VERUM /ETERNUMQVE DEUM,

/ ' <*>

S P I R I T U M

S A N C T U M ,

VERUM /ETERNUMQVE DEUM,

DE

HOSTIBUS SUIS

T R I U M F A N T E M ,

Solemnibus hifcePentecoftalibus,

Stiidiofic in GYMNASIO PATRIO juventuti>

maxiroo pietatis ardore perpendeadum,

tenuififiit frolujiont-j

M. HENNINGUS ^WlTTEi

ELOQ^ ET HIST. P. P.

*«•» "• »» i , i»

R I

Uteris

^teszdenfiffimiserrorum acfuptr- ftitionum tcncbrisinvolutas,ignem M M'5 4uondam pro Deo coluiile>pnlco- D E-%>x JSI||P^{rl1 m} temporumluculenterreferunt

^ ^monumenta.Quicquidenim Chat-

6c Affyrii, fub nomine Llr,qud alias patria Patris credentium lalu- tatur, /Egypcii voce Seraphim,Perlipariterac Medi appellatione Vrimafdacelebrarunt>id nihil quicquam aluid, qudm pervigilcm lacrumque denotareignem debuit. Llnde fuorum igne comburi noluerunt cor-

pora, grande nefas putantes? depafci illa & abfumi ab eo,quem lummaNuminis reverentia profeque- rentur. Atque hxc porro ad Grxcos, & ab his rur- fus ad Romanos pcrtranfiic 7ree9/C*7eM Si ergoGenti- litas? pcrverso occxcata mentium ftupore, elemen- tarem tantopere coluit ignem; quanto? quxfo, magis noftrum erit? diviniffimum ignem, in Apoftolorum ardere capita vilum> Spiritum nempe Alciffimi, ma- gnifacere, eundemque iupplici ac religioso poplice-»

adorare? Verum enim vero > quamvis auguftiflimi "

hujus Flaminis evicla dudum fic?& unanimi redte fen- tientium calculo comprobata divinitas, nihilominus quovis propemodum feculo ⁹ tam turbida peflimo- rum prorupit nebulonum colluvies, deteftaoili ore^p calamoque in ipfam Sandtiilimi Pneumatis majefta- tcra atrociter debacchantium. Etenim prodigioso

)( 2 mfla-

4

inflatus tumoreSimon Magus>h«reticorum ille fub novo foe<jere dux & antedgnanus impudentifTimus >

pfaudid profifuit imperante,fuamque Kuminis vice adorandam fe&atoribus pnebuit imaginem. Semet ipfum e(fe> filrenacofidem habemus,qui inter Judae- os quafi Filiusapparueiit, in Samaria quafi Pater dc*

ftenderit, in reliquis vero gentibus quafi Spiritus San- 6tus2dventarit, plcnd gutturecftudit. Accedit>quod ftatua ci>juxta Juftinum,Romaein amni Tiberis,in- tcr duos credto pontes , hac fuperbiverit epigraphc:

Simoni Dco Sando. Huic proinde merito obvenit>

quod Poeta ex ipla vcritatis cecinit cortina: Tollun- tur in altum> ut lapfu graviore ruant. Qvum enim^

aiiquando) cun&is adipicientibus, in calum fe iub- volaturum jadtaret> jamquc id tentaret>ardenti(Iimi&

Pctri & Pauli efFcdtum cft prccibus,ut in pracqeps ruc- rct, ac miferrimeintcrirct praeftigiator ifteverfutifli- mus» Alius hunc mox exccpit fumofus itidem ac fa- mofus impoftor, Montanus, prac nimio faftu, no- tocn cx turpi fadto inglorius & ignobilis quaerens, dum> Theodorcta teftc> feipfum pronunciavit pa- racIetum,iFilioDci Apoftolis promiffum.Merctrices.

