FETUI ATQUE GTILI'I'ATE,

(1)

LIQUORIS AMNII NATURA ORI- GISE ATQUE GTILI'I'ATE, QUAM

FETUI PRAESTAT,

QUAM

'CONSENSU ATQUE AUCTORITATE GHATIOSI MEDICORUM ORDINIS

I.EGITtME IMPETKANDUM, LOCO CONSUETO PUBLICE DEFENDBT

(2)

haec dissertatio ea sub conditione, ut, quum primum tgpis Fuerit excuea, quinque ejus exempla collegio li- bris explorandis coiistitu~o tradantur.

Dorpati Liv. die XXI. m. Maji a. MDCCCXXXIV, 1 ) ~ .

HENR.

RATHKE,

O r A fiIed. la. f , Decanus.

(3)

VIRO

ILLUSTSISSIMO

,

EXPERIENTISSIMO, DOCTISSIMO,

T J I E O L O G . D O C T . I CONSILIIS S T A T U S , PROFBSSORI Q U O N D l X I N U N I P B R S I T u 4 T P C A Z S A R B A

D q R P A T E N S I ,

(4)

FAUTORl BENEVOLO, AMICO PATERNO,

S U M M A A D C I N E R E S U S Q U E

HAS STUDIORUM PHIMITIAS

ANIMO REVEREKTE GRATOQUE

DEDICAT ET OFFERT

(5)

L i q u o r amnii humor ille fluidus esr, pui riiembrana peculiari, cui nomen amnion est, circumdatur, et fetum hunianum, quadru- pedurn, avium atque amphibioruni superio- rum ordinum cingit. Hujus humoris nomen, jam apud Galenum obvium

,

derivandum est a verbo graeco h v o r , y o d ovem signi- ficat. Haec origo vero in e potest explicari, quod ,prioribus tcmporibus animalia po- tissimum dissecabant

,

itaqrie

,

quidquid d e f e t u ~ velanientis eorumque liquoribus scie- bant, e sectionibus gravidorum animaliurn, praecipue vero ovium cognoverant. Re- centiore demum t e m p r e h i c liquor accu- ratius 'disquisitus est, atque imprirnis quidem feminarum e t vaccarum

, .

q-uare in

P&-

fcrutandis proprietatibus ph sicis e t chemi-

K

cis praeter kiquorem amnii umanum praecipue etiam yaccinum respiciemus.

(6)

CAPUT PRIMUM.

De liqiioris amnii yroprietatibris phy- sicis.

Copia hujus humoris diversis graviditatis temporibus diversissirna est. De ejus copia, si ad primas graviditatis menses animum advertirnus, plures observationes a medicis e t prioris et nostri temporis litte- ris mandatae sunt. Secundum Riolanum

(I. p. 192.) liquor pondus trium vel quatuor unciarum habuit, ubi foetiis non major fuit, uam formica. F7erheyen ( I . p. ^192.)vidit

?etum vitulinum undecini drachrnarurn

,

cu- ius liquor aninii sesquilibrae fuit. Apud fe- tiim vitulinurn septern bnciarurn vnn d e r Rosch triginta uncias liquoris reperit (zi p.

431). Curn his viris D z o n d i (3. p. 655), qui -

pondus li uoris amnii et fetus in vaccis va- rtis gravi

9

itatis rnensibus perscrutatus est, non consentit : ille enim

,

ubi fetus pondtis novem tlrachmarum habuit, quinque uncias, ubi quatuor unciarum, ~ u a t u o i d e c i m uncias, iibi o r t o unciarurn, viginti quatuor uncias liquoris invenit. I n cadavere mulieris, quae inter t e r t i u m e t quartrini gravidatis nierisem mortua erar, Doeverers ^{( 2 .}p. 431) triginra

Sex uncias hujiis humoris reperit. Iiide a.

tertio graviditatis menre Hallet- et S c / ~ r r l

.

(4. P.

65) liquoris amnii Iiumani pondus fe- tus pondere siiperari, Eoscl~ vero et alii s u b rnediam graviditateni demum p o n d ~ i s

(7)

Fetus e t li uoris aninii fere idem esse contendunt. ?nde a mense tertio t e l quinto liquoris arnnii copia quidem augetor, neque tarnen eadern ratione

,

qua Fetus pondus, ita ut Contra normam sit, si turn adhuc fetus pandus liquoris amnii pondere superatur.

Sub finern graviditatis secunduui plures scri- ptures liquoris arnnii copia rursus minuitur.

In vaccis vero Dzondi (3. p. 655) copiam eiiis absolutam usque ad graviditatis finerii sernper crescere aBirrnat. Liquoris aninii copia in partu obvia e t in anirnalibus et in feminis valde variat; in animalibus minori- bus nonriulla scrupula vel draclimae ejus re- periiintur, in rnajoribus plures librae. In cuniculis parturientibus secundum Hallerum paene nullus onlnino licluor animadvertitur;

i n ovis gallinaeceis quoque a duodevicesirno incubationis die liquor ainnii paulatini evanescit, ita ~it,. quando pullus ex ovo prodie- rit, fere omnino exsicc.itus sit. ud fetum

*P

hunianum matiirurn secundurn Hal erum du-

,

a e librae e t etiain plus h~ijus khurnoris in- venitintur, secundum Osinrzdeerum et alios circiter una vel duac librae, secundum Ca- r u m quatuor vel octo unciae, secundum Bo- ^' scltiurn quatuor

,

quinque, sex vel octo unciae. In ovo humano, velarnentis iptegris e d i t s , M7risb.erg .(5.. p. 8 ) . quatuordecirn uncias, atque in alio ejusniodi, duodeviginti reperit.

Sl~issitudo hujus humoris apud homines e t aiiirnalia variat pro variis graviditatis periodis. In feminis eum non esse lentum et

(8)

glutinosum, ut nonnuili credant

,

sed maxi- . nie fluidum, idque e o rnagis, q u o minus gra- ,

viditas provectn sit, aftirmat Roscl~. ^Reufs e t Emmerl quoque (6. p. i i a ) in partu euni valde fluidum mininieque glutinosum, praesertini demtis floccis, repereriint. Sclzeel

(4.

P. 64) affert, eurn hurnorem, testantibus auctoribus, .praecipue Hallero, graviditatis initio densitatern ,gelatinae vel albuminis minu$ spissi prae se ferre, -atque Ruyschi- um non diu post conceptionern uterurii hu- more albuminis simili repletum invenisse,

~ o o d etiam Hnrve y et HnUer ^,observave- rlnt; fetu vero prorsus excuito

,

liquorern aninii hac natura spissiore. magna ex parte privari, fluidiorern ac sPro similen? fieri.

Prior tanien pars hujus sententiae niihi videtur non satis stabilita et probata, etenim '

Jlnller (p. 194) non loquitur d e certo graviditatis tempore atque tantummodo dicit:

,,liquor amnii quando, recens d e aniniaii su- , mitur, cogitur i n igne etc. e t ab acri alcohole densatur et ab alumine e t a gallorum iriFusi'ono, nitrique spiritu"; loco ilio autem, quem Scheel laudat (p. 13g), liujus generis nihil oirinino scri turn est ( f o r t a s ~ e , cum, qiiae d e chsniiea i u i u s humoris indole affert, rnhxime ab aliorum sententiis discre- p e s t , conjicere liceat, eum aon loqui d e htiniore, qualis ultimo gravitlitatis teilipore sit) atque, quae Ruyscll, Hrci.vebv et N c d -

Eel- observaverunt, niliil aliud probat, nisi Iiiimorern albumini simileni in utero occur- rcre, minime ver0 liquorem ailinii indoleni

(9)

ab illo indicararn habere. Secundum Osi- nnderum (7. p.si J . ) liquor aninii humanus talern spissitudineni habet

,

qualern minus spissum h o r d e i vel avenae decoctum, e t glutinosus est. Rnuclelocque (9. p. 314) dicit liquorem amnii hurnanum lyrnphae e t Sero similem a c I i i b r i ~ u m esse. Secundum Sie- ^{: X} bolclizirdm ( r o . p. 230) ille h u m o r i n partu serosiis e t niucosus est. .lörg (8. p. 3 1 ) refert a p u d hnomines eurn humorern s e r o SI- ⁸

milern esse, a p u d animalia a u t e m magis lyrnphae anirnali, e t norninatim a p u d o v e s et vaccas ea g a u d e r e densitate, q u a oleunl

Napae, i n tluendo, u t oleum, s e habere, n e c

,

r a r o i n fila duci posse. Quo rneliore sani- t a t e e t majore r o b o r e anirnal fruebatur, eo magis lymphaticiis liquor aninii esse ei vi- - debiltur-, e o q u e facilius digitis adhaerebat.

