atque Accurata

MATTHI

E S T R U B Y C Z I I

L I V O N I E N S I S

atque Accurata

L I V O N I i E D U C A T U S

D E S C R I P T I O "

HISTORICO-GEOGRAPHICA Ad Ecclefiaflicam .V Trofanam

In primis Ordiqum Johannicarum, Teuto- nicorum £c Tcmplariorum faciens

Hiltoriam

• i

e MSto fuo vctujlijfimo erttta «c in lucem protrada

' k

M. JUSTO LAURE.NTIO DIEZIO.U.F.

Z

'

AV.AT.KV1

|

V jf

* /

A M S T E L i E O A M J ,

Impenfis A&ftoris

Apud ABRAHAM STRANDER , Biblio- polam.' Anno 172,71 .

)

V I R O

EXCELLENTISSIMO ATQUE N O B I L I S S I M O

D D M I N O

JOHANNIMICHAELI L A N G G U T H I O

S A X O - D U C A L I C O N S I L I A - RIO ADFINI SUO DE.

S I D E R A T I S S I M O S A L U T E M !

Ffero,

pagellas has , licet per exiguas , attamen ut ipero gra-

* 2 tas-

tas. Debcntur Tibi , cjuod varia contineant hiftorica, feudalia at*

que canonica juris, quibus, nt erudito conftat orbi, Tu ^maxime

deledtaris, Defiderarunt cjuidem

Tua in me merita jam dudum

majora , quorum negleftum ta-

men non mihi , fed temporum

tribues injurix, utpote omnem

cjuae fuftulerat huc ufque occafio-

nem, expedtans a me reliqua. In-

terea benignis hxc fufcipe mani-

bus , oculisque faventibus intu6-

re:

r e z S u n t e n i m Tibi dicata atqt li confecrata ex .animo puro, pici atque religiofo, Reliquum quod eft, nihil amplius habeo in vo- t i s

q u a m q u o d v i n c u l u m noftrse neceffitudinis Adfinitatisque indies magis magisque ar6tius conftrin-<

gatur, ut habeamus femper quo gaudere valeamusj Tu vero cum

Sorore Dilefliffima Liberisque Ca+

rijjimis

fis felix , fis florens , fig beatus: quibus in fulpiriis me Ti*

bi etiam atque etiam commen-

* 3 do

dores & alia, quibus ad fplendorem

neceffitatem & luxum uterentur; verum etiam rerum & fe , atque ab aliis geftarum libros, defdriptiones, tabulas & piduras, tam fuarum, quam aliarum regionum &

provinciarum, & alia prasterea monu-

menta quamplurima, quae ab illis repone-

rentur ad fapientiam, memoriam atque

rerum cognitionem. Nam a curis & ne-

gotiis publicis vacui, aut aliqua moleftia

affedi, fuos commentarios, resquealias

utiles infpiciebant & confiderabant ,'cum

ad animi jucunditatem in otio, tum ad

levationem aegritudinis in follicitudine,

infomnio aut morbo. Non enim du-

bium eft fateri fanos omnes, necelTariam

efle cognitionem temporum, prasfertim

Imperatoribus Regibusque, hiftorias,

de

de ferie imperiorum, quae fuerunt in genere humano praecipua, quantum fciri poteft. Nam omnes qui hiflorias mo- numentaque aut gentium, aut urbium, aut familiarum confervant, operam na- vant falutarem & Regibus & Reipublicae.

Pulchrum enim eft animo completil, quid Themiftocles, quid Scipio, quid

& alii Imperatores atque Reges, in fua quisque patria, egerif, quos hoftes &

quam potcntes viccrit, quam grave ju- gum k cervicibus nobilitatis, quam feros enfes & jugulis civium averterit ? Libe- rat enim Athenas Themiflocles, Romam Scipio, quorum ille totam Afiam terro-

re [ferculit, hic vero fortitudinis habe- nas Africae extorilt: Tantorumlaborum in vita fruftus fuit exitium, in quo vitam

* uter-

* *

uterque amifit. In morte autem fremit Themiftocles, indignatur Scipio, qui fuos quoque cineres atque o(Fa civibus ingratis denegabat. Quid igitur confe- cuti funt tot curis tantisquc Jaboribus ? Id vidclicct, quod Vir Sandlus loquitur:

de nominibns fuis , nomtna indiderunt terris , fed relinquitnt alienis divitias fuas, homo in fuo honorenonpsrdurabit, fmilisjumentorum, qua intereunt.

bent igitur ifiiusmodi hiftoriat cognitio- ncm periculofce virtutis, gloriae incon- Itantis, vitae denique infelicis, quicafus a bene mercndo magis avocant, quam incitant: nam hi viri animis potuerunt aequis tolerarc injuriam, multi vcro con- temptus & dedccoris impaticntes» fuis cupiditatibus, & fe iimul&patriam per-

dide-

r didcrunt. Confidcranda ctiam cele- branda & illuftranda eft fapientia, vir- tus, pietas & felicitasmultorum Impera- torum atquc Principum , quorummulti, excitati & adjuti divinitus , gefferunt res orbi Chriftiano falutares domi foris- que, rcprcfiis externis gentibus & orbc

Chriftiano pacato. Aliqui enim impe- rium occidentis, velut de collcftis cx naufragio tabulis, inflaurarunt, ut Ca- rolus Magntts; Aliqui a majoribus accep- tum amplificarunt, ut Henricus Auceps, Otto Magmis; Aliqui dignitatcm & ma~

jeflatem Imperii contra cffercntem fefe atque fummam enitentem tyrannorum rabiem, armis & auctoritate defende- runt, ut Henricus III & IV; Aliqui etiam ex Europa bella transtulerunt in Afiam adverfus Turcos & Sarracenos,

W

ut Godefrtdut Bthoneus Lotharingiae Princcps, cum aliis, qui Hicrofolymam Sarracenis excuflls ceperunt, atque to- tam fermd Afiam occupaverunt. Gode- frido fuccefllt Balduinusde Burgo: hoc regc maturo & falubri confilio, inftitu- tus eji Hterofolymis Equejiris ordo mi- litia facra , qui excubias ageret pro Chriftiano orbc perpetuas, & regi adef- fet in reprimendis extirpandisque hofli- bus novo regno infeflis, de quibus poflea ordo leutonicus in Livenia origincm fumfit. Cum itaque Sereniflime Rex!

ex providentia divina iis temporibus tota

Livonia redada elt in poteflatem&im-

periumSacr: Reg:Majefl: VeflrddT)uca-

tusque, ut Sacra Regia Majeflas Veitra,

cognitionem atque notitiam certiorem

habere poflet, ego pro debito officio

meo

meo, atque pro fide & fubje£i o ne rrea, partemhtftoria ahquam ^faucis, ut Chro-

tiico covenit, defcripfi, qua comfiletti- tttr annos circiter qningentos, abHenri- fo nfque ad Ferdinandum Imperato- rra. Hanc itaque tenuem & exiguam defcriptionem meam Sacrae Regise Ma- jeftatt V eftrae fubmitfe offero, fperoque eam Sacrae Reg: Majeft: Veftrs profu- turam efie: quam ut Regio Suo clemen- ti animo fufcipiat, meque fuo patrocinio compleftatur, ea, qua par eft, animi fubje6tione,peto atque obfecro. \ eftram denique Sacram Regiam Majcftatem , Deus Optimus Maximus ut feliciilim^

fuarum rerum, & omnium fubditorum

incremento indies magis magisque fe-

cundare pergat, illamque perpetuo fer-

vet

vet incolumem, ex animo precor & opto, Commendo me tandem cum fubje6tifTi- ma fervitute mea clemcntise & benigni- tati Sacrae Regiae Majeftatis Veftroe, Domini, & Domini mihi pcrpctuae fidei

& obfervantiae meae ncxu Clementiifi- mi. Datae Torunii die X mcnfisjanua- rii, Anno Domini M. D. LXXVII.

SA C R V E MA J E S T A T I S VE S T R I E .

Subditus {j? fcrvus ohfequeHtiJJimus

MATTHIAS STRUBYCZ.

Pag. i

LIVONLE DUCATUS

D E S C R I P T I O .

c A r. i.

De Livonta

Imficrantibus.

Emporibus H E N R I C I I V . Impe- ratoris, anno Domini miilelimo no- nagefimo odtavo, Hicrofolymam tum Sarraceni tenuerunt &c poflederunt.

