VASORUM SANGUIFEROROI.

(1)

T E X T U R A E T S T R U C T U R A

V A S O H U M L Y M P H A T I C O R U M ,

R A T I O N E S I M U L H A B I T A

VASORUM SANGUIFEROROI.

D I S S E R T A T I O I N A U G U R A L I S ,

9 1 T A M

C O N S K N S U B T A U C T O R I T A T E

GRATIOSl MEDIGORUH OIUHMS

IN

U M I V E R S I T A T E L I T E R A R I I M C A E S A R E A D O R P A T E H S I

AD GRADUM

RITE ADIPISCENDUM,

S \

/ B I B L I O T H : \

' AC: ADEM:

1 - 0 ( 0 COXSUKTO P U B M C K D K F K N D K T

/

A I T T O R . AC: ^L ⁾ ⁰ ^R ^P ^A ^T : ;

H E N R I C U S W E I R I C H .^V

D O R P A T I L I V O N O R U M ,

T V I' 1 *> H K K R 1 C I 1, A A K M A N N I.

MUCCCLl.

(2)

liliros explorandos conslitulo.

Dorpati Livon. die XXIV. niens. April. a. 1851.

H e i c l i e r t , ord. med. b. t. Decauus.

(L. S.)

(3)

Ordine ad certamen literarium medicinae studiosorum proposila:

„Vasorum lymphaticorum inde ab eorum finibus textura disquiratur et cum vasis sanguiferis comparetur," ad quam pertractandam ad- grcssus eram, argumentum couscribendae liujusce dissertationis inauguralis mihi praebuit. Insunt in ea tum eventus disquisitionis meae superioris, tum novi etiam, quos, retractata iterum illa, adeptus sum.

Non possum, quin aperte profitear, in hac retractatione

accuratiore, qua opus erat ad rem propositam, lieichertum, pro-

fessorem doclissimum illustrissimum, consilio ac re liberaliler et

impigre me adjuvisse. Cujus rci memor viro illi, praeceplori meo

maxime venerando, gratias sincera iide tribuo.

(4)

Vasorum lymphaticorum textura et slructura disquiruntur.

CAPUT I.

Conspectus historicus.

Jam saeculo septimo decimo exeunte viri anatomiae periti opc microscopii in exploranda textura parietum vasorum lymphaticorum multum studii laborisque consumserunt et hujusmodi in- vestigationes ab illis temporibus usque ad nostra persecuti sunt. De h i s , quae ab antiquiore aetate usque ad Hildebrandi tempora inventa sunt, uberius et fusius non possum disserere, quum parum mihi contigerit, ut opera omnium temporis illius s c r i p t o r u m , qui rem huc spectantem tractaverint, in usum meum conferrem. Ex iis vero libris, quos adeptus s u m , satis apparet, quaecunque oculis partim armatis, partim inermibus nullo eventu certiore institutae sunt observationes, eas tantummodo fere ad indolem physicam telae parietnm vasorum esse referendas, neque ex illis, qualis sit ejusdem telae natura ac formatio amplius quidquam conclusum esse. Priusquam cellulae organicae

telarumque ex iis formatio cognoscebantur, atque microscopia ea perfectione, qua nostris temporibus gaudent, constructa erant, perscrutationes etiam anatomicae, microscopii ope susceptae, non a c c u r a t i u s , quam quae saeculis antecedentibus sunt institutae, effici potuerunt. Suspicari igitur licet, quaecunque anatomici aetatis antiquioris, quorum opera non sum a d e p t u s , observaverint in- dagaverintque, ea certe non majoris momenti fuisse : neque igitur praecipuum quidquam et neces- sarium me praetermissurum arbitror, si res tantum gravissimas, quae ex istis observationibus vete-

rioribus manaverint, breviter exponam. De eventibus a u t c m , quos anatcmici recentioris aetatis assecuti s u n t , et in hoc et in capite sequenti copiosius agam.