-

Praeterea s e reperisse asseverat

,

liquoreni

aiiiriii i n herbivoris magis lyrnphaticuni es-

se, quarn i n carnivoris, et q u o n i a m illis lac pinguius est, q u a m his, i n d e concludi posse arhitratur, animalia oninia, q u a e lac pingue s e c e r n a n t , etiam liquorern amnii pinguio- ^- r e m e t l y m p h a ditiorern habere, e t Contra.

.Dzoncli (3. p. 656) initio graviditatis liquo- r e m an~nii vaccinurn' aquosum, postea ve- ^'

I r o , qraesertirn s u b graviditatis finem, m ~ i c i - Iagiilidgun~rni arabici sirnileni r e p e f i t ; q u o d etiam Ynuquelin et Bunivn ( I J. p. 34) contendunt.

Grnvitns specz$cn li uoris amnii ma- f o r est, q u a m a q u a e destil

1

arae, nam l i q u o r arnnii humanus, in p a r t u exceptus, semd-

(10)

dum ~c?leelium .pondus 1,027

-

^1,033^ha-

bet. I'arquelin e t Bunivn in iiniversuni statuunt p o n d u ~ 1,005, vaccarurn vero li-

uori apinii hi viri tribuunt pondus 1,028.

%roncli autem dicit, in universum niliil certi constitui Posse, quoniarn pondus hunioris pro graviditatis ternpore differat, attamen e norma gravitatem specificarn ini- t i o minorem esse e t usque ad fifinem augepi.

Color Iiqiioris arnnii secundum IfnLle- rum e o purior est, quo breviiis tempus a conceptione praeteriit atque initio hunior hic aquae limpitlissimae pelluciditate n o n cedit ; partu appropinquante vero secundum eum t u r b i d ~ s atque opacus fit, e t coloreni induit subfuscuni vel subviridem. Secun- dum Scheelium color lucidus e s t , rnagis rninusve aquosus, e t snbflavus, u t vini Khe- nani, si liquor arnnii colatus est; coiorem sordidum, saepe iacteum, e p.articulis vernicis caseosae e t pituitae narium e t fauci- um admixtis oriri arbitratur. Bosch priori graviditatis tempore eum limpidum ac pellucidum vel dilute flavescenteni esse, po- stea vero rriagis opacum e t lacteum floccu- 3is i n ipso natantibus fieri dicit. Ynuque- lin e t Brertivn referunt liquorem amnii hu- manum colorern albidum lacti siniilem e flocculis caseosis in ipso natantibils habere, colatum vero lirnpidum e t pellucidum esse, secundum Reussium e t Enzmertium fla- vescentem. Secundum Osinnderum color similis est minus spissi hordei vel avenae dococti. Liquor aiiinii vaccarurn, u t y a u -

(11)

quelirz e t Hu?zivn dicunt, coloris sorclide r u b r i est. Dzondi vero (lernonstrat, viros illos rnixtionem liqiioris ariinii e t liquoris allantoidis persrriitatos esse, a t q u e gravi- d i t a t e incipiente colorem aqiieurn, circa me- diam ex viridi albidurn e t s u b fineni ejlis e x r u b r o flavum invenit. Seclinduni Joer- g i u m a p u d p l e r a q u e rnarnnialia liquor tiic initio lirnpidus e t coloris expers est, serius - lucidus vei diiute flavescens.

Odor liquoris amnii h u m a n i secundum Oxin?zcZerum Similis est t e p i d a e lymphae , vel serninis virilis, qiiod posierius etiani - MecLel (9. p. 313) e t Reuss e t Ernrnert

affirrnant. Scheel e t Bosc7b dicunt illum si- ^' milern esse ei, q u i e sanguine niodo misso

. v e l e cavo abdoniinic animalium recens

'

mactatorum exhaletur. Secundiiin Ynuque- litzium e t Bunivnm dulcis e t fatuus est.

L i q u o r amnii vaccarum, u t Ynuquelin e t .Bunivn referunt, plantarum extracto simi- lern o d o r e m spargit, u t Dzondi, asparago- r u m infuso.

Snpor liquoris ambii humani secundum Hallerum e t Boschium fatuiis, paululum saisus, u t lactis seri, e s t ; secundurn Schee- Ziurn, u t albiiniiriis tenuis e t seri lactis c u m n a t r o m uriatico miiti, interduni aliquatenus sirnilis lixiviae sapori e t paiilulum salsus;

s e c u n d u m Osinnderunt fatuus, u t insulsi .iiisculi carnis; secundurn Ynr~qnelirzium,

, Runivnm, Keussiunz e t Emmertiuiit sapo- reni salsurn p r a e s e fert. L i q u o r aninii vac- cinus

,

u t Ynuquelin e t Burzivn referiint,

(12)

saporem aciduni atque amatum halet,, rir Bzoncli, salsuni et subarnaiurn,

Tempel-atura hiijus humoris ei par est, qua internae corporis r r t e s gaudent.

E x his proprietati us iysicis liqiioris amnii nrodo allatis jam aec coacludere

possumus.

K'

J .

.

Copio l i q u ~ r i s arnnii ab'soluta variis graviditatis periodis maxime incerta esse, a c nominatirn sub graviditatis finem interdum a~igeri, interdum minui

,

saepissime tarne4 decrescere -videtur. Dzondi quidem

,

u t supta vidimus, se observasse affirmat, ^' vaccis copiam ejus continuo crescere, se Iioc nondurn extra omnem dubitationem po- sitiim esse crediderim.

2. Copia ejus relativa, si res icimus a d Fetus pondus, in statu normali pau atim sem-

per <leniinuitur.

P

3. Spissitudo e t gravitas specifica secundurn observationes hucusque factas'sub pariendi tempus augeri videntur, sed hoc in- crementuni pendere putaverirn ex admixtis substantiis alienis

,

ut pituita narium, fauci- um, fortasseetiam intestini recti, et particulis vernicis casebsae; infra enirn dernonstrabi-

t i i r , illud nequaquam niti aucta substantia

albuminosa, vel gelatina, vel lympha in li- quore amnii. Itaque etiam Joet-gzi sententia, in herbivoris liquorem amnii rnagis lym- haticiinl esse, quam in carnivoris, atque Rac ex Causa i n ornnibus anirnalibus, quae lacte pinguiore gaudeant, liquorem amnii lympha ditiorem esse, e t Contra, maxime

(13)

dubia videtur, quia, ni fallor, credit rnajo- rem spissitudinem semper curn majore Iyrn- phae copia conjunctam esse.

4.

Quod ad reliquas proprietates pertinet, liquor a m ~ i i animalium, saltern vaccarum, etiani non ita rnultum a liquore ariinii humano differt.

Optandum adhuc est, ut licluoris aninii proprietates physicae i n diversis aliis anr- malibus explorentur, e t ad varias graviditd- tis periodos, praecipue priores, magis respi*

ciatur.

Aberrationes in propriatatibusphysicis.

H u c usque liquorern arnnii descripsimus, qualis in statu norrnali est; snepe tarnen anomaliae observantur, atque d e his nunc sermo erit. Quod ad copiam pertinet, i(i partu fetus humani saepe minirnani quan- titateni, saepe prorsus nihil liujus liquoris evacuari viderunt viri docti; Osintzder inter alios (7. p. 51 ^{I )}narrat, se saepe in partubus vix tantum invenisse, quantum cochlear nia- jus capiat, atque de In Mottiurn idem observasse affirmat. Koning (1%) exehplurn '

narrat, in q u o

,

cum rnulier ex quatuor fere mensibus gravida esset, liquor aninii effluxit, et cum postea infam vivus in lucem prodiret, n e gutta quidem hujus hurnoris evacuata est.

E contrario autem Casus observati s u n t , in

quibus ingens accurnulatio liquoris arnnii occurrebat, ita ut in partu deceni, viginti

(14)

et quod excedit, Iibras (25. p. I 15) efiluerent.

