D E S A N G U I N I S A R T E R I O S I M O T U E T A C T I O N E A R T E -
R I A R U M I N C O R P O R E H U M A N O .
D I S S E R T A T I O I N A U G U R A L I S
QUAM,
C O N S E N T l E N T E AMPLISSIMO M E D I C O R U M O R D I N E
UNIVERSITATE CAESAREA LITERARUM DORPATENSI,
PHO GRADU
D O C T O R I S M E D I C I N A E
I , E G ; T I M E O B T I N E N D O H . L . Q . O.
tilU . M E N S . A U G U S T I M D C C C X X I ,
PUBLICS DEf&NDBT
A U C T O R ,
E R N E S T U S J O A N N E S G U i L . P E Z O L D ,
E H J T O N U » .
D O R P A T I L I V O N O R U M ,
EX OFFICINA ACADEMICA J. C . S C H U N M A N N L M D C C C X X I .
I m p f i m a t u r ,
ea tnmen conditione, »t, simulac typis excusa fuetit liaecce dissertatio, septem ekemptaria collegio, cui librorum cen- sura commissa est, tradantnr.
Dorpati Livonor. Calend. Sextil. M D C C C X X I .
Dr. L u r t o v i c . E m i l . C i c h o r i u s , i. Decani.
i h i r o i t u & i
Ubicunque jarh altius evehitur anirrialium vita, plenius ab ipsis sensa et supra vegetabihum, zoophytorum et ihfusoriorum vitae terminos egrediens, ibi circulationem quoque sanguinis, tanquam vitae tesseram, conspicimus; cum f o r - tius et celerius circumactus, sanguis exaltatio- nem, segnius contra atque cunctatius decurrens, deminutionem illius mortemque significet.
Quanti igiturmomentisit ratio sanguinis, rerum- que omnium ad circuitum ejus facientium ha- benda, ab omnibus, qui corporis humani stru- cturae artique medendi studeant, extra omnem dubitationem positum est. „Sanguis humor vi- ,,talis est, quo nullum animal perfectum caret,
„et in quo vita et corporis nostri robur conti- .,netur: quo effuso, omnis corporis et animae
„operatio cessat; quapropter utique, ut ejus in-
4
„do?em plenius atque exaclius eognoscamus,
„opus est. Sanguinis et humorum in cir-
„culum abiens motus divinum profectoinventum
„est, quo non datur ad rem medicam itlustran-
„dam pracstantius, sine cujus cognitione nihil
„in arte salutari agi, vel explicari potest." *) Jam antiquiori tempore investigationes huc spectantes factas esse invenimus, easque innu- meras, cum maximum inde se capturos esse fru- ctum medici sperarent. Haud exigua medicinae h o c m o d o contigcrunt incrementa; multa ta- men adhuc restabant disquirenda, ut ex multis controversiis, magnisque, quibus obnoxia adhuc est fiaec doctrina, tenebris, intelligitur. — Qui- bus adductus diligentius huic rei disquirendae vacar^e visum est, lucem quaerenti, et eo quidem ConsiHo, \it ea deinde dissertationis meae ihau*
guralis themati exarando inserviret. Consilii' mei persequendi difficultatemhaud quidem igno- r o , nec quantum habeam, quod omnem jactatio- nis et arrogantiae speciem fugiam. A t T u d L . B .
confulo benevoIentiA atqueindulgentiA, quam ut mihi, tironi, denegare nolis, ea, qua par est, observantia enixe rogo. Itaque ad ipsum pro- positum persequendum me accingo.
*) F r d r c Hofftnanni opera omnia physico -medica. Ge- nevae 17'iS- T o m , I . L i b . I . S e c t I . Cap. V .
5
S e c t i o prima.
Animadversiones historicae in superiorum tempqrum doctrinam a nobis i/lustrandam,
I. T e m p u s a n t e H i p p o c r a t e m . Medici- na Aegyptiorum nimis rudis et veluti puerilis artis prae se ferebat speciem, quam unde anato- mia <:x illa quemcunque fructum capere posset.
Mortuornm perunctio et pollinctura eorum, ipsa ejusmodi erat, ut fidem hujus effati sane non infringeret. Ex Aegypto ars medeudi, non- dum exculta in Graeciam primum migravit, ubi post bellum Trojanum, in Damoeiis tllia, prima venaesectio a Padalirio facta est, quae tamen sine auatomicd arteriarum et venarum cognitio- ne instituia esse videtur. Quam neque apud ipsos Asclepiadas — Padalirii posteros, qui Coum et Cnidum abierant — deprehenderis centum aunis post, licet et illi a nonnullis pro artis anatomicae satis peritis liabiti fuerint, et Democrims —• Abderites — animalia disse- cavetit.
II. H i p p o c r a t e s ( 40 0 ante ^lir. nat.).
Scienlia anatomlca hujus praestantis&imi, maxi-
6
membranae elastieae vi vit.ili, et in statu san*
et morboso, effectd pulsum liabuit. Athenaeus, Cilix, autem in pulsu definiendo transitum etiam caloris, cordi et arteriis proprii assumsit,
V . C l a u d i u s G a l e n u s , P e r g a m e n u » (160 p. Chrst. n,) ex hepate venas, arterias e corde originem d u c e r e4) , venas et arteries sen-
«u carere ' ) , n o n m i n u s , quam cor ipsum, ut- pote quod nervorum omnino sit expers6) , exi- stimabat. Idem tamen venarum et arteriarum anastomoses bene noyit 7) . In libro autem de utilitate pulsiis — continuae relationis inter re- spirationem et pulsum interceclentis facit men- tionem. Ipso judice ut arteriis vis contracrio- nis, ita cordi vitalis inesr, Pulsu in morbis di- ligentius observato varietates ejus 27 discerne- bat. Deinde vero per aliquod tcmpus anaio- miae et physiologiae exeolendae quasi torpo- rem, magnamque Galeni imitatoruni catervam oonspicias.
VI. S e c u l o demum d c c i m o q u a r t o vantt et supcrstitiosd opinione de sauc.iirnte ca- daveruin humanorum abjectii, Mandiuius de Luzzi, anno i 5 i 5 Boloniae duobus femiqarum
4) P e usu part. L i b , X V . pag. 534.
5) lbi.1. L i b . X V I . pap. 548.
6 ) Ibid. L i b . V . pag. 424-
7) D e faculr. nat. L i b . III. pag. 1 t i .
9 cadaveribus publice dissectis, corporjs humani descriptionem primus edidit.
VII, Ditior etiam observationum ad angio- Iogiam pertinentiura seculum XVI™»"" erat, Nam ad h o c usque tempus venae vasorum prae-
«tantissimae aestimatae sunt. His adjuvantibus nutritionem iieri; in ipsis sanguinem currere et decurrere, prouti alicubi irritamenta adfuerint;
inspirando inprimis sanguinem vasis inferri, ex- spirando autem ad c o r retro manare, credeba^
tur. Valvularum in magnis vasorum truncis obviarum investigationibus diligentius factis, earumque utilitate magis perpensa, verae de sanguinis circuitu doctrinae propius adduce- bantnr. H o c l o c o inprimis Berengarius et SyW vius, Etienne, Vesalius, Cannoni (1547) e t F a - bricius (i574) digni sunt commemoratu. Vesa- lius enim et, post cum, Michaelis Servetus im- penetrabile septum cordis esse docuerunt, unde prima parvi circuitiis inventi prodibant vestigia.
— In pulmonibus sanguinem, spiritu vitali, ex aere atmosphaericq assumto, augeri putabant.
Sex annis post, de parvo illo circuitu denuo Columbus disserit; mox fusior AndreaeCaesalpi- nii Aretini, de transitu sanguinis per pulmones in lucem prodiit tractatus, at de sanguinis ex*
sudatione per cordis septum verba facit » ) , Pri-
g) Cantlpin, quawt, ptripattt. 1588. Lib, V. C.4. p»fi.528.
iO
t
mus ille, venas inter finem et ligaturam appli»
catam tumescentes observans magnum circuitum ipsum jam cognovisse videtur: „Qua autem ra-
•„tione fiat alimenti attractio et nutritio in plan»
„tis consideremus. Nam in animalibua videmus ,,alimenta per venas duci ad c o r , tanquam ad ,,officinam caloris insiti, et adepto inibi ultima
„perfectione per arterias in universum corpus
„distribui, agente spiritu, qui~e* eodem alimen- .,to in eorde gignitun'» s)
VIII. A b H a r v e o , u a q u e ad H a l l e » r u m . Hac in periodo sanguinis circulatio, res, inter anatomicos et physiologicos, maximi sane momenti, a celeberrimo Anglo, Harveo, est de»
tecta, Jam An. 1619 docuit circulationem san- guinis, quam doctrinam A n . 1628 in scriptis ty- pis excusis publici juri» fecit, Primum ad c o r - dis agitationem impulsum, illo ipso quidem t e - ste, sanguis irruens priebet: pulsandi vis autem non sita est in solisarteriarum membranis, quum in ossiiicatis truncorum inembranis, ramuli pul- sare p e r g a n t1 0) . Pulmonibus ab arterii aspera
dilatatis aer in cor non transit. V e n a e inter compressionem et externum corporis cjrcuitum intumescunt; a r t e r i a e autem inter cor et liga- turam. Ergo i l l a e sanguinem ad cor ducunt,
g) Caetalpin. de plantii. 1583- L i b . I. Cap. 2. pag, 3.