A temporibus Ludovici de Bils et JNuckii, i. e. ab extremo saeculo septimo decimo omnes fere viri d o c t i , qui vasorum l y m p h . parietes perscrutati s u n t , in eo consentiunt, ut duas in his parietibus tunicas inesse statuant Respecto quodam l o c o , quem H e r b s t²; e Nuckii scriptis r e p e t i t , idem autor (sc. Nuckius) ductus thoracici tunicas compositas esse tradit e globulis, in modum uvarum inter se cohaerentibus, quorum nonnulli velut ductus conjuncti apparuerint.

1) cf. S r u i f f ^ a n f , ,®t\d)i<i)tt unb S3efd)retbuna. bcr einfaugenben Qbtftft ober Saugabern iti ir.enfd;li4)cn it6rpev«.

2fu* bem Gngltfdjcn »on Eubmig. 1789." p. 55 et 59 adnotat.

2) £ e r b f t , iDo« ^mpfjgefapfrtjjtm unb feine SBetridjfung. 1844. \t. 91 et 92.

(5)

H a l l e r ') magis de irritabilitate et contractilitate parietibus horura vasorum insita, quam de parietum textura et structura disseruit. C r u i k s h a n k , qui I. c. p . 55 et 56 duas tunicas ductus thoracici equini asperiore modo alteram ab altera sejunxit, de fibris loquitur muscularibus vasisque nutrientibus, quae in parietibus decurrunt. Fibras quasque M a s c a g n i²) e t R u d o l p h i³) adesse negant, neque ullam de iis M e c k e l i u s⁴) mentionem facit; L a u t h⁵) denique tunicam externam tantummodo appellat »fibrosam.«

H i l d e b r a n d u s⁶) primus in parietibus vasorum lymph. stratum i n t i m u m , tenuissimum, laevissimum, diffictilter penetrabile et magna pelluciditate praeditum vasorum tunicam communem esse existiraat, in qua nec fibras nec cellulas nec denique lacunas se conspexisse, nihilominus tamen lacunas subtiliores inesse dicit. Quam tunicam Hitd. omnium vasorum tunicarum gravissimam et cordi et vasis sanguiferis et lymphaticis communem esse putat eamque cura telis exteriora versus sitis arctissime cohaerere, nec nisi difficulter majore ambitu sejungi posse affirmat. Idem quoque autor dtias Hiinimunt in vasorum lymph. parietibtis tunicas inesse statuit.

V a l e n t i n u s⁷) in ductu thoracico et hominis et equi membranam esse scribit prope vasis cavum sitam, tenuem h o m o g e n e a m , perquam solidam, cum telis exteriora versus sitis arctissime coalitam; extrinsecus vero praeter fibras et fasciculos telae cellulosae regulariter positos etiam alias fibras peculiares decurrere, fibris i i s , quae e venarum parietibus sejungantur (Valentini fibris venarum musculosis) indole sua morphologica et constitutione chemica persimiles, quae statu libero in orbem sinuentur atque in ductu equi thoracico colorem e rubro flavescentem praebeant. »9?ur fefyr f e l t e i t a i t porro V., „ fteljt man einjelne gablig gefpattene gafern, bie ifrrem fibrigen Sfjaracter nacft, ganj jutm %ell§troebt. 8ê^^{r e n}/ k*ê^mâ ^{n l l}ê r n a c l) *>en neueren •£>9pot6efen eintger Qlnatcmen jn bem clafttfd;en ©etvck rcd)ucn mujjte." Hoc stratum fibrosum, quod mediam tenet parietis rcgionem, extrinsectis tela cellulosa sequitur. Ejusdem tcxturae et structurae etiam vasa lymph. tenuiora mesenterii cuniculi et colli equi esse dicuntur. In commentatione posthac concepta V.⁸) jam de vasorum epithelio, quod stricte dicitur, mentionem facit aliasque telas, sicut supra commemoratum e s t , exteriora versus epithelium illud sequi p e r b i b e t ; nec non eodem loco de fibris quibusdam disserit, perinde ut nostris temporibus fibras elasticas, retium fibroso - elasticorum distortione e x o r t a s , auctores describere solent.