itifupcr,Prildllam atq; Maximillam, a Satana pari ob- fcflas rabic> impune circumduxti> per quas fua nc- fimdae impietatis hinc indcdiffeminavit cmblemata, qu* Bi Hieronymus in epiftola ad Marcellam concisi addticit-fimul ac refellit Poft hacc iimilispcne error*

feu

fcu blafphema potius dementia, in transverfuhi ab*

(tulit Helcelaitas> qui Sp.Sandtum DeiSororem,nec non Hieracicas>c]ui eunaem in farmaapparuifleMel- chifedechi, inaniter prorfus (omniarunt. Pracfertim inter horrendie abominationis hujus (trudtores da- mnabilefuum extulitcaput Arius> & vehemcntiort>

quam ullus anteeum> impetu invincibilem seterni Spiritus gloriam impugnatum ivit»Multaimpiecon-

tra ineffabilem Ejufdem evomuit proceflionem>cum eam menti fux amenti videret non fatis congruere-?.

Nosveromyftcrium illud,Spiritum Sandlum a Patre Filioque procedere, ex divinis edo&i Pandcctis firmi-

tcr credimus; fed modum ejus > haud acque revela- tum> ignorarc minimepiget t-edetque integerrime profiteri. Contra quisnonanimadvertit,turpiflimum intemperantia? malum in totum occupafle Arianos>

ut>quacomnemfenfum>omnem intelledIum>omnem conceptum longiflime tranfcendunt,<ad pudcnda fua infrunitac mentis exigere phantasmata nequaquam vereantur? Nec leniori inceflit !piritu> adverfus Spi- ritum Coeli>Maccdoniiis>EccleUceCon(lantinopoli- tanx Epilcopus,. homo crudelitate nobilis> Sandtifli- mumSpiritum vim duntaxat eflea Deo conditam_»>

totoque diffufam orbe>una cumvencnatsefententiae fuae admiratoribus>blafphcm& ubivis ore pronunci- ans. Superiori, & quod nuncagitur>feculdplera?que

vetercs de Sp.Sandlo h«erefes>pervarios peftiferis

)( Z Reli-

Rcligioneopinionibus imbutos homines, interpola- tae redierunt. Hos inter Anabaptiftae haud poftremo locandi loc6)dumSpiritum Sandum non ab aeterno elTedelirSrunt, fed cacpiffe primum poft glorificatio-

ncm?<Sc fuiife vefcolumbam, vel ignem? vel ahquid aliudex vifibilibus primitivae Eccleliae donis, proutin-

gens noftrorum Theologorum lumen , Marti>>as Chemnitius, hanc manifeftam fanaticorum recenfec phrenefin. Ejufdem prope erroris (ocios Socinianos invenimus,probarevolentes⁷Sp.Sandmn nonfingu-

larem e(fe perfonam , led infigne aliquod doniun_r creatum,virtutem &efficaciam^?quemadmodum in- teralios prolixe explicat infame illud Thuringiae ex- crementum , vefanx olim catervx hyperafpiftes,Va- lentinusSmalcLus. Quibus fe fraterno jungunt vin- culo Arminiani, cognitionem deSpirituSandlo aci ia- lutem necelfariam efle^?abfque ulla iufficienci negances racione. Ecquid de iis dicemus,quiinfinicam Sacro- Sandli Flaminis hujusgloriam iceleratilTimis eciambi- pedum attribuerec Sicrecencioribusinnotuic cempo- ribusfanacicaillaftolididasJohannisBruckiijfiveDa- vidis Georgii,Delfenfis>qui feChriftum Davidem,feu

tertiam Divinitatis perfonam , quam nos Spirituni-»

nuncupamus Sandtum, jadare nequaquam crubuit, utlibri ej9inHol(atiaapudSedacoresreperciIoqvun- tur,aded,utThuan6,infigniHiftoric6,annotance_j>>

dida Macth

.Xin

iere fibi applicarit. Fuic&excitatusSmalo getiio vina- rius quidam Selecefl:adienfis⁷MattinusSteinbachius>

quo Theodorus refert Zuingerus, quod le Spiri- diditaveritSandtum incarnatum>ficutChri(tus,

;n.us no(ter> Dei vocari folet Filius incarnatus.