\JQ) Barv. extrciUt. ariat. P . i « c u n d a . . p . 131,
* I
»
li a e oorde per totum corpus djspertiuntur, Nonnulli anatomiae periti illius tempc-ria viri mox Harveo assenserunt, sicut Werner Rolfink k et Renstus Cartesius, qui circulantis in .corde
•anguinis causam, vim ejus expandentem esse, eodemque m o d o arteriarum pulsus effici judica- bat. Anno 1640 et jn Batayis Joannes Walaeus, Rogerus Drake, Henricus Regius, etHermannus Conring exstitenmt hujus doctrinae fautores,
*rr Sed multi, etiam novae doctrinae adversarii
•ssurgebant, defensoresque Galeni, ex quorum numero, praeter Casparum Hofimann et Joan, nem Vesling, Caecilium Falium, medicum V e * netum* nominare «ufficiat, qui insolitum fora-, minis ovalis hiatum in cadaverequodamanimad-r versum, naturae consentaneam esse judicabat.
Cuiopinioni accessit Petrus Gassendi. — Anno 1645 js demumHarvei adversarius exstitit, quern solum refutatione dignum putabat, JoannesRio- lanus. — Numerus Harvei admiratorum auctus est, in Italis doctnnani illius anno 1651 defendit
k Joapnes TruIIius; Joannes Pecquet arreriaruin contractidni propulsi sanguinis causam inesse demonstravit. Geotgius Ent, medicus Londi- nensis, pulsum definieusi arteiiae, imjuit, ne«
revera insystole »ua evacuantur, nec in di.-isiole replentur, $ed cum totuin systeiua artoriosum continuo expletum sit, pulsus nihil est aliud, ac
12
tremulus et undulatus cordis motus, ad minimos usque arteriarum ramulos continuatus 1 *)• D e doctrina- Harveand MarcellusvMaIpighi, profes-
sor Bbnoniensis, optime est meritus, qui mi- 4 croscopii usu adjutus, anno 1661 sanguinem in
minimis vasis circulantem animadvertit, animad- versum monstravit, vero arteriarum in venas transitu simul illustrato * * ) . Alexander Mauro- cordatus, anno 1664, pulmonum diligentior o b - servator, magis perspicuam, quam quae hucus- que innotuerat, sanguinis in illis circuitus ex- hibuit descriptionem. Jacobus Sachs van L e - wenheirnb moti sanguinis causam c e r e b r o , et aeris spiritibus, nescio quibus, tribuit1*). Hen»
ricus Meibomius, anno i66'8 denionstravit, in- ternam arteriarum membranam non formare valvulas, neque, quod alii adhuc credebant, in acutissimis quidem angulis arteriarum A n - no i66g Richardi Lowerii tractatu» de corde in lucem prodiit, qui, Cartesii opinione de causA sanguinis in corde moti refutatd, vim cordis a nervorum influxu deducebat. GuilielmusCole,
11) Ent. o p p . Ifisr. pag. 29.
12) MarrelliMalpigbi E p . de pulmonibus, in ejus o p e r i b . Londini 15S6. pag. 136 — 1 4 | .
13) Sachs von Lswenheimb. oceaims tnacro*microscosm.
Vraiislav. 1664- P»P- 3 t -
ii") Meibnrn. dissert. de molu sanguini» naturali et prae- teruaturali. Helmsi. i66S.
J3 rnedicus Bristoliensis, contra priorem opinio- nem demonstravit truncorum arteriarnm cordi proximarum diametros multum ab omnibus va^
morum diameiris superari j e t , si sy$tema arte- riosum coni formam habere cencesseris, qd cnr spectare illius acumen. — Jacobus Wepfer, vi- res noxias venenorum disquirens, sangninem non nisi accidontalem, nec proximam c o m m o - tus cordis causam esse contendit * ' ) . Joan.
Alplir. Borelli primus sanguinis circulatiouem ex legibus statices et hydraulices illustraturus, vim cordis 180,000 pondo aequalem invenitl6) . Antonius van Leewenhoek, bonis adjutus mi-' croscopiis, Bnno 1690, ad certiorem etiam, quam Malpighi habuit> persuasionem adductus est de arteriarum transitu in venas. In minoribus va-i sis sanguinem lenrius agitatum, simulque non- nunquam retro in illis sese moventem conspe- xit " ) • Raimundu» Vieussens sanguinem prae- cipuam arteriarum motafum causam esse puta- v i t1 8) . Joan. Baft. Gastaldy dissecato nervo intercostali, octavoque pari nervorum in ani- mali vivente pulsationem cordis adhuc animad-
15) Joan. Jacob. Wepferi hisloria cicutae aquatica*.
Lugil. Balavorum. 1733. Cap. 13. pag, 277 — 278- id) Borelli de rootu animal. Cap. 4. pag. g5.
17) Leewenhoek. arcana nat. detect. Ep.55. p . 162— 165%
18) VieuM. novtim vasorum jystema. Amitel. 1705- pag. "112. • •
»4-
vertens, hufus actionem a nefvis nfinime pen- dere censuit. Dltimo deniqut loco A l b e r t i ab H a l l e r ^ maximi suae aetatis medici s?t na- turae interpretis* mentio quoque fuerit fscien- da, ut cujus auctoritas circa docttinam de niotu cordis sangninisque circuitu maximi fuit m o - menti. Quamquam Josias Weitbrecht,' profes- sor Petropolitanus* experimentis quidem^ c o r - dis vim non sufficefe ad sanguinis fnutum, pef niinima vasa explicandum, iisque propriam rjuandam attribuendam esse contractilitatem, jam antea decuerat; et Senacius I S >) etiam, in tractatu, jure laudando^ d e c o f d i s m o t u , re*
jectis omnibus computationibu» staticisj de ejus vi a quibusdam institutis, circulationem illam arteriarutn vi adjuvari monuit, quA enim, nimis adaucta, sanguinem ad cor retro agi * * ) , . persuasus tametf, spirittis vitale» palmarias c o m - rnoti cordis esse causas* At verae ejus pulsa- tionis causfle Hallerus exstitit investigator. An-, no i75i.doctrina de irritabilitate in vulgus p r o - ducta, rnotum cordis et vasorum *l) inde est interpretatus. Cor enim omnium corporis par-
19) Comment, »cad' Petropoliti Vo]< V I . p . 276. V o l . I H , p. 320. V o l . V I I I . p . 339-
20) Senac. traite du coeur. 1749. V o l . II. p . 160.200.2a4 21) HaDer. Experimenta de motu c o r d u a stimulo nato.
,762, in o p p . min. V o l . 1. p.60 - 6 2 . — Ejusdem liberde partib. ienti«ntib. «tirritabilib. p . 421 — 485.
tium maxime irritabilem esse satis gnarus, illius vim ex organisaiione fibrarura muscularium deduxit.
Er opinionis ejus de propulsione sanguinis arteriosi et recemiorum quorumdam auctorum sementiarum iuira mentioiiem faciemu».
S e c t i o s e c u n d a .
Animadversiones anatomicae.
N e c mei consilii, nec hujus loci est, fusio^
rem anatomicam arteriarum earumque ramo- rum, vel cordis nervorumque cuin illis conjun- ctorum exhibere descriptionem. Ad has qui- dem quod attinet res, ad opera anatomen di-, sertius tractantia ablegatos velim lectores. A t - tamen adihema no^trura proximeqtiaespectanr, haud erunt praetereunda, ad quae enucleanda nos jam accingimus.
Sanguis non unica vitae conditio est, sed.
haec ex respiratione etiam pendet; qua omuiao haesitante pulsationes circulantissanguinisipsae desinurrt, non amplius reviviscent.es. Sangui- nemigirurtum venosum,pulmonibus affluenrem, tum arteriosum, imle in corpu^redundanteni,
i6
1) Albin. antfot, fcad, Ui, IV, No. VIII.
discernimas* Ambo vasofiim ampla genera in unum a corde junguntur, quod tanquam utrius- que ceritrum, ad utrumqne pertinens, et ambo- rum naturam altiori gfadu exprimens comparet, Natura tamen arteriosa insignior praevalet in
c o r d e ; ut quod cum arteriis proxime sit ccm»
junctum, et consenteneum; in illis cordis veluti exemplar cognoscere conabimur certeque cog*
nituri. Quum hoc loco motus sanguinis arteriosi nobis sit illustrandus, primum contemplemur, et terno quidem numero comprehendendas,
Membranas arteriarutnt
i. T u n i c a c e l l u l a r i s , extrerna, quae solutiori textura cellulosa circumdatur, et a den- siori, in pressam et reslstentem membranam coacta, formatur j ablatis reliquis arteriarum membranis, qtoas ambit e t sustentat, tubulata remanet.