Tnfantes tum saepius infirma valetudine, ma- cie confecti, mortui vel hydropici erant, interdum vero etiam, praecipue si non niniia aderat liquoris amnii copia

,

optima valetu- . d i ~ e e t bene nutriti. Sed anomaliae alius

generis quoque animadversae sunt. Ita jarn ' H n l l e r ( ~ . p. 194) dicit : „Est i n eo humore e t potissinium i n ferxiina humana e t quando i i i n c provectior gravidiras est, saepG magna ad putredinem facilitas," et haud mtilro post (p. 195) ,,interdurn liquor amnii in niatu.

r o fetu salsior fit et glutinosior noh sine acrimoniae signis, u t digitos obstetricis ex- asperet." RnudeZocque (9. p. 3 14) ref'ert : . apud nonnnllas mulieres licjuor amnii inve- nitur sordidus, spissus, ut puls tenuior, jarn coloris grisei vel subviridis, jam fusci e t praecipue mali odoris ; e t &lecEel (ibidem) illurn coloris cinerei, spissitudinis limi te- nuioris e t horrendi foetoris reperit. Secun- dum Osia~zderrrm (6. Vol. ^Iet a ) humor ille saepe est mucosus, particulis caseosis com- rnixtus, fuscus vel flavus, meconio inquina- tus. Idem dicit (7. p. 479) : Das Fruchtwas- s e r hat beim Abgange einer zu friihzeitigen Fruch~zuweilen einen mulstrigen, mehr dem Geruche einer warm gewesenen und schimm- licht geworclenen Fleisch- oder Melilspeise, a16 faulendem Fleische ähnlichen Gersch, zuweilea auch einen, den verdorbenenMol- cken ähnlichen sauren Geruch, wobei die F r ~ i c h t noch lebend sein und am Leben er- Iialten wel den kann, ungeachtet die Schärfe

(15)

des verdqrbenen Fruchtwassers so naclithei- lig auf seine Haut wirkte, d a k die Ober- Iiaut hie und da abging. 11-ignnd(i3.p. 33r;) refert, ljquorern aninii saepe viridem, sordidum et turpein esse, nihiloniinus vero infan- tes ~ p t i r n a valetudine gaidentes nasci. Se- csindum Sieboldiurn (io. p; 230) liquor liic in partu interdum apparet humor acer, ^{1 0 -} d e m , odorem seminis virilis sirnilem e t pu- triclurn spargens, idemque

(14.

^{X. 3. p.}

442)

casum narrat, in quo. quarnquam iotans vivebat, liquor amnii icliorosus, odoris fa- stidiosi ac putridi evacuabatur. Joerdene

(15. Vol. X . fase. 111. p. 95) liquorem amnii apud riiuliereiii l ~ i e verierea affectam horrendi foetoris reperit

,

adeoque acrem, ue fetus epidermis plane destructa esset, ar- que inFans deg!u;)tus nasceretur. Mende (16) liquorern hunc apud feminam febre labo- rantem tain acreni invenir, ut in fetus cute vesiculae ortae e t epidermis deleta esset, Doeveren (17. cap. VII. p. ¹⁰³⁾in femirie gravida

,

mor bo acuio mortua, liquorern aninii saturate rubrum vidit, ita ut fetus vix cognosci posset; simile quid Scheel arii- madvertit in muliere, quam febris putri- da vita privaverat.

CAP [jT SEGUNDTJM.

De liquoris ainnii proprietatibiis

ehe-

inicis.

Gerte liquoris amnii cliemica sejunctio

(16)

in ipsius elementa, ad solvendas nonnullas quaestiones ph siologicas perrnulturn va- l e t ; tarnen dotor! fatendum est, ersi multae analyses hujus huniaris recentiori- bus temporibus factae sint, multurn adhuc illo respectu desiderari. Quamvis enini mittamus, omnes magis minusve imperfe- cras hucusque esse, iSlae praeterea etiam nonnunquam inter se discrepanr, quibils ex causis, ut pqr s e intelli$itur, aliquiti certi e t fixi ex iis eruere difhcillinum sane est.

g u a e scriptores antiquiores d e cheniica hu-

IUS hunioris cornpositione cognoverant, Haller collegit ( I . p , 194) et haec uf- fert: „Quando recens liquor ille d e animaii sumitur, cogitur i n igne, ut lympha solet et ut liquor cqlliquainenti in ovo niatii- riori ad duritiem cocto et ut sirniiis in vi- ,

perarum ovis liquor. Sic etiam ab acri alcohole densatur et ab alumine, e t a galla- runi infusione niwique spiritu. Etiam spon- t e in e o humore coagula quasi caseosa e t pinguia nascuntur

,

e t ejusmodi, niassulas idem etiani putriclior relincluit, quando vel pars tenuior per colum transiit, vel aqua ab ignis vi abacta est; ea tamen aqua al-%

caiina est, salsa et cum acidis fei-vet, aque acore vitriolico sdvitur. Per morarn in cadavere e t sponte forte aliquando in matu- r o fetu salsior fit et glutinosior, non sine acrirnoniae signis et tunc quidern non cogitur neque ab igne neque ab alcohole oe- q u e ab acido nitroso et uiiiriatico. In i.. ne eo i n statii humor amnii spunriam agit

(17)

et filamenta e t demurn exsiccatur. Aqua abacta terram e t fixum salem relinquit.

<;iobulos coritjneri dicunt

,

etiarn quando coniputruit." His, quae hic vir refert, nixi scriptores postea deeentes, indoleni, albumini sirnilem

,

huic Iiquori tribuunt. Re- centioribus temporibus

,

quibus haec res rursus pluriuni aninium ad se convertit, perrnulti viri docti, ut Bosch, Scheel, Y n n - quelin e t Bunivn, R e u s ~ et Ernmert, S c / ~ r e -

&er e t UiLdeeBrnndt, D z o n d i , Lassnigne, Dulong et Lnbillinrdiere

,

Prevost e t ^le Rover

,

Rrnncie, Gmelin

,

liquorern arnnii h i ~ n ~ a n u n i et vaccinum, quod ad intlolem chernicam pertiiiet, et nonnulli quidern ac- ciiratius perscrutati sunt. Sumniam eorum, guae viri niodo laudati inquisitionibus suis lnvenerunt, jam breviter perlustrabo.

I. Analyses Iiqiioris

ainnii

Iiilmani.

Rosch ( 2 ) liquorern amnii humanum in artu exceptiini exploravit

,

atque Iiaec re- R r t : I ) Succi p i a n t a r m caerulescrnt~s viridem colorem ei tribuebant. z) Acida va- ria addita non efficiebant, ut liquor ef- fervesceret vel coagularetur, interdum ta- rnen flocci nonnulli albidi vel levis nube- cula albicans oriebatur. 5) Alcalibus ad- mistis liquor paululum ti~rbatus est, nequa- quam vero odor amrnoniacalis exstitit,

Ta-

11s percipitur, si aliis corporis humori us, praesertim urinae

,

alcalia addantur. So-

(18)

lutio boracis fluidum h o c n o n mutavit.

4)

Salia media nullam mutationvrri procieave- runt. 5 ) Sulphur post ali\quod tenipus praecipitationem perfectam adduxit. 6) Al- coliol effecit, ut post lliquod tempus flocculi albi funduin petererit. 7) Mercurius sublimatus corrosivus coloreni lacteum pro- vocavir, i~iercurius aqua forti soliitus praecipitationern albam effecit

,

quae postero

' die ruborern roseurn induebat ; idern .lit in plerisque aliis hun~oribus aiiinialibiis. 8 ) Coagulvnl animale liquoreni n o n mutavit.