Nam paulo ante eam Turcis pultis receperant, cum Turci eam antea Sarr^icenis adempratn, poflediffent annos odloginta octo. Noftri viciltim Sarracenis excuflis, cepe^

runt eam Idibus Quintilibus anni fequentis, trigin- ta odto dierum continua oppugnatione graviterquaf- fatam, cum pene defperatis rebus eflent revocati ad novam aggreflionem oftento, quod ex monte Oliveti pryefulgidi. clypei agitatione fecerat fperri vidtoriae. Ibi regni fede conftituta, confentienti- bus fententiis regem Hierofolymorum declararunt

e o t e m p o r e , G O D O F R I D U M B I L I O N E M , Lotharingiae Principem, virum armis pariter & con- filio , induftria, virtute, magnitudine animoque promptiflimum & accerrimum, qui folemni initia-

A tu»

2

¥)e hivonia Imperatibus.

tus ritUj fpinea, excmplo Chrifti Salvatoris z noa aurea corona ornari voluit.

§ 2 .

Occuparat jam ante Ciliciam, Comagenam, &c ^ Mefopotamiam, Baldui»ust frater regis, qui EdeJJa- ni Comitis titulum ufurpavit. Eft enim Edejja ,

Comagenae civitas, quae Rages ditfta in hiftoria To- bix, hodie Orphce nomine dinofcitur. Tyberia- dem recens captam, beneficio regis, obtinebat Tan- eredus, Liepos Roberd Guifcardi ex lorore. Sy- riam ex Antiochia adminiitrabat Boemnnaus, haec in facris Reblata eft.

§- 3-

Cum ad hunc modum regni fedes & arx belli in Hierofolymorum urbem collocata eiiet, dein- ceps inde reliquam Pakeftinam, Syriam & Phceni- cum regionem debellarunt circum circa Godefridi fucceffores. Ipfe enim uno tantum anno rerum potitus, decimo quinto Calend: Augufti, anno Chri-

iti miilefimo centeltmo, fato fundtus eft.

§- 4-

Godefrido fucceflit, B A L D U I N U S, frater, co- mes EdefTanus. Hic ad regnum evedtus celfit Edeflam Balduinode Burgo, confobrino, & /intt- patriden Cafaream % Ptolemaidem , Tripolim & Be- rythum, vi expugnatas, adjecit, edita ingenti ftra- gc Sarracenorum.

§. 5- r

^De Ltvonia Imfieratibns.

§ 5

Expugnatx ctiam tunc funt, Apamea &c Laodl- iea, Syriae urbes, &c Carr<e Mefopotamtca: ex A- brahx hiftoria notx, Tancredo &c Raimundo Tolu- Jano ducibus. Dcceflit autem BALDUINUS, An- no Chrifti milleiimo centeiimo decimo ociavo, rcgni, decimo odavo, poltquam reverfus ellec vEgypto . capta infula Pbaro.; quo tempore rcpe- tiverunt patriam Robertus. Flandrix Comes, Eu->' JtathiHs, regis fratcr, &C Boemundtts Afulus.

S- 6-

Poft Balduinum > tertius regnum poHTedit, BAL-' DUINUS DE BURGO. Hoc rege, maturo &c fa- lubri confilio, inftitutus eft Hierojolymts Eqrieflris ordo militia facra, qui excubias agerer pro Chri- ftiano orbe perpetuas, &c regi adeifet in reprimen- dis &c exdrpandis hoftibus novo regno infeftis fi- nibusque tutandis , &c prxftaret acccdere terram fandtam volentibus tuta itinera, terra marique la- tronibus depuliis. Hic orao, d profejfione, S. Jo.

hannis nomen adcptus initio, pojtea Dominorum Rbo~

diorum titrtlo celebratior notiorque evatit, cumplu- limas maris mediterranei infulas, bello domitas, perpetuo contra Sarracenos &c Turcas praefidio mu- nivillec, magno Europse univerfie cum commodo.

Plurimum enim profuic orbi Chriftiano horutn E- quitum vigilantia &c virtus, dum viguit: Diu enim reprefferunt hoftes utrosque tnagno fucceflu, ad- juti vicinorum Regutn &c Imperatorum auxiliis , ilunc deferti ab omnibus, &c imperii Turrici cir- tumfufa pocentia fradti, Rhodo amifla, xgre

A x iefe

4 *De Llvoni£ Imperantibus.

fefe intra Mclitx infulx anguftias tucntur & fufti- ncnt.

H- 7-

Cum autem aftidue magna multitudo certatim >

partim religionis, partim militite caufa, in Palsefti- nam convolaret, exemplo illorum aliis limilitcr fefe conjungentibus, nova? du& ibidcm famili<e facro- rum milttum condita funt: Templariornm nempe

& Teutonicorttm. Fervebat enim in animis homi- num ardor belligerandi pro gloria Dei & Ecclefia, fuccenfi crefccntis fuperftitionis opinione , 6c vi- tioriarum exemplis.

§• 8.

- Tcyrtplarii coeperunt , autoribus , ut vocantur, Ifngone de Paganis, & Ganfredo de S. Adelmaro.

Hi primo ad urbem Hierofolymam confederunt, deftinati adducendis tuto reducendisque iis, quina- vibus appulli peregre ad urbem commearcnt & re- mcarent, urbique cuftodicndx. Nam limiteslon- gius ab urbe tutebantur cetcri, continentibtis ad- verfus hoftes bellis. Sed brevi tempore, in pneci- pua difperii regna orbis Chriftiani, & pia largaque beneiicentia hominum immenfis locupletati opibus, cum fcie in aulis Principum infinuaftcnt, itadege- nerarunt de fua majorumque fuorum virtute, gra- vitatc, fide priftinoque inftituto , ut de tollendis illis Principes cogitare oportuerit; Et quidem ini- tis in illorum caedem coniiliis ftructisque iniidiis,Mo- narchis miro filentio occultantibus, paifim toto in orbe Chriftiano, pene uno momento , iimul exciii iunt atque extirpati univerfi, ducenteiimo fere ex quo

^De Livonia Impcrantibus.

quo cccperant anno. Imperante Henrico VII. fu- premus famili-.c prxditix Magifter fedem fuam ha- buit Hi6rofolymis.

§- 9

7"eutonicornm familia» five ordo, cjuos d profej/io-

*re y f mbolo Marianos nominant, initium habuit ad Ptolemaidem, Imperante Henrico VI, Anno Chri- fti, millciimo centefimo nonagefimo, XIII: Calend:

Decembr: autoribus quibrtsdam civibus urbium Bre- m<c & Lubeca, magnis fumptibus zcdihcato &

cxftrudto ibi Xenodochio in ufum eorum, qui fa- mili;c infcrcrentur: Poftea cum numerus crevrflet, ceu colonias inde in Gcrmaniam deduxerunt. Gu- bcrnatio familix commcndata fuerat cuidam Henri- co IVatyodio, <jui primus munus, ut vocant, Mlt- giflri obiit. Novae Colonix in Germania audtcc &

roboratx, riumero opibusque ditatx, Fridcrici' II.

imperio Pruftiam & aliquando ante Livoniam, do- mitis barbaris gentibus, imperio adjcccrunt, Lcdiu cxceptis reprclfisque feliciter ferarum gentium ir- ruptionibus, vclut murus, has regioncs protexerunt, dc quibus fuo loco.

H TO.

Confilium inftitutionis fuit optimum & fantftifli- mum, quo fpedtatum aliud nihil eft, nili plantatio

&c propa^atio Ecclefix in genere humano , 6c im- pcrii ampliatio. Quid vero poteft fufcipi getique pro gloria Nominis divini laudabilius, iis operibus, quibus dilatatur Ecclefia, abolentur idola, multi adducuntur ad veram Dei agnitionem, exuitur bar- baris fcritas & prxftatur defenfio ? Confilio etiam

A 3 refpon-

6

*De Livonia Imperantibus.

.refpondit eventus initio, cum ex vcro Zclo pro- feftos acrcs & ardentes animorum impetus, homi- nes pii ad rem tantum adferrcnt, & conatus regeret atque adjuvaret Deus. Scd ut nihil eft in rebus hu- manis perpetuum, aut durabile; ita, cum pericu- la fuperata eflent, paulatim confuetudinc ex opum

& ocii abundantia, deciderunt hae familix & or- do Equeftris militix facrx, i pietate integritate, virtute &c fortitudinc, in Epicuream fccuritatcm, luxum, mollitiem & ignaviam, &c nimio ftudio fuarum voluptatum, prorfus abjccerunt curam Ec- clefise, religionis &c difciplinx, quam, ut rudis &c imperira multitudo redte inftitueretur , &c afuefieret ad cultum humaniorem, abdudta ab Idolis &c beluina feritate, praecipue prajftare debebant.