a. T u n i c a f i b r o s a •* c a r n e a * ) , infrt illam, primo l o c o commemoratam, sita, nerrosa est, densa, duriuscula, solida, ex rubro fiavea- cens, ex orbicularibus, vel potius obiiqnioribus fibris cohaerentibus et annulos quasi formanti- bus consistens. Densissima est tunicarum arte- riarum, quae etiamsi inde a truncis arteriarum
ad rumos dekisitate decrescat, tamen in minori- bus arteriis illa, pro ratione rriajorum, crassior, passim magis rubens et quasi irritabilior appa- ret. A reliquis, verisque musculorutri fibris rriajori elastidtate, duritie, fragilitate et planitie discernitur; hinc taritus circa illam inter artis peritos dissensus. Bichat * ) membranis fibrosis eam adnumerat, qui defensurus suum adsertum monet: p r i m o , eam tum dilatabilitate muscu- lofum carere, tum etiam mollitie et tractabilita- te fibrarum musculaf ium; d e i n d e ligatura ar- terias constririgente tunicam illam dissecari, quod tamen in intestinis observari non licet;
t u m vero arterias nullis irritamentis nec c h e - micis, nee meChanicis, contrahi posse; nec d e - n i q u e nervos ullo rriddo eds afficere, conten- dit. A d haec autem respondere possis: in his membranis absque dubio substantiam muscula- rem minus excultairv quidem apparere, — i d e o - que naturam illarurii quibusdam in rebus q u o d - ammodo variari, — quam etiamsi in arteriis ma- joribus, cordi propius sitis non oculis exhibere possimus, tamen in minoribus arteriarum rami- ftcationibus cogndris ' ) ; in testudine denique
2) Traite dei raembrane» en general et de diverses mem- branes en particulier, parXav.Bicbat.aParis. a n . V I I I . 3) John Hunter'» S?«fud>e ubtt ba*Slut. 8lu* bcmCnali'
fdjett fiberf. p, D . jrKberUUett. Setpj. 1797. k ' G . a » 2
atque crocodilo sclerope musculorum fibras di- stincte d i s c e r n i4) . Irritamenta vero ad arterias applicata utique contractiones efficiunt; quas Thomson s) sale ammoniaco arteriae cuidam applicato statim observabat, pariteriu arteriis niinoribus acu irritatis; applicato autem natro muriatico, notabilem.dilatationem animadvertit.
Ejusmodi etiam contractiones observatas esse, sale ammoniaco» acido nitrico, acido sulphuri- co vel scintilla electrica applicatis, ab aliis scriptoribus commemoratum legimus * ) . Meram autem hanc esse corrugationem, ut Bichat exi- stimat, nullo modo asserere possis, ut quae, ma- teriis iis adhibitis, post mortem quidem inve- niamus, insignem vero differentiam interutrum- que statum cognoscas. D e arteriarum verp c o n - tractjone, Galvanismo adhibito, plane ipsi mihi gersuasum est, enudata suis carotide; paulatim orieps». praecipue inde incipiebat, ubi positivus columnae polus amotus erat. D e ulteriori hu-
4) l b i d e m .
5) Lectures o n inflammation exhibiting a view o f the general doctrines paihological and practical o f medical surgery, b y J. T h o m s o n . Ednbrg. 1813.
p . -75-89-
s») Gualter Verschuir de arteriarum et venarum vi j r n - tabili. Groeningae. 1766. p . 19. Z i m m . e r r a a n n . dissertat. de Irritabilitate. p . 24. — B i k k e r dis- sertat. de natura humana. 1757. p. 4g, Van den B o s c h . de vivi» c o r p , h u n u n , Exprmut. X , et X V .
*9 jus membranae habitu vitnli, aerjue ac de nervo- fum systematis in arterias ratione aliA occasione locuturus sum. — Si arteriis hbras, Hbris mus- culorum similes concesseris, absque dubio, non nisi de iis quae his sunt propriae —• arbitrio ni- fnirum non subjectis — sermo esse potest; quae qualitas arteriis attiibui omnino nequit; in iis autem post irritamenta mechanica; vel chemica motus corivulsivi non erunt exspectandi, non magis, quam in naturaiibus eorum actionibus — (ut e musculis arbitrio Obnoxiis nascuntur) — sed de ejusmodi tantum actionibus loqui licue- rit, quae musculorutn arbitrio non subjectorum actionibus Comparandae sunt: de auctis quidem actionibus at semper tamen sibi constantibus.
Quibus dictis nullo modo unitatis ratio inter cor et arterias, de qua jam supra diximus, et qua adjutrice alterum in alterisrursusconspicimus—
tollitur; nam quamvis c o r non eosdem, ut ar- teriae, effectus vix nominatos nobis afferat, in
^uis contractionibus differens, tanquam inmedio inter musculos arbrlrio subjectos, et huic non subjectos, constitutum, tum utique suspicandura vitam ei, quam arteriis, sublimiorem potentio- remque inesse; quum et negotio suo vas sim- plex longe superet.
3» T u n i c a i h t e r n a a r t e r i a r u m s.laer v i s , membrana communis quoque appellata.
ao
non arterias solnm, vernm sinistrnm etiam c o r - dis latus venasque pulmondles vestiens; est te- nuissima, subtilissima in arteriarum tunicis, ea- demque densissima; pellucida est albique c o l o - ris, minori, quam prior, elasticitatis vi praedi- ta, nervorum vasorumque ertpers. Summa pa- thologicarum mutationum congruentia in exter- nd et interna cordis vasorumquesuperficieKrey- sigio * ) coniectandi ansam praebebant, eandem ambabus membranis naturam inesse.
Arteriarum nervi, eorwnque vis in san- guinis circuitum exhibita.
Quum arterias non tantum vitae expertes esse utriculos judicemus, sed iis vitalitatis effe- ctiis libertatemque concedamus, nervorum e o - rum ratio quoque erit habenda. Frequentes in arteriis nervi inveniuntur et pro ratione quidem in minoribus frequentiores etiam, quam in ra- mis amplioribus, id q u o d L u c a e u s 8) — qui duo nervorum arteriarum destinguit genera: al- terum eorum, qui in singularia arteriarum seg- menta, alterum horum, qui in telam cellulosam
7) Sranfbcitcn 6c< Jrpcejcn* ». D S.8.8wt)jig. 93crltn 1814.
i(lct 2bl. 6 . 30.
8) Sam. C h r . Lucae, quaedam obs«rvatione« anatomicae circa nervot arterias adeuntes et comitantes. 1810.
§. I X . p . 27-
21 tlesinunt, systema universum spectantes-— c o n - tendit, posteriores tantum respiciens: „Persua-
„sum itaque mihi est, discrimen ilJud, quod
„anatomici, quoad nervorum diversis in arieriis
„frequentiam, statuunt, nonnisi ad nervos telam
„cellulosam perreptante.s pertinere, dum nervo-
„rum ad fibias arteiiarum musculares tenden-
„tium nurnerus omnibus in arteriis pro p o r t i o - ,,ne par sit.'' In nonnullis nrteriis n e r v o s <ie- monstrare non possumus e. gr; in arteria u i u b i - licali; carotidibus quoque et arteriis vertebrali- bus, Scarpa et Wrisbergio quidem aucioiibus,
•— nonnisi eo usque, ubi cerebrum iutiant, ner- vi sunt. D e nervorum vi in vasa circuitumque exsertA valde dissentiunt auctores. Le Gallois9), quo judice- cor una solaque circulationis causa est, nihilominus magnam nervorum systemati vim in eandem concedit T— et rejecta Halleri theoria,. cordis compulsum non e sanguinis irri- tamento, sed ex proxima nervorum systematis vi in cor exercita, *lerivat; iia, ut vim suam non a cerebro ->— cum et absque eo c o r pulser,
—• sed ab onmibus medullae spinalis partibus, junctim sortitur. Quod vero argumentum inde petit, q u o d , quanto majores medullae spinalis
9) E x p f i i c n f e snr le principe de ]a v i e , notament celui des rriouvements du coeur et sur le siege de ce prmtipe par M. L e Gallois. k Paris. 1B12.
23
cunicuti partes distuibaret, tanto infirmiores, cordis compulsus sensin) sensjmque sequi ani- madverteret..— Quam quidem sententiam re-
fellit Treviranus IO) nervorum systema irritabi- 4 Jitatis cordis pausam coristituens, nulla in idem
incitatjone facta; itaque, ut neryorum systema in sanguinem vim proxiroam exerceat, qua qui- dem re sanguis par reddatur, cordis irritabili- tati conservandae, spu vi illius concitandae.
Observationes pobis affert demonstraturas, SOIQ
Iscbiatico nervo discisso, medullft spinali inte- g r i , haesitationem in cruris sanguine esse sub- secutam. Sanguis, cui vis motrix, alictore T r e - virano, inest, circa lianc quidem a mcdullii spi- nali pendet " ) , cujus non tufbata v i , ad pro- pulsionem ejus adjuvandam, ppus est. Quibus in rebus ab hac opinione dissentiamus, jam ea- nius dispeptatum. Wjlspn PhijippsTa) opinio- ne quidem Le-Gallaisir rejectA, pstendit, 111 us- culos non yoluntarios cerebri et niedullae spi- nalis jrritationem subire, in iisque, quantumvis 10) a?crmifcr>tc@cfiriftcu, anatomffcr)en itno jjr>nflo!o<jif£r>cH
3nt)alt«, ». @tttrv. W b . $rco.iranu«. ©ctt. isirf.
lficr 95b. ©. 103. — SMoIogic obcr ^hilofophk bcc lebcnbcnftatttr, e.@.9i.lm>iranu«, 1814. 58b.1V,
©. 644- ' 11) lbidt-m. pag. 272.