Auctore H e n l e⁹) in pariete ductus thoracici constituendo duae tunica*, e fibris et fasciculis telae conjunctivae compositae, partem habeot. In tunica externa fibrae et fasciculi vas cingunt atque, decursu circulari paullatim in obliquum mutato, in tunica denique intima in cursum abeunt longi-.

tudinalem ibique laminam conlttittam cottstittiunt. — Alio l o c o H e n l e^{1 0}) parietes initiorum vasorujn 1) H a l l e r , Elcmenta Physiologiae. 1757. T. I. p. 164 et 165.

2) S X a S c a g n i , ©efdjicrjte unb ascfdjreibung bcr einfaugenben ©cfdfe obcr ©augabern beS menfc^Ht^en JC&rpecfl, 3(u$ bcm gatrinifdjen oen Cubrotg. 1789. p. 37.

3) K u b o l p j j t , ©runbriMcr ^bnfiolofltc. 1821, I. p. 99 adnotatio.

4) 5D?ecfe(, 4?«ncondj bcv menfdjtfrfjcn ffuafomfe. 1815. I. p. 219.

5) L a n t l i , Meuioires des vaisseaux lympliatlqiics dcs oiseaux tn ben Annales des sciences naturell.es.

1824. III. p. 3S6.

6) £ i l b e b r a n b t , £anbbud) ber Jtnntomte bes OTcnfdjen. 4. tfuSgabe bcforgt »on SBeber. 1830. 1. p- 248.

7) SBatcntin, „tuber baS ©cwebe bc* ductns thor. unb ber 8»mpbgefa>." 3m SRepertorium fut Hnatomie unb SF&t)ftologie. Sabrg. 1837.. 2. S5b.^P. 242.

8) „®ercebe tti m?nfd)(. u. tfjierifd). tforper*." 3n S B a g n t r * $anbwortcrbudj Itt WvW>tft"^{I 8 4}? - ^⁶' '• P ' ^^{8 3}' 9) H e n l e , Symltolae ad analomiam villorum intestinalium. 1837. p. 1.

10) £ c n ( e , OTgemcine Hnatomie. 1840. p. 551.

(6)

nucleis ad vasis axin longam prolongatis obsita, constare docet. Secundum e a , quae eodem loco leguntur, parietem duetus thorac. haec strata componunt, a parte interiore ad exteriorera versus sequentia : 1 ) epithelium lamelialum, sive membrana nucleis instructa, h o m o g e n e a ; 2 ) stratum e flbris longitudiaalibus conipositura (»8dna,8faf«rbaut"), quod in modum laciniarum angustarum secundum diametrum vasis longam solvitur, cujusque elementa, fasciculis telae conjunctivae plerumque siraillima, etiam flbris nucleatis C "^crnfafct") permixta apparent atque in strato jnteriore eadem sunt indole ac specie, qua fibrae granulatae 0,g.tanulirtc gafct") tunicae arteriarum m e d i a e ; 3) stratum e fibris transversis compositum, quod, ut H. opiaatur, nihil nisi telae conjunctivae fasciculos, interduro in modum vinculorum latorum circularium dispositos, eontinet ac denique in telam conjunctivam, qua vas circumdatur, paullatim abit. Fibrae obscurae nucleatae, interiora versus tenues, non ramiflcatae, sed mirum in modum tortuosae esse d i c u n t u r , exteriora versus autem latiores, ramificatae, • fibris elasticis simiies, neque tamen laminam continuam constituentes.

G e r b e r ') strata parietum vasorum lyinpli., quo sequuntur ordine, e n u m e r a t : in regione intima epithelium lamellatum, in exteriore stratum e fibris spirali modo d e c u r r e n t i b u s , t e n u i b u s , colore subrubro tinctis, atque, prout est ejus n a t u r a , sive contractilibus sive muscularibus compositum, in regione denique extrema stratum e fibris telae conjunctivae spiralibus et longitudinalibus constans.