§• ll

' Secuto funt crgo pcenas, quas cernimus. Li- vonia enim, quae per annos fere quingcntos, vir- tutis Gcrmanicae praemium, victoriarum tam de bar- baris Mofchis, quam &c aliis partarum tropheum, imperii adverfus eosdem procfidium fuit (Cum im- peria &: gubernacula divinitus conftitui &c tranferri certum fit, ficut Daniel inquit, Deus tranfct regna

& ftabillt) propter talia &c tanta commiffa delidta ac fcelera Ordinum prxdidtorum, pofteaquam avulfi ab impcrio eflcnt, & cx mera fuperbia &c in- invidia bella moviflent inter fefe, &c contra Prin- cipcs vicinos non neceflaria, poft varia habita bel- la, cum interitu fermc omnium illorum Ordinum, rcdadta eft Livonia in poteftatem quam plurimo- rum adjaccntium Rcgum atque Principum, dc qui- bus plura fuo loco: Pruffu vero , aliquando ante, fcmiii &c eodem modo pcriit. Sic acquiiita virtute mul-

*De Livonia Imperantibus. 7

multoque majorum fuorum fanguine, tiagitiofa igna- via perduncur.

H. 12,

Cum Ordo pnedi<5tus, jam fcrme majorcm Livo- nise partem fuis temporibus occupafTet, atque a bar- baris hominibusin fuam redegiifct poteflatem, domi- tis iis gentibus ibidem podeflis, anno Lhrijii millefimo ccntcjimo nonagefimo tertio , Livonta corpit cognofccre

& amplcdi fidem Chriflianam ex prtcdicatione Me*.

nardi Monachi Segeburgii, PRIMI EPISCOPI LIVO»

NI,€. Condidithic primumEcclefiam,extrudfamu- nitione & arce contra barbaros in medio fluvii Rubo*

nis, qucm Dunam hodie vocant >Ecclejiam vero &

arcem Kyrcholm pofthxc: alias duas arces quo- que extruxit in ripa Duneti, nempe Dalen & AW- kut, ex confenfu IVoldemari regis Polofcovien/is , cui tunc Livonienfes tributarii erant. Deindc quod gentcm feram & barbaram cerncret citius promp- tius acccffuram ad religionem catholicam, iiarmis domita, & legibus ac difciplina manfucfadta doce- ri exerccrique poflet, aittor fuit <» Germania &

hortator novi Ordinis far.rorum militum, qui recens ad Ptolomaiden cceperat, qui fe ducem fequeretur in Livoniam, afcito in focietatem laborum ac pe- riculorum, alio quodam, Theodoro. Hi duo par- lem alteram Livonict, quam JEjloniam vocant, fu- hegerunt: fucceflores cxemplum imitati, compa- rata majore manu facrorum militum, totam per- domuerunt. Poft ojDitum vero MENARDI, qui annos tantum rerum potitus tres , fequutus cft EARTOLDUS, EPISCOPUS LIVONIIE, quifecun- do anno gubcrnationis fuoe, A barbaris gentibus diftridus Livenfis, penes fluvium Duna, intcrfec-

A 4 ttu

8 *De Livonia Impcrantibus.

tus eft, anno Chrifti miilefimo centefimo nonagc- fimo odtavo. Huic fucceflit ALBERTUS I, Cok legii Bremenfis Sacerdos, qui urbts Kigcnjls junda- mcnta jecit eamque condidit &c extruxit , anno Chrifti millefimo centefimo nonagefimo nono, &c colonias etiam ex vicinia Bremce eo deduxit: cum- que Ecclefias in certos Epifcopatus eflet partitus, fibi ARCHI-EPISCOPI poteftatem obtinuit, & E - quitibus militise facrae, qui fe poftea Equejlris ()r~

ao Teutomcus , famili,e Hofpitalis Beat<c Maria Virginis in Hierujalcm nominabant, eoque titulo ad interitum usque eorum ufurpabant, tertiam par- tem terrae conceflit &c dedit in pncmium militise, qua non cyptenti, paulatim ita acceflerunt ad po- teftatem & potentiam Archi-Epifcopi ut ad cx- tremum longc illo fuperiores evaferint. Rebus iic geftis, Ordines militiae facrae, elegerunt & con- ftituerunt inter fefe, qui gubemaret &c defenderct illos , Magijirum Ordivis Teutontci in Livonia ; qui immenfis locupletatus opibus, cum Ordinibus Equitibus militiaz facrae, principalem &c majo- rcm Ltvonix partem fubegit obtinuitque : quo facto majores &c fuperiores Archi-Epifcopo evafe- runt. Hoc modo poftea Livonia Principes & Gn- bernatores conjlituti & cooptati funt, confcntienti- bus fententiis omnium Ordinum militiae facrx : Primum Archiepifcopus Rigenfis, & Magiftcr Or- dinis Teutonici in Livonia &c.

§ '3-

Verum deceflit A " L B E R T U S E P I S C O P U S Rigenfis , cum fideliter gubcrnafletEcclcfam Dei, , docendo & praedicando verbum ejus rudis barba-

fifquc hominibus, per annos trcs.

% M-

•

De Litonite Imperantibus. g

§ 14-

Hoc moituo fucceffit N I C O L J N U S, qui vixit annos viginti duo, & obiit anno Chrifti millelimo ducentehmo quadragefimo fccundo.

§- 15.

A L B E R T U S II. poftea alfequutuscftArchie- pifcopatum. Is primus Arcbi pifcopus /< -gerfxs coop- tatus & conftitutus cft , qui Eccleliam Rigenfcm, qux Archidiceceti Bremcnli fubjaccbat, liberam fc- cit , Lc Archiepifcopatui Rigenfi adjunxit. Occu- buit is anno Chrifti millejimo duccntefimo octua- gciimo fecundo , cum gubcrnaffet Archiepifcopa- tum annos triginta.

JOANNES Dfc LUNEN fucCeffit z Archiepifco- patumque obtinuit poji worte Afberti I. Is cum laudabilitcr gubcrnaftct Archiepifcopatum annos tre- decim , mortuus eft , anno Chriiti millcfimo du- centefimo odtuageimio nono.

s. 17.

J O H A N N E S I I . in Arcbicpifcnpnm Rigenfem cooptatus & conjiitutui ejl. Is a fuis propriis fub- ditis & nobilitate nonnullis de caufis captus , &

per longum tempus incarccratus fuit: poftquam ve- ro gubernaffet annos novcm, e vitacxccilit, anno Chrifti miilcfimo ducentcfimo nonageiimo quarto.

A

s

xo Ve LivotiU Impcrantibus.

§. >8.

J o H A N N E S III. de Suerirt affequntus efl Ar^

chiepifcopatum Rigenfem. Is cum gubernarict an- nos fex , proptcr invidiam & difcordiam Fratrum Ordinis captus, &in vinculis rctentus, obiit, anno Chrifti millelimo trecenteiimo.

§- 19-

A S S V E R U S E x D A N I A ortns , tunc afc quuttis efl Archiepifcopatum Rigenfem : pofteaquam vero gubcrnatlet annos duos rcnunciavit , & Ar- cbiepifcopatum Lujtdenfem fufcepit, ad quem COOp-.

tatus erat, eoque fe contulit ex Livonia.

§. 20.

F R I D E R I C U S ex Nobilijfimti Familia Bannc- rorum, Frater Ordinis S. F rancifci, po.ftea coop- tatus eft in Archiepifcopum Rigenfem : cum vero optimc Archiepifcopatum gubernatlet triginta no- vcmannis, obiit, anno Chrifti millcfimo trecentc- limo quadragdimo,

§. 21.

E N G E L B E R T U S a D A L E N, Epifcopus Dcrbatenfis, cooptatus & conftitutus eft in Archie- pifcopum Rigenfem : cum multas ditlentioncs, con- trovcrfias & litigationes , cum Fratribus Ordinis, ratione Archiepifcopatus fuftinuitfet, poftquam gu- bernaftet Archiepifcopatutn annos tres , e vita cx- ceflit.

§ 1 2 .

Ve Livonia Imperantibus. 11

§ . 2 1 .

F R O M H O L D U S a F L S C H H A U S E N fuCr

ce(fit³& coopcatuseft in Archiepifcopum Rigenfem.

Is cum Romze 3 Clemente Papa fexto , magna adhibita cura atque diligentia decretum obtinuirtet, ne urbs Rigenumque aliae Jurifdidtioni &c guber- nationi , quam Archiepifcopatus Rigenfis fubjedta eflet, idque refciviffent Fratres Ordinis, ob inique obtentum decretum, ex fententia illorum Archie- pifcopus ex Livonia exterminatus &c expulfus eft:

cum gubernaflet annos viginti, Romteobiit, anno Chrifti millelimo trecenteiimo fexageiimo.