12) ©cutfcbc«9ltd)it) fuc bic ^bofloloflic/». SRecfel, II. gjb.
ibi6. 0 . j 2 0 — 3 5 3 .
»3 validiores, regulariter tamen permanenteii p r o - duci motiis. Experimentjs suis probare stiidei idem circulationem muscujorum systemate p r o - ductam, ex solo respirationis processu, nequo a cerebro, neque a medulla spinali proficisci, nihilominus, utrique horum, ubicunque foret, illatis irritamentis, cordis activitatem augeri.
Nervorum systema, sensorio proximum, diver- sis circuitiis motibus praeest, eosdem tamen non ciens. Ut musculi, ita et cor ab illo nervorum s) stemate non quidem pendens, illo tamen d e - terminatur, ita, ut ejus vis una cum nervorum systemate destrui simul possit.
Vim nervorum systematis in cor et in arte- terias seu directam, seu indirectam dixeris, seu cordi musculiscrue omnibus irritabilitatem aner- vorum systemate non pendentem concesserjs, semper tamen universum musculorum systema nervorum vi quodammodo subjectum erit c o n - siderandum. Nervorum vero systema ut c o r d i , ' ita et arteriis vim necessarjam conditionesque adpropriam earum activitatem necessarias prae>- bet; et conjunctione eorum (Kieneassidua, c o m - mutatione mutuA, extinciione alterius in altero spectatis, vim nervorum in vasa agentem ne- gare non licuerit. Qnae ouinia, nervos ina- g i s , quam ad iriitamenia solummodo addu- cenda valere, et vasa una cum nervorum
systemate yitatn demum scrvare, manifeste testantur.
A n n o t a 1.1. A d ea, quae monuimus, ma- gis confirmanda Krimeri observationes nonnul- las adhuc, experientii duce, factas in medium prorerre liceat: mechanica neryorum irritamen- ta, arteriarum activitatem augent; modicae c er rebri contusiones in ranarum palmis sanguinit circuitum promoyent; palmaeinflanjmatio aquae salitae applicatione p r o y o c a t i , disscissis nervis tollitur, et (Jalvanismo acjhibuo regeneratur;
vesicatoria locis, quorum nervi dissecti sunt, imposita solitum effectum haud producunt.
A n n o t a t. II. Bichato ' * ) , ex aequali ner- yorum numero in cordjs venosi artenosique sanguinis partibus nmlto tamen imbecilliori la- teris dextri, quam sinistri, contractione, ner- yos mdlam in has (contractiones) vim exercere copcludenti, hoc diyerso amborum cordis lateT rum sanguine, imparique musculorum fjbrarum numero simul contemplatis, conlendere vix licuisset.
Arteriqrum vqsa.
In arteriarum tunicis arterias, venas, vasa-
13) Anatomie g e n e r f l , pre'cede'e des rcrrierrlies physio- loeiquej »ur la vie et la mort, par Xav. Bichat.
Nouvelle edition. T o m . I. A Paris, 1S1S. pag. 3 ; 4 .
l
S e c t i o tertia,
Nonnullarum opinionum circa causas de qrterifirum sanguinis propulsu, lustratia.
A. Alterria afteriqrufi dilatatiq et contractio, cordi^
systolae tt diastolae respondens, ia iis non invenitur.
Sunt auctores, qui h o c satis manifesto ar- gumento: „ c o r n o n s o l u m , s a n g u i n e m p r o p e l l e r e " , nixj, contendant: arierias s a n - guinis propulsum adjuvare altern/t vice sese di- litantes et contrahentes; i l l u d quidein evenire ventriculo aortico in systole evacuaio, h o c , que lymphstica animadvertimus; arteriarum ar- teriae in externi praecipue raembrana cellulos^
ipveniuntur, sunt quidem ramuli ramorum ar- teriarum recurrentes. Sicut proprii arteriaruin nervi ita frequentiora vasa reperiuntur, quo minores natu homines sunt, provecta' aetate numero eorum imminuto. Cum yenarum ra- mulis eas comitantibus rete satis densum in ar^
teriarum truncis formant, Vasa lymphatica, praecipue in majoribus arteriarum ramis sita, manifeste cpnspiciuritur, ut ip arteriis cruralibus,
«6
cordis diastole' permanente. Arteriarum dila- tatio, ipsis auctoribus monentibus, contingit sanguine in arteriis jam o b v i o , adversiis recens
e corde advectum pugnante; contractio yero <, concentratis in arteriis musculorum fibris. A r -
teriarum vitalitate, cujus simul mentionem fa- ciunt, tueri si voluerint suum adsertum, respop- d e o : rne illius inferius mentionem esse factu- rum, arterias vita minime carere persuasum, solitariam earum conditionem (hypostasin) qua cerfo respectu pollent, proptiamque earum activitatem pon pegaturum; sed de vitalitatis quoque effectu, systole diastoleque arteriarum non acceptis, rite posse cogitari ( v . Sect. I V ) . Nam huic systolae ac diastolae illarum, nup- quam durn nudata arteria observatae, ergo neutiquam admittendae multiplices adversantur observationes. Attamen non ea solum seqtm- turus quae Doellinger, Parry, Carus, Bichat et alii tradiderunr, mearum quoque ipsius observa- tionum mentionem facere possum; nonnullis enim operationibus, ad aneurisma ligatur^ arte- riae tollendum in Nosocomio nostro chirurgico interfui, ubi arteriam cruralem, brachialemque a finitimis nudatas partibus, et carotidern et aortam suum, in plurimis a me institutis vivi- sectionibus, nudatas, observavi; sed ne rnini- ma quidem sive dilatatione, sive coarctatione,
»7
i) €rperimcnral*Unterfttcuun« ubee bic 9? arut/lUfacfje ttttb
©crfdikucnbcit bti atterifcfcn «pui "c« unb nocfi ac roiffe an&cre giacitfdjaftctt bcr gcogcn Slrtcrkit, oon S. <J)atrn. - Stu* bcm <gna(ii"ci)cn ubcrfciff wn
<£. o. dmbbcn. ^wnnoscr 1817. ©. 11 — i«J.
nunquam minimo algno unde diameter mutatus diligenter observati vasis, colligi potuisset, animadversis. — Breviter permanens motus lougitudinalis, tanquam arteriae parietis exten- sio, non erectio ejusdem, en haec omnia erant, quae in arteriaplane ante oculos sitA ohservare pptueram. Parry " ) duas efusmodi discernebat extensiones longitudinales, alteram respirationi motuique partium fiaitimorum eidem effecto, akeram, remittente icspiratione cum sinistri ventricuti systole, congruentem. Quorumulti- rua qupdammodo, licet rarius, in latus, pjerum- que vero tendebat inadvexsum, ita,. ut.arteria UBoquoque sanguinis fluctu, a ventriculi systole in adversum protruderetur, sanguine autem, durante diastole, lentius fluente, sese refraheret.
Sed et Parry in quinquaginta.quinque arterits, quas nudatas observabat, in ovibus-, cuniculis, carnibus et equis, neque io ullo minimum incre- mentum laterale, ergo et nullam dilatationem, ne optimo quidern microscopio adhihito, djs- pernebat; semper cylindri, mole sibi ponstantis prae se ferebant speciem. — Quibus quidem o b -
28
servationibus Parryanis creberrime institutis, sicut meis iisdem, vir-o huic celeberrimo adsen- tiri adigor, quamquam ejusdem sententia ab Halleri, Dumas, Richerand, Soemmeringii alio- Juraque placitis abhorreat. Hallerus a) enim alternam arteriarum extensionem eontractio- nemque adserens: „Etsi enim", inquitT „utique
„ n o n rarum est in vivo animali inciso pulsum
„uullumapparere, neque videri arterias dilatari, ,,tamen frequentes satis observationes sunt, uti-
„ q u e dilatationem et oculis et tangenti digito
„fuisse manifestum, ut arteriae arcum majorem
„describant, dum dilatantur. Haec alterna ar-»
„teriarum micatio est, quam medici pulsum v o - ,,carunt; quo nomine dilatatio quidem arteria-
„tum potissimum, intelligitur.'* Porro, in alio .opere ? ) ; „D'abord je me suis assure, que le
„$ang pousse* par le coeur, dilate Ies arteres et
„forme ce battement, qu'on appelle le pouls.'*
Dumas4) dilatationem contractionemque in ar- teriis ipsis positas esse statuit, neque a mecha- nico sanguinis e corde promanantis impetu pen-
• dere, ita, ut arterjae non h£c de causa, quod sanguis eo»impeUatur, se extendant; sed sanguis eam o b causam in eas impellatur, quod dilata-
2) Element. physiojog. I.ib. VJ. Sect. II. §, 9. 10.
3) Memoire» snr le mouvement du sang. p . 33.
4 ) Principes de Physiologie, T o m . Jll. p . 3 0 5 — J l 4 .
t
tae ad eundem snscrpieridurn prbpensae Videan- tur< — Richerand, -in physiologia sua ' ) * incre- mentum diametri arteriae a sariguinis impetu ex systole ventriculi sinistri profectnm pariter as- sumsit* Soemmering 6) de arteriarum dilata- tione visibili agit i d e m : ,<In corpore vivo ftrte-
„riae alio tempore magis* alio minus tnrgent.
