r a n s v e r s a e , aut c i r c u l a r e s , r o b u s t a e , wnondum satis liquidae constitutae. Certum tamen e s t , contractilem vim in vagina
»residere, quam mas in coitu feminae accepto, facile percipiat et manus etiam obste- wtricis. Anterius sive proprius finem, vagina crassior e s t , ibique fibras carneas
»vidi, circulares.«
Cl. K r a u s e !) parietes vaginae (crassitudine 1 " ' ) valde elasticas membrana cellulosa externa valde densa et forti, stratum planum venarum tortuosarum inter s e communicantium continenti, intimaque membrana mucosa formari contendet.
CI. H u s c h k e2) parietes vaginae (latitudine 1 " ' ) ductiles, attamen fortes et elasticas ait compositos e s s e membranis, ductibus hujusmodi p r o p r i i s ; exteriora va^inae tela cellulosa involvi; tunc stratum vasculosum strato musculoso aliorum ductuum respondens inveniri; sic vaginam in statum erectionis nec non in statum pathologicum (versionis, prolapsus) proferri p o s s e ; intimam vaginae partem membrana mucosa, epithelio plano o b t e c t a , multisque plicis et glandulis praedita, conformari.
Novissimis temporis K o e l l i k e r 3) primus musculos parietibus vaginae inesse contendit, eosque ita descripsit: «Unmittelbar aussen von der Schleimhaut der
«Vagina finde ich eine, besonders wahrend der Schvvangerschaft und bei F r a u e n ,
»die schon geboren haben, entwickelte M u s k e l h a u t , die jedoch auch im jungfiiiu- wlicheu Zustande leicht nachzuweisen ist. Dieselbe beginnt am Scheidengrunde,
«erstreckt sich nach vorne his zu den Vorhofszwiebeln und enthiilt namentlich in
«ihrem vordern Theile ein dichtes Netz von Venen. lhre Elemente sind zum Theil
»der Liinge, vorzuglich aber der O u e r e nach gerichtet und bestehen aus a u s s e r s t
»ziedichen, s e h r langen, fein auslaufenden, wellenformigen Faserzellen, die ziemlich
»leicht sich isoliren lassen. Dieselben messen 0 , 0 4 — 0 , 0 8 ' " in der L i i n g e , 0 , 0 0 1 6 — 0 , 0 0 4/ y / B r e i t e in tler Mitte, die K e r n e 0 , 0 8 — 0 , 1 2 ' " .
1) K r a u s e 1. c. p. 703.
2) H u s c h k e I. c. p. 499.
3) K o l l i k e r : I3eitras;e zur Kenntniss der glatten Muskelfasern- Zeitschrift f. Zoologie von Siebold und Kolliker. I. Ud. p. 74.
CAPUT II.
Observationes microscopicae de dispositione et decursu stratorum muscularium uteri et vaginae.
Argumentum ex quo affatim eluceat, fibras musculares telis uteri et vaginae parietes componentibus reapse i n e s s e , sine remediis artificialibus difficilius dedu- cendum e s t , quod fibrae musculares laeves horum organorum, tela conjunctiva striata, quae praesertim collo permulta adest, involvuntur. JMulto facilius fibrae musculares organicae aliis in organis cognosci p o s s u n t , sic in mcmbrana musculosa canalis intestinalis, quod boc in loco strata multo arctius cohaerentia formant.
Ratio comperta, a doctore P a u l s e n ]) commendata, acido nitrico tractandi fibras musculares ad certiorem earum cognitioncni, hoc in casu quoque probata e s t ; forma quidem propria t o r t u o s a , quam fibrae musculares organicae diuturno acidi nitrici effectui expositae accipere solent, in fibris muscularibus hominis uteri haud apparuit, sed colore magnopere flavo tingebantur, quo clariores conspiciebantur, quam si segnientum substantiae uterinae sola aqua humefactum erat.
Si segmenta uteri vel vaginae per longius temporis spatium viribus acidi nitrici exposila e r a n t , fasciculi musculares dilabi, singulaeque fibrae musculares laeves evidentius apparere s o l e b a n t , propterea quod t e l a , quae singulas fibras musculares in fasciculos jungit, conjunctiva acido nitrico in substantiam nullam certam formam praebentem mutatur.
Singulis fibris niuscularibus, ut nuciei earum apparerent, acidum aceticum exhibebatur.
Consideraturis nobis in proximis pagellis varias superficies, quas in fasci- culis fibrarum muscularium cultro eflecimus, nonnulla de universali eorum in segmentis habitu praemittenda videntur, nulla quod ad singulorum fasciculorum decursum attinet habita rationc.
S i culter fasciculum muscularem secundum axin fibrarum longitudinalem tra- jecit, musculus sub microscopio liniis tenuioribus, margines singularum fibrarum muscularium significantibus, ad longitudinem regulariter striatus videtur. Si contra
1) Fr. P a u l s e n : Diss. inauguralis: Observationes micro -cheniicae circa nonnullas animalium telas.
Dorpati Livonorum 1848.
2
fasciculos m u s c u l a r e s t r a n s v e r s e p e r s e c u e r a m u s , in effeclis hoc modo superficiebus singulae fibrae persectae tamquam corpuscula subrotunda vel angularia a p p a r e b a n t ; s i se^menta haec transversa majore aliquantulo sunt crassitudine, adhibito fortiore p r e s s u in latus convertuntur, quo efficitur ut longas taenias conspectu h a b e a m u s , quarum latitudo par est segmentorum crassitudini, quaeque collocatis arctius inter s e fibrarum muscularium particulis transverse abscissis componuntur. P o s t q u a m seo-mentum musculorum transversum per longius temporis spatium in acido nitrico j a c u i t , ejusque vires connexum inter fibras musculares solverunt, particulae illae fibrarum muscularium diversis directionibus dilabuntur; si vero pressum nimis fortem exhibueris aut comprimendo t r a x e r i s , penicilli parvuli vel fimbriae irregulares exoriri videbantur ; aut perversae istae fibrarum particulae segmentorum transversorum figuras conformare possunt plus minusve regulariter r a d i a t a s , bacillis rctinae tamquam in vorticem dilabentihus persimiles. Saepius quoque fieri potest, ut singulae particulae liunc in modum p r o r s u s dilabantur et continuos interdum curvatim decurrentes fibra- rum tractos formare videantur, q u o s , si fugacius a d s p e x c r i s , fasciculos musculares longitudinales, s t r i a t o s , undulatos facilius habueris.
Si fasciculus muscularis cultro ad directionem plus minusve obliquam diffin- ditur, in scgmentis hoc modo assequutis praetcr superficiem sectionis obliquae etiam striae fibrarum muscularium longitudinalium breves apparent. Segmenta fasciculorum muscularium obliqua a segmentis transversis eo discernuntur, quod in illis striae lon°itudinales et superficies fibrarum oblique dissectarum simul a d s u n t , dum in his tantum superficies fibrarum transverse dissectarum conspiciuntur.