B r u n s^a) duas discernit tunicas,. epithelium Iamellatum ut tunicam intimam sive tunicam vasorum communem et stratum fibrarum telae cellulosae, quarum parti interiori decursus est longitudinalis, exteriori transversalis : quae vero fibrarum laminae duae altera ab altera solvi nequeunt. Nec non fibras singulas elasticas B r u n s in parietibus vasorum lymph. se conspexisse afflrmat (I. c. p . 123 adnotatio).

Eodem modo K r a u s e³) , texturae parietum venarum congruenter duas describit vasorum l y m p h . tunicas, quarum quidem in interiore fibras longitudinales, p a r u m tortuosas, oblique decus- satas, in exteriore autem fibras telae cellulosae et longitudinales ct obliquas et transversas distinguit.

In truncis majoribus inter tunicas, quae modo sunt dictae, fibrarum praeterea fasciculos comme- m o r a t , nullam constituentes laminara continuam : quae fibrae telae elasticae adnumerantur.

H e r b s t (1. c. p . 95 et s q . ) vasorum epithelium, quod j a m H e n l e animadverterat, omnino silentio praeterit statimque ad describendas duas tunicas p r o g r e d i t u r , quarum exteriorem ex stratis fasciculorum et longitudinalium et transversalium, quae haud facUe inter se disjungi queant, compositum esse refert. Hi fasciculi findi possunt, fissi fibras exhibent molles, flexibiles, parum elasticas, q u a s H e r b s t , ratione habita indolis morphologicae, fibras musculares esse judicat. Fasciculi longitudinales facilius se diffindere et fibras ad fasciculos vicinos mittere dicuntur. — Tuaica interior pervalida, quae eximia est elasticitate et structura retiformi, e fihris parum pellucidis, sed solidis et elasticis, atque membrana tenui, pellucida, maculas complente, conformata esse videtur. Herbst vaginam quandam describit, e textu celluloso compositam, quam ductus thoracici parietis lamellam separatam csse arbitratur, cuique nomen imponit tunicae vasculosae.

K o l l i k e r⁴) quatuor haec distinguit s t r a t a : vasorum epithelium, quod stricte dicitur, stratum retium fibroso - elasticonun longitudinalium, stratum tenue, ex tela conjunctiva fibrisque nucleatis et

1) © e r b e r , $anbbud) ber allgemeinen tfnatomie beS SJccnfdjen unb ber #auSf$ugetbtere. 1840. p. 164.

2) SBrunJ, Scbrbudj ber allgemetnen 2Cnatomte be* SOJenfdjen. 1841. p. 122.

3) « r a u f e , ^anbbud) ber menfdjticben Xnatomie. 1843. I. p. 45.

4) SthUiUx, „S8eitrage jur Senntni$ bcr glatten 50cu«!eln.* 3n ber 3eitfdjrtft ffir n>iffenfd;af«i4« 3oologie oon e»eb»lb unb Sftmw. .1848. SBanb I. $eft 1. p. 85.

(7)

muscularibus 0,mu$fut8fe gaferjetlen " ) ad vasis diametrum transversam decurreutibus constans, stratum denique extremum telae conjunctivae et retium fibroso-elasticorum longitudinalium. In truncorum parietibus fibras musculares laeves, ut in venis, multo rariores quam in parietibus ramulorum, easque nucleis longis et angustis satis perspicuis praeditas idem auctor reperit. E pariete rami lymph. hominis latit. { — \ " ' flbrae musculares sejunctae latitudinem 0 , 0 0 2 " ' , Iongitudinem 0,03 — 0 , 0 4 " ' aequant.

G e r l a c h ') cum K o l l i k e r o eo dissentit, ut strata tantum haec tria esse s t a t u a t : epithelium vasorum et stratum retium flbroso-elasticorum Iongitudinalium, quae duo constituunt stratum intimum ; deinde stratum telae conjunctivae et fibrarum nucleatarum musculariumque transversalium; denique stratum extremum telae conjunctivae , ad longam vasis axin decurrentis. Praeterea etiam eo ille dissidet a K o l l i k e r o , ut stratum retium fibroso-elasticorum exteriora versus ad axin vasis longam decurrentium mirum in modum omnino neget existere.