„Ubi nimirum a r t e r i a e sanguini, qui a vi cordis
„undatim intropellitur et illarum premit parie-
„ t e s , cedunt supra mediurii diametrum, mani-
„festo in longum et transversum extenduntur:
„ h i c proximo temporis momento vis cordis re-
„mittitur, arteria tum in longitudinem, tum, et
„apertius quidem, in transversum contrahitur."
— Pro tuenda\ systole et diastole arteriarum su- pra memorata, si cui visum fuerit h o c uti argu- mento: dissectis majoribus arteriis (ut, caroti- dibus gladii poenam perpessorum, aut aorta prout Spalanzani et Doemling 7) eam in sala- mandra instituerunt) «anguinem, singulis inter- missionibus, aucto radio prosilire, arteriamque dissectam in quemque diametrum sese contra- here et dilatare; minime vero h o c l o c o prae- termittendum est, quantam vim corinsangui-
5 ) T o m , I. p . 3 1 9 .
6) De corporit humani fabrica, T o m . V . pap. 24.
7) $ebrtud> bet «Pbnffotogie t>e« STOenfdjen, ». 3. 3. ©wm»' (tng. 1803. 11. «sanb(f>cn. ®. 49.
5o
8) J, Thomion, ] , c.
nerri illi prdpritis pfofiuentem, e*erceat, rem- q u e , in afteria dissecta\ — ratione actionis ar- teriae — lohge aliter Sese habere atque in statu normalii Arteria quocunque nexu sublato* ela- tticitate sudj sese rettahit, vi su^ tonicd, cdar-
•ctatur: sanguinis profluxus cum 6ofdis aetione Congruusj et momentis difersis auctus, sitnul
•parietes artefiae contractos dilatat, et tanto -ttiagis quidem^ quanto sanguini profluenti pa*
rietes cohibentes utique desint. — Ergo n e h o c Tpjidem phaenomenon favet sententiae de con*
tractionum et dilatationum arteriarum alterno successu; de cujus quidem temeritate et varii- tate, mCo quitfem atbitratu, neutiquam est du- bitandum. Deinde si quis de dilaftatione arte- riae, sanguine e corde recens affluente, vel quam minimd in omne systema artef fosum dis- pertita (v. Se«t. IV. /$•)' oculorumque obtutum effugiente cogitare voluefit^ armato tamen o c u - ro, dilatationis quoddam vestigium non animad- verti non posset; At vero sub hac etiam c o n - ditione, inter sanguinis ipsum in arteriam influ- xum, nunquam ulla cavi ejus dilatatio est o b - acrvata * ) ; nunquam in observationibus per lenriculas vitreas, objectorum molis speciem augjsntes, vel maximd curi institutis, ulla CQH-
tractio barum partium est animadversa " ) . — Equidem iilum, cera rigentem, trium pollicum Jongitudine, arteriae tegumentis denudatae ap- posui, persuasus, fore$ ut in apice ejus promi- nente — cujus situm accurate memoriae iiidnda- veram — aliquis motus observari debeat, sed ne minimus quidem comparuit. — .Non autem fas esse putaverim (neque" rfitione modomemorata), amplecti illam sentehtiam de dilatatione et con-_
tractione arteriarum, cujus ne minimum qui- dem nobis sese ofFert vestigium; saltem haud prius, quam alia explicandi ratio inveniri omni- n o non possit.
B. Cor non unica tangiiinis fnotwf cauta in arteriit habenda.
Ulteriores sanguinis arteriosi coefEcientes causas, nec non earum cooperandi m o d u m , in proxima sectione sumimus adumbrandas; hic fantum apertius declaraturi, virtutem cordis s o - lam illi motui sufficere non posse, uti quidem nonniillis auctoribus*visum est; ut: Bichato, vi, cordis vitali omnia, arteriis vero passivam c o n - ditionem tribuenti, et in vasis capillaribus rursus.
yim motricem demum, cordi non subjectam esse persuaso. — Unit«ts, quam supra probavimus sjstematis arteriosi latiori sensu accepti, isto o) 93ermif*t« 6cf>tift«t «notemifd). u. i>b»falofl. 3uforfr#,
von 9. % Iwirawt. ©irt. lgnS. g . 109.
3*
1 0 ) 1- c> P- 30J6-
arlserto subl-ato' hon solfl obstiterit Bichatd;
insuper argunienta ab ipso,0) prolata, una cutti nostris, vim istorum infringeritibus, in medium proferamus.
1) Primum aP>iehato laudatum argumeriturh pro sententia, rjuam suprd commeriioravirnus, coniirmanda est coriipafatio viriurh vitaliumcof- dis et arteriarum; stupenda viftus contractilita- tis otganicae illius, et riulla vis ejus j in afteriis sese exsef ens.
A d acrionem arteriarum in sanguinis motum probandam, rnihinie nccesse est, ut parsitcordis actioni; in h o c vis vitalis tanquam concentrata, distinctius expressa et facile demonsranda appa- ret; in a r t e r i i s contra minor conspicitur in totum stystema arteriosum diffusa, necnisiaegre monstranda. — Argumenta autem talem vim iis inesse probantia infefius dfferemus.
2) Tumor aneurismaticus, utique contextum arteriosum m o d o a natura alieno qui immutat, nullam advehit pulsuum abnormitatem, neces- sario subsequentem quemque morbum cordis organicum.
Inconcinnitatem pulsiis, ex inertia unius partis arteriae oriundam, maxime occultam ma- n e r e , nec cum ea, quae e morbo drgani tam
53 taagni momenti (cordis) prodit, comparandam
«sse, equidem Concedo i —. maxime cum in an»
eurismate ceterarum partium hujus systemaris, latius patentis, in statu normali efficacitas adsit, Sed ex supra memoratis summum virtutis defe- ctum in arteriis, deduci posse, equidem mea\
mente non capio. Insuper experientia confxr- matum est, in morbis cordis, in quibus hoc i p - sum nulli actioni amplius est idoneum, nihilo secius tamen pulsus in arteriis esse observatos, Cum Bichat, pro sua sententia tuenda h o c niti- tur argumento, quod syncope, motiis cordis supprimens, pari m o d o etiam pulsum opprimat;
quosdam animi affectfis irritamenta cordis esse videantur, motumque arteriarum simul accele- rent: solummodo memineris neminem de vi cordis in sanguinis circuitutn agente dubitatu- rum fore; momenta autem supra memorata n o n ki c o r solum, sed vim habere ia totum systema
«rteriosnrm
S) Artefia in ipso temporis momento, q u o ligatura cordis vis irapeditur, pulsaf e desinit, nisi anastomoses adsint, quarum o p e cor arteriam in- fra quoque ligaturam, ad pulsandum eXcitet.
Ligatura vero non aolum cordis, sed trun- corum etiam arteriosof urti trans ligaturam ( c o r versus) sitorum vis in ckeriorem arteriae par- tein, alioquin actura tollitur; quin ipsa ligatura
3
34
sanguinis in arteriarn affluxus impeditur, quae praesentem sanguinem premendo er promoven- do, magis etiam ejus quantitatem minuit; sicut pari m o d o et proportione volutnen etiam arte- riae magis extenuatur. Quae cum ita sint, finem quoque pulsus subsequi debere, nisi anastomo- ses pristirlum statum restituerint, per se liquet.
4) Bichat communicat nobiscum experimen- tum, quo, se judiCe, etiam unica efhciatur cor- dis vis in propulsiorte sanguinis arteriosi. Ni- mirum in arteriam brachii, cadaveri cuidam de- cisi, in balneo ante tepefacti, sanguine e caro- tide canis viventis, ope tubuli immisso, pulsa- tionis quaedam species exorta est, -— Bichato ipso teste tenuior, quam in statu normali. — Ipsa autem haec extenuatio -pulsus, potius c o n-, t r a hypothesin ejus, quam p r o e a , staremihi Videtur; aut ut mea quidem fert opinio, nil am- plius monstrat, quam cordis — vi quadam p r o - pulso sanguine—•qualemcunqueefficaciam. A n - non illa etiam carotis ipsa sanguinis propulsio- nem adfuvet, id quidem experimento doceri mihi non videtur, non magis etiam, quam, an- non arteria in brachio mortuo, a sanguine affluente dilatata, pro sua, qud adhuc pollet, ela- sticitate , aliquid ad propulsionem sanguinis et vibrationem pulsui similem, conferat. — Duo experimenta alia, a Bichato jam in tractatu suo
3 5 ' de rhembranis publici juris facta, pariter huc re- ferenda S u h t , licet ejus opinioni ConQrmandae rion magis inservitura fuerint, q u a m priori l o c o commemoratum: a) Duobus videlicet a n i m a l i - bus ita i n t e r s e conjunctis, ut sdnguis ex arteria alterius, in alterius venam i n f l u e r e t : v e n a m o - tum uridulatum- expefta est. Certa q u a e d a m Cordis vis in sanguinem arteriosurh ex h o c e t i a m e x p e r i m e n t o , prodit; at equidem h a u d i n t e l l i - g o , quidni de singulari quodam influxu illius sdnguinis in citagentes partes simul etiam c o g i - tari p o s s i t ? ( v . Sect. IV. $.) Quum v e r o nullus in vena pulsus verus exoriretur, nemo hon in- telligit, parieti vasis^ nohnutlam v i m esse tri- buendam. b ) Sanguinem ex vena jugulari ani- malis in ipsius carotidem, tubulo C u r v a t o adhi- b i t o cum immiserit, pulsatione in carotide sub- lata, arteria contrectata vehae speciem prae se ferebat. — D e quo quidem experimento idem omnino dixeris, quofl de priori.