Segmenta fasciculorum muscularium sectione obliqua effecta segmentis trans- v c r s i s pressu fortuito paulisper in latus perversis similia esse p o s s u n t , sed varia fibrarum muscularium longitudo in s e g m e n t o , quod ubique eandem habet crassitiem, discrimen p r a e b e t , quum particulae unius ejusdemque scgmcnti sectioiie obliqua effecti semper longiores sunt, quam particulae prcssu in segmento transverso ortae.
In segmentis etiam obliquis singulae fibrae musculares, vi acidi nitrici magis solutac, c o m p r e s s a e et d i s t r a c t a e , plus minus dilabuntur, et similes, quales in segmentis transversis sub iisdem ccnditionibus exstiterant, praebere solent imagines.
Ouamquam segmenta, ad diversas singulorum fasciculorum muscularium regioncs facta, habitu suo microscopico faoile discernuiitur, tamen difficilc est decursum fasci- culorum museularium in utero ipso ex afcpectu supra descriptorum segmentorum
dislinctius determinare, pracsertim quum culter directionem axis organi longitudinalis aut transversalis rarius tantum p e r s e q m q u e a t , et quum fasciculi m u s c u l a r e s , in utero rccenti aut axi iongitudinali aut transversae paralleli aut ohlique d e c u r r c n t e s , in eodem utero exsiccato partim ex situ norrnah removeantur. Ouibus impedimentis
animo uberius p e r p e n s i s , tamen multa s e g m e n t a , a me e x utero sumpta, adeo in ordine stratorum muscularium consentire, ut obstacula supra dicta, quin disposi- tionem stratorum muscularium, r e i naturam s e q u e n t e m , methodo a nobis exhibita c o g n o v e r i m u s , impedire neutiquam p o t u e r i n t , confitendum mihi denique c e n s e o . Conatus autem investigandae fibrarum obliquarum directionis maximas difficultates praebuit, e t quidem h a c in r e multa adhuc disquisitionibus renovatis indagari p o s s e , lubenter confiteor. U t incertas illas r e s quam maxime s u p e r a r e m , segmenta illa r e p e t e r e non omisi, et rem exegi e o , ut in certis locis segmenta ad directiones diversas f a c e r e m ; praeprimis decursum fibrarum muscularium oblique dissectarum, ubi in segmentis longitudinalibus aut transversis apparehant, sectionibus obliquis per uteri parietes effectis, accuratius determinare conatus sum.
In vagina facilius quam in u t e r o fasciculi musculares substantiae uterinae proprii eorumque segmenta cum musculis vasorum commutari p o s s u n t ; inprimis vasa c o m p r e s s a , quorum margines cultro persecti s u n t , cum segmentis transversis fasci- culorum muscularium confundi queunt, quia vasa acido nitrico tractata colorem musculorum simulant.
Attamen disquisitionibus meis discrimen certum huic rei expertum h a b e o : striae enim musculorum vasorum subtiliores e t magis inter s e propinquae s u n t quam striae museulorum ipsius substantiae uteri et vaginae. Vasa minora facilius distinguenda sunt, quia tamquam tractus angusti, perlucentes, ad speciem arboris s e diffindentes conspiciuntur sine striis transversis.
Tela conjunctiva striata cum fasciculis musculorum permutari n e q u e a t , quum striae regulares e t evidentius distinctae parallelae fibrillis muscularibus effectae, d e s i n t ; et quidem tela conjunctiva massam aequabilem, obscure interdum et i r r e - gulariter striatam praebef, cuju3 color flavus, vi acidi nitrici effectus, multo clarior e s t .
Primum observationcs de musculis uteri virginei et gravidi, tum quae d e musculis vaginae perscrutatus s u m , communicabuntur.
.1. Dc stratorum utcri imisculariuiii dispositiono ct decursu.
In describendis uteri musculis t r e s p a r t e s : fundum, corpus, collum separatim t r a c t a b o ; scquatur tum tubarum, rotundorumque uteri ligamentorum perlustratio.
Ouamquam corpus et fundus u t e r i , praecipue gravidi, cum collo si compa- rantur, sejungi inter s e j u r e n e q u e u n t , tamen eorum strata muscularia ita inter s e discrepant, u t separata utriusque descriptio non immerito liceat.
T u b i s et ligamentis uteri rotuudis praecipue segmenta effeci secundum axia longitudinalem et t r a n s v e r s a l e m ; utraque autem sectione obliqua persecari n e c e s s e non erat. In utero sectiones confeci ad t r e s regiones : sectiones v e r t i c a l e s , axi
2*
longitudinali p a r a l l e l a s , medio in pariete anteriore et p o s t e r i o r e ; sectiones trans- v e r s a l e s axi uteri transversali parallelas p e r totum medium parietem anteriorem e t p o s t e r i o r e m ; quia autem quodque gravius discrimen inter partes laterales et medias se^mentorum transversalium d e e r a t , sectiones verticales, quae partes uteri latcrales trajicercnt, supevfluae videbantur; ubi e x sectionibus longitudinalibus et transversis, fasciculos musculares parietes uteri oblique trajicientes a d e s s e , patebat, sectiones quoque instituebantur obliquae, quae decursum eorum accuratius determinarent.
1. De utcro humano virgineo.
Nonnullas observationes de utero humano non evoluto praemittere constitui, q u a e si salis perscrutatus non s u m , hujusce vitii causam in numero eorum perparvo, q u o s in usum meorum disquisitionum obtinere potui, ponendam e s s e , benevoli l e c t o r e s dijudicent.
Primum uterus infaniis recentis a partu disquirebatur, qui, figuram piriformem uteri evoluti nondum a s s e q u u t u s , speciem cylindri ab antcrioribus ad posteriora v e r s u s compressi p r a e b e b a t , et discrimen intcr corpus ct collum in superficie externa paulisper tantum exhibentis. Longitudo digitum dimidium, latitudo ubi maxima erat quadrantem exaequabat. U t e r u s h i c , pcr longioris tcmporis spatium in spiritu vini. s c r v a t u s , tum in tabula affixus acreque exsiccatus, diminutam oirc- r e b a t magnitudinem ac parictes adeo pellucidos, ut cavum duobus cum sinihus in tubas exeuntibus cognosci posset. Q u o utero sectione verticali in duas partes aequales fisso, a superficie hoc modo eficcta cultro tonsorio scgmenta praescinde- bantur tenuissima, quae pcr aliquod tcmpus acido nitrico tractata, microscopio subjiciebantur.