9) Calori exposit~is huinor hic non est cua- guiatus. Postquani arnplius dirnidia pars liquoris evaporata erat

,

tlernunl vestigium coagulationis e t levis tenuisque cuticula flavescens in superficie apparuit. 10) Curn liquor hic destillationi expositus esset, pri- nio die I)umor iinipidus in excipulum trans- ciit; ui additis succis 1:lantarurn caerule- sceot!~iis vel uiercurio sublir~iato carrosivo ]evia alcalescentiae indiria ostendebat

,

ad- jectis acidis rieque effervescebat

,

neque odoreni arrirnoniacalern iiotabileni sparge..

b3t. Calore aucto, siiiiilis liquor lirnpidus transiit, in quo, iisdein substaiitiis admixtis, quae priori additae evnr, chcalescentia pau- 10 magis perspicua, levissin~umqiie efferves- centiae vestigiurn ariinladvertebatiir. Iorie mltle aiicto, transiit liquor iriiiiils limpi$us, flavus, et tandem noniiiliil olei fusci empy- wurriatici, crijus etiam nonnuiiae guttulae iiqu,ori iti excipulo innatabant. Massa, quae in retorta restilerat, non intun~liit, quod

(19)

in lactis a c ssngujnis deitillatione fieki so- Jet, sec1 tanturnmodo, ut i n ,evaporatione, nonnullae aeris bullulae e s ipsius superficie ernerseriint. L i q u o r , qui postremo in excipulum transierat, odore erat empyreuma- tico, alcalino, sapore acerrimo, cum acidis effervescebat, cum rnercurio sublirnato cor- rosivo praecipitationem copiosani efficie- bat, sicci autem salis animoniaci nihil ap- parebat. Oleum empyreumaticum oleo Dip- pelii simile fuit. Cum carbo, qui reman- serat

,

niger, liaud rriultum splendens

,

i n pulverem redactus, er: candefactus esset vapores oleosi, n o n inflammabiles, surrexe- runt. In crucib~ilo restitit massa ex alho grisea, quac in aqua destillata e s parte solvebatur, soluta saporem alcalinum habe- b a t , cum acidis effervescebat, e t ex solu- t i o n s mercurii sublirnati praecipitatum au- rantii coloyis excutiebat. . Quae, Iiis experimentis Factis, superstes erat solutionis pars, cum leni calore evaporaretur, non forma- vit distinctos crystallos; e rnassa salina, a d siccitatem usque evaporata, addito acido sulpliurico, vapor surrexit, qui odore suo naturam

F

asi acidi muriatici referebat, unde rnani esto patebat, h o c residuum non solo kali carbonico constare, sed etiam particulas natri muriatici continere, paucas tarnen, cum rnassa haec salina prunis ar- dentibus inspersa vix ac n e vix quidem crepitaret. ⁱ^{I )} Sibi relictus e t in aeris temperie graduum

41 -

60 positus, Iiquor hic post biduum, interdum jarn post viginti

(20)

+#

quatuor horas tiirbatus est, ita u t plures grumi albidi fundurn peteren:. Simul ortus est odor ingratus, initio ab e o diversus, quern putrescens sanguis spargere solet, niagisque acescens, post paucos dies vere putridus. In universum Iiquor amnii hu- manus citius putredine corripitur, quani plerique alii humores anin~ales. Ex his ex- perirr1pr:ti.s iile concliidit : I ) liquorern ainnii maxima ex parte aqua constare, imo ex ornnibus hlirnoribus anirnalibus maxime a- quosum esse; ²⁾eurn neque calore, neque acidis, neque alcohole ad coagulandum adi- gi Posse, ergo nil~ii fere alburninis in eo esse; 3) eurri praeter aliquid natri niuria- tici, Irati carbonicurn, sed nlininia copia e t valde diluturn continere;

4)

paullulurn acidi phosphorici in e o inesse; 5) salis antnio- niaci et olei empyreurnatici minus eo continere, rliiam ullo aIio hurnore anirnali; 6) paucas terrenas particulas, n e c quidqiiani - Ferri oxydati iri ^EO esse.

Esperinienta, quae Scheel instituit, haec demonstrant: I) Acida liquori amnii co!o- rern albidum, opali sirnilem tribuerunt, vel nubeculam albicantem genuerunt, e t post longius tempus demum sedirnenturn ali- quod in conspecturn venit; minirne Iiquo- rern mutavit acidurn sulpliuricum, micros- copo tarnen h i ~ quoque lynipha coagula- bilis cernebatur. 2) Tinctura gallarurn e t aqiiosa e t spirituosa, addusit lraecipitatio- nerii copiosani, lacteani, turbi arn cum flocculis; spirituosa sedinlentum niagis caeru-

(21)

lescens reddidit, 3) Alcohol, si aequali copia liquqri addebatur

,

colorem opali similem ei tribtiit, e t pauci flocculi apparue- r u n t ; post sex dies praecipitatio niuci si- niilis, flocculos continens, orta est; inter- dun) non exstiterunt flocculi, nonnunquam l i q ~ i o r turbidus, u t lac, factus est; inicros- copo vefo sernper flocculi lyrnphae coagu- l a t a ~ corispecti sunt; si iiquor amnii eva- yorabatur, coagulatio magis perspictia fuit.

4 ) Naphtha nitrica praecipitationem lacteam y roduxit, atque sub niicroscopo lyrnpha coa- gulata apparuit; naphtha su:pliurica minus conspicuani praecipitationern efiecii. 5) Li- q u o r usque ad 80 gr. calefactus, turbidus factus est, e t microscopi o p e < q m p h a coa- p l a t a cognita. Q Liquvr anihii, dun1 co- quc.batur, turbidus factus est; niagis ad

fi-

neni coctionis, quando Fere ornnis aqua evaporata erat, in superficie cuticula se for- mavit e t tandern hurnor ornni.no exsiccatus est. Inter coctionem odor, tit iusculi carnis, orttis est, q,uod igne incaute aucto em- pyreumaticurn ht. Totum paene residuuiii In ralore leni aqua calida solvebatur, quod Contra i n aestu majure inspissatum erzt, calore e t aere ita nrutabatur, u t solvi non posset, sed floccorum instar in aqua nata- ret. Copia residui non semper eadeni fuit, ex uncia

4,

6, etiarn 8

-

^C^J ^grana, ^In^{e o}

conspiciebantur crystalli cubicae, natri rnuriatici sirniles, attarnen kali carbonicurn in iis praeponderabat

,

cum in aere facillime diffluerent, Praeterea etiam crystalli for-

(22)

ma pyramidali

,

dentritica aderant; quales in saie ammoniaco apparent, atque inde quoque hoc manifestabatur

,.

q u o d addita- menturn kali carbonici alcali volatile salis ammoniaci ab acido muriatico cum illo con- juncto separabat. Quoniam kali carboni- cum, acido saccharico saturatum

,

liquori amnii colorem lacteum e t turbidum tribuit, terrani calcariam i n eo inesse arbitratur. Quia solutis barytae rnuriaticae praecipitationem lactearn effecit, acidurn phosphoricum vel sulphuricum adesse credit. Quod ad copiam lymphae coagulatae pertinec, quatuor grana in uncia una iiquo- ris esse putat, atciue oculis arrnatis, etiam reagentibus non aclhibitis, s e globulos lyrn- phae vidisse aErmat. Oxygenium liberum quoque Scheel in liquore amnii reperiri utat, quoniam sanguis e o superfusus, ru-

&ior factus, er metslla polita citius robi- eine laesa sint; sed Keuss et Emrnert (6.

hsc. ^{I .}p. I 16) d e r n o n s r r a ~ e r u i i t ~ euni adi- turn aeris adniosphaerici non satis arcuisse;

e t citam nietallorum oxydztionem e salibus, liquore amnii contentis, pendere; atque experimenta quoque, quae J. Müller

(18. p. 183) instituit, nihil oxygenii i n hoc liquore inesse probant.

Yauquelin e t B~lrziva ( 1 1 . p. 30) d e liquore ainoii humano haec proferunt: I ) Si agitatur e t quatitur, vehementer spumat.

a ) Calor pelluciditate eum privat, ita u t speciem lactis diluti prae s e ferat; o d o r lejus h o c ip statu est, ua aibuniinis cocti.

(23)

3) Infuso vioiarum colorern viridem, infuso laccae rnusci levircr rubruni praebet.

4)

Kali materiam ani~rialeni in flocculis praecipitat.