Valvulas vasorum l y m p h . , si earum spectes texturam et s t r u c t u r a m , duplicata tunica intima, cui elementa stratorum exteriorum sese interjiciant, constitui ac f o r m a r i , j a m ex temporibus Mas- cagnii omnes fere anatomici, qui huic rei operam navarunt, inter se consentiunt.

CAPUT II.

©bservationes a me institntae.

Duae potissimum methodi, quibus textura et structura telarum explorarentur, recentiore aetate prospere adhibitae sunt. Q u i alteram sequuntur m e t h o d u m , hi t e l a s , tum juvantibus tum non juvantibus reagentibus, ex planitie inspiciunt, idque t u m , quum aut telae totae aut singulae earum partes, stringendo vel separando receptae, microscopio subjectae sunt. Secundum alteram methodum qui rem disquirere volunt, hi segmenta ex telis plerumque arte obduratis vel etiam sub aere siccatis in diversas regiones exsecant atque deinde vel planitiem segmenti vel etiam, si flat pressio, partium singularum — tum adhibitis, tum non adhibitis reagentibus — contemplantur. Duae hae methodi altera alteram explent, si quis hoc spectat, ut scientiam subtiliorem compositionis organorum a d i p i s c a t u r ; et ego quoque utraque methodo aeque frequenter usus s u m . In untversum Iicet con- t e n d e r e , methodum priorem tum convenientissime adbiberi p o s s e , quum id maxime a g a t u r , ut de telis varits (oraanifirteS gormetement), uti de lela conjunctiva, de telis epitheliafibus, de fibris muscu- l a r i b u s , quae compositionem alicujus organi i n e u n t , ergo de texturae ratione certius judicium fiat. At haec methodus via quoque artificiali telas immutare potest, uti praesertim telam conjunctivam, retia fibroso-elastica, postea explicanda, atqtie telam elasticam, quae s u b forma membra-

n a r u m fenestratarum ad retia illa transeunt, quarumque ratio normaHs saepe certius explorari potest in ipsis segmentis, quae si iis illata est pressio, telas ex planitie spectandas praebent.

Ceterum vero methodus exploratoria, quae segmentorum ope u s u r p a t u r , tum praecipue cora- mendanda e s t , quum q u i s , quemadmodum variae telae in organo aliquo dispositae sini, accuratius discere velit: nam hac adhibita methodo, qualis sit structurae ratio, multo facilius et saepe certius

1) ® « r t a a ) , $anM>ucb, ber ottaemeinpn unl> fpecietten ®e»eb«fe&K. 2. Sieferunfl. >849. p. 207.

(8)

etiam perspici p o t e r i t , quam si altera ineatur m e t h o d u s , quae non aeque certa sed pierumque longa est et difficilis. Neque tamen methodus illa quibuscunque in casibus adbiberi potest, quum semper fere etiam conditiones sibi prosperas adesse postulet. Hae conditiones prosperae utrique methodo ibi a d s u n t , ubi telae ejusdem indolis accumulatius dispositae sunt iisque vel nullae vel modo paucae interjacent aliae t e l a e ; nam hoc in casu tum singulae telae superiore methodo facile sejungi possunt, tum etiam adhibita methodo inferiore variae segmentorum regiones, quarum una- quaeque eandem tantum continet t e l a m , speciem ex hac inter se diversam exhibent, aut t a m e n , si accedat quoddam r e a g e n s , eandem induunt.

Dispositionem ejusmodi prosperam telarum arteriae offerunt, tum trunci earum (excepta fortasse a o r t a ) , lum rarauli usque ad diametrum fere Vs"'. In arteriis etiam tenuioribus tela conjunctiva, quae eas circumdat, facile removeri potest, et ita quidem, ut paries earum minime destruatur : qua tela remota disquisilionem microscopicam nullo negotio instituere licet. In explorandis autem vasis capillaribus segmenta nullius sunt utilitatis; certior tamen ex adspectu planitiei eventus est. — Vasa Iymphatica vero utrique methodo proprias objiciunt difficultates, quae ex iniqua illorum structura nascuntur. Parietes enim vasorum lymph., scilicet tenuissimi, ex telis compositi sunt variae indolis, quarum strata itidem tenuissima eaque inter se contexta sunt. Hac de causa t e l a e , ut adspectus planitiei paretur, stringendo perquam difflculter sejungi, at variae earum muta- tiones artificiales facile provocari possunt, quae multis jam erroribus locum dederunt. Nec minus