Imaginibus microscopicis plurium segmentorum cx superficie uteri dissccti siimptorum in unam figuram compositis, simulacrum segnienti, niedium parietem anteriorem posterioremque utcri ad axem ejusdem longitudinalcin trajicientis, efle- c i m u s , quale in figura J) prima tabulae adjectae dolineatum est (fig. 1.).
Ex imagine hujuscc uuperficiei parietes uteri duobus ex partihus conipositos e s s e , c o g n o s c i m u s ; altetu intcrior mcmbrana est ir.ucosa, altcra extcrior musculis componitur. Etratum mcmbraaac muoocae pellucidum, fiavcsccns, striis lougioribus et hrevioribus inierdum r a m o s i c , vaca eorumque s c g m c t t a signiHcanlibas, iutcr- ruptum v i d e t u r ; ctratum muscularo contra, extcriora occupar.s, natura propria
1) A d n o J a t i o : 3%irae tabulae adjerlae IMiograpkicae : .s-ir.es n.feroscopicas &egmentorum non aocuratius red.Iunt, (quod «eri d debuit, spalio nmlio mnjore c;sortuit), w d scl.einalice delineatae sunt, ita ut linea un- mul'a3 lineas, pur.ctum u:.um multa puncia si;;i.,licant; inprimis operam de.li, ut dispositionem variorum stratorum justamque eorum crassitudinis rationem accuratius redderem.
s t r i a t a , si fasciculi muscularis secundum axin lorigitudiiialeni fissi s u n t , v e l , fasciculis muscularibus transverse p e r s e c t i s , adspeefu granuloso aut punctato, distingui potest.
In fundo uteri boc modo fissi ad exteriora v e r s u s t i e s tractus longitndinales undulatos, margini externo, i. e. cavo uteri a v e r s o , parallelos secundum directionem, longitudinalem baud clare et subtiliter striatos conspicimus. Ab bisce tractibus ad interiora versus oculos si convertimus, acervos granorum niaculis storeae, substantia non clare et subtiliter striata formatae et axin uteri longitudinalem s e q u e n t i s , impositos invenimus. Intimam denique utcri partem membrana mucosa supra descripta occupatam habet.
T r a c t u s longitudiuales minus clare striati, margini externo paralleli fundum a pariete anteriore ad posteriorem versus trajicientes, tenues sunt fasciculi musculares longitudinales.
Ouamquam striatio borum tractuum minus clara apparet, tamen tractus illos fasciculos musculares e s s e , contendere mihi liceat, respicienti ad babitum uteri magis evoluti, cujus in loco congruo siniiles fasciculos musculares longitudinales semper inveni. T r a c t u s illi longitudinales vasa baberi n e q u e a n t , quia neque opinio talis cum striis longitudinalibus congruit, neque in boc uteri evoluti parte vasa b o c modo decurrentia r c p e r i u n t u r ; praeterea autem vasa arboralim s e diffindunt neque eandem ubique latitudincm cxaequare p o s s u n t ; lmc accedit ut iu marginibus segmenti tenuioribus s t r i a s tractuum cvidentius discernanms.
S t o r e a , quam substantia format subtiliter s t r i a t a , fasciculis muscularibus longitudinalibus retiforme inter se contcxtis constat, duni acervi granorum maculis s t o r e a e intcrpositi imaginein fasciculoruin muscularium transverse dissectorum oifcrunt;
quae stratorum dispositlo utcris quoque magis evolutis inest.
Corpus Iiujuscc uteri ad cxteriora versus trnctus parallelos e fundo descen- d e n t c s , numero aufem pauciorcs p r a e b e t ; quorum in lafere interiore idcntidem storea s e extendit t e n u i s , striata, cujus maculis grancrum acervi inspersi sunt. Imaginis interpretatio eadem e s t atque in fundo : et quidem in parte exteriore nonnulli cyn- spiciuntur fasciculi musculares longitudinales, parictibu-s paralleli decurrentes ; dum in parte autem interiore fcsciculi muuculares t e n e r i , transverse d i s s e c t i , intertextis fasciculis muscularibus longitudinalibus separantur.
In collo autem substantiae subtilucr ctriatae modo inveni stoream, cujus in m a c u l i s , quae directione sua longitudhaU cuia marginc parietum externo parallelae d e c u r r u n t , angusti granorum acervi inspcrsi suat. E r g o in collo uteri tenues fasci- culos musculares et longitudiuales et t r a n s v e r s a l e s , retiforme inter s e contextos habemus.
U t e r u s puellarum neonatarum igitur componitur: strato fasciculorum muscula- rium longitudinalium cum axi uteri longitudinali parallele decurrente, quod in pariete uteri anteriore incipiens, trajecto fundo, in parietem posteriorem evadit, nec non s u p e m e d e s c e n d e n s , antequam collo excipiatur, paullatim evanescit; sub hoc autem stratu storea adest muscularis, fasciculis muscularibus longitudinalibus et circularibus retiforme inter se contextis, quae praecipue directionem fasciculorum muscularium lougitudinalium sequitur.
P o r r o u t e r u s jmellulae quinque vel sex annorum, longitudine 1 " , latitudine quoad maxima V , methodo supra descripta disquirebatur. Imago microscopica, quam parics hujus uteri tam anterior quam posterior ad lineam medianam p e r s e c t u s nobis offert, figura tabulac altera delineata est (fig. 2 et 3 ) .
In hac quoque figura inprimis duas varias inter s e differentes distinguere possumus substantias quibus uteri parietes componuntur: alteram quidem interiorem niembranam mucosam, alteram exteriorem substantiam muscularem, quas jam supra pluribus explicavi. Striae substantiae muscularis in proposito ultero jam clariores s e praestant.
1n strato musculari fundi hujusce uteri sex tractus subtiliter s t r i a t o s , margini parallele d e c u r r e n t e s , quorum inferiores niinore sunt latitudine , nec non foramina noniiulla rotunda, angustis Iimitibus determinata, et tractibus his interposita con- spicimus; tunc interiora v e r s u s angustam substantiae dense striatae s t o r e a m , cujus in maculis acervi granorum impositi s u n t , iuvenimus. T r a c t u s illi dense striati fasciculos musculares ad directionem fibrarum longitudinalem dissectos significant;
foramina illis interposita rotunda vasa t r a n s v e r s e persecta h a b c a n t u r ; storea denique fasciculis formatur muscularibus longitudinalibus eodem modo inter s e conjunctis, quibus fasciculi musculares circulares interjacent.
Corpus hujus uteri exteriora versus tractus longitudinales, margini parallele productos, eorum in latere interiore stoream cum maculis longitudinalibus, acervis granoruin impletis, adjaccntem nobis offert. E r g o in substantia corporis musculari primuin nonnullos fasciculos musculares longitudinales, tamquam prolongationes faseiculorum muscularium longitudinalium fundi exteriorum, marginibus externis parallele decurrentes h a b e m u s : dum fasciculi musculares longitudinaies fundi inte-
riores in corpus descendentes, ibique inter fasciculos musculares circulares ( f i g . 2 ) , acervis granorum explieatos, s e diffindunt et retiforme contexunt. Ouam fascicu- lorum muscularium dispositionem segmenta etiam corporis t r a n s v e r s a , in figura tcrtia delineata, plane confirmant.