5 ) Acida e u m tantunimodo lticidiorern red- ditnt.. 6) Alcohol efficit sedirrientum Hoc- costim, q u o d siccatiim fragile e t pelluci- dum, u t gluten, est. 7) Infusurn gallarurn copiosam praecipitationeni fuscani produ- - cir. i.) Argentuni nitricum sedimenturn albi{lumi aeido nitrico soiubile. gigait. Ergo ^J hic l i q u o r c o n t i n e t a) niateriam albumtni siniileln, b) probabiliter n a t r o n muriaticum,

C) paulurn alcali, g) E v a p o r a t i o n e lacteus

,fit, i n superficie cuticula pellucida forma- t o r e9t residuum n o n amplius duodecim mii- lesirrias partes t o t i u s qrtantitatis eficit. S i aqua a d eluendum residunni adhihita eva-

?:ratur, crystalli natri rnuriatici e t carbo- nici forrrianrur. Materiae ariimalis lixivia, si cornburitur, o d o r e m foetidum, arnmonia- calem, spargit, u t massa Cornea, n e c multos cineres, a r i d o phosphorico e t calce carbo- nica consistentes, relinquit. E x his ornni- b u s concluduht, liquorem amnii humanurn, paucas n-iateriai salinas e t animales, per- niulta aqua solutas, continere, etenini quid- ^* q u i d alhyminis, natri, natrimuriatici, acidi phosphorici e t calcis carbonicae i n e o in- est

,

vix ^0,012 liquoris efficit. ¹⁰⁾In la- gena obstructa post nonnullas hebdomades, i n putredinem a b i i t , q u o in statu pelluci- ditatern aniisit, a t q u e rnateria albida, caseosa, funduni petiit. H a c dissolutione tan- t u m m o d o paululum salis ammoniaci orturn

(24)

est, neque odor ingratus eam comitatus est, neque gasa evoluta sunt.

Reuw et Entnel-t (6. p. I ia), qui etiam liquorem aninii h u a a n u m in partu exceptum perscrutati sunt, haec invenerunt ^:^{I )}A ~ l c o h o l mutationem perspicuam non procreavit. 2)

Acidum sulphuricum e t muriaticum

,

etiamsi calefacta erant, liquorem neque turbidum reddiderunt, neque aperte mutave- runt: si alcalibus saturatus erat, praecipitatio floccosa orta est ; acidum nitricum praecipitatum, tenuibus flocculis consistens, genuit. 3) Infusum gallarum effecit, ut satis multi flocculi flavescentes fundum peterent.

4)

Colores vegetabiles ita mutati slint, ut adiectis alcalibus Geri solet; chartam coe- ruleam rubro colore iuibui, non est anirn- adversum. 5) Kali causticum vapores le- ves, neque vero apertum odorem amnioni- acalem evolvit; postridie, quam additum erat, sedimentum arvuni, floccosuni

,

produxit, quod aci

8

^o muriatico solvi non poterat ; idern effecit kali carbonicuni. 6) Kali oxalicum praecipitationem albarn, cito Eundum petentem, genuit. 7 ) Baryta muriatica nihil mutavit. 6 ) Argentum riitri- curn etfecit praecipitatuin albidurri, celeri- t e r ad fundum decidens; quod luce colorem ex Fusco nigricanterri accepit, et acido nitrico insolubile fuit. g) Hy(lrargyrun1 ai- tricuni sedimentum largurn, glebosuril pro- creavit, quod luce colorem roseum adepttim est. 10) Calore odor seniinis virilis similis fortior factus est, cuni vero liquor fervere

(25)

incipiebat

,

hic ndor evanuit

,

eiusque loco odor albuniinis ortus est; iit super.ticie ^CU- ticula sriiirnosa s e forniavit, liquor paulu- ]uni tui,bidus factus, nec tarnen floccorum praecipitatio provocata est. Evaporatione fi~iita, residuurn relictum erat, siccuni, Ra- vum, basibus salinis obductum, quod saporem natri n~uriatici referebat. ^{i I )} Resi- duum hoc ex parte aqua fervente solutum est ; solutio saporis fortiter salsi fuir, char- t a e ligno brasiliano tinctse colorerri Viola- ceum dedit; addita gallarum tinctura flocculos fuscos deposuit

,

qui colatione sepa- rabantur

,

e t evaporatione crystalli cubici, penniforrnes e t stelliformes formati sunt, qui natron muriaticuni natron carbon' ~ c u m e t ammoniuni niuriaticum agnoscebantur.

ia) Partes residui in aqua fervente non so- lubiles albuminis coagulati speciem Osten- derunt; cum comburebantur, odorem piio- rum adustorum spiraverunt

,

residuumque natro carbonico e t calce phosphorica con- stans reliquerunt. 13) Liquore aeri expo- sito, odor seminis virilis fortior factus est, sed mox odori putrido cessit; in superficie cuticula mucosa apparuit, liquor turbidus evasit, flocculosque deposuit : tandern ornnino eibiccatus e s t , par;arnqie copiam materiae aninralis, sed muitos crvstallos sa- iinos reliquit. ~ e c u n d u m haec Jexperirnen- t a liquor amnii humanus c o n t i n e ~ : ^{I )} niul- tun1 aquae, ^a)paulum alburninis, 3) mini- muni glutinis aiiijiialis,

4)

natron liberuili vel curn acido carbooico conjunctuui,

5)

(26)

natron muriaticum, 6) sal arnmoniacum, 7) acidnni phosphoricuni cuni caice junctuni.

Svl~reger et Nildebrandt (22. P. 87) eti- an1 liquorem aninii in partu effluenteni perscrutati sunt, praecipue u t , quantum albu- ^, niinis i n e o inesse t

,

definirent. Repere- Tunt vero haec: ^{I )} Acidum sulpliuricum n e q u e turbidurn fecit liquorern, neque praecipitatuni produxit, post nonnullos dies Ie- vif nubecula orta est, si liquor agitabatui..

Neque si hutrior cum hoc acido calefactus est, ulla mutatio exstitit, ^{e t}post vjginti ho- Tas demum sediinentum iaxum apparuit.

B) Calore nihil est mutatum, et post nonnullos dies demum, -si liyuor versabatur, nubecula levis in conspectum venit. 3) In hurnore sibi ipsi perniisso tertio demuni d i e nubecula levis exstitit.

4)

Alcohol quoque dernum altero die rninimam copiarn flocc~ilorum tenuium ad funduin adegit.

In liquore cocto cunl alcoliole ileque coa- gulurn, nec sedimentum ortum est. 5 ) F'loc- culos, e liquore arnnii sibi ipsi perrnisso pr;lecipitatos, acido sulphurico tractaverunt;

massa tamen nihilo soiidior facta est.

Ex

his concludunt, liquorern arnnii parcam ad- modurri lyrnpliae, si qhidem lymplia est, quod' experinientis secessit

,

copiam et lar- ga aqua dilutam continere.

Brande (20. p. 360) d e liquore amnii humano haec refert : In aere turbid~is fit et flocculos albidos deponit, violarum succo colorem viridem tribuit ; neque vero si recens est, tincturae laccae musci colorem rubrum, quod

(27)

tantum facit, si acidum hydrothionicum in eo formari incipit. In calore flocculi albumi- nosi deponuntur, acida euni turbidum red- diint, alcalia nihil mutant, nisi rriagna eo- r u m copia additur, quo in casii odor salis rtmmoniaci percipi potest. In sejunctione electrica apud oluni negativum a,lbumen e t nhtron, a p u B positivum aeidurn iouria- tic~irri animailvertunt~ir. Inde ille conclu- dit liquore'm amnii similem esse dilutae so- lutioni albuminis.

11. Analyses Iiquokis aini~ii

vacciiii.

Experimentis, quae Bosc7z curn liquore amnii vaccaruni secundo vel tertio graviditatis mense mactatarurn iisdern reagentibus, quibus in perscrutando liquore amnii humano, utens instituit, patebat, illum i n eienientis e t proprietatibus suis oninino fe- re convenire cum liquore amnii humano, in partu excepto, nisi quod paulo aquo- sior esset. Ynuquelin e t Eunivn coriten- dunt liquorem arnnii vaccinüm ab humano admodum differre, cuni respectu proprie- taturn physicarum, de quibus supra locuti sumus, tum etiam chemicar~m. Secundurn iilos enirn: ^{I )}Lacrae niusci hic humor colo- retn intense rulrurn praebuit, atque praeterea iis contigit, ut acidurn peculiare, ab acido

(28)

Iaciico e t acido urico diversum, eruerent, quod aciduin arnnicum vocant. 2) Baryta niuriatica Iargam praecipitationem adduxit.