§- 23*

S U S C R I P I D U S & B L E I M B E R G K pofl vnortem Fromholdi fuccejfit. qui pacifice guberna- cula Archiepifcopatus Rigeniis adminiftravit per annos tres, quo etiam e vita exceflitanno.

J O A N N E S D E I M B T E N poftcacooptatuscft in Archiepifcopum Rigcnfem. Is multas, tetnpore gubernrtionis fux , condidit &c cxtruxit in Archie- pifcopatu Rigenfi arces. Pofteaquam vcro fumma pietate atque vigilantia quamplurimos annos admi-

niftraflet Archiepifcopatum , % Bovefacio Papa?

propter pietatcm & dodtrinam fuam , vocatus <5c ordinatus eft in Patriarcham Alexandrinum : cum vero Archiepifcopatum renunciaflet, poft guber- ' nationem cjus annis triginta , eundo Romam , in

itinere mortuus cft.

5 2 f.

12 De Livonia Impcrantibus.

§- 2s-

J O A N N E S W A L N R A D E J nattone FrtWCHS , Fracer Crdinis Teutonici, poftea coopratus & con- ftiturus eft in Archiepifcopum Rigenfem. Hic, cum laudabiliter gubernaflet Archiepiicopatum annos vi- ginti, poft hxc in Q)ncilio Conftandnenli tempo- re Bonifacii Hapse IX. ftatum fuum fpiritualem mu- tavit, Lc fimul cum Archiepifcopatu dcpofuit, fe- cularemque fufccpit.

§- 16.

H E N N I N G U S A B U N D I fuccefflt. Is cum pacifice Archiepifcopatum Rigenfem adminiftras- fet annos quatuor, anno eodem e vita exceifit.

§- 27-

H E N N I N G U S S C H A R P E N B E R G K,Fra- ter Ordinis Teutonici, poftea cooptatus & confti- futus eft in Archicpifcopum Rigenfem. Cum itaque Archiepifcopatum btyie gubernailct annos viginy quatuor, eo anno mortuus eft.

§- 18.

H Y L v E s R E R , Frater Ordinis Tcutonici C Prunia ortus , cooptatus & conftitutus eft in Ar- chiepifcopum Rigenfem. Hoc gubernante, Fratres Ordinis , cum contra Archicpifcopumnonnullis de cauiis belluni moviflent, & armata manu Archie- pifcopatum invafiffent , atque vicum expugnaffcnt gccupailentque , obfeQa arce Kocketthauzen eaque

ex-

De Livonia Impcrantibus. j z

cxpugnata , Archiepifcopum captivum veneno in- tertecemnt, anno Chriili millelimo quadringejite- iimo feptuageiimo nono.

§• *9-

S T E P H A N U S G R A B E N J Gcrmamts, Fra- ter Ordinis Teutonici , atfequutus ejl Archtepifco- fatum Rtgenjem, qui & Epifcopus Groyenfis crat- Alt cum non confenfu omnium .Fratrum Ordinis in Archiepifcopum Rigenfem cooptatus & nomina- tus eflct, cxteri eum pro Archiepifcopo nullo mo- do agnofcere, neque illi adventum in ditiones fuas concedere voluerunt: Attamen , prxter omnetn fpcm Fratrum Ordinis, is per Lithuaniam iter faciendo Arehicpifcopatum invafit, & prxfcns il- ium fine difficultate poifedit & obtinuit. Verum dimidio tantum anno rerum potitus , anno Chrifti millefimo quadringcnteiimo octuagelimo tertio 5

fato fundus eft.

§• 3°-

M I C H A C L H H D E B R A N D U S poftea fuc- ccfiit, e civitate Revalienfi natus. Is cum multa variaque bella gefTiflet contra Moflchos, atqucur- bcm Plefcoiv vi expugnaflet, anno Chriflt millefi- mo quingcntefimo fecundo poftquam gubcrnaflet annos viginti quatuor, e vita exceflit, anno Chrifti

millelimo quingencefimo nono.

§- 3T-

C A S P A R U S L Y N D E J Weflphalienfis , con- fcnfu

f 4

T)e Livoni# Tmperantibus.

fenfu omnium Fratrum Ordinis Teutonici in Ar- Chi-Epifcopum Rigenfem cooptatus &c nominatus cft. Hic cum pacilicc & laudabiliter gubernafTet Archi-Epifcopatum annos quindecim , mortuus cft , anno Qirifti millefimo quingentelimo vigefi- mo quarto. Hic fuis temporibus multas condidit exftruxitquc arces,ncmpc arcem Maricnh.'uf' »,Koc- kenhaufat, Ru- ne<wrgk &c alias ; porro multa tor- menta bellica prxparari & confici curavit in ufum Rcipublicx, vivensque adhuc Coadjutorcm Archi- E p i j c o p a t u s R i g e n i i s c o o p t a v i t , J O H A N N E M BL ANcrELD Dvdorcm lipifcopumque Dcrbatcn•

fcm b5 Rcvalicvlcm

§- Z2-

SuccefTit itaque J O H A N N E S B L A N C F E L D vigefimus fecundus Archi-Epifcopus Rigenfis, Da- nus , Coadjutor jam denommatus ac cooptatus a Cafparo Lynde prxceiTorc fuo. Cum vcro in fuf- picionem quandam cum MolTcho incidi{fet, eaque de caufa multa detrimenta & damna ab Ordinibus fuftinuiffct padusque effet , incarceratus ab cis &

in vinculis dctentus , donec, controvcrfiis ha- bitis, diiTcnfionibus tradtationibusquc variis, nego- tium hoc amicabiliter cum co compofitum cft.

Ablegatus is in negotiis tandem Ordinis ad Cle- mcntem Papam tcrtium , Carolumque V. Impe- racorcm, vcniens in Hifpania Placentiam, morbo repenti exdndtus cft, anno Chrifti millefimo quin-' gentelimo vigefimo feptimo".

§• 33-

Mortuo Johanne Blanckfeld fuccelHt Archi-E- pifco-

De LivOnla Imperantibus. 15

pifcopus TH OM A S S C H O N I N ( G K J qui pacifi- ce gubernavit Archi-Epifcopatum Rigenfem & o- biit anno Chrifti milleiimo quingentelimo vigetimo nono.

§- 34-

WILHELMUS deinde , MARCHIO BRANDEN- BURGENSIS , conientientibus fententiis omnium Urdinum & Fratrum militix facrce, cooptatus 5c creatus eft Archi-Epifcopus Rigcnfis, anno Chriiti milleiimo quingenteiimo trigeiimo primo. Cuni is per quamplurimos annos iaudabiliter & quiete gubernailet, tandem turbatus eft, exortis contro- verliis atque difcordiis de rcbus nonnullis inter Ar- cbt-Eptfcopum & Magijlrum Oruints 'Teutonici Hen*

rtcum de Galeh , tsf Coadjutorem ejus Wilkelmum turjlenberpk, ubi Archicpifcopus ab eis bello ag- gravatus impeditus atque limul cum Epifcopatu in eorum poteftatem redaiftus eft. Verum Rex Po- lonice Sigismundus /iuguftus primus, ut pro neceffi- tudine fanguinis, quae illi cum Archi-Epifcopo in- tercedebat, atque pro officio protefbionis, qua dc caufa Archiepifcopatus & Ecclefia Rigenils ei com- mendata fuerat, eum ad priftinum ftatum adfcre- ret, &: fuas etiam offenliones, cum fubditorum fuorum Magni Ducatus Lithuanix injuriis a Livo- nibus illatis, armis vindicaret , belluin advcrfus Livones parare ccrpit; cum iimul & ALBERTUS SENIOR, DUX Pruffise, Fraterque Archi-Epifcopi Rigenfis, ulcifcendte fraternx injurise caufa ageret.

FERDINANDUS quoque Rex Hungarix de motibus hifce Livonicis certior fadtus, cum aliis ftadbus imperii, per Oratores fuos apud regem Polonix in- terceflit poftulavitque, ut icpoiicis belli coniiliis,

rcm

, 6

De Livonia Imperantibus.

rem ad conditiores pacis &c tranquillitatis deduCi

permitteret. Cum in hoc rex Polonise pro fuo in regem Hungarix filiali ftudio &c obicrvantiij fuam

ad pacem Chriftianimris confervandam propenfio- 11 e declaravilTet oftendifletque ab armis difcelfu- rem fiprimo Archi-Epiicopus Rigenfis ad priftinum dignitati-i rerumque itiarum locum reftirueretur ,

dcinde a Magiftro Livoniae fuarum oftenfionum,

&c fubditorum luorum ad injuriam farciendam con- ditiones acciperentur, &c Oratores praedidti ih Li- vonia cum Ordinibus omnibus hifce de rcbus denuo apud regem Poloniaj agcrent, res tandem eo de- venit, ut, longis diuturnisque tradlatibus ab utris- que partihus pera&is, per licitas conditiones tranfi- geretur &c ad paccm concordiam ac tranquillitatcm dcduceretur, omnesque motus componerentur at- que pacarfcntur: anno Chrifti millefimo quingente- limo quinquagefimo feptimo.

