Elementare rationale Integranden
Die Stammfunktionen der drei Grundtypen rationaler Funktionen sind Z dx
ax + b = 1
a ln |x + b/a| + c Z dx
(x − a)
2+ b
2= 1 b arctan
x − a b
+ c Z (x − a) dx
(x − a)
2+ b
2= 1
2 ln((x − a)
2+ b
2) + c
Beweis
Uberpr¨ ¨ ufung der Stammfunktionen durch Differenzieren alternativ: Umformung der Integranden
(i) R
dy/y = ln |y| + c = ⇒ Z dx
ax + b = 1 a
Z dx
x + b/a = 1
a ln |x + b/a| + c (ii) Umformung
Z dx
(x − a)
2+ b
2= 1 b
2Z dx ((x − a)/b)
2+ 1 Substitution y = (x − a)/b, dx = b dy
1 b
Z dy y
2+ 1 = 1
b arctan y + c = 1 b arctan
x − a b
+ c
(iii) Substitution y = (x − a)
2+ b
2, dx = dy/(2(x − a)) Z (x − a) dx
(x − a)
2+ b
2= 1 2
Z dy y = 1
2 ln |y | + c
= 1
2 ln((x − a)
2+ b
2) + c
Beispiel
Fl¨ achen begrenzt durch rationale Funktionsgraphen (i) r(x) = 2 − x
1 + x :
Umformung r(x) = −1 − x 1 + x + 3
1 + x = −1 + 3 1 + x Summe der Stammfunktionen der elemen-
taren Ausdr¨ ucke Stammfunktion R(x) = −x + 3 ln |1 + x|
r (2) = 0 Fl¨ acheninhalt Z
20
r(x) dx = [R(x)]
x=2x=0= (−2 + 3 ln 3) − (−0 + 3 ln 1) -1 0 1 2 3 0
1
2
3
(ii) r(x ) = 1 x
2+ 1 :
-4 -2 0 2 4
-1 0 1
Fl¨ acheninhalt: Grenzwert der Fl¨ acheninhalte von {(x, y ) : 0 ≤ y ≤ r (x), −a ≤ x ≤ a}
a→∞
lim Z
a−a
dx
1 + x
2= lim
a→∞
(arctan a − arctan(−a))
= π
2 + π
2 = π
Beispiel
Berechnung der Stammfunktion von
r(x) = 3x + 6 2x
2− 4x + 10 quadratische Erg¨ anzung des Nenners
2(x
2− 2x + 5) = 2((x − 1)
2+ 2
2) Anpassung des Z¨ ahlers
3(x + 2) = 3((x − 1) + 3) Zerlegung in Standardausdr¨ ucke:
r (x) = 3 2
x − 1
(x − 1)
2+ 2
2+ 9 2
1
(x − 1)
2+ 2
2Stammfunktionen der elementaren Integranden Z
r(x) dx = 3
4 ln ((x − 1)
2+ 4) + 9 4 arctan
x − 1 2
+ c
Berechnung eines bestimmten Integrals durch Einsetzen der Grenzen in die Stammfunktion
z.B.
Z
3 1r (x) dx = 3 4
ln((x − 1)
2+ 4)
x=3 x=1+ 9
4
arctan
x − 1 2
x=3x=1