3) Alcoliole major copia materiae ani- riialis subrubrae secessit, quae neque ad ge- latinas anin~ales, neque ad mucos vegetabiles referri potuit et combusta carboneni reliqiiit, cujus cineres e rnagnesia phosphorica e t calce constabant. 4) Rernoto acido ilio, evaporatiorre niultum natri sulphurici acceptum est. Haec autem, quae illi refe- r u n t , falsa esse videntur, narn ut Dzondi (3. P. 657) arbitratur, illi probabiliter niixtionem liquoris airinii e t liquoris allantoidis, fortasse etiam hunrore cotyledonuni, inter parienduni expresso, aliisque substantiis inquinatan~ perscrutati sunt. Ideni pu- tant etiam I,nsseime (19. VOI. VJI.

P.

₂₃₎

e t Dulor~g e t f,n%illinrdiere ( 1 9 . Vol. V . p.

441).

Experirnenta ver0 quae Dzondi cum liquore amnii vaccino omnibus graviditatis periodis instituit, haec denionstrant:

J ) Lacca musci inde non accepit colorem

rubrum. z) Baryta muriatica.in h o c humore n o n producitur praecipitaturn, utique Vero i n liquore allantoidis. 3) Alcohole n o n praecipitatiir slibstantia subrubra, sed li- q u o r ininiutatus manet. H a e tres observationes manifest0 pugnant Contra Ynuque- Zinum e t Bu~zivnm; e t huc etiam accedit, quod Lasseigne, Dulong e t Lnbilliardiere i n iiquore'allantoidis niultum natri sulph~irici repererunt.

4)

Charta lacca musci vel Iigno brasiliano tincta iaterduai tantuni liquoreni

(29)

- -

^sg-

-

duxit. 6) Kali carbonicurn, merciirius sulj- lirnatus, acidum tartaricum, liquor kali tau-

stici mutationem nullarn gignunt. 7) Plurn- buni aceticum e t argentlinl nitricuni eflici- unt, u t pulvis albidus fundum petat. Aqua calcis praecipitatuni parcum produxit.

S i in balneo a q u a e evaporatur, i n superh- cie cuticula miilticolor o r i t u r

,

s u b evapo- rationis fineni crystalli cubicae forniaiitur, a t q u e si prorsus exsiccatus est, sedimentiini subviride restat. g) Si p e r aliquantum teiii- poris Spatium asservatur, aliquamdiu limpi- dus riiariet, postea vero s e d i n ~ e n t u m animadvertitur; sed o d a r e m ingratum, a c r e m vel putridum n e pliires menses servatus cjuidem exspirare videtur. Lasseigne (I.

C.) i n l i q u o r e aninii vaccino albuni mti- c u m , substantiam flavam bili similem

,

na- t r o n e t kali muriaticurn, n a t r o n carboni- c u m e t calcern pliosplioricarn invenit. 11- l e perscrutatus est licjuorern q u i n t o , sexto e t octavo mense graviditatis. Acidum amnicum n o n reperit, s e d in liquore allantoidis acidum i n v e n i t , curn e o congruurn, uod Ynuquelin et Bunivn proposuerbnt.

%ulong e t Iabillinrcdiere I . C Iiquarem amnii vaccinum septinio graviditatis rneil- s e exploraverunt, e t e u m n o n soluni colore et indole glutjnosa,, s e d etiarn compositio- n e aliquam bilis slniilitudinem o s t e n d e r e contendunt. Indolem glutinosam niti pu- tant in miico nsulto, qiii iri e o versetur, e t

(30)

p e r substantiam

,

principio flavo bilis omnino aequalem, coloreni flavum produci.

H u m o r substantiam picromelli simiilimaoi, multaque salia, irnprirriis natron rnuriaticuni e t calcem phosphoricarn, continet. Illi quo- 7 ~ 1 e nulium acidum amnicum repererunt.

Gtnelin (20. p. 547) in liquore amnii vaccino etiam acidum s e invenisse affirmat, q u o d acidum arnnicum appellat; ab eo vero, q11od Y u q u e Z t n et Kunivn detexerunt,' eo differt, quod com basibus niulto minris facile conjungitur. A sacharo lactis, qtiod Dr:'Prout in liquore arnnii vaccae, prio- r e graviditatis tempore mactatae, s e invenisse dsseverat, e o discrepat? quod in aqiia difficile solvitur, contra acida reagit, at- q u e acido acetico insolubile est. Prevost e t le R ~ e r (21) contendunt, liquorem aninii vaccinum contra salia media reagere et demuni, posrquarn nonnullos dies loco calido servatus sit, laccarn miisci rubro colore ini- buere, eoque indolem acidam prodere, ne- que in h o c liquore apud fetum vitulinrim matururn, quamquam spissus e t glutinosus erat, alburnen invenerunt.

Praeter ha: adaIyses liguoris amnii hu- mani et vaccini Prevost et le Royer refc- runt

,

liquorem amnii gallinaeeum contra colores ve etabiles, quam alcalia, s e habere, atque knssoiorre In iiquore amnii equi- n o rnucum, paufulurn albuminic, osrnazo- riia. substantiam aliquam flavarn; natron muriaticuni

,

kali sulph'uricuni, natfon carbo- '

nicum, calcem phosphoricam reperit. Ber-

(31)

z e l i l ~ s etiarn acitltirn fl~ioricurri, a'tque ^&P- sterl amnionium i n liqiiore aninii s e inve- nisse aftirmamt

,

n e q u e tairien scio, g u a l e ~ ~ i liquorern amnii. perscrutati sint,

_

Ex his anaiysibus variis corr~paratis fe:

r e haec p a t e n t ^:¹⁾L i q u o r aninii Iiunianus i n partu exceptus hurnor esse v i d e t u r , q u i alcaliuni instar rcagit, riam illurn etiani acidorurn instar reägere partiiri aliis ana- :

Iysibus contradicit, partim i n universum niinirne probabile est! z) Ille continee ^. ¹ paullulum tarituni lyinphae, vel alburninis, :

vel gelatiriae, ita u t e o vis a b aliis hunio- ribus anirnalibus cliffrrat ; narr1 Scl~eel dicit, s e in uncia una q u a t u o r gratia lyrnpliae reperisse et seeundum Yauquelinium e t

Bi&

nivnm, quidquid albumitiis et salium i n h o c b q u o r e i n e s t , k a n t l i r n m o d ~ 0,012 toti- us rriassae efficit. 5) D e salibus h o c hu- m o r e contentis scriptores f e r e consenti- u n t : enumerantiir enim haec: N a t r o n niii- riaticum, kali vel n a t r o n carbonic~im. ammo- niuiri rnuriat iciim, calx phosphorica e t carbo- nica. P r a e t e r haecsecunri~irti Rosc/ziurn etiain acidum phosphoricuni vel siilphuricum continet.

4)

L i q u o r amnii animaliurn, norninatim vaccarum, nulla r e alicujus motnen- ti, u t videtur, a b hiiniano diffeyt, ciirn, q u a e Ynr~quelin e t Buniva referant

,

falsa esse intellexerintus. ,5) Siniilitudo liqiioris aninii cum bile, quani Lnsscsigne a t q u e Du- long e t Lnl>illinrdiere dernonstrare Student, e rneconio admixto penclere videtur, n e q u e liquori a m n 6 propria est. 6) Analyses li-

(32)

quoris amnii anirnaliurn adhuc nimis irn- perfectae e t parcae sunt. Magnum praeterea vitium, quod omnibus analysibus al-

.

latis adhaeret, i d est, guod ad varias graviditatis periodos praecipue ad primos nien- Ses ejus fere omnino non r e s p e c t u d est, quare semper adhuc in dubio versamur, utrum liquor arnnii eandern semper indo- lern servet, an mütetur, et si niutatio fiat, qrionrodo et quando miitetiir; quae ipsa res, si cogrioscerentur, physioiogiae maxi- m i momenti forent. Dzondi q~iidcrn, li- quorriii arrlnii vaccarum a primo graviditatis rnense usque ad ultimuni explorans, chernicam ejus indolem niutari negnt, q u o ~ l tarnen vix probabile videtur, cum adeo

.

physicae liquoris arnnii proprietates paul- latim comrnutentur, aliique scriptores ob;

servationes, Contra ejus sententiam pugnan- tes, referant. Lobstein V. C. (23. p. 146) dicit, liqiiorem amnii prioribus graviditatis periodis plus albuniinis continere, quam serius. LenhossecE quoque (24. P. 253) '

riore vitae fetalis tempore plus particu- Parum nutrientiiim. quam spriur, i n hoc li- ,

quore inesse contendit. Ejusdem sententiae est n/ieissner ^(25.p. 10%). Quibus ar- gumentis horum virorum sententia nitatiir, eqiiidem nescio, cum opus LoOsteinii ac- cipere non potuerim, caeteri vero d e hac r e nihil proferant. Idern S c h e ~ l quoque, I3allerunz laudans, contendere videtur, atta-

nien j a ~ o supra expositum est,. quatenus iis, q u a e Haller. d e hac r e protuierit, niti Iiceat.