(n cervice hujus uteri exteriora v e r s u s tractum dense ac parallele striatum, secun- dum maro-ines decurrentem, tum substantiae illae striatae stoream, cujus in maculis acervi
granorum impositi sunt, conspicimus. Conspecta ita explicare d e b e m u s : in parte exteriore colli fasciculus muscularis longitudinalis inde a corpore iu cervieem descendit, tum fasci- culi musculares longitudinales et transversales retiforme inter se contexti, insequuntur.
Si totum hunc uterum consideramus, hic quoque in parte ejus exteriore stratum fasciculorum muscularium longitudinalium, qui in pariete anteriore incipientcs. fundo trajecto, in parietem posteriorem procedunt, invenimus. Ouod stratuni fasciculorum muscularium longitudinalium in fundo valde c r a s s u m , ita ut totani ferc fundi crassi- tiem exaequat, dum interiora v e r s u s tantum storea nngusta fnscieulorum muscu- larium longitudinalium et circularium a c c e d i t ; in corpore autem ejusdem uteri stratum istud fasciculorum muscularium longitudinalium, tenuius ubi evasit, storea fibrarum longitudinalium et circularium, interiora v e r s u s posita, quoad crassi- tiem superatur. In collo vero stratum fasciculorum muscularium longiludinalium tenuissimum est et interiora v e r s u s r e t e fibrarum muscularium longitudinalium et transversalium ad axin longitudinalem protractum insequitur.
Superficies sectione transversa per tubam hujus uteri recuperata, quani figura 4 offert, exteriora v c r s u s telam flavesccntem, irregulariter striatam, nec non inse- quentes t r e s tractus fibrarum undulatos, cavum canalis acervis cellularum epithe- lialium impletum circumdantes, mieroscopii opc disquirentibus praebet. Tela haec externa telam conjunctivam, tractus orbiculatim cannlein circumdantes fasciculos m u s c u l a r e s , maculae hic et illic dispersae vasa perseeta significant.
Jam consideratis uteris non cvolutis ad pervestigandum uterum vrrghtis ilno- deviginti annos natac nunc transeamus. U t e r u s liie, qui ad latitudineiii I V 4 " , crassitiem % " e x a e q u a b a t , methodo supra indicata praeparatus et in duas p a r t e s aequales cultro d i s s e c t u s ; superficiei artificialis imaginem, ex simulacris seginen- torum singulorum microscopii ope perlustratorum conipositam, figura tab. quinta (fig. 5) nobis ostendit. Ibidem quoque parietes uteri duabus partibus inter se discrcpantibus formari videmus, quarum altera quidem membrana m u c o s a , interiora occupat, dum altera c r a s s i o r , substantia muscularis, exteriora tenet.
In exterioribus substantiae fundi muscularis stratum ad longitudinem striatum, 0 , 4 ' " latum, margini segmenti cxterno paralleliter decurrens conspicimus; insequitur tum ad interiora v e r s u s stratum acervis granuloruni conipositum, eandemque praebet latitudinem atque illud, fibrarum denique longitudinalium s t o r e a , cnjus maeulas angustas granorum acervi explent, latitudine 1 ' " , se nobis offert. Keti huic ab interioribus stratum adjacet granulosum, quod in vcrticc fundi quidcm latitudinem 1 ' "
exaequat, inde ad parietes v e r s u s tenuius factum denique e v a n e s e i t : deinde stratum fibrarum Jongitudinalium, latitudine 0 , 2 ' " , usque ad parictes productum visitur; tum rete fibrarum longitudinalium conspicimus, cujus maculae acervis granorum impletae
s u n t , latitudine 1 ' " , quodquc stratum fibrarum longitudinalium, V " latum, inse- q u i t u r ; postremo denique stratum ejusdem latitudinis, cumulis punctorum majorum adhaerentibus cum particulis fibrarum compositum, apparet.
P e r m a g n a stratorum diversorum in fundo multitudo dispositionem musculorum varias directiones sequi indicat, et quidem primum stratum fasciculorum muscularium tenuiuui, margine superficiei cultro dissectae parallele decurrentium, h a b e m u s , quod in pariete anteriore incipit, fundo trajecto, in parietem posteriorem descendit. T u m rete fasciculorum muscularium longitudinalium, ab interioribus posteriora v e r s u s p e r funduni provectum ejusque in maculis fasciculos musculares ab altero fundi latere ad alterum decurrentes impositos conspicimus; deinde stratum inveniinus fibrarum muscu- lariiim altero a latere ad alterum fundum trajicientium, cui stratum fibrarum muscu- larium, fundum ab anterioribus ad posteriora v e r s u s percurrentium, suppositum est, quacque ambo strata ad corpus finiuntur; tum iterum storea fasciculorum muscu-
\arium longitudinalium, ab iuterioribus posteriora v e r s u s fundum trajicit, dum maculac ejus fasciculis muscularibus altero ab latere fundi ad alterum p e r v a d u n t u r ; subinde nonnulli fasciculi musculares Iongitudinales ab interioribus posteriora v e r s u s fundum transgrcssi inveniuntur; postrcmum denique nonnulli fasciculi musculares paullisper inodo ohliqui, ita ut eandem fere atque axis uteri transversa teneant directionem, a nobis conspiciuntur.
Ouam fasciculorum muscularium dispositionem superficies etiam corporis sectione transversa effecta, in (igura tahulae sexta delineata, plane confirmat.
Conspicienti imaginem superficiei corporis bujusce uteri ad lineam medianam dissecii primum, aeque atque in fundo, stratum tractuum ad longitudinem striatorum, latitudine 0 , 5 " ' , axi corporis longitudinali parallele dccurrens apparet; tum stratum granulorum, ejusdem latitudinis visitur, cui interiora versus storea cum maculis lon- gitudinalibus, quibus acervi granorum impositi sunt, latitudine 1 " ' , suceedit; demum iterum stoream fibrarum longitudinalium, cujus maculae majoribns punctis cum par- ticulis fibrarum abscissis cohaerentibus, impletae s u n t , animadvertimus.