5) V i cordis sanguis per tubulos inorga- nicos insignis longitudinis, arteriae coaptatos, ad propulsandum adigitur. 6) Sanguine e ca- rotide alterius canis in eandem alterius arteriam immisso, cor p r i o r i s , in carotide p o s t e r i o - r i s pulsationem constantem exciet, — sanguine i l l u c promoto. 7 ) Saccus coriaceus, vel e pan- no serico cerato confectus, tubulo, arteriae im-
misso adligatus, in quaque ventriculi cordis contractione quandam pulsationem perpetitur.
8) Dilatatio arteriarum activa nullo m o d o suffi- cere potuerit ad cerebrum, vel crus criiri super- impositum attollendum. 9) Pulsatio omnium arteriarum synchronica esse non posset, nisi ex uno centro exoriretur,
Ad Bichati placita m o d o commemorara quod attinet, ad supra a rrie dicta ablego lecto- res* itefata vice submonendos, — illis, cordis solummodo actionem, minime vero arteriarum inertiam demonstrari, quarum unioam efhcaci- tatem, in statu cordis normali, pariter nemo contendit (v. N o . 8 ) .
10) Bichat sanguinis ptofiuvium, ex utroque ostio arteriae disscissae — effectum cordis, in ipso adeo ostio cordi o p p o s i t o , nihil aliud (ac cordrs effectum) esse profitetur, omnia ad'ana- stomoses referens, vasorumque quacunque rea- ctione abnegata. T u n c autem et in majoribus arteriis — ut carotidibus — ex quibus sanguis singulis ictibus effluit, — actioni periodicae re- spondens ventriculi cordis, — in ostio earum cordi opposito pariter, singulis ictibus, effluere deberet. Tantum autem' abest, ut dissecta ca- rotide, h o c unquam animadverterim, ut potius h o c in ostio semper quidam efftuxus constans compareret; id quod in arteriolis, in utroque
57 -vasis dissecti ostio, ouique. videre lieet: quod
quidem vim parietum arteriorarum in sanguiuem satis clare manifestat.
Ji) Nullum animal pulsatione gaudet, nisi cor, vel saltem vas quoddam carnosum, nodis di- stinctum, coarctationibusque divisum — sicut plurima insecta — habeat.
12) Sanguis quidem, sine ullo corde etiam in canali suo insigni, quemdam motum habere posset, at omni pulsatione careret.
Contra theses ultimo ac penultimo l o c o commemoratas ( N o . n . 12), nec non alias a Bi- chato prolatas, et p r o autenergia arteriarum sequenlia afferenda mihi videntur:
a) Corde prorsus solideque coalito, partim ossificato in morbis cardiacis, actio hufus organi non tolli non potuerit, pulsu tamen arteriarum haud interrupto Quibusdam in aegroti»
ictus cordis nullum acferat vestigium, pulsationa tarnen arteriarum radialium percepta. ' * )
b) Cor deesse in partubus monstrosis inter- dum observatum est 1h o s q u e foetiis eandem
l t ) K n y s i p . 1. c , V o l . I. pag. 3 3 . ' —» lUiialdin. Journal de AUdecin. A . 1 S 0 8 . Janvr. pag. 254.
12) Sournnl bcr prafttKf>en£ctlfui(bc, »onS.2S. £ufclanb uno <$. J. fyatki. S5b. 40, vStucf 4. @, 108— 116.
13) Memoires de l*Academie royale dr* J»cience» de Pa-
ris. 1^40. ^atibbud) bec pat!;oiP3. 4lttfltonrie»
«on S.gSKcctnl. £ti»|. 1812. Sb. I. <B. 162 u 4 1 *
58
magnitudinem adipisci, quam qui cqrde prae- diti erant.I4)
c) Pnlsns artpriarum saepiu» non congruit cum cordis pulsu, rel pulsus utriusque lateris n o q raro invenitur diversus. In arteria alterius brachii paralysi tacti paryus deprehendebatur pulsus, cum plenus et fortis esset in altero.
Erant aegroti, quqrum alterum solummddo la- tus febre affectum esset 1' ) . Knoeffel mentio- neni facit bistoriae aegrotj, cujus dextrum bra^
chium febre quotidianA corripiebatur , 6) . Van Swieten descripsit hemicraniam periodi- cam, in quu pulsus in carpo non mutabatur, sed arteria ophtalmica peteris omnibus citius for- tiusque pulsabat «») —- Pavore, metu, dolpre arteriarum quarumdam actio omnino supprimi potest} in aliis animi pathematibus singulae ar- teriae turgescunt, ut: coeliaca in ira, hypogaT atrica in libidine. In moribundis qqandoque et pulsus et calor iu extremitatibus eyanescunt, etsi permaneant in capite.
d ) In piscibus aorta sangujnem minime e
14) B . C. Brodie. P h i l o s . Traruact. I809. p, l 6 l —168.
Ueberfefjt ocn D . 9?«fle im bcuffcbcn Sfrcfifo fut bie
«JJbnjioIogie, v. SRctl u. Sfutcnrictb. SBbXU. 393,
45) E p h e m . Nat. Curios, D e c . ann. III, Qbslvt. 20S>
16; M f m o i r e t de Berlin. 1785. T b . I V . 17) Van 5wieten. C o m m . T o m . I I I . § . 757,
39 eorde excipir, sed ia yasa branchiarum tenuissi- ma Uiffusus in aortam denium refluit sanguis.
e) Aorta ligata, sanguis, motu quodarn ar- teriarum convulsivo retrorsum in cor pellitur.
f ) In ranis, aortaexcissa etacorde disjuncta, pulsarepergit; veltoto cordejam deleto pulsatio arieriarum nlterjusperdurat,
g ) Sanguinis defectus jn arterjis post mortem non peudet e.x vasjs resorbentibus, ut ipse Bjchat c o n c e d i t *8) ; truncos vero arteriarum in cada- veruni sectionibus vacuosinvenimus; licetultimi cordis pulsus maxime debiles essent, et si arte*- riaenonnisipassivae conditiones forent, necesse esset, ut post sanguinis massam postremo p r o - inotam vacuum oriretur. — Ut persuasum har bere possem, pulsiis cordis ultimos, non omni ex parte sanguinem ex arteriis removere, ape- rui, simul ac cessarent^ carotidem jam prius d e - nndatam in sue, deinde aortam; in utraque ad- huc sanguinem inveni, Altera vice, aortam in ipsius exortiis l o c o , ligatura, substrinxi, ut vim eordis in systema arteriosum rescinderem, et post quartam horae partem, in aortam descen- dentem inquirens animadvertebam, per hoc fam temporis spatium magnam sanguinis parteminde fuisse propuisam, ita, ut in parte aottae longi-
18) Bichat. 1, c . p . 2 8 8 .
tudinis 4 poilicum, — tantummodo quinfcuri*
ganguine repletus esset.
h) Arteria detecta T - partibus cingentibus liberata —* atque eodem tempore superne et in~
fra subligata, ita, ut «olitarius sibi prodiret du- ctus arteriosus, haq, aciis, furcae ere. puncto Y u l n e r a t a , per h o c ipsum yulnus quapturovis mi- nutissimum, sanguinem ir» se contentum emittit,
i) Eodem m o d o arteria, filo upo subligata, ip parte propulsiopi cordis haud exposita, h. e, infra ligaturam, sanguinem evacuatj quara qui- dem observationem procul dubio esse veram, opportunitate oblatjl, et mihi ipse persuasi,
Experimentum huc pertinens, haud minus
•> controversiis, haq de re vigentibus compopendis idoneum quod foret, q u a m factu difficile erat, a nohis frustra susceptum fuit * ) . Venam enim pulmonalem, tubulo cylindrico adhibito cum arteria aort£, ip e# parte, quA corde exit sublir gata» conjungere studebamus; ita q u i d e m , ut systema arteriosum sanguine e pulinonibus a r - terioso impleretur, efficacia cordis simul exclur sa: at experimentofum nostrorum, o b niniias,
* ) In hac, sicut in ceteris, vivisectionibns, nuibpi hunc ad laborem m e u m periicimdum mihi opui erat tuscipiendis, a m i c i mei amantUsimi, R . del.ayrning manu dezterrima me adjuvari, grata mtnte me- mini.
4*
quibus obhoxia erant, difficultates, et citiorem animantis, quo utebamur, mortem, nullus om-»
pipo erat successus. — Sed e t s i n e h o c experi»
inento, ex supra commemoratis, vis propria et efficacia vasorum arteriosorum in propulsu san>
guinis apparebit, neque actionem cordis tantam esse, quanta ad hanc rem ipsam sufficiat.
O. Vim languini inhaertntem, principium quoddam fnternum, tamquam cautam unicam motionis ejiis *.w#%f
vim centrijugam et centripedam condifianem circuitti*
.sanguinit statuere nefat.