difflculter neque eadem semper fide, qua quis exoptaverit, in segmentis supra dictis dispositio tela- r u m , imprimis flbrarum muscularium (de quibus infra uberius agam) inspici p o t e r i t : at nihilosecius tamen segmenta fere unicam praebent viam, qua ad flnem propositum perveniatur. In truncis majoribus vasorura lymph., imprimis in duclu thoracico hominis et mammalium majorum incom- moda illa, quae commemoravi, propter parietes crassiores plurimum etiam reoedunt, at in ramis ramulisque tenuioribus tanto molestiora adsunt. Hi rami ac ramuli non pariter atque ductus thora- cicus incisione et distentione parietis ad instituendam disquisitionem praeparari possunt, sed p r o eximia parielis tenuitate integri sub microscopio ponendi s u n t ; at tela conjunctiva, quae telas reliquas parietis vasorum exteriora versus circumdat, nullo tamen modo ab his sejungi p o t e s t : nam si ejusmodi fit p e r i c u l u m , paries vasorum omnino destruitur atque telae in eodem inter se manent connexu, quo antea f u e r u n t ; quapropter qui de ea re quaerere instituit, telam conjun- ctivam necesse est maxima ex parte immotam et intactam relinquat eamque tantum ope reagentium pellucidam reddat, atque tum;, quaecunque inde colligat, haec sibi satis habeat. Quando utraque methodo usus sim, infra pluribus dicam. — V e n a e , si ordinem spectes disquisitioni plus minusve o p p o r t u n u m , quo telae in parietibus suis positae s i n t , proprius ad arterias quam ad vasa lymph.

accedunt.

In describenda vasorum lymph. textura et structura primum de parietibus ductus thoracici e x p o n a m , quoniam textura et stractura ibi faciiius perlustrari possunt, deinde ad ramos tenuiores progrediar. Reagentia, quibus usus s u m , haec f u e r u n t : acidum aceticum 50«£ ; solutio kalina 1 0 # ; acidum nitricum 2 0 # .

A . De textura et structura ductus thoracici.

Si paries ductus thoracici hominis, equi, canis, felis, in quibus adultis ductum illum perscrutatus sum, longitudinaliter persectus, sub aqua dispansus, acubus affixus hunc in modum collocatur, ut planities cavo obversus praejaceat, ex solis vasis recentibus, dum planitiem eorum ope scalpelli

(9)

convexi modo leviter scabis, massa quaedam floccis similis rentoveri potest, quam sub aqua extensam, Bl microscopio stibjecerls, membranam tenerrimam esse cognosces. Membrana ea nucleis obsita eSt perquam crebris longltudinis V 9 0 ' " , Jatitudinis V i s e ' " , qui plerumque amplius unum nucleolum continedt et foraiam referunt ovatam. Nuclei supra membranam aequabiliter dispositi sunt ita, ut diatnetrus eorum lottga axi vasis longae respondeat. Inter nucleos membrana passim striis distincta est perquam tenuibus et eondensis, qttae secundum diametrunr longam nucleorum excurrunt atque striaturam subtilem, plos minusve regularem vel reticulatim protractam efflciunt membranamque obumbrant. Nonnullis locis hae striae desinunt atque in parte quadam membranae prorsus pellu- cida homogenea evanescunt ita, ut iisdem locis veram illarum naturam non a fibris sed a plicis tenuibus ortam esse cogtioscere possis (cf. Fig. 1). Membrana quum perquam sit tenera, jam motu exiguo cum foliolo tegente rursiis in plicas majores coarctatur et vario modo inde a marginibus convolvitur: nuclei tunc jam non ordine normali sed hunc in modum dispositi s u n t , ut diametri eorum longae decussatim inter se vergant: striatura amplior in diversas tenditur regiones, unde facile error manare potest, quasi totum stratum membranarum indolis superioris, quarum alia super aliam posita sit, in vasis pariete exstiterit ac deinde remotum sit, id quod revera non esl. Mem- brana cum telis exterinra versus sitis, uti ex facili ejus liquet separatione, modo laxissime cohaeret atque, qnum nullum aliud interiora versus reperiatur stratum telarum, pro vasorum epithelio, quod dicitur, habenda est. — Si ex vasis pariele removetur epithelium, cellulae, quibus coalescentibus illud exortum est, sub forma lamellaruin plus minusve regularium vel multangularum vel fusi- formium, quae nucleo praeditae sunt, aut omnino dilabuntur aut plures etiam alia post aliam cohae- rescuitt, unde species praebetur particularum fibrosarum, quae quidem vellendo productae sunt.