Ouam corporis imaginem ita explicare debemus: corpus exteriora v e r s u s strato fasciculorum muscularium axi longitudinali parallelo circumdatur; sub eo stratum fasciculorum muscularium circularium se extendit; tum fasciculorum muscularium lon- gitudinalium s t o r e a m , cujus in maculis fasciculi musculares circulares decurrunt, conspicinius. Ouum autem imago supcrficiei corporis transverse persecti, in figura septima deposita, hoc loco simulacrum persimile praebeat, praeter quod, dum fasci- culi musculares longitudinalcs t r a n s v e r s e dissecti s u n t , fasciculi musculares trans- versales hic ad longitudinem striati apparent et retiformc cum maculis t r a n s v e r s i s , quibus singuli fasciculi s t o r e a e , fasciculis enim muscularibus longitudinalibus formatae,
impositae sunt, sc eoiitexunt — coneludcre deliemus: lioc in s t r a t o d u a , se vieissim trajicientia formari retia niuscularia, quorum altcrum fasciculis longitudinnlibus, alte- rum fasciculis circularibus inter se eontextis efficitur. Demum interiora v e r s u s fasciculorum musculariiim tenerorum sloream invenimus, eujus in intervaliis latis fasciculi muscularcs obliqui, eandem fere atque axis transversa directioncm t e n e n t e s decurrunt.
In cerviee bujusdem uteri exteriora versus stratum granulorum eonspicimus, tum- sforcam nbrariim locgittidinaliuii» eum maeulis longis, qiiibus granorum aceivi ad interiora v e r s u s majorem erassitudiiicin exaequanles, inspersi sunt.: ergo cervix exteriora versus slralum fasciculorum ciuscularmiu eircularium babet, eui interiora v e r s u s relia fasciculorum inuscularlum Ioiigitudinnliimi et eireularium vicissim scse.
trajicientia insequun(i;r. Ounin fasciculomn imiseulaiiiitn disposilioncni superlicies etiam colli (ransvcrse dissccfn, in (iguia labiilne oclava delineata, plane confinnat.
Imago microscopica segnienli fubarum biijusce titeri, seclione (ransversa elfeeti jii ligura tabulae nona (lig. V) dclineala esl: cavum eanalis trilnis vel quatuor tractibus ad axin longitudinalem strialis circiiindalum videinus, eiii in exteriora vcrsus substantia irregulariter strialn, fiavescens adjacet. Oua cx iniagine pariefes tubarum (ela eon- juncliva, interiora versiis autcin strnto laseieuloruni niusculariuni circularium eonsfare concludimtis.
Superfieien» ligninenti rotr.ndi liiijus uteri , sectione axin longitudiualem ejus sub augulo recto Irajieieiile eliednm, ligura tabulae tlecinia nobis o.Tert. Media iu
ligura dtia permagna puiieta parvis granorum acervis circumdala eonspicinius: utraque (puncta et acervi) subsfantia irregulariter slriaia, Maveseeute involvuntur. Ptineta illa dua vel maeiilae obseurae vasa persecta niajora, accrvi granorum auteni faseiculi musculares lcnues transverse dissecti babeantur, nee non tela conjuuctiva inter s e eonjunguntur. Krgo ligamenliiin rolutulum uteri tantum fnseieulos mtisculares, cuin
;ixi longitudinali ejus parallele decurreiites continere videtur.
Kx observationibus sujtra dicfis fiiuilun», eorpus et coiliim u.eri virginei ];arlim quidem in dispositione stratoruni niusculariiim consenlirc elucct, atfamen liiscrimiua efiam praepriniis diverso numero slraloruni singularimi pnrtium explicanda adesse, nemo gnarus neget. Vt uscriinina bace inelius perspicianius, in contemplauda fasci- eulorum inuseulariiim dispositione, quam superlicies eultro efleefa (lig. o) nobis red- dit, non singula ad direetiones varias decurrentin e o n s i d e r a r e , sed pluria strata fasciculorum niuscularium nd diversas regiones decurrentia iu ununi coinplecti, magis idoneum mibi videlur. Oiium in duetibus niusculosis eorporis fasciculos ad directio- neni transversam et longifudinaleni decurrentes pro uno strato musculari liabcre soleamus, in duobtis strafis vieinis in ununi eonjugeiulis numerum stratorum tmiseu-
larium minorem reddere ilaque dispositionem stratorum muscularium uteri brcvi in conspectu ponere, in pervestigando utero etiam non immerito liceat. Krgo stratum fasciculorum muscularium longitudinalium nec non aliud stratum fasciculorum muscu- lariuni circularium, quod interiora v e r s u s insequifur, tamquam stratum unum niuscu- lare considerabimus: a u t , ubi stratum fasciculorum loiigitudinaliiim stratum fasci- crilorum muscularium oblique decurrentiuin interiora versus insequittir, aut, ubi fasciculi musculares longitudinales et circulares retiformc inter sc contexti sunt, taniquarn
de uno tantum strato musculari loquemur.
Ouo facfo in fuudo utcri virginei quinque tantum strata muscularia discerni- inus: primum stratuin (fig. 5, a) straturis mcris fasciculorum muscularium loin-itiuli- nalium et tran.sversalium componitur: stratuni alteruin (b) rotc niusculare fibrarum longitudinaiiuiu et transversalium, in quo fibrae longifudinales praevalent, intuenti p r a e b e t ; deinde stratuin tertiuin (c), paullulo c r a s s i u s , straturis fibrarum transvcr- salium externarum et fibrariim longitudinalium intcrnarum coniposituiii, repcritur; tum stratum quartum (d), eandeni latitudinem exaequans, reli musculari fasciculorum lon- gitudinaliiim et transversalium conformatuin apparet: posfremo denique stratuni quiiitum (e) stratura fascicnlorum longitudinalium cxteriore et fasciculis obliquis, paullulo ab axi transversa divergentibus, muscularibus composifuui invenimus.
Faseiciili longiludiiiales, in singulis stratis eommemorali, alfcro in pariete in- cipientes, fundo trajecto, in altcrum parietem docurrunt; fasciculi transversales in vertice fundi altero ab latere in allerum decurrentes reapsc directionem transvcrsam t e n e n t , duiii in pariete ejus anteriore ct posteriore cognominc fibraruin circularium
aptius afliciuiifur.
Si in corpore etiam straturas duas vicinas, quaruni fasciculi direcfionem di- versam teneiif, in ununi stratum musculare complecfimur. tiia rursus in eodem strafa discernere possumus ifa sfrafum exterius (fig. ix f.) sfrafura fasciculorum longitudi- naliiim, quilius denuo inferiora versus fasciculi circnlares adjacent, formatum discer- nitur. Deinde rete musculare (g) fasciculorum tenuium, ad directionem longitudinalem et transversam procurrenfiiim et inter se retiformc contextorum apparet. Denique etiani stratuin intimum (b) rete nobis olTert musculare fasciculis muscularibus longi- tudiualibus tcnuioribns et fasciculis obliquis paullo crassioribus, directionem uferi transversain paene aequantibiis conformatum.