(33)

CAPUT _TERTIUMi

D e liqiioris amnii origine.

In consideranda hujus humoris origine, primum ad quaestionem, quando liquor amnii oriatur, respondendum est. Plures scriptores, ut Okerz, Joh. &füller (18. P. ^Irz) e t Scheel, liquorem amnii humorem primiti- vum in ovo esse arbitrantur, quia cuticu- Iani internam granosanl ovorum mamrnali- uni et hominum, mox p05t fecundationem investigatoruni, uam Rner cutlcularn vi-

'f

telli

,

Burdnch b astodertna e t Rnthke (in praelectionibus suis) sedimentuni ex ovir Iiquore primitiv0 esse putat, pro amnio

,

habuerunt ; sed perscrutationes recentiores, inprimis P a n d e r i , Doel1ingei.i e t aiiorum, satis denionstraverunt, amnion serius de- muni ex serosa blastoderniatis lamina evol- vi, quod in omnibus animalium classibus quoque, in guibus amnion occurrit, inquisitionibus probatuni est; unde certe conclu- dere possumus, liquorem quoque e o con- tentum serius, nominatirri post clausum am- nion, apparere: Optime origo amnii et liquoris ,amnii in ovis gallinaceis observari potest, e t in his animadverti licet, arnnion tertio die oriri, atque fine ejusdem diei, vel initio quarti, prorsus clausum esse.

(34)

Principio embryon a r c t e cingitur, sed mox humore Amnion repletur. Eoderii fere tempore pectus, abdornen, mesenteri- um, tractus intestinorum, hepar, pulmones, pancreas, intestinurn coecum

,

ci~rpuscula

, WolfFiana atque allantois forrnari incipiunt ; haec ultima tarnen tertii diei fine tantum acus cayitis magnitudinem habet, et altero quarti diei dirnidio deniurn citius excolitur

.

atque pulchrurn rete vasorurn

,

rarnificatio- nibus rarriorum aortae Eorniatum

,

adipisci- tur. (26. p. 70.) Apud fetus humanos diC ficife est statuere, quo teniporis mornento amnion existat, attamen securidumi plures observationes, quas Brcr*Ü'acl~ colle it (24.

p. 39a), hoc tertia fere hebdomiide [er; vi- detur. Eodem ternpore hic quoque cor-- poris parietes, -intestinum

,

allantois, hepar e t praeterea vesicula urnbilicalis cum vasis suis s e evolvere incipiunt ; pulmones vero, pancreas

,

intestinurn coecum

,

corpclscuia IVolffiana aliquantulum serius oriri videntur. Serius etiam,, qriam amnion, allantois et vesicula urnbilicalis

,

vasa urnbilicalia quoque s e evolvunt, quae deinde ad al- lantoidem adscendunt

,

paulatirn internarii chorii superficiern superinducunt e t tandem placentam exhibent. Apud animalia tempus, qiio amnion oritur, diversum e r i t , prout fetus i n matris utero brevius longiusve tem us moratur, qua-

J'

r e in universum nihil e hac r e statui pot-

! est. Quod vero a d Organa pertinet, quae eodem tempore, q u o amnion, evolvi inci-

(35)

piunt, certe eadem ratio i n iis valebit, quae i n honiinibus. Eodern m o d o i n iis quo-

ue vasa umbilicalia serius eristunt,. quod h e r noniinatim i n fetibuil caninis vidir _. (97. _I

-P.

- 635).

Jam nobis respondendum erit ad alte- ram quaestionem, i n d e liquor' amnii profi- ciscatur. S a i p t o r e s veteres, quos apud Hallerum allatos reperirnus ( I . p. r g6), hu- niorem hunc productum secretionis fetus esse contenderunt. Gnlenus V. C. eurn esse opinabatur sudorern fetus, Bol~rt produ-

andularurn lactiferarurn, Lister sali- vam,

$

relirzcourt niixtionem salivae, muci narium ec urinae, Ueusing urinarn, Mrhnr- ton productum gelarinae funiculi umbili- calis, Riolan mixtionern sudoris e t urinae.

Hypoth&es hae vix dignae sunt, quae- re- fellantur, cum liquor aninii prius existat.

quarn d e organis secretlonurn ejusmodi ser- m o esse ossit, ejusque copia, si cum Fetus

B

magnitu ine cornparetur, ipso graviditatis initio maxima s i t ; praeterea etiarn, ubi fe- -tus diu jam rnorttius e r a t , ovi velamenta

tamen liquore amnii admodurn extensa saepius apparent, quin etiam copia liquoris adhuc augetur. Mnlpighi, hujus humoris originem explicaturus, glandulas chorii culiares supponit, Zn Motte vasa lynip

ie-

^a-

tica amnii, Seger tubulos lacteos, de pla- centa in chorion euntes, ZelZer glandulas arnnii, ac Levret hunc liquorern e vasis ca- pillaribus chorii derivat. Sed hae hypoth- ses non minus falsae sunt, nam neque ejuo-

(36)

modi glandulae in chorio vel amnio, ne- q u e vasa lymphatica vel tubuli lactei ex- stant, ncque chorion ipsum vasis capillari- bus instructurii est, etenirn vasa, quae se- riore tempore accipere vitletur, e vasis umbilicalibus, per internaul ipsius su-

perficieni diffusis

,

oriuntur. Itaque jam UnlZer dicit liquorcm amnii ex utero e t e matre provenire, atqiie aut per chorion aut p e r placentai in arnnion transsudare debere. Ad hanc Senten- tiarn infra redibimus, nunc vero eos scri- tores respiciernus, .qui vasa peculiaria hunc fiquorern secernentia in amnio esse sra- tuunt. Jam Boerhnve d e vasis aninii 10- quitur dicens ^(28.§. 682): ,,Interea tanien jn vasculis uterinis aliis (btevi a n t w d e placentae vasis locutus erat) ~praeparatur ly.mphatica, nutritia materies

,

redditurque adeo subtilis, quae ex meatibus uteri in po- ros chorii agatur, in vasis ejus exactius niu- tetur, in .ariinii canaliculos abeat

,

ibi ulte- iius perhciatur

,

in Cavum amnii instillet etc.'. Quaniquarn haec ejus expositio d e transitu humoris ex utero in arnnion ob- surissirna est, nec certe veritati respon- det, tarnen id saltem inde patet, eum vasa ärnnii peculiaria statuisse. Copiosius e t ac- curatius vero Bosch et Scheel hanc opini- önern,exposuerunt. Prior eoruni haec f e i e profert: ,,vasa s.anguifera in a n ~ n i o humand esse, plurimi quidem negant, sed haec nieinbraaa prinlo graviditatis ternpore ex- ploranda esset, ubi hic liquor largius se;

(37)

c e r n i t u r , etenirn i n aninio, q u o d i n partu c o n s p i c i p u s , utique nulla vasa n e q u e visu neqrie injecrionibus cognoscere possurnus."