Sn^{! > i}..plane modd, fed longe majori cum applaufu,

Orientem decepit Muhammed, per Paracletum mit- tendum Joh.XV. feipfum intelligiaflerens,ut exHi- ftoria Arabum Gregorii Abulfaraii, abEdoardo Po- cockioin Anglia edita> videreeft. Impofturam hanc percallido incruftavitfucd^)Ut,cumMuhammed cele- bremac laudatum denotet virum > Paracleti vocabu- lum, quafi in Graeco extaret ^&«cAi3©*,vel turpi frau- de>vel ingenti ducIusignorantia, nomini fuo ftatuc- ritaequipollens. Sed has recitafle nugas> eft refutafle.

Quod u ad illos noftra fe pariter verteret contempla- tio>qui> Iicet in Spivitum Altiflimi perquam injurii fint,ejus tamen illuminationem ac revelationem pne leferre cupiunt, tum Scdies nos facile & charta heic deficeret. Tota namque Enthufiaftica congeries, ex fcabiofo ThomxMuntzericerebroconflata,quid nifi fpiritum ubivis crepareintendit? Ad quemalium au- dtorem fuam detulit tragaediam^ betli (acramcntarri procagonilta, Andreas Carolftadius > quam ad ccele- ftcm>verius lcclcftum>Spiritum? Quid Calparunu Schvvenckfeldium>peculiariSpiritusSandticommer-

cio tumidumatque

\ . V;;.;

itiextricabilc>qqamvaria faltaxq; motus interni iL ginatio>ut exinde de (acraScnpaira? tanquam litcrajt occidentc>faftidiole nimisdifleruerit? Quid ^alitid

• hannem Lcidenfem^?qLfid EzechielemMeth,qv' lentinum Wcigclium, tjuid Thcophraftur' fum>quid Johannem Ehgelbrechtum, divk

ptur<e fcrutinium adunco fufpendentes rialo* arc#- num contra (piritus, ncfcio cujus^rimpulfum&*aUc*^

qvium extdllentes,ab orthodoxisfemovit>quam pu- tatitiusfummi Numinis aiflatus? Quid Fratres roieae

crucis,Wcigelianis gemcllos, Angelica fibi venditante* col- lo.quia, quid Jacobum Bohmium,prscfentisa:vi chimacranu, fomnia fua pro fuhlimi dogmate infipientibus narrantem * quid Johannem. de Labadie, Donatiftarum reftauratorem, dc

B.V*rginis-apparitione,fibi inter orandum fa<H:&,immodic&

fuperbnm,ita deliros atque fatuosreddidit,quamblandaqu$- dam interniDotftoris, inaudita & abfurda fuggcrentis,falla- cia? QudfpedtantctiamQuakeri feu tremuli, exitiales An- ,glorum'fuiigi. Sedquis hujus farinae mendaciorum architc- ftos ac r.^velationum ditfinarum vcnditores frivolos omnes atquc fingulbs irccenfcre operac duceret pretium ? Scimus e- riim > quod de ddmitii hifce cxterisque Majeftatis fuae hoftibus gloriofiflimusihCpelo Spiritus fplendidilfimum jamdudunu lnftituerit tyumfum. Agitc igitur, divmo devota Pneumati petiora, Deoque vidtori tropacum piz mentis erigite, ut illo.

laetantisgregisfuivos cdfiftituat SoHurios! Humiliter Eun- dem ac demiffe invocate, ut hoftes Ecclefiae fuae imminentes truculentiffimos pari fypprimatdeleatcjue potentii,qvd&de illis qu&m primum pleniHm^ triumfare po(fimus. Hpc ut

dextre fiat, decciiti cultu ad templa.hifc; confluite diebus, 8c vivamoxSpiritus Sandti templa inde revcrtemiiii. Dabam Rigse d. XVII.Maji. ANNO els Iac xxcrv.