Funktionen mehrerer Variablen: Differentialrechnung Aufgaben
J¨org Gayler, Lubov Vassilevskaya
1. Partielle Ableitungen 1. Ordnung . . . 1
2. Linearisierung einer Funktion, Gleichung der Tangentialebene . . . 1
2.1. Das totale Differential . . . 2
3. Partielle Ableitungen 1. Ordnung: L ¨osungen . . . 4
4. Linearisierung einer Funktion, Gleichung der Tangentialebene: L ¨osungen . . . 5
Linearisierung einer Funktion, Gleichung der Tangentialebene
1. Partielle Ableitungen 1. Ordnung
Bestimmen Sie die partiellen Ableitungen 1. Ordnung folgender Funktionen:
A1
a) f (x, y) = x cos(xy) g (x, y)=cos(x+y)+sin(xy), h (x,y)= x2 sin(x+y) b) f (x, y)=ln(x+y), g (x, y)=ln(xy)+
q
x2−y, h (x,y)=ln(y2−x)+cos x c) f (x, y)=ex sin y, g (x, y)=ex+y, h (x,y)=ex2+y2
d) f (x, y)=sin(√
x+y) g (x, y)=sin(p x+2y) e) f (x, y)= 1
x + 1
y2 g (x, y)= 1
xy2 +x2y h (x, y)= 1 x2+y2 2. Linearisierung einer Funktion, Gleichung der Tangentialebene
Die lineare N¨aherung einer im Punkt P (x0,y0) differenzierbaren Funktion f (x, y) ist eine Funktion L (x, y) = f (x0,y0) + ∂f
∂x (x0, y0) (x−x0) + ∂f
∂y(x0,y0) (y−y0) (1) Die lineare N¨aherung einer im Punkt P (x0, y0,z0) differenzierbaren Funktion f (x,y,z) ist eine Funktion
L (x,y,z) = f (x0,y0, z0) + ∂f
∂x(x0,y0, z0) (x−x0) (2)
+ ∂f
∂y (x0,y0, z0) (y−y0) + ∂f
∂z (x0, y0,z0) (z−z0)
Beispiel 1: Wir linearisieren die Funktion f (x,y) = (x2−y2)·sin y im Punkt P (1, π/2) f (x,y) = (x2−y2)·sin y, P
1, π
2
, x0 = 1, y0 = π 2
∂f (x,y)
∂x = 2x sin y,
"
∂f (x,y)
∂x
#
x=1,y=π/2
= 2 sin π
2
=2
∂f (x,y)
∂y = −2y sin y+(x2−y2) cos y,
"
∂f (x,y)
∂x
#
x=1,y=π/2
= −π
f (x0,y0) = f
1, π 2
= 1− π2
4,
L (x, y) = 2x−πy−1+ π2
4 ≃ 2x−3.14y+1.47
Beispiel 2: Wir linearisieren die Funktion f (x,y) = x3+2 cos y im Punkt P (−2, 3π/2)
f (x,y) = x3+2 cos y, P −2, 3π 2
!