Supcrficics cervicis extcrna fascicuiis muscularibus circularibus, in straturam (i) anjrustani compressis circumdatur: quos intcriora versus permagnuni insequitur r e t e musculare ( k ) cujus fibrae longitudinales praevalent, duin fibrae transversalcs in fasciculos teiiucs. sed longiores compressae sunf.
Hisce ex obscrvntionibus evidenfius elucet, fundum duobus stratis vnlidiorem essc quam corpus, et in cervice tantum unuiii stratum et dimidium, stratura fibrarum circularium externa forniatuin adesse. E r g o numerum stratorum ex fundo, p e r corpus, ad cervicem v e r s u s niinorem fieri elucet.
Adspectu quideni imnginis scbeinnticae omnium partium uteri ad lineam media- nain perseetaruni obiter coniputare possumus, quo modo mimerus stratorum ex fundo in collum v e r s u s dimiiiuatur. Stratum fundi museulare (c) in corpore ejusdem uteri non reperimus ; stratis fundi museularibus (b et d) stratuni corporis niusculare noit separatum (g) respondere vidctur : postrcmum denique in cervice stratuin musculare fundi et corporis externuiii in solani straturum fibraruni inuscularium cireulariunt eoactum e s s e vidctur, et strata muscularia corporis ( g et b ) in strato musculari cervicis ampliore (k) reperire possumus*
Contcmplaturis nobis denique uterum totiim baec dispositio stratorum muscu- lariuni ejus ita nobis se obtulit. Extreinas partcs stratum fibrarum niuscularium longitudinalium ct circularium, quarum illae ad collum evanescunt, occupat. Deineeps rete muscularc librarum longitudinalium et circularium inter s e eontextnrum a d e s t , q u o d , simplex in cervice incipiens, in eorpore in duas partes in fundo nutem in t r e s partes se diflindit. Partium liujusce retis in corpore sitarum intcrior fascieulis mnjoribus oblique eireularibus et Iongitudinalibus exeellit; partium eontra trium in funtlo positarum intinia eo praccipue, quod fibrae intcriores obliquae a fibris e x t e - rioribus longitudinalibus disceilunt, quo adspectus retiformis evanescit, insignitur, diim reliquac duae partes retis muscularis intcrposito s t r a t o , fibris transversis e t longitudinalibus paucioribus forniato, quod in ccleris uteri partibus reperiri n e q u i t , altera nb altera sejuiiguntur.
Cbieuiiquc de iibris longitudinalibus aut nd rete imisculare peitinentibiis, aut inere provectis loquuti suimis, decursuin eorum n pariete anteriore incipientem, trajeeto fundo, in pariefem posterioi ein se conf.inuare statuere debuinms.
Fibrae corporis circulares aut fransversalcs uterum scniper atl axin ejus trans- versam tleeurrentes eircumdant. Fibrae obliquae, aut direetionem libraruni longi- tudinalium aut transvcrsnlium paene e x a e q u a n t e s , ad rete niusculare pertinent aut in verficc fundi axin ejus transversani s e q u e n t e s decurrunt.
Comparanti mibi uteruni virgiueum eum minus evolutis, quaufum ex disqui- sitionibus eorum perpaucis a nie institutis, dijudicari licet, strata fibrarum eircn- larium posteriorc tantum tempore exoriri videntur, quia in uteris non evolufis modo libras longitudinales rctiaque muscularia in adspectum nostrum se contuleiunt.
3 *
II. De utero homhiis yravUlo.
Ouum uterum gravidum recentem in disquisitionum usum non obtinerem, musculos ejus cultro praeparando perscrutari non potui. Attamen uteri jain per longioris temporis spatium in spiritu vini servati, metbodo supra descripta disquisiti s u b microscopio imagines valde clares nobis offerebanf.
P r a e p r i m i s nteriis feminae brevi post partuni mortuae microscopio a mcmet subjectus e s t , ejusque auxilio perliistratus liabitu suo ciiin utcris gravidis serius disquisitis valde consentiebat; quidam autem uterus ex gravidilalis mense septimo parietihus suis multo tennioribus adeo a ceteris differebat u t , nulla magnitudinis ratione exbibita, musculortim ordinc provectiis uteruni virgineum sine ullo dubio
•euin habueris.
U t e i u s feminae. quae modo pcjiera-, longitudinem 3/ i ' , latiliidineni W, scilicet in fundo, exaequabat ; parietes fuiuli maximacque corporis parfis crassitiem 1 " , in collo autcm tantuin V.;" habebant. Kodem modo alque eolli parietes niinus cras- s i o r e s erant cuin utero non gravido comjiarali, collum ad longitudiiiem etiani nbn ita extensuiii conspicitur, ut jam corpus et fundns, qunc p a r l e s , ciim collo si com- paranlur, valde differiuit, quum graviditate elfecla uteri ampliludo in iis praccipue sedem collocare videatur.
Segmenta cullro tonsorio ex superiicic sectionis uterum in duas parles aequales diffindentis sumpta, scheinatice in figura 1 1 composita sunt. luspicienti lianc figuram membrana uleri mucosa cum strato niusculari valde nmplificnto comparala valde minuta apparet, uisi in collo, ubi largior facta est.
Fiindus cxferiora versus sfratuni (crassiiuiline :V i " ) nobis juaebef fascicu- lorum museularium longitudiiialium, valde tenuiorum, qui iiiaigini externo non paralleli d e c u r r u n t , sed angulo acufo cuni eodeni conlingunt. Insequilur slralum fascicu-
lormu muscularium crassiorum, transverse dissecloriim (crassifudiue 1'•>'"). Subinde stratum (crassitudine fasciculor uni iiniscularium iongitudinalium, quos inajor telae ccllulosae copia iu tractus dividit, deinceps stratum musculoi iun transverse dis- s e c t o r u m , 1'/•>'" c r a s s u m , discerninius. Tum demum strafum, I V 2 " crassum, fasciciiloruui muscularium longitudinalium, ad corpus versus tenuius facfum dcnique evanescens conspicitur. Kxinde stratum, ;V i " ' c r a s s u m , fascieulorum muscularium i r a n s v c r s e persectoruni, ad corpus v e r s u s angustius factuin ac denique e v a n e s c e n s reperitur. Inde s t r a t u m , 3/ 4 ' " c r a s s u m , fasciculorum musculorum Iongitudinalium, tum demum s t r a t u n i , Vn'" c r a s s u m , fibrarum muscularium oblique p e r s e c t a r u m , direclionem transvcrsam paene sequentium, discernimus. P o s t r e m o denique rete librarum longitudinalium muscularc, Vl-i'" crassum, cujus in maculis fibrae muscu- lares t r a n s v e r s e dissectae impositac sunt, conspicirnus.