§• 35-

Poft obittim Wilhelmi, C H R isr O P H O R U S Dux Megapolenfis cooptatus Coadjutor fucceflit Lc fadfus Archi-Epifcopus Rigenfis. Cum vero prop- tcr multas variasque caufas &c imminentja pericu- cula, omnes Status fimul &c Ordines Ducatus Li- vonisc, vivente adhuc Arehiepifcopo, concorde o m n i u m f c n t c n t i a & c v o l u n t a t e K c g e m P o l o n t j S t - GISMUNDUM AUGUSTUM &cc. pro Domino fuo hcereditario elegifTent cooptaflcntquc, idque jure- jurando confirmaflent approbaflentque , cumque poft multas preccs atque follicitationes nullaauxilia defeniionesque a Romano Imperio impctrare po- ttiiiTcnt, &c interim Moflchus igne &c ferro majo- rem Provinciae illius partcm occupaiTet, ex altcra

vero

^De Livonia Imperantibus . ij

vero parce Rex Sueciae Ericus XIV. quibusdam clanculariis pradticis & promiflis libi Livoniam ad hxrere ftuduiflet; Chriltophorus Dux Megapolen- tis Archi-Epifcopus Rigenfis , qui beiiclicio re- gis Polonise 8c Coadjutor &c poftea Archi-Epifco- pus Rigeniis factus, & paulo poft cx gratia Rcgis, e graviflima &c magnifica Livonienfi obfidione ac vinculis liberatus multisque aliis officiis Rcgis bene- ficiisque adfectus, fervore vel setatis iplius, vel pravis nonnullorum confiliis incitatus, ad Ericum XIV. Suecorum Regem hoftem publicum Rcgis Polonix defecit, reje<tto Rege Confanguineo Ami- co ac Benefadtori fuo. Verum pofthsec oblidente exercitu Regis Poloni-x arcem Dalenfem vidtus captusque in potcftateni captivitatemque Regisve- nit, in eaquc captivitatis conditione annos penc fex verfatus cft, usquc dum tandcm habitis trans- adtionibus ad concordiam & amicabilem compoli- tionem negotium hoc pervenit, ubi Archicpifco- pus ex mcra gratia & clementia Regis prxdidti a vinculis liber pronunciatus eft. Aft Dux Archi- Epifcopus Rigeniis, cum beneficio Regis Ar- chiepifcopatum rccupcraflet, fpontefe Rcgis gratiae dcnud fubmifit, publicc renuntiavit, feque in pa- triam fuam rcccpit. De Succeflbre Arcliiepifco- patus Rigcnfis fuo loco fiet mcntio.

Nunc rcdeo ad Magiftros Ordinis TeutOnici qui per annos trecentos Liyonieniibus dominarc*

runt. .

§• 36.

§- 37.

1

18 *De

Livonia Imperantibus.

§- 37-

Anno Chrifti millefimo ducentefimo trigefimo, primus Magifter Ordinis in Livonia ab Ordinibus

& Fratribus Ordinis Teutonici, cooptatus ele- dtus &c conftitus cft WEIMARUS. HOC guber- nante exftru£ta & condira eft civitas Wendena, arx Segewalth & arx Asfcherath , arcem quoque Kockenhaufen cum aliis Fratribus Ordinis Teuto- nici, difficili obfidionc fatigatam, Ruthenis pulfis occupavit , interfedto rege eorum Woldemaro.

Verum paulo poft & ipfe Magifter cum quamplu- rimis fratribus Ordinis per prxfedtum Wendenlem, nonnullis de caufis, cum gubernaffet annos odto- decim, proditus, interfedus eft.

§- 38.

ANDR E A S fecundus Magifter Ordinis Tcutonici fucceflit, cujus fub gubernatione condita & aedifi- cata eft civitas & arx Vellin. Hic temporibus fuis multa geflit bella contra Mofchos & contragentes barbaras in Semigallia, fimul & infulam Oziliam, civitatemque Rcvalienfem , pulfis Danis, vi ex- pugnatam occupavit, ibique arcem exftrui 'curavit.

Poftremo tamen, cum bellum contra Lithuanos moviflet, ibi prxliando ab exercitu Ducis Lithua- niae , cum quamplurimis fratribus Ordinis interfe-

<ttus eft.

§• 39-

HERMANUS poftca fucceflit. Cum is Magifter Ordinis eflet, geflit cum Mofcho varia & gravifli- ma

Ve TJvonia Imperantibus. 19

ma bella. Vcrum poftca MolTchus totam provin- ciam Gcrncnfem coadtus ceiTit Ordini, cum arcem Isfborgk bello, trucidatis aliquot millibus Moflchis, vi cxpugnatam occupaflet. Obiit sum gubernaiTet Livonienfes annos fex.

§ 4°*

DIRICUS A GRININGEN fucceflit: quemcum in Magiftrum Livoniae cooptaflent, in Curlandia arces has Goldingen Sc Amboten oedificare curavit.

Pofteaquam vero multa & varia bella gcflliflet con- tra Lithuanos, vocatus & cooptatus in fupremum Magiftrum Ordinis Tcutonici inPruflia e Livonia reverfus eft.

§- 4r*

FRIDERICUS a lleKneberpk rcceptus cft in Ma- giftrum. Cum is gubernafTet quiete 6c pacifice annos duos, rcverfus eft in Germaniam.

.§• 42- .

ANDREAS DE SEELANTH fucccflit: qui cum receptus eflet in Magiftrum Ordirlis, tempOribus fuis multa tentavit, geflitque bella contra Lithua- nos in Samogitia, Pofteaquam vero fclicitcrmul- tas viftorias obtinuiflet, 6c gubernaflet annos fex, recepit fe rurfus in Germaniam.

§• 43«

ANNONUS poftca fucceflit & faftus eft Magi- ftcr Ordinis. Hic, adjunctis libi Fratribus Ordi-

B 1 nis,

20

De Livonia Imferantibus.

nisj expcditionem infignem paravit 8c fecit inSc- migallia &c poft haec in Samogitia, in quo prselio multa millia ex utraque partc trucidata funt. Cum vcro rediiflct, magno cum fui fuorumque damno, e vita exceffit.

§- 44-

BARCHARDUS A LORHUSEN poft hunc reccp- tus eft in Magiftrum Ordinis Teutonici. Cum hic quoque multa &c varia bella geffiftet contra Samo- gitas, Lithuanos 8c Moffchos, in prselio cum cen- tum &c odloginta fratribus Ordinis , ab exercitu Lithuano interfetius eft, cum gubernaffet annos quatuor.

S 45-

CEORGIUS Vicegcrem Prujfice , poftca fuccef- fit, &c Magifter Ordinis Teutonici factus. Hic quoque temporibus fuis multa &c graviffima bella geflit contra gentcs barbaras, tam in Lithuania quam in Samogitia &c Ozilia. Cum & eo guber-

nante tota Oz.ilia defeciflet a religione &c fide Chri- ftiana, majorque pars corum iterum affumfiffet co- lere idola &c amplcdti, Magifter cum fratribus Or- dinis fumma adhibita cura atque diligentia, ad fi- dem Chriftianam eos denuo fcrro & igne redire coegit reduxitque. Eo tempore & rex Munda- vius fidem religionemque Chriftianam fufcepit. Ve- rum cum gubernaffet annos tantum duos, rever- fus eft in Gcrmaniam.

5 46.

Ve Livonia Imferantibus. 21

§- 46.

f

CONRADUS a Nandercn fucceflit ei. Cum is Magiftcr Ordinis in Livonia fa<ftus eflet, contva ethnicos quam plurima bclla geflit in Semigallia.

Condidit 6c exftruxit etiam arccm Mittau in Cur- landia, & arccm Wcifcnjlyti. Poft h;cc reverfus cft in Germaniam cum gubernaflet annos tres.

§- 47-

OTTO poftca cooptatus cft in Magiftrum Ordi- nis, quicum in finibus Moflchovix arcem Isfi/orgk occupaflet, camque flammis abfumflillct, obfefla denud arce Plcskow eam vi expugnatam occupa- vit. Cum denique militandi caufa exercitum con- tra Lithuanos inftruxiflet & adduxiflct, ibi in pme- lio cum infigni numero fratum Ordinis circa arceni Kockenbaufen intcrfedtus eft , uno tantum anno rerum potitus.