Longe absum a sententia, sanguinem tan- quam fluidum mortuum esse considerandum, quod a c o r d e et a vasis propulsum, nullam vjm in circumdantia habeat, neque ad se ipsum c o n - Servandum quicquam faciat; ut cui contradice- ret mixtjo ejus orgapica: quod semper commu- tetur, eodemque modo»omneconservetur; quod tota formatio organica inde prodeat, eique igi- tur facultas organica inesse debeat. Sanguis non ipse solum vitA praeditus est, sed vitam etiam omnium partium sustinet, quarum interitus ad- vehitur circuitu sanguinis in iis interrupto : ita- que sanguinem in partes prcxime cingentes — arteriosum nenipe in sua vasa — irifluere, non est dubitandum (v. Sect. IV". 5)- — Sanguis cuui canaliculis suis est veluti totuin quid c m s i d e - randum et tanquam in unum conjunctum, q u o -
4 *
rum actionum mutua est ratio causalis; solida epim et fluida solummodo, nexu intimo juncta, crganismum constituunt. At ita solum in m uT tu4 hae conditione vis sanguini inhaerere mihi videtur, et ita solummodo ad propellendum sanT guinem alicjuid faciet: cor et vasa, ad actionem excitans. Sanguinem autem ipsum, et sine vi et efncacia systematis vasorum satis aptum esse ad circuitum ejus perficiendum pariterque illi maximam vim attribuendam esse, cordi et vasis arteriosis omnino minimam, sicut cum C a r o *9) , T r e v i r a n o3 0) , Wilsonio • » ) e t R o s a " ) de vi centrifuga ac centripeda cogitare non li- cuerit. Si vel ignorare utique volueris, vires has vere existere, nondum satis esse demonstra- tum et haee doctrina sit mere hypothetica, cui tum solummodo assentiri potuerim, cum phae- nomena circuitiis sanguinis utique nullo a l i o m o - do fuerint explicanda, quod vero quum certa 19) Ueber bcrt S3Iutlauf, in roie ferit er eurdj ©rucf unb
e«uafraft bc$ #ctjen* bcbimjt roctie, o. D. (J. 3 . (JaruS; SBccfciS bcutfdjc* 8ltdjt» fut bie qjbnftolo*
gic. i&i). i V . © . 4«?-
20) JBioloaic obcr Q3f)itofop&tc bcr lcbcitbcn "Katur, »on ®.
9J. £rc»tranu$. ©ctt. 1814. 93b, IV. © . 260. §. 4 .
Ejnsdem. 2?ermifd)tc ©cfitiftcn anatom. u. jibnfiolog.
Snbalt*. i8i<5. ©. 108 — 109.
2|) An Enquiry inlo the moving powers imployed in the circulation o f the bload L o n d 1774-
22) Letre sopra a k u n e curiosite fisiolegiche. Napolil788.
45
23) Carut, } . c .
•4) Triviranut Biolog. 1. c.
rjuAdam ratione fieri possit, eo minus adsentienr dum esse crediderim; et tanto minus quidemy cum ex commemorata vi centrifugd multa phaev
«omena explicari nequeant.
Auctores isti laudati ad suam sententiam confirmandam hop quidem commemorant, vim cordis motricem propulsionis sanguinis unicam conditionemessenonposse; — (id, quodnosmet ipsi jam supra mqnuimus) -— et quum parietum yasis omnimodo inertiam a* ) , vel tantum effica- ciani non sufficientem *•*) iis attribuant, inde ad cirpuitus sanguinis rationem explicandam, ad istam vim centrifugam et centripedam confugere se deberp credunt. — A d adsertum sumn ful- ciendum adficiunt:
i ) In ovis incubatis ayium primo dispersas cpnspici stillas sanguinis, quibus sensim sensim- que in fluviolos collectis vasa tum demum c o m -
pareant. t
a ) Pariter: in insectis quibusdam sangui- nem perepchyma transire sine yasis; in Aplysia
•— moluscorum sprccie — utraque vasa, locum venarum cavarum tenentisi, niultis in locis, fis- surislatis abdomen irtrare, et tamen his in ani- mantibus circuitum sati» commode succedere.
44
Quamquam non satis certiores facti simus
«le circuitu sanguinis in Aplysia * * ) , i "e tamen m o d o commemorato et absque vi centrifugd ex- plicari potuerit, dummodo irifluxiis sanguini*
in partes cingentes ratione satis habita (v. Sect, I V . 5 ) . Cum sanguis respirationis actu, novam sibi vindicet v i m , arterias ad reactiones suas provocaturam: quidni eodem processu vi-»
gente organismo — circumdantia eum (sangui- nem) l o c o vasorum, ad similes reactiones, ad eum similiter se applicantes incitare potuerint (ut qua quidem ratione tunc vasorum deficien»
tium virtus compensetur) ? — Circa fluviolos sanguineos, qui prius in ovis incubatis adesse, quam vasa, feruntur, idem valet; quod quidem vitam sanguini inhaerentem confirmat, nostro tamen asserto non contradicit, adeo pulsatio vasorum formationem si antecederet, quod vero
fieri, non monstratum est; Pander saltem pulsa- tionem non distinxit, ante circuitum, quem p r i m u m dixit. * * )
3) Repertas esse arteriarum singulas partes 2 5 ) ajotlcfungcn abcr Bcralcicfjcnbc Slnatomic, oon ©. ffu*
oicr, gefammclt unb uutct fcincn 3lugen bcratifJgcge*
bcn oon ©. £. IDuoerno». Ucbcrfc^topnS.^.SWctfcl.
Sciojig i 8 i o , I V . £b«il. I. Sfbtbciluug. iftcc 2fb«
fdjnitt. @. 2 3 9 .
26) Q5citcdge jur (Jntroicfclunalgcfdjicbte bct JpundknfJ im
<Jr;C/ oon D . «JJaubcr. Sffiittiburg 1 8 1 7 . Tab. V I I I .
induratas, veluti* in ossa conversas, circuitu sanguinis nec non pulsii nihilominus animadi yersis27 ) .
Pulsils vero tum neutiquafrl erant normales, neque obest nobis haec observatio, tantummodo docensj inactione suppressd partis cujusdamma- foris vasis, Ope cordis vasorumque superne l o - catorum, circuitum sanguinis perdurare atque actionem deficientem cujusdam partis reparari posse; sicut supra vidimusmorbosicordis labo- rem suscipere systema arteriarum.
4 ) Aortam Acipenseris sturionis, st> aperi- entem in canalem cartilagineum —' in quo ne minimufn quidem vestigium hujus vasis inve- nimus, ad aliud canalis ostium demurh compa- rentis — vis centrifugae peculiare esse argu- mentum.
Sed quantumvis sanguis minorem hanc viatn circuitus transroigraverit, hoc, neutiquam c o n - firmaturum esset illud assertum; praeterquam quod sanguis h!c etiam per canalem cartilagi- neum — maxime cum horizontalis sit — hand aliter, ac per ossificatas arterias supra memoratas, vi supra locati systematis vasculosi et cordis p r o - 27) «"tetrronrbige S3ccfn6djccilrtg Dct SdHflgabcrn, uonSco*
ntann, «ptoicjfor irt ffitttcnberg/ t'n £orn8 twueiri
«rc&n» fuc bie mebicinifc&c frfabrung. iQb.Ul. Jptft 1. e - a ? . •
46
sB) Secictne t>im 6er Hnigt. «natom. «nfralt luJtoniatoera.
II. 93erid)t. Semerlungcn aui bcm jootomifcb.cn Xa>
gebucbc, oon S. € . ». IBaer. ©. 27.
sp) ffia* ifl 5lbfonbcrung unb nie gefcfticbt fie? linc afab.
9fbb«nM. ». D. 3. jDodtnget. SButjbuta 1319.
pelli potest; pertotum canaleni proprium etiam ligarnentum2*) adhuc animadvertimus, de cu- jus usu adhuc ambigunt. — Annon pariefum ar- teriae vices aliqua ex parte explendas Fueritdes*
tinatum?
5.) Doellingerin tracttttu q u o d a m2' ) , eari*
dam, quam supra memoravimus,sententia:n c o n - tinente, ait: ,, ^dttc tai Stutfugeldjerf ntcht eig*
tte Hft «m Saufert, rpaljtud) t>ie ©ewalt be3 iTjcrjen^
rtmrbe tttctila, frommeit". — Sed motiones insig^
nes globulorum sanguinis, in erfperimeritis fac»
tis ad revocandafn fadiis solis vitam in iis, o b - servatae —- procul dubio rion sunt spohtaneae, sed potius sequelae virtutis eorum oxygenii attra*
hendi, atque expellendi, qua juvantfi mutuo sese
«ttrahunt et depellunt.
Phaehomena sequentia vi isti centr/fugae contradicere mihi videntur: aorta mbx exce- dente e corde, filo & me subligata, energia qua- dam(unde de vi vasis insita dubitari omnino n e - quit) saoguis ligaturam versus repellebatur. — Cur vis centrifuga hicnon conspiciebatur, ut quae eadem semper esse debeat, quum sanguis nul-
47 lam subiret comrnutationem? Similia quaedam cernuntur, arteria a circumdanlibus libera, du-?
obus locis simul subligata, parteque hufus eylin- dri cordi propioris aperta^ — statim sanguis evolviturz itaque motio ejus nunc fit retrogra- da, sicut in casu pfaecedente; ergo vi centrifu- ga in centripedam Cafnmutata.