A d . p r o b a n d a n vasnrum etiam sanguifero- r u m praesentiam H n l l e r ~ l m ille ^.laudat, q u i semel ramulum ex arteria unibilicali s u p e r a m n i o n porcectuni a t q u e d e i n d e a d placentam t e n d e n t e m viderit ; p o r r o ,Wris- bel;qiun„ q u i vasa pauca quidem, sed non- nulla tarnen,-e chorii vasis in a m n i o n con- tinuata anirriadverte~it, d e n i q u e ex erimenta, q u a e M o n r o instituerit, q u i cdli

B

^{am aqriam}

i r i arterias unibilicales iniecerit, e a m q u e e x interna amnii superfi:ie exstillantem viderit. A u c t o r i t a t e y e s a l i i , q u i e t ipse vasa sanguifera amnii e vasis unibilicalibus pro- jiciscent'ia s e conspexisse afirmat, haud .niul- tun1 tribuit, cum investigationes suas praecipue i n anirnalibus instituerit. Bosch tarnen, cuni minus vasorum sanguiferorum i n a q i o h u m a n o inventum sit, q u a m ' u t niag- n a copia liquoris amnii i n d e d e r i v a r e possit, amnii vasa esse arbitratur tenuissima e t sub- tilissima, ita u t n e c cerni possint, n e c quid- ,quam i n illa injici, statuque n o r i ~ i a l i hu- niorem serosum continere

,

a t q u i imprirnis q"dern amnii' partem cum placenta cohae- r e n t e m l i q u o r e m .hunc secerriere. Vasa

' ejusrnodi adesse ex ' anatomia comparata q u o q u e conjicit, cum a p u d animalia vera vasa sanguifera i n arnnio r e p e r t a sint, t p m , a b i p s o , t u m a R r ~ y s c h i o , F a b r i c i o ab

Aqun endente et R'eed/znmo.

Sc

1

^eel,^{q u i}etiam vasa ejusmodi coloris ex-

(38)

pertia in'amnio inesse statuit, haec addit ar- gumenta : I ) In aliis quoque corporis humani partibus V. C. i n pericardio, peritonaeo, in Cornea, vasa hujus generis sunt, qui etiam ibi in statu norrnali n o n animadvertuntur.

2) In cystoideorum e t taeniarum, quae huic

- ordini adnurnerantur, vesica quoque nulla detecta sunt vasa, e t tamen ex hutnoris aquosi secretione i n ea conjicere !icet, vasa ejusmodi exstare; attamen ipse profi- tetur, fieri Posse, u t hic humor directa via ex corpore- animalis, quocurn t a e n k ^CO- haereat, resorbeatur. 3) Vasa conjicienda sunt, quia amnion in inflammationibus cuni aliis partibiis concrescere potest., Conjun- ctioneni ejusmodi cum sacco membrana- c e o , Snxtorpl~ in spina bifida infantis vi- dit.

4)

dffert ille Krumrnncheri observa- tionern

,

qui i n amnio, postquam aliquamdiu i n aqua mollitiini e t deinde p e r nonnullas hebdomades in spiritu vini serva- turn fuerat, oculis armatis, imo etiarn in- ermibus, pulchras vasoriim ramificationes conspexit ,-quae u t vasa lyrnphatica

,

nonnullis locis confluebant, atque hic illic, u t plerumque in glandularum vicinia, paululum inturriuerant; eorum trunci e chorii fibris ad arnnion abeuntibus venire vi- d ~ b a r i t u r . Scheel affirmat, s e ipsum hoc probatum inveoisse. Atfamen sine dubio, cquod illi videruut, fibrae cellulosae fue- r u n t , ut ~ I " / L ~ ~ J Z ~ C / L ~ ~ ipse quoqiie conii- cit. Originem vasorum nmnii Scheel ex uteri parietibus deducit, arbitrans, Iibras

(39)

chorion cum arnnio conjungcntes

,

quas plurinii rnateriam cellulosani habuerint, i e r a vasa esse ;. partem autem vasorum etiam ex vasis unibilicalibus, ramiilos ad amnion emittentibus, proficisci. Opinio- n e m , omriia vasa e vasis umbilicalibus originem suniere, cui Mo~zro e t filarllert*

favent, ea .ex Causa rejicit, quia magna liquoris amnii copia reperiatur, durn fetus adhuc vix conspiciatur, neque ullurn funi- cuIi unibilicalis vestigiiim anirnadvertatur, e t quia interdum, quamquam fetus nullus adsir, ve1 priino grayiditatis tenipore mor- tuus s i t , tamen liquoris amnii secretio non desinat. Denique Scheel iiquorem amnii vaporis forma secerni credit, ¹⁾ quoniani interna arnnii superiicies inter- n a e serosarum mernbranaruni faciei simi- Iis sit, 2) quoniam hac in forma e teuui- _._.-_* bus vasoruin ostiis multo facilius secerni ^: possit e t 3) quia fetui multum caloris bpus sit, praesertini ' eo tempore, q u o propter placentam iniperfectarn per se parurn ejus evolvere valeat. Hunc calorern vero nunc e o illi praeberi, quod vapor in humorem guttis compnsitum transeat, eoque calor evolvatur. Etiarn hae opiniones ~ n o d o al- latae fere perfecte refelli possunt. Vasa peculiaria s a n p i f e r a in arnnio hurnano es- s e , omnino non potest dernonstrari, ete- nim etiam Haller e t Wrisberg tantum- modo paucos

,

solitariosque rarriiilos repererunt

,

quare Casus ejusrnodi abnormes, dicendi esse videntur, permulti autem

(40)

smi tores veteres, u t Blu~nenbnclz, Noort-

B

wy

,

Mqyer, M e t s e r , omnesque Iiodier- ni temporis physio

B

ogi vasa talia inveniri prorsus negant. Experimentum quoque, quod M o r ~ r o instituit, modo probat, parietes vasorum urnbilicaliurn penetrari pos- s e , mininie vero vasa peculiaria exstare.

Itaque tantumrnodo vasa serurn continen- tia tanique siibtiiia statuere liceret, quae a e q u e conspici, neque ostendi possent, nam observatione Krurnmncheri nemo, cre- d o , ea denionstrata esse facile opiriabitur.

S e d etiamsi vasa ejusmodi statuerimus, difficillima tarnen restat quaestio

,

uride baec ipsa originem ducant. Monro e t 1Mccr/~e~r e vasis umbilicaiibus ea oriri opi- nantur; Scheel Contra maxirnam partem e x uteri parietibus, curn fibras subtiles arnnion cum choria conjungentes vasa esse cre- dat. Bosch e t Boerhnve simile quid arbi- trari videntur. Sed aeutra ratione liquoris amnii origo satis explicari potest, narn cuni vasa umbilicalia serius evctlvantur, quam aninion curn liqoore amnii, ita u t Famuli ex iis prodeuntes quoque serius dernum existere possint, neque prioribus graviditatis temporibus chorion cum aiiinio conii~ncturn sit, sed amnion libere in chorio natet, hoc modo intelligi atque expo- ni nequit, unde priore illo rem ore liquor

Y

aninii oriatur, e ~ i a m s i curn Sc zeelio kibras cellulosas inter chorion e t amnion vasa es- s e statuere velis. Quod ad argumenturn ex animalium analogia petitum pertinet

,

^pri-

(41)

m u m . adhuc quaerendum est, n u m e o r u m amnion, revera-peculiaribus vasis oaudeat, deinde, num haec vasa si adsint; a 8 iiquo- ris arnnii. originern explicandam prorsus suficiant. Consideratis enirn evolutione e t ~aniiticatio'ne vasorum urnbi~icaliurn in variis aniriialibiis, haec cognoscimus : Apud aves e t amphibia superioris ordiqis vasorum. umbilicalium rarnificatio peculiare vasorum Stratum allaritoidis exhibet, allantois vero curn vaslis suis paulatim inter arnmion e t cuticularn testae (Schaalenhaut), analogon sic dicti exochorii caeterorum anirndlium e t horninum, s e extendit, atque ita amnion cingit. Apud quadrupedes allantois initio vasis omnino caret, s,ensim vero vasa um- bilica1;a allantoidem undique circurndant, a t q u e hac ratione, textu celluloso conjun-

* cta, vesicani duplicern efficiunt, quam Bur- dnch endochorion appellat, duni chorion proprie sic dictuni exochorion nuncupat.

Allantois e t entlochorion crescere per unt, a t q u e arnnion q u o q u e plus niinusve o

1

^du-

tunt. In liominibiis vero, ubi allaiitois, ini- t i o etiani vasis carens, iq endochorio sita, *

jani quarta vel quinta vitae fetalis liebdo-

~ n a d e evanescit, endochorion haud diu vesica duplex rnanet, sed rnox in laniinaa) sim- piiceni mutatur, quae jam p e r internan1 exochorii superficiem se extendit, quare amnion interna endochorii facie n o n ohduci- tur. Nurn in rnantriialibus nonnullis res eadem rationz se habeat, a o ~ t d u n i ornnino constat. Si igitur perpendimus, vasa um-