§- 48.

ANDRE AS fucccflit & receptus eft in Magiftrum Ordinis, qui 8c Vicegcrens Prufliae fuit. Is cum bcllum inferre Lithuanis ftatuiflet, militando cum eis, cum quamplurimis fratribus Ordinis interfe- dtus eft, cum gubcrnaflct annum unum.

r % . 49.

WoLTHERUS A MORDEKOW tCCCptUS cft ill

Magiftrum Ordinis Livonix. Hic cum fub po- teftatem fuam redcgiflet provinciam Semigallix,

B 3 cer«

22 Ve Livonia Tmferantihus.

certam ejus provincix partem poftea ceffit Archi-»

Epifcopo Rigenfi, &c anno quarto obiit.

S- S°-

Succeflit E R N E S T U S : Qui cum Magifter Ordinis eflet creatus, arcem Dunekurgam exitrue- re curavit. Pofteaquam vero bellum moviflet con- tra Lithuanos, prxlio fadto, multis cselis ,|vidtoriam obtinuit. Aft cum cum exercitu triumphante re- vertere vellet, &c milites Lithuaniae fequi eum fta- tuiflent, is vero armata manu eos denuo invafif- fet, ibi, infigni numero militum Ordinis trucida- to, Magiftcr cum fratribus quamplurimis Ordinis in praelio interfedtus eft, cuip annos gubernaflet duos.

§- Sl»

Succeflit poftea CONRADUS A WYTHWAN- GEN. Hic poftquam cooptatus eflet in Magiftrum Ordinis, &c gubernationis ejus tempore provincia Semigallioc iterum defeciflet a religione Chriftia- na, multis eam praeliis compefcuit cocgitque ar- niis , ut reverteret ad fidein Chriftianam. Tandem poftrcmo cum infigni numero fratrum Ordinis in praelio interfcdtus eit.

§- P-

Hunc pofc WILHELMUS AB ENDERPEN re- ceptus eft in Magiftrum Ordinis Livonise: multa is bona &c falutaria fecit atque conftituit in Eccle- iia Chrifti. Archi-Epifcopatum enim Rigenfem rcdegit in fuum priitinum ordinem atque ftatum, eum-

T)e Livonig Impcrantibus.

eumque adjunxit aliis Ecclefiis, nempe Ecclefiae Wendenfi, Wolmarienii, Burthnicenii &c Trica-

tenli: Contra barbaros etiam in Semigallia fepe munero geffit graviffima bella cum commodo &

utilitate totius Ordinis. Aft poftremo cum qiiam- plurimis fratribus Ordinis ab iisdem barbaris inter- fedtus eft, cum gubernailet annos fex.

§- 53-

HELTXJS poltea receptus eft in Magiltrum Or- dinis. Pacifice is &c quiete gubernavit annosquin- que. Hic multas etiam confbederatioues &c padta cum Epifcopis & aliis externis hominibus ratio- ne pacis &c concordix inftituit: obiit vero anno quinto.

§ 54-

HENRICUS A DURENSCHLAGK in Magiftrum Ordinis cooptatus &c receptus efc poft eum. Poft- quam is multas variasque controveriias cum Epifco- po Derbatenfi habuilTet, easque ad pacem &c tran- quillitatem perveniffe ftatuiflet, quiete e vita ex- ceffit, pofteaquam gubernaflet annos duos.

§• 55-

BRUNAU deinde fucceffit &c Magifter Ordinis faftus eft: Hoc gubernante inter ipfum &c Rigen- fes de rebus nonnullis controveriix exortx iunt, unde mota funt bella. Cum vero Magifter magna cum claffie militum Rigenfes invafiiTet, fadto prac- lio apud flumen Ae, victus, &c ejus exercitus par-

. B 4 ura

24 Livonia Imperantlbtis.

tim in fluvio fubmerfus, partim cum quampluri- mis fratribus Ordinis trucidatus, &c ipfe Magifter intcrfetius eft, cum gubernaffet annos duos.

§- 56.

ANDREAS GODFRIED receptus eft poftea in Magiftrum Ordinis; qui cum nullo pacto contro- veriias &c diHenfiones componere potuiflTet, qux b, Brunone interfedto originem fumferant, poftquam gubernailet annos otfto, e vita cxcefiit.

§ 57-

GOTHARDUS A JORIGK deinde fit Magifter Ordinis: Gubernante hoc, dira fames fuit in Li- vonia, qua multa millia hominum fame interierunt.

Porro cum annos complurimos gefliiTet bella, tam contra Moflchos quam etiam Lithuanos, cumgu- bernaiTet annos quatuordecim fato fundtus eft.

§- 58.

Huic ficcefTit EBERHARDUS A WOLHEIM, 8: in Magiftrum Ordinis receptus eft, cques ftre- nuus & feverus. Cum gubernante illo Rigenfes fele aiTociarent Lithuanis &c padta traCtationesque inter' fe haberent, quorum propofitio & inftitu- tum c6 tendcret, quibus modis & rationibus fra- tres Ordinis ut & Magiftrum rcprimere extirpare- quc poflent, idque refciviffet Ordo, bellum illis inferre ftatuit. Cum ex parte poft civitatem Ri- genfem obfcdiflcnt, eamque vi cxpugnatam OCCLI- paflent, Rigenfqs coadti armis deditioncm fcce-

runt,

De Itivoni# Imperantibns. 2 $

runt, & in poteftatem Ordinis redacti funt, ubi Magifter arcem condidit & exftruxit, ut tantd me- lius lllos compefcere poffet; alteram quoque arcem Dalen fieri fecit : Porro graviffima bella geffit, tam contra MofTchos, quam contra Lithuanos &

Samogitas. Cum vero gubcrnaffet annos duodc- cim, reverfus itcrum eft in Germaniam.

H- 59-

Succeffit deinde BURCHARDUS : Qui cum re- ceptus eflTet in Magiftrum Ordinis, gubcrnante co ex confenfu fratrum Ordinis a, Rege Dani;e pro novendecim millibus Marckarum Rencnfmm eir,- pta eft provincia Horrieu Sc IVirlantb cum arcc Revalicnfi, Wifenborgk Sc Narva. Afc cum pro- pter fidem Chriftianam, multa & varia cum barba- ris hominibus geffiflet bella, poftquam gubernatlet annos quatuordecim, in caftris circa fiuvium /E, e vita exceffit.

H. 60.

Huic lucccffit ARNOLDUS A WITICHOVB , &

fadtus eft Magifcer Ordinis. Hic quoque fuis tem- poribus quamplurima & graviffima bella geffitcon- tra infideles in Lithuania. Cum vero moviflet bellum contra Conftantinum regcm Lithuanorum atque arcem Caronen difficillima obfidione fati- gaffet, & vi expugnatam occupalTct, fubi rcx vi- 6tus fimul cum hlio & aliis quamplurimis militibus, trucidatus & interfectus efc) pofcquam gubernaf- fet annos quatuor Magiftcr obiit.

B 5 61

2.6

D& Livonia Imperantibus.

HO T T U S fequitur, &in Magiftrum Livonisc receptus eft. GefFit hic quoque difficillima bella contra MoiTchos, Lithuanos & Samogitas. Cum vero gubernairct annos quinquc e vita exceflit.

§- 62.

Succeffit ei ROBIUS DE ELVEN ; hoc guber- nante homines barbari circum circa armata manu Livoniam debellaverunt eamquc fubegerunt quos poftca, cum difficultate magna, pcr continua bel- la Magifter pcpulit, Livoniamque denuo in fuum priftinum ftatum rcdegit.

§- 63.

WEINMARUS BRUCKA deinde receptus eft int Magiftrum Ordinis. Hoc gubcrnante multjc ac varise diffidix ortte funt de caufis nonnullis, inter fratres Ordinis & intcr Epifcopum Derbatenfem.

Derbatenfes enim, cum fe Lithuanis aflociaflent, militem confcriptum ex iis partibus in Livoniam adduxcrunt, homines barbaros, cum quibus Ma- gifter multa bella geffit. Attamcn poltremo mili- tes barbari fumma cum difficultate lterum expul- fi, alii trucidati funt: Ipfe vero Epifcopus Rigen- fis ncgotium hoc inter ipfos compoiiiir. Poft- quatn gubernaflet Magifter annos odto e vita ex- ceffit.

%

*De Livonitf Imfierantibus. ij

§ 64.