Quomodoj quaeso, tibi explicaveris haec phaenofnena, si vim centrifugam unicam causam niotionis sanguinis esse credideris? qupmodo sanguinis cursum in ramis recurrentibus arteri- arum? — -^- Fluidum dutem$ vitae, ergo et vis centrifugae^ expers^ in systemate vasorum, —•
et hujus ope, solA — propelli posse, inde c o g - noscas, quod acido quodam postanimantis mor- tem in arterias ejusdem injecto, propellitur.
P. Vis eordit tt elasticitas parietum attetiarum non sufficiunt dd propulsionem sanguinis explicaiidanu
Magendie, tum in tractatu de efficacia arte- riarum in circuitum sanguirris, tum in Physiolo- gia s u aJ 0) , in arteriis majoribus diastolen — contr actionibus cordis respondentem, — et sub- sequentem systolen assumit; iritabilitate arte- riarum orrini e* parte negata, arteriis pro pas- sivis declaratis, omnique contractione parietum 30) ©tunbtig bet $hn(toioflie/ »on %. flJtagenbic.; ciufj bem grantofifcben ubetfet)t v. D.Q,ff. Jpcufinacc (Sfcnat^
1&20. u . at>l. 6 . »48—852/ 305 — 3 1 1 .
48
31) $f>nfrologit o>et tebte von bec «Ratur. bef SKettfdjcn.
eorum elasticitati adscripti. Simul moner, noh esse negligendum, systejlen ventriculi -cordis si»
nistri, elasticitatis vasorum artefiosorum eiici*.
tae causam esse; i. e. systolen- cordis arterias extensas servare, ita, ut semper in semet ipsas redundare et contrahi, atque exinde sanguinera expellere studeant. Ex duabus igitur causis nominatis, ipso auctore motionem sanguinis in arteriis efficientibus, non nisi una existit, nempe systole ventriculi c o t d i s ; cum contractio arte- riarum hlc tantummodo sequela sit expansionis, quam antea erant perpessae. — Prochaska ' * ) pari modo actionem cordis et elastieitatem va- sorum solas propulsionis sanguinis arteriosi c o n - ditiones esse pefsuasus, docet i vim ex systole ventriculi cordis prodeuntem, continuo aangui- nis arteriosi motui producendo imparera esse;
ad quem quidem ciendum altera vi opus esse:
nempe elasticitate arteriarum; contractione musculari hic omnino non conveniente, qua quidem arteria penitus contrahfltur, omni san*
guine expulso. Fraeterea e* experifnentis irrU tabilitatem muscularem arteriis adscribendum esse negat, subrhonens in elasticitatem vasorum arteriosorum sanguinem non nisi ipso auo volu-
4 9
4
m i n e , et vi a corde advecta, — vim ejperere posse.
A d arteriarum modo commemoratam dila- tationem et contractionem quod attinet, et quod omnis in iis absit irritabilitas, de his fam supra dictum est. RespeCtu asserti, vi constrictionis muscularis arterias penitus contrahi sanguinem- que evacuari, sicut quOad rationem, qua sola contractio arteriarum sit cogitanda, ad Sectio- nem subsequentem ablego lecturos. Hic tan- tum praemonere liceat, ipsam contractionem memoratam, totum quidem systema simul ad- ficientem, nullo pacto evacuationem in sin- gulis partibus arteriarum producere posse. —•
Quodsi secundum istam opinionem, elasticitas parietum arteriarum et systole cordis ad p r o - pellendum sanguinem sufficeret, causaque pal- maria in corde quaerenda esset, sicut auctores laudati ipsi concedunt, tunc quaerere licue- rit, an (uti supra vidimus) circuitus sanguinis adhuc existere possit corde m o r b o s o , munere suo omnio non fungente? Q u o m o d o facta alia, quorum mentionem fecimus (v. Sect. III. B . ) , secundum Magendie et Prochasca explicanda f o - rent, ut: absentia cordis in partubus monstro- sis; cordis et arteriarum pulsationis diversa ra- t i o ; pulsus aortae in ranis, corde exstirpato, et similia. Praeterea si parietes arteriarum soU
5o
elasticitate — vi non nisi mechanica — in sanguinerh agerent: efficacia eorum tantum cogitanda esset, sub hftc sola conditone, et tam diu, quam vasa sunt dilatata, qua quidenj re proprium volumen excedunt, volumine autem priori arteriae restituto, parietum actio cessaret: talique modo omnem suum sangui- nem haudquaquam ejicere ( v . Sect. III. B;
h. i . ) ; multo minus ultra voluminis post mor- tem observati limites contrahi posset , 3) ; id quod observavirtuis non solum in carotide dua- bus ligaturis diremta, sanguine emisso; sed in alia etiam denudata (carotide) anirnalis lenta morte obeuntis. Contractio autem haec sensim sensimque subsequens, qua ductus arteriosus omnino disparuit, arteria fere laquei speciem prae se ferente, elasticitate non modo provocari' non posset, ut-quae potius contractioni obstare- rteberet; nam non nisi elasticitate post mor- tem animantis arteriae contractae restituitur canalis. —
32) P»rry, I. c . pag, l — //0.
S e c t i o quarta.
Quaenatn tandem siint causae rnotus san- guinis arteriosi, et qualis est actio
arteriarum in illo?
Sententiarum hucusque pf olatarum vano fun- damento monstrnto, alia mihi est proponenda, objectionum commemoratarum immunis, phae- nomenis naturae explicandis idonea.
I. Arteriis v i m quandam tribuasnecesseest v i t a l e m , sicut supra jam dictumest, cumsermo de illarum membranis esset (v. S.II.). Hic tan- tummodo, magnam difHcultatem in demonstran- dis fibris muscularibus, et summam substantiae fibrosae*) harum partium si quis mihi obfecerit inopiam, adjicere liceat: vim muscularem et in partibus, in quibus nec fibrae musculares, ne- que substantia fibrosa detegi possunt, existe- re, mihi quidem haud incongruum esse vide- tur. — Et nonne musculus, cui irritabilitatem concedimus muscularem, ab initio e tela p r o - cedit cellulari, cui illam abnegamus? An d e - nique ullo modo fieri possit, ut formatae vis vitalis ejus ineuntis tempus constituamus ? —
*) Est nempe stibstanti» fibrosa, secundumBerztlium, pars musculorum constitutiva.
5*
Atqui verohonnulli,sicut supra diclum est, fibras in arteriis, muscularibus similes se invenisse existimant. Et illarum per agentia chemica et mechanica, per Galvanismum et Electricitatem, provocdri agilitatem, extra omnem dubitationis aleam posita res est; — etiamsi non semper pa- ri successu gauderemus ihhujusmodi experimen- tis, honneetimpedimenta varia contingere p o s - sint? Nam et vesica urinaria, quam nuiscularem esse liquet, ventriculus et cor ipsuni, — par- tes sane irritabiles — a l i q u a n d o , quocunque irritamento agente, paulo ante mortem, c o n - tractionem, alioquin tam pronain, recusant.
Gontractionem autem, in carotide detecta, et Galvanismo quidem adhibito, a m 6 observa- tam e vi vitali provenisse, probat absentia ejus in cadaveribus; ham horae quadrante post mor- t e m , in aliis autem experimentis a me factis, statim post obitum, ne minima quidem mihi o c - currit contractio; neque in arteriis, neque in vcntriculo, neque in intestinis, neque in vesica urinaria. — Porro mariifestae arteriarum vitali- tatis argumenta sunt: contractio earum, qua et sanguihis perexiguae quantitati arcte inhaerent, illum propellunt, atque ex sese ejiciunt: incre- mentum voluminis illarum inmorte, etexstinctis viribus vitalibus. Parry T) seriem nobis submi-
1) Farry. 1. c. p. 1 — 40.
5 3 njstrat esperimentorum, in qnibus volumen post ligaturam arteriarum djniinutum et post mortem irerum increscens reperiebatuf, H o c autenv incrernentum effectus est elasticitatis, unde satis clare liquet, hanc provocare rionpo- tuisse arteriarum contractjonem. Et elasticita- tem non pisi vifalitate exstincta arterias contra*
Ctas posse dilatare: ductus arteriosusBotalli c o - alitus, atque arteriae coabtae ad aneurisma cu*>
randum fjgatae, probant, —,ConstrictiQ tahdem prteriae detectae a Parry passim observata2) in' l o C o quodam paulo ante ambitu naturali viso, jam totam arteriam deteotam, jam minrmam il- lius partem occupans lino ligataespeciem praese ferens — affectioni spasticae siniilem — qirid, quaeso; aliud est, nisi vitalitatis effectus? A m - ' bitus arteriaevenaesectionibusrepetitissuccessi- va imminutio et, lipothymiu subsequente, incre- meptum, sanguinis missione continuata ' ) , non- ne probant haec virn illam, arterias sensirn con^
trahentem, essevitalem?
Ex allatis igitur patet, arterias hac vi certe gaudere et hdc tantummodo adjutricepropnlsio*
nem sanguinis lieri posse, cessante cordis aclio- ne. Ergo juie meritoque vini hanc vitalem a
2) Ibid, Exprmnt. XIII» X X I V el X X V I . 3 ) I b i d . pag, <1Q.