F i b r a c , quas figura labulae il nobis in fmido nd Iongiuidineni ileeurrentes ostcndit, ex pnriete anteriore, fundo tiajeeto. in pariefoni posteriorem se convei tunf, duni fibrae t r a n s v e r s e disseetae in vertice fundi altero ab iatere in alterum se pro- diicunt, iu parietibus fundi aufcm eireulares tiunf.
Corpus bujusce nteri exfcriora versus stratum . : !; " ' crassunt faseiculorum lnusciilariuin longitudinaliiim tenuiuin, snb nngiilo aeufo eiini marginibiis exferioribns eonvcnientium, nobis praebet. Insequitur sfratum, 2 ' " crassum, fasciculorum niuscu- larium fransverse disseeforuni, qui forliores, rolundati vel adjncentibus fasciculis prcmentibus lmiltanguli, multaquc tcla eonjuiictivn conjtiiicti s u n t , tum sfratum, 2 "
e r a s s u m , fasciciiloruin miiseularium longituilinalium, majore felae coniiincfivac eopia inter se juncforum, eonspieimus. Deindc sfratiuu, 2 " erassum, fascieuloruni muscu- larium (ransverse dissoctoi uin, postremo deuiqtie rete nmscttlare fasciculorum lon- gitudinalium, <>'" erassiim, eiijus in maculis fasciculi museulorum fransverse dis- scctonun angnsti impositi siinl , sc nobis ollcrunt.
1 ii corpore etiant fasciculi museulares loiigitudinaies axi loiigiiudinali parallcli deciirrunt, duni omnes faseienli transverse dissecfi corpus orbiculafim eircumdanl.
Exteriora eolli strattiin, crassum, fascieuloriiin musculariiim transverse disscelorum, iu angusfos tracltis coaclorum oceupnf, duui rele fasciculorum Io.ngi- ludinaliiim , 2 " ' rrassum , cnjns in maculis fasciculi iniisculares trans\ erse dissecli imposifi s u n l , interiora versus insequitur.
Segmenta transvcrsa, singulis (ribus uJeri partibus exsumpta, iu figuris 6. 7. «1 deliueata, olferunt iniagines fasciculorum inuscularinm dispositionis, quae e\ segmenlis longitudinalibus borum partiuni ordini faseiculorum inusculariiim jani sat cognito ae- curatius rcspondcl. I biqiie in segmentis longitudinalibus fascieuli imisculorum lon- gitudinales apparent, in seginenlis frausversis fasciculi musctilares transverse persccti videntur; c confrario fasciculi musculares franserve pcrscefi seginciiforuni longitu- dinalium iu scgniento transverso fasciculos longitudiiiales se nobis pracbenf.
Fasciculi obliquc decurrcutes in utroqtie segmenfo, (am Iransversali quani longifu- dinali, oblique dissecti apparent. Hele museulare fibrarnm longitudinalium cuni in- terpositis fibris transverse d i s s e c t i s , in segmenfo transverso quoque rcfe museulare praebef, eo tantum discrimine, ut fibrae trnnsverse dissecfne segnienti longitudinalis boc loco rete effieinnt. eujus in niaculis fibrae longiludiiialcs segnienfi longitudinalis transverse dissectae conspieiuntur.
Segmentum tubarum bujusce uferi t r a n s v e r s u m , in fignra adjeetae fabulae 1 2 delincatum, t r e s fasciculos muscularcs circa eavum eanalis d e c u r r e n t e s , substantia, quae telam conjunctivam significat, irregulariter striata involutos nobis offert.
In segmento ligamentorunt uteri rotundorum transverso, quod figura tabulae 2 3
//. De utcro hominis tjraviilo.
Ouuni uterum gravidum recentem in disquisitionum usuni non obtinerem, musculos ejus cultro praeparando perscrutari non pofui. Attamen uteri jam per longioris teniporis spatium in spiritu vini servati, mctliodo supra descripta disqnisiti s u b microscopio imagines valde clares nohis oflerehant.
P i a e p r i m i s iiterus feminae hrevi post partuin mortuac microscopio a memet subjectus e s t , ejusipie auxilio perlustratus habitu suo cuin uteris giavidis serius disquisitis valde consentiehat: quidani autein uterus ex graviditatis mense septiino parietihus suis nnilto tenniorihus adeo a ecteris diilerebat u t , niilla magnitudinis ratione exhihita, musculoruni ordine provectus utcruni virgineum sine ullo duhio cmii hahueris.
Utei us feininae. quae modo p e p e r a ' , longitudinem 3/ . i/, latUudineni \-i', scilicel iii fundo, e x i c q u a h a t : parietes fuudi maximaeque corporis partis crassiliem t " , in collo autcm lantuni V.;" hahehant. Eodem modo alque colli parietes niinus cras- s i o r e s erant eum ufero non gravido comparali, colluni ad longitudinem eliam nbn ita extensum conspicifur, ut jani corpus et fundiis, qune p a r l e s , cum collo si com- paranlur, valde dillerunf. quum gravidilale elfecla uleri amplitudo in iis praecipue scdem collocare videalur.
Seginenla cultro tonsoiio ex superiicie scciionis ufcrum iu duas partes aequales diflindentis sumpta, scheniatice in figiira 1 1 composita sunt. Iuspieienti hanc figuram memhraua uteri mucosa eum strato musculari valdc amplilicato comparafa valde minuta apparet, nisi in collo, ubi largior facta est.
Fundiis exferiora versus sfratum (crassimdine ; ?/i " ) nobis praehel lascicu- lorum musculariiim longitudinalium, valde tenuiorum, qui margini externo non paralleli decurruiit, sed angnlo acufo cum eodeni coiitingiint. Insequilur slralum fascicu- lorum musculariiim crassioruni, transverse dissecforuni (crassifudine ' • ) ' " ) . Subinde stratum (crassiludine l\-i"') faseiculorum muscnlariuni loiigiiudinalium, quos major telac cellulosac copia in tractus dividit, deinceps stratuin musculoiuin fiansverse dis- s e c t o r u m , l l v " c r a s s u m , discernimus. Tum demum strafum, I V 2 " crassuni, fasciculoruui niuscularium longitudinalium , ad corpus versus fenuius faclum dcnique evanescens conspicitur. Exinde stratuai, c r a s s u m , fasciculorum musculariuni t r a n s v c r s c persectoiuni, ad corpus v e r s u s angustius factum ac denique evanescens leperitur. Indc strr.tum, 3 ,4/" c r a s s u m , fasciculorum musculorum longitudinalium, tum demum s t r a t u m , V12'" c r a s s u m , fibrarum nmscularium oblique p e r s e c t a r u m , direcfionem transversam paene sequentium, discernimus. P o s t r e m o denique r e t e librarum longifudinalium muscularc, Vh'" crassum, cujus in maculis fibrae muscu- l a r e s t r a n s v e r s c disseclae impositae sunt, conspicimus.
ostcndit, ex pnriete anteriore, fundo irajecto, in parieteni posteriorem se convei tunf, (luin fibrae transverse disseetae in vertiee fundi altero a!> latere iu alteruin se pro- dtieunt, in parietibus fundi auteni eireulares finnt.