SuccefTit CONRADUS 8C in Magifcrum Ordinis coopcacus & recepcus efc. Cum is bellum movif- fec contra Molfchos, atque mulca millia excerci- tus fui in fluvio Mundawa fubmerfa eflenc, arcem Plefcow vi expugnatam occupavit. Pofteaquam ve- ro fcliciter gubemailet annos novem, mortuus eft.

§. 65.

DIRICUS TURCK poft huncreceptus eft in Ma- giftrum Ordinis, qui, cum felicicer & quiete gu- bernaffet annos duos, obiit.

§. 66.

Succeffichuic S E W A R D U S D E S P A N N E M E in Magiftrum Ordinis receptus cft. Geffit is quoque cum Lichuanis multa variaque bella. Cum vero gubcrnaffet annos decem e vica exceffit.

§- 67-

Dcinde fucceffic H E S S U S, qui etiam faepenu- mero bella geffit cum Lithuanis: Vcrumcum poft bellum geftum rcverfus eflct aegcr, nihilque com- modi effeciffet, obiic, poftquam, gubernaffet an- nos X.

§. 68.

Succeffit ei J O H A N N E S K Y R C H O W: qui cum bellum moviflec contra Lithuanos , cum quam- plurimis fratribus interfc&us eft.

§ . 7 0 .

28 ^Dc Livonitf Imperantibui.

§ 69-

HENRICUS DE BOCKEWERDE pofcca fuccefllt.

Gubernante hoc varix & graviffimsc controvcrliac in Archiepifcopatu & Ordine compofitze atque pa- catze funt: cum vero gubernaflet annos tres e vi- ta exceflit.

§- 70.

D I R I C U S F I N C K E fucccflit ei: Cum is Ma- gifter Ordinis fadtus cffct atque contra Moftchos multa bclla gefliflct, poftquam gubernaflet annos quatuordecim, fato fundus cft.

H- 7'-

J O H A N N E S M E Y D E N in Magiftrum Ordi- nis poftca evcdtus eft. Gubernante illo Pruffia a rege Polonm continua oppugnatione civitatum Sc arcium gravitcr quaflata & impcdita eft. Aft cum Magiftcr Ordinis multas variafque dilfenliones ac controvcrlias in Livonia compofuiflet , poftquam gubernaifet annos novendecim c vita exceflit.

§- 7»-

Succcflit dcinde }I O H A N N E S W O L T H U S E N Sc fadtus eft Magiftcr Ordinis. Condidit is & exftru- xit arcem Bausfkc : Poftcaquam vcro in fufpicio- nem quandam incidiflet cum Moflchis, afratribus Ordinis captus incarceratus Sc ob caufam cam in- terfedtus eft.

§ 74-

De Livonisc Imperantibus. 29

§• 73- .

BE R N H A R D U S D E BU R G H pofteainMa- giftrum Ordinis eve&us eft. Multa is & graviEma bclla geffit contra Moflchos, cum arccm Plefkow occupaflet , paulo poft alteram arcem Isbrock vi expugnatam flammis abfumiit. Cum quoquc bcl- lum Rigenfibus intuliffet eofque circum circa de- bcllaffct atquc viciffct , totam arcem Rigcnfem funditus evertcre atque devaftare curavit: poftquam vero gubernaifct annos trcs e vita cxceifit.

$ 74-

Infequutus cum cft JOHANNES FREYTAGK.' Cum is bellum intulilfet Rigenfibus , apud arccm Dunemunda in proelio captus & cum quamplu- rimis fratribus Ordinis interfedtus eft.

. §• 75-

W O L T H E R U S a PLETENBERGK e familia nobiliifima fucceffit ci , 6c in Magiftrum Ordinis eledtus eft. Cum tcmporibus fuis varia Sr gravis-

lima cum variis gefliilet bella , cumque quiete &

optime non cum parvo commodo totius Ordinis gubernaifet annos quadraginta , fato functus cft -, anno Chrifti millcfimo trecentefimo quinto.

. § 76.

HE RM A N N U S BR U G G F. N E, didtus Hafen Kampf, fucceflit & Magiftcr Ordinis cooptatus cft.

Verum cum feliciter ac quiete gubernaflet annos qua,

5 o

De Livonia Imperantihus,

quatuordecim, e vita exccflit anno Chrifti millcfi- mo quingentelimo quadiugedmo nono.

Dein fucceffit JOHANNES DE RECK , & Ma- gifter Ordinis creatus eft. Hoc gubernante cum ex confenfu Fratrum Ordinis cooptaifet in Coad- jutorem fenfuccefforem WILHELMUM F U R - STENBERGK , exortanonnuliis decaufiscontrover- lia eft inter Ordines 6c Status Livonice , ubi cum bellum moviflet contra IVilhelmum Archi-Epifco- pum Rigenfem, Marchionem Brandenburgenfem, non folum ab eis impcditus > verum etiam in eorum poteftatem rcdadtus eft: Aft rex Poloniae Sigismun- dus Auguftus pro neceffitudine fanguinis quas illi cum Archi-Epiicopo intercedebat, atque pro offi- cio protedtionis , qua de caufa ilii Archiepifcopa- tus Rigentis commendatus fuerat, ut illum in pri- ltinum ftatum aflereret, & fuas ofFenfiones, iub- ditorumque fuorum Magni Ducatus Lithuaniae in- jurias, &damnaillata,armis vmdicaret, bellum ad- verfus eos fufcepit, quod & Dux Pruffiae, ulcif- ccnda; fraternae injurwe caufa, agere, & beilum in- ferre Ordini, ftatuebat. Interea prredidtus Henricus de Galen Magifter Ordinis in Livonia e vita ex- ceffit , anno nempe Domini milleiimo quingente- iimo quinquageiimo feptimo. Cum poftea fjcces- fiflet, & in Magiftrum Ordinis rcceptus e f l e t W i L - HELMUS FURSTENBERGK non continua- re is bellum fed finire ftatuit voluitque. Aft de motibus hifce Livonicis Ferdinandus Imperator cer- tior iadtus, interceffionc fua per Oratores egit apud regem Poloniae , ut fepoiitis belli con⁴iliis , xem ad conditiones pacis deduci permitteret: Qua

5- 7 7 -

De Livonite hnferantibus.

fi primum Archi-Epifcopus Rigenhs ad priftinum dignitatis rerumquc fuarum locum reftitueretur,

& dcinde a Magiftro 8c Statibus Livonix fuarum efienfionum , fubditorumque fuorum injuriam far- ciendam conditiones accipcrcntur. Poftcquam vero iis de rcbus Oratorcs lmperatoris tam in Li- vonia apud Ordines & Status, quam etiam apud ' Rcgem Polonix egiflcnt , variis iongisquc tradta- tionibus habitis, pcr conditiones licitas, ncgotium hoc omnium controverfiarum, ab utraquc parte ad concordiam & tranquillitatem dfdudtum cft.

H- ?8.

Cum jam in Livonia iftae difTenftones Sc con- troverfiae pacatte ac compoiitx eflent, gubernante Wilhelmo bHrflenbergk, Magiftro Ordinis in Livo- nia , anno videlicet milleiimo quingentefimo quin- quagefimo odtavo, paulo poft Moflchus cum cxcr- citu numerotiffimo & inftrudtiffimo invafit Livo- niam , quam per aliquot annos propemodum fun- ditus devaftavit 5c defolavit : Cui cum fe Magi- fter Ordinis cum militibus fuis opponerct & bellum inferre ftatuiffet, ad arccmque Vellin cxcrcitum fuum perduxiflet , fcque ibi obfidioni tradidiflet, Moflchus quam ccleritcr congregavit 8c traduxit ad eam arcem univerfas copias. Poftquam gravif- fima obfidioncper longum tcmpus arccm fatigaflet, tandem proditione coadtus Magifter deditionem fc- cit, ubi Magifter , vi expugnata & occupata arce captus, in Moflchoviam dcdudtus cft.

§79-

3 2 Livonia Imperantibus.