, x0 = −2, y0 = 3π 2
∂f (x,y)
∂x = 3 x2,
"
∂f (x,y)
∂x
#
x=−2,y=3π/2
= 12
∂f (x,y)
∂y = −2 sin y,
"
∂f (x,y)
∂x
#
x=−2,y=3π/2
= 2
f (x0,y0) = x30+2 cos y0 = −8
L (x, y) = 12x+2y+16−3π ≃ 12x+2y+6.58 Aufgaben: Linearisieren Sie die Funktion f (x,y) im Punkt P (x0,y0):
A2
a) f (x,y) = x2+2xy−6, 1) P (1, 1), 2) P (2,−3), 3) P (0, 0) b) f (x,y) = x3+2y2+x, 1) P (1, −1), 2) P (0,−2)
c) f (x,y) = (x+3y−2)2, 1) P (2,−1), 2) P (1, −2) d) f (x,y) = e2x−y, 1) P (1,2), 2) P (1,1)
e) f (x,y) = ln x+ln y, 1) P (1, 1), 2) P (e, 2e) f ) f (x,y) = √
x+ √y, 1) P (1, 4), 2) P (4, 9) A3
a) f (x,y) = 3 sin x+y3, 1) P π
2, 2
, 2) P
π 3,−1
, 3) P (0, 1)
b) f (x,y) = sin (x+y), 1) P π
6, π 3
, 2) P
π 4, π
4
, 3) P
π 8, π
8
c) f (x,y) = ex cos y, 1) P (0, 0), 2) P
0, π 3
2.1. Das totale Differential
Unter demtotalen Differential einer Funktion von zwei oder drei unabh¨angigen Ver¨anderlichen ver- steht man lineare Differentialausdr¨ucke
d f (x, y) = fxdx+ fydy = ∂f
∂x dx+ ∂f
∂ydy (3)
d f (x, y,z) = fxdx+ fydy+ fzdz = ∂f
dx+ ∂f
dy+ ∂f dz
Linearisierung einer Funktion, Gleichung der Tangentialebene
A4
a) f (x,y) = x2+y2−4xy, g (x,y) = x3y2 b) f (x,y) = x
x2−y2, g (x,y) = 1 xy
c) f (x,y) = sin2 x+cos y, g (x,y) = x2+sin (2x+y) d) f (x,y) = xy−tan y, g (x,y) = sin (x+y)+cos(x−y) e) f (x,y) = e2x−3y, g (x,y) = ex2+y2
f ) f (x,y) = ln (x+y), g (x,y) = ln(x2+y2), h (x,y) = ln
1+ y x
g) f (x,y) = q
x2+y2, g (x,y) = 1
√x + 1
√y
3. Partielle Ableitungen 1. Ordnung: L ¨osungen L1
a) f (x,y) = x cos (xy), ∂f
∂x =cos (xy)−xy sin (xy), ∂f
∂y =−x2 sin (xy) g (x, y)=cos(x+y)+sin (xy)
∂g
∂x =−sin (x+y)+y cos (xy), ∂g
∂y =−sin (x+y)+x cos (xy) h (x, y)= x2 sin (x+y)
∂h
∂x =2x sin (x+y)+x2 cos (x+y), ∂h
∂y = x2 cos (x+y) b) f (x,y)=ln (x+y), ∂f
∂x = ∂f
∂y = 1
x+y g (x, y)=ln (xy)+
q
x2−y, ∂g
∂x = 1
x+ x
px2−y
, ∂g
∂y = 1
y− 1
2 p x2−y h (x, y)=ln (y2−x)+cos x, ∂h
∂x =− 1
y2−x −sin x, ∂h
∂y = 2y
y2−x c) f (x,y)=ex sin y, ∂f
∂x =ex sin y, ∂g
∂y =ex cos y g (x, y)=ex+y, ∂g
∂x = ∂g
∂y =ex+y h (x, y)=ex2+y2, ∂h
∂x =2x ex2+y2, ∂h
∂y =2y ex2+y2 d) f (x, y)=sin (√
x+y), ∂f
∂x = 1 2
cos (√ x+y)
√x , ∂f
∂y =cos (√ x+y) g (x, y)=sin(p
x+2y), ∂g
∂x = 1 2
cos (p x+2y) px+2y , ∂g
∂y = cos (p x+2y) px+2y
e) f (x, y)= 1 x+ 1
y2, ∂f
∂x =− 1
x2, ∂f
∂y =− 2
y3 (4)
g (x, y)= 1
x y2 +x2y, ∂g
∂x =− 1
x2y2 +2xy, ∂g
∂y =− 2 x y3 +x2 h (x, y)= 1
x2+y2, ∂h
∂x =− 2x
(x2 + y2)2, ∂h
∂y =− 2y
(x2 + y2)2
Linearisierung einer Funktion, Gleichung der Tangentialebene: L ¨osungen
4. Linearisierung einer Funktion, Gleichung der Tangentialebene: L ¨osungen L2
a) f (x,y) = x2+2xy−6,
1) P (1, 1) : L (x,y) = 4x+2y−9, 2) P (2, −3) : L (x,y) = −2x+4y+2, 3) P (0, 0) : L (x,y) = 6
b) f (x,y) = x3+2y2+x,
1) P (1, −1) : L (x,y) = 4x−4y−4, 2) P (0, −2) : L (x,y) = x−8y−8 c) f (x,y) = (x+3y−2)2,
1) P (2, −1) : L (x,y) = −6x−18y+3, 2) P (1, −2) : L (x,y) = −14x−42y−21 d) f (x,y) = e2x−y,
1) P (1, 2) : L (x,y) = 2x−y+1, 2) P (1, 1) : L (x,y) = e (2x−y) e) f (x,y) = ln x+ln y,
1) P (1, 1) : L (x,y) = 2x−y+1,x+y−2, 2) P (e, 2e) : L (x,y) = 1
e
x+ y 2
+ln 2 f ) f (x,y) = √
x+ √y, 1) P (1, 4) : L (x,y) = x
2 + y 4 + 3
2,
2) P (4, 9) : L (x,y) = x 4 + y
6 + 5 2
L3
a) f (x,y) = 3 sin x+y3, 1) P π
2, 2
, 2) P
π 3,−1
, 3) P (0, 1)
∂f (x,y)
∂x = 3 cos x, ∂f (x,y)
∂y = 3y2,
a) P π
2,2
: z = 12y−13 b) P
π 3,−1
: z = 3
2 x+3y+2− π 2 + 3 √
3
2 ≃ 1.5x+3y+3.03 c) P (0, 1) : z = 3x+3y−2
b) f (x,y) = sin (x+y), 1) P
π 6, π
3
: L (x,y) = 1, 2) P
π 4, π
4
: L (x,y) = 1, 3) P
π 8, π
8
: L (x,y) = 1
√2
x+y+1− π 4
≃ 0.707x+0.707y+0.152
c) f (x,y) = ex cos y,
1) P (0, 0) : L (x,y) = x+1, 2) P
0, π
3
: L (x,y) = x 2−
√3
2 y+ π 2√
3 + 1
2 ≃ 0.5 x−0.87 y+1.41
Linearisierung einer Funktion, Gleichung der Tangentialebene: L ¨osungen
L4
a) f (x,y) = x2+y2−4xy, d f = 2 (x−2y) dx+2 (y−2x) dy g (x,y) = x3y2, dg = 3x2y2dx+2x3y dy
b) f (x,y) = x
x2−y2, d f = − x2+y2
(x2−y2)2dx + 2xy (x2−y2)2 dy g (x,y) = 1
xy, dg = −dx x2y − dy
xy2 =−y dx+x dy x2y2
c) f (x,y) = sin2 x+cos y, d f = 2 sin x·cos x dx−sin y dy
g (x,y) = x2+sin (2x+y), dg = 2 (x+cos (2x+y)) dx+cos (2x+y) dy d) f (x,y) = xy−tan y, d f = y dx+(x−1−tan2y) dy
g (x,y) = sin (x+y)+cos (x−y),
dg = (cos (x+y)−sin (x−y)) dx+(cos (x+y)+sin (x−y)) dy e) f (x,y) = e2x−3y, d f = e2x−3y(2 dx−3 dy)
g (x,y) = ex2+y2, dg = 2 ex2+y2(x dx+y dy) f ) f (x,y) = ln (x+y), d f = dx+dy
x+y
g (x,y) = ln(x2+y2), dg = 2 (x dx+y dy) x2+y2 h (x,y) = ln
1+ y
x
, dh = − y dx
x (x+y)+ dy
x+y = −y dx+x dy x (x+y) g) f (x,y) =
q
x2+y2, d f = x dx+y dy px2+y2 g (x,y) = 1
√x+ 1
√y, dg = −1 2
dx x √
x + dy y√y
!