Corpus bujusee uteri oxferiora versus s t r a l u m . : ! < erassum fasciculorum inuseiilariuni longifudinalium tenuium, sub nr.gulo aeuto ci;ni ninrginibiis exterioribns eonvenientiuin, nobis praebet. Inscqiiilur slralum. 2 ' " erassum, faseieulorum museu- lariuni transverse disseetoruni, ijui fortiores, lofuudati vel adjaeentibus faseieulis preiiientibus nmllanguli, multaipie te!a coiijunctiva eonjuneti s u n t , tiiin stratum, 2 ' "
e r a s s u m , faseieulortiiii museularium longitudiiialium, inajore telae coniunciivae eopia iuter se juniioruni, eonspieimus. Deiude slraiiim. 2 " erassuni, fnsciculnrum museu- lariuiii transverse disseetorum, postremo deuitpie rete nmsculare faseieulorum lon- giludinaliuiri, .*>'" c r a s s n m , eujus iu inaeulis faseienli imiseulorum transveise dis- seelorum angnsli impositi sunt , so nobis olleninl.
In eorpore eliani fascicuii museulares longituilinales ;ixi longiiudinali parallcli decurrunt, diini omnes fascieuli transverse dissccli corpus orbieulatim eirciimdanl.
Exteriora eolli straliim, crassuni, fascieiilorum musculariiim transverse disscctorum, in angusfos traclus coaclorum occupat, duiii rcle fasciculorum longi- ludinalitini, 2 ' " crassum , cnjus in maculis fascieuli niusculares fransverse dissccli impositi stint, interiora versus insequitur.
Segnienta transversa, singulis tribus nteri partibus exsumpta, in figuris 6. 7. «>
deliueata, oirerunt. imngiiies faseieulorum muscularium disposifionis, quae e\ segnicnlis loiigitudinalibtis borum paiiiuni ordini faseiculonim miiscularium jam saf cognito ae- euratius respondel. I niquc in segmeutis longifudinalibns fascieuii niusciilorum Ion- giludinales apparenf, in segmenfis fransversis fascicnli miiseulnres fransverse persecti videntur; e eontrario faseieuli niuscularcs franserve perseeti scgmentoruni longitu- dinalium in scgmenfo transverso fasciculos longitudinaics se nobis praebent.
Fasciculi oblique deeurreiifes in ufroque segincnto, (ain (rmisversali quani longidi- dinnli, oblique dissccfi apparent. Kefe musctilare fibrarum Iongitudinaliuin cuni in- terpositis fibris transverse dissectis, in segmenlo transverso qitoque rete museulare praebet, eo tantuni discriniine, ut fibrae Iransverse dissectne segmenti longitudinalis lioc loco rete efficianl. eujus in niaculis fibrae longifudinales segnienti longitudinalis transverse dissectne conspiciuntur.
Segmcntum tubarum liujtiscc uteri t r a n s v e r s u n i , in figura adjeclae tabulac 1 2 delineatum, t r e s fasciculos musculares circa eavum canalis d e c u r r e n t e s , substantia, quae telam conjunctivam significat, irregulariter striata involutos nobis offert.
In segmento ligamentoruni uteri rotundorum t r a n s v e r s o , quod figura tabulae 2 5
nobis explicat, nuiltos fasciculos nuiscularcs, tela conjiinctiva involutos conspicinms.
lilem segincntum t r a n s v e r s u m , per 2 4 lioras viribus aeidi nitrici expositum, tuin microscopio subjectuni et noniiiliil p r e s s u i n , particulas fasciculorum niuscularium transverse (lissectorum in latus perversas uobis p r a e b e t , quales figura tabulae ailjectae 2 4 explicat. Ergo ligaiiientuin rotiindum tantuin fasciculis componitur muscularibus, axi ejus longitudinali parallele decurrentibus, qui vasa nonnulla nervos- ([tie inchidunt; quod segmeiitis longitudinalibus confirmalur.
Ex observationibus de musculis uteri gravidi, supra dictis, e l u c e t : corpus funduin et collum in dispositionc fasciculorum muscularium partim quidem consen- tire, attamen discrimina etiam numero diverso sfratorum muscularium, cuique parti appartinentiiiin, effeeta adesse ; quae ut eo nielius discernantur, singula musculorum strata in segincnto longitudiuali apparentium hiuis inter se, utique in utcro virgineo ad imminuendam observationiim copiam factum e s t , in stratum unuin coactis, hoc inodo etiam hic disquirere, niaxinie idoneuin milii videtur.
Ouorum stratorum, ex duobus straturis modo supra discripto conipositoriini, quinque in fundo utcri discernere p o s s u n i u s : primuin exteriora v e r s u s stratum
(i\iX. 1 1 . a.) fibris longitiidiiialibiis et transversis coiilormatuni ; ttim etiam stratum (b)
librarum longitudinaliiini et transversaliiim, cujus fibrae longitudiuales straturam niulto crassioreni formant, quani in strato anteriore ( a ) , cuique nonnulli fasciculi muscu- lares transversi impositi sunt. Deinde stratum (c) fibris longitudinalibus et trans- versis aeque compositum, ad corpus versus e v a n e s c c n s , ncc non stratum ( d ) ex (ibris lona;itudinaliI)us et obliquis constans, ad corpus uteri versus evanesccns, inse- ([tiitur. P o s t r e m o denique sfratuni ( e ) , rcti fasciculorum muscularium longitudi- nalium et transversorum conforinatuni, se nobis offert.
Eodem modo in musculis corporis tria strata composita distinguere p o s s u m u s : stratum cxternum ( a ) e duobus constat straturis ([uarum alfera . libras nmsculares longitudinales continens, cum altera libris transversis composita si coinparatur, valde tcnius apparet et ad collum vcrsus paullatim cvanescit: stratum medium (b) fihris formatur longitudinalihus et transvcrsis, in straturarum formam ejusdein crassitudinis coactis: stratum intimuiii (h) rete fasciculorum longifudinaliiim, paucioribus fasciculis fiansversis-praeditum nobis obviam fert.
In collo modo stratum musculare unum et dimidium discernimus: stratum hoc dimidiiiin (a) stratura angusta fibraruni circularium constat, illud contra interiora ver- s u s positum (k), rete est muscularc fasciculorum longitudinalium et transversalium.
Fuiidum diiobus stratis quam corpus validiorem esse, in collo autem unum tantum et diinidium stratum conspici, numerum ergo stratorum muscularium ex fundo per corpus in collum v e r s u s diminui, ex disquisitionihus meis hucusque notatis, affatim clwcet.