§- 79-

Infequutus eft GOTHARDUS KETHLER e no- biliilima familia orcus , vir armis pariter &. confi- lio j induftria animoque promptiffimus 8c acerri- mus. Poftquam IVilhelmuS turjtenbergk a MoJJchis captus dedudtufque^- eifet, a Statibus 8c militibus Livonicis, in caftris , hic in Coadjutorem Magiftri Ordinis cooptatus , conftitutus & receptus eft, anno Domini millefimo quingentefimo quinquage- fimo odtavo : Nam unum ex omni numero ad ge- rcndum illius proyincias imperium idoneum exifti- mabant , cujus fpedtata fidcs, prudentia, dexteri- tas 8c vigilantia in rebus gerendis erat. Cum vero tota Livonia ex parte Magni Ducatus & vicinita- tis, multis partim antiquis , partim novis fadtis 8c fcederibus devindta confociataque effet, eaque jam aliquot ab annis , immaniffimi hoftL Moffchi ar- mis crudelibus incendiis 8c vaftationibus propemo- dum funditus eflet cverfa ac defolata, ita, utextre- ma illi quoque imminerent, nec quicquam cer- tius efTet , quam quod ad primam quamque ite- ratam incurhonem illius pracpotentis hoftis , re- liquum , tam in Dioecefi Rigenfi, quam in ter- ris Magifcri Ordinis Teutonici, fimilibus cladibus cxfcinderetur 8c delererur , veniretque in duriffi- mam fervicutem , (quemadmodum jam pars magna Gothardo Kethlero gubernante propter multarum civitatum , arcium propugnaculorumque amiffio- nem venerat) 8c ob maximam in omnes partes de- populationcm vaftationemque ferro atque igne illa- tam, proptcrquc quotidianas incurfiones, magnum- ue ad reliquias occupandas hoftis adparatum, Or- inesad anguftias 8c difficultates rcdacti eflent, ut

ncqua-

*De LivonU Imperantibus. ZZ

nequaquam opibus viribuique propriis (tacum fuum defendere atque a fervitute & crudelitate hoftili tucri vindicareque poilent , tiinc Magifter Ordinis Teutonici Statufque atque Ordines univerli , dum ik omnia domeitica fua confilia convulfa, & fe ab aliorum pryefidiis , praefertim Imperatoris ac Sta- tUiim Romarii Imperti deftitutos animadverterent,

•a vicino etiam rege Sueci.e auxilia terra marique fruitra peterent, expofuerunt fupplices, tam fuo>

quam civitarum aliorumque Livonke Ordinum, ad dicbum Magiftrum fpedtantium, nomine, cre- bris iriternunciis atque literis prcefentem calamita- tem graviilimumque periculum regi Polonix, ejus- dcmque opcm atque auxilium multis precibus im- ploraruiit. Poloriiie rex Stgismundus Augujius, pi,e memoriae, & commiferatione affliili llimx Pro- vincLe & amore totius Reipublicae adduitus, ne barbarus hoftis latius pro fua Iibidine in populum Chriftianurr gralfaretur, dedit negotium Nicolao Radzywil, Palatino Wilnenfi, ut fe in Livoriiam feciperct, ac primo quoque tempore Rigam pete-

rct, ibique tam cum Magiftro ipfo , quam cum illms Ordinibus & civitatibus de ineundadefenfio- nis ratioue tradraret: Quod cumfadtum effet, at- que r,*s ad tractationis negotium pcrvenilTct, Lc in illis tractatibus ab omnibus perfpiceretur, niiicom- m tnibus vinbus, tam Polonorum quam Lithua- riorum, defenfio fufcipererur, non poffe hoftilem potentiam reprimi, nec Polonorum auxilia, niii deditio ad regnum Polonia: fieret & magtii ducatus Lithuaniae, adduci; tandem ettremo hoc cafu, ita ut in rebus deiperans fit, & in praefenti periculo cxpoiitum eft, deventum eft ed, ut de facienda deditione ftatuerent: Qua de caufa communis pro- te^tio, tam ab ipfo Magiftro praenominato, quam

C ab

34.

*De Livonia Imperantibus.

ab Ordinum ac civitatum nunciis Vilnam ad regcm fufcepta cft. Ibi cumadvenilTent, deditionem re- tiquarum provinciarum ditionumque fuarum regi annunciarunt i ne multis modis adfli&a Livonia, vel in fpe dubia vel ancipiti itatu rerum fuarum, vel etiam omni ope dertituta 6c extremx depopu- lationi hoftili expofita relinqueretur, & mutata vo- luntate, vel fervitutem tyrannicam, vel alias quan- tumvis iniquas conditiones fubire cogeretur, jfed ut

&c de indubitata ope &c pr^efidio regis, &c Rex vici(Tim de conftanti fide &c voluntate certus efTe poffet. Tandem pofl: varios multosque tradtatus, ita de eorum fubjedtione, tum temporls, inter Re- gem Poloniae &c prxdictum Magiffrum aliorum- que Ordinum ac civitatum nuncios conventum eft, ut ipfa Liuonia ex nunc Regi Polonix , Magno Duci Lithuaniae fubjetia ellet, 6c in perpetuum maneret, Rex vero Poloniae viciffim totis viribus regni, magnique Ducatus Lithuaniae, cumqueom- mbus ditionibus fuis, tam adverfus Moffchos, quam etiam adverfus omnes alios hoftilia molientes defendere eam , propugnacula facere , arcesque amiffas denuo repetere &c recuperare dcberet tene- returque. Aft poft haec Magifter Livoniae ^r, ad equeftris Ordinis conlilium, Regisque Poloniae ad probationem ftatum fui Ordinis mutavit in fecula- rem, in Ducem Curlandige &c Semigallioe inaugu- ratus, vafallusque five feudatarius Princeps, Regis Poloniae, ab eodem fadtus, conftitutus 6c con-

firmatus eft , cui Rex Ducatum Curlandiae 6c Semigalliae, ut &c totam provinciam Cis-Dunen- fem affignavit, contulit atque dedit, quam Sc nunc tenet: quas arces Sc civitates in fe contineat de iis fuo loco fiet mentio. Porro Rex Poloniae, pro le Sc Screnitlimis fuccefforibus fuis, ratione fufcep-

Ve Ducatus LivontaJltu.

fufceptce defenfionis, aditorum ac etiam nunc adcun- dorum multorum pcriculorum & certaminum defpc- ratis fere jam rebus Livoniae, fumfit totum trac- tum & omnem reliquam provinciam, tam ditio- num & terrarum Magiftri, quam etiam Archi-E- pifcopi ultra fluvium Dunam, fibique refervavit, qux omnia Magifter Ordinis five Dux Curlandia;

ad equeftris Ordinis confilium & confenfym, Re- gi Poloniae ejusque SerenitTimis fuccefloribus refig- navit, dedit atque ceflit temporibus perpetuis ha- benda ac poflidenda. Horum omnium iingularum- que ditionum, terrarum ac diftridtuum praedidti Ducatus Livovia Trans-Duneniis, Rex Poloniae Gubernatorem five A lminiflratorem conftituit & or- dinavit, Illuftrem Magnumque Dominum JOHAN- NEM CHODKIEWYCZ, Baronem inSsklow.Sc By~

chow , Caftellanum Vilncnfem fub cujus admi- niftratione Livonia nunc viget.

C A P U T II.

VcDucatus Livonia Jitu.

§. I.

T Tvonia eft terra ampla, ad Sinum Veneticutti fita.. Longitudo ejus a finibus Porufliae verfus ortum Solftitialem Rigam ufque, & inde ad Bo- realem terminum, eft milliarum fermfc centum:

Latitudo, ubimaxima, eft circiter quadraginta mil- liarium, exceptis infulis ad eam pertinentibus. Syl- vofaeft, & pafcuis, frumentis, melle, feris, pe- cudibus, pifcibus & aliis rebus ad vidtum necefla- riis, abundat.

C % ll

36

De Ducatus LivonidJitu.

§ 2.

incolarum plura effe 8c diverfa genera, diffimili- tudo linguarum indicat, quarum aliquas de vetcri- bus colonis reliquas e(Te confentaneum eft. Frse- ter Germanicam enim & Hennetam linguam trcs alix confervantur ab hisque diverfse 8c inter fc dif- crepantes, quarum ea, quam ^fthonicam vocant, vocalibus quibusdam, fed valde depravatis, Lati- num idioma refcrt, ita ut non fit abfimile, quod aliqui annotarunt, aWallachis, qui Latinorum co- loni funt, argumcnto nominis 8c linguce, Lithua- nos, ab hisque Livanios ad Revaliam ortos eife, ii- cut 8c nomen Revalienfium ad Wallios feu Wal- lachos alludit. Verum cnim vero recentes Rcva- lix incolx a Danis eo translatae funt, quas contra Sarmatas Henctosquc perpetua in littore maris Vc- nctici bella gefTiiTe teftantur hiftoriae & monumenta quie fuperfunt. Revaliam enim incoke adhuc ho- die Danopil fua lingua vocant, 8c Gedanum, cui eruditiorum conjetiura Codam adpellatio vicina eft, 4trcem Danis oppojitam, Henetorum lingua, figni- ficat.

C A P U T III.

<De Trovinciis Ducatus Livonix.

§- I.

C

eft: