Lebesgue- und Sobolevr¨ aume
Sabine Mandel
Ludwig–Maximilians–Universit¨ at
H¨ uttenseminar 7.1.2015-10.1.2015
1
Lebesguer¨ aume
2
Die Schwache Ableitung
3
Sobolevr¨ aume
Lebesguer¨ aume
Sei 1 ≤ p ≤ ∞, G ⊆ R.
L
p(G ) = {f : G → R | f Lebesgue-messbar mit ||f ||
p< ∞}
||f ||
p=
R
G
|f (x) |
pdx
1pf¨ ur p < ∞
N⊂G
inf
N Nullmenge
sup
G\N
|f (x) | f¨ ur p = ∞
L
ploc(G) = {f : G → R | ∀G
0⊂⊂ G , G
0offen : f |
G0∈ L
p(G
0)}
Lebesguer¨ aume
Satz von Fischer-Riesz
L
pmit || · || ist vollst¨ andig, also ein Banachraum.
Sei < f , g >
2= R
G
fg ein Skalarprodukt.
⇒ L
2(G ) mit < f , g >
2ist ein Hilbertraum.
Lebesguer¨ aume
Betrachte f : [1, ∞ ) → R mit f (x) :=
1x.
f ∈ / L
1: R
∞1
|
1x| dx = R
∞ 11
x
dx = lim
a→∞
R
a 11 x
dx =
a→∞
lim [ln (x)]
a1= lim
a→∞
[ln (a) − ln (1)] = ∞ f ∈ L
2: R
∞1
|
1x|
2dx
12=
a→∞
lim R
a1
x
−2dx
12=
a→∞
lim [−
1x]
a112=
a→∞
lim [−
1a+ 1]
12= 1
12= 1 < ∞
Schwache Ableitung
Sei α ∈ N
n0, u, υ
α∈ L
1loc(G), und ϕ ∈ C
0∞(G ) Testfunktion.
Falls gilt: R
G
uD
αϕ = (−1)
|α|R
G
υ
αϕ f¨ ur alle ϕ, dann ist υ
αdie schwache Ableitung von u mit υ
α= D
αu, wobei gilt:
C
0∞(G ) = {ϕ ∈ C
∞(G ) | supp ϕ = {x ∈ G | ϕ (x) 6= 0} ⊂
G kompakt}
Schwache Ableitung
f : G → R, f (x) = |x|, G =] − 1, 1[⊂ R, α = 1. Dann gilt:
f
0(x) = sgn (x) =
1 x > 0 beliebig x = 0
−1 x < 0
f : ]0, 2[→ R, f (x) =
( x x ∈ ]0, 1]
1 x ∈ ]1, 2[ , α = 1. Dann gilt:
f
0(x) =
( 1 x ∈ ]0, 1]
0 x ∈ ]1, 2[
Schwache Ableitung
Sei ϕ ∈ C
0∞(]0, 2[) beliebig.
R
20
f (x) ϕ
0(x) dx = R
10
xϕ
0(x) dx + R
21
1ϕ
0(x) dx
= [xϕ (x)]
10− R
10
ϕ (x) dx + [ϕ (x)]
21= − R
10
ϕ (x) dx + ϕ (2)
= − R
10
ϕ (x) dx + 0 = − R
10
f
0(x) ϕ (x) dx − R
21
f
0(x ) ϕ (x) dx
= − R
20
f
0(x) ϕ (x) dx
Sobolevr¨ aume
Sei p ∈ [1, ∞], m ∈ N
0.
H
m,p(G ) = {u ∈ L
p(G ) | u besitzt υ
α∈ L
p(G ) f¨ ur 0 ≤ |α| ≤ m}
||u||
Hm,p=
m
P
|α|=0
||D
αu ||
pp!
1p
f¨ ur p < ∞
m
P
|α|=0
||D
αu||
∞f¨ ur p = ∞
Sobolevr¨ aume
Eigenschaften Schwacher Ableitungen Seien u, v ∈ H
m,p, |α| < m.
Linearit¨ at: ∀λ, µ ∈ R : λu + µv ∈ H
m,pund D
α(λu + µv) = λD
α(u) + µD
α(v )
F¨ ur G
0⊂ G offen gilt: u ∈ H
m,p(G
0)
Unabh¨ angigkeit der Ableitungsreihenfolge: Seien α, β mit
|α| + |β | < m. Dann gilt: D
αD
βu
= D
β(D
αu) = D
α+βu
Dimensionsabh¨ angig: |x|
s∈ H
1,p⇔ s > 1 −
npSobolevr¨ aume
F¨ ur 1 ≤ p ≤ ∞, m ∈ N
0gilt: H
m,pist ein Banachraum.
Sei < u, v >
Hm(G)=
m
P
|α|=0
< D
αu, D
αv >
2ein Skalarprodukt.
⇒ H
m(G ) mit < u, v >
Hm(G)ist ein Hilbertraum.
Sobolevr¨ aume
Sei (υ
k)
k∈N⊆ H
m,p(G ) CF. Es gilt:
||D
αυ
k− D
αυ
l||
p≤ ||υ
k− υ
l||
Hm,p(G)also folgt: (D
αυ
k)
k∈NCF.
Sei υ
α∈ L
p(G ) mit ||D
αυ
k− υ
α||
p→
k→∞
0, υ = υ
0, ϕ ∈ C
0∞(G ).
Es gilt: R
G
υD
αϕ = (−1)
|α|R
G
υ
αϕ, und somit folgt:
υ
α= D
αυ.
Sobolevr¨ aume
Sei m ∈ N
0, 1 ≤ p < ∞.
◦
H
m,p(G ) = C
0m(G )
||·||Hm,p(G)ist ein Banachraum, wobei:
C
0m(G ) = {ϕ ∈ C
m(G) | suppϕ ⊂ G kompakt}
Sobolevr¨ aume
F¨ ur
1p+
p10= 1 definieren wir:
H
−m,p0(G ) =
◦H
m,p(G )
0||f ||
H−m,p0(G)
= sup
υ∈H◦m,p(G)\{0}
|f(υ)|
||υ||Hm,p(G)
.
Sobolevr¨ aume
Seien j ∈ {1, ..., n}, g ∈ L
p0(G ) fest.
− R
G
D
jυg = f (υ) mit f ∈ H
−m,p0(G) f¨ ur m ∈ N. f ist linear.
∀υ ∈ H
m,p(G ) :
|f (υ) | ≤ R
G
|D
jυ||g | ≤ ||D
jυ||
p||g ||
p0≤ ||υ||
Hm,p(G)||g ||
p0⇒ ||f ||
H−m,p0(G)