Attamen in membrana cohaercnte ipsos liinites, qui cellulas coaluisse significarent, numquam potui animadvertere. Eundem membranae dilapsum maxime insigni niodo in pullo equino quinquemestri procedere vidi: quae res in statu evolntionis etiam praematuro sita est.

Si ex pariete ductus thoracici hominum et equorum remotum est epithelium, strata proxime exteriora versus sita jam non aeque facile atque epitheliuin seperari possunt; immo potius, dum planities vasis scalpello scabitur, pressio longe fortior necesse est exerceatur. — Tum etiam secundum diametrum vasis longam lacinias taeniis similes, raodo latiores modo angustiores, sejungere licet, quae saepe in modum fllorum ad finem alterutrum excurrunt atque, simulac sejunctae suut, inde ex marginibus statim complicantur: quae res magno ad explorandam earum indolem impedimento est;

nain laciniae illae, si quis eas acubus expandere conetur, secundum diametrum longam perfacile in fibras flnduntur. Si Vero contingit, ut Iaciniae quam maxime explicatae microscopio subjiciantur, in iisdem striae apparent obscuriores variae latitudinis, quae partibus pellucidioribus itemque plus minusve latis distinctae, modo continuae et parallelae, modo interruraptae et sub angulis plerumque acutis coeuntes, secundum diametrum longam et praeparati et vasis Cxcurrunt. Striatura praeparato speciem induit eam, unde primo adspectu concludas, ex stratis retiiuu fibroso-elasticorum longitudi- nalium* immo ex ipsis fibris, quibus viri multi telam conjunctivam constare volunt, illud compositum e s s e : quae opinio tanto facilius inde etiam existat, quod in margine praeparati particslae fibrosae separatae semper reperiuntur et quod in uno alterove fine praeparatum iu particulas fibrosas exit atque secundum striaturaiti Vellendo irt fibras jam satis regulares diffindi potest. At utraque con- clusio profecto falsa esset. — Quotiescunqtie strata ipsorum retium fibroso - elasticorum prae me uabui, quae explorarem, toties fere accidit, ut in margine praeparati lamellae verae retium fibroso-

«lasticorum situ simplioi apparerent aut, dum substantia vellebalur, parari possent, praeterea ut

(10)

fibrae elasticae, quae dicuntur, vellendo o r i r e n t u r , quarum indoles ac natura t flexu multifario, e n i t o r e , e lineamentis o b s c u r i s , denique ex fissione furcae simili satis certo cognosci poterant.

Hoc quidem in casu non contingit, ut propria illa, quae commemorata s u n t , signa telae elasticae reperiantur. Substantia, de qua a g i t u r , a tela conjunctiva eo differt, quod forma undulata, quae huic p r o p r i a e s t , in striatura illitis desideratur et quod particulae flbrosae, quae separari possunt, licet persimiles sint fibrillis artificialibus telae conjunctivae atque additis acido acet. vel solutione kal. t u r g e s c a n t , non eodem tamen gradu quo illae mutantur. Accedentibus hisce reagentibus, clariores quidem particulae fibrosae evadunt paullulumque turgescunt, at formam retinent p r i s t i n a m ; striatura ipsius substantiae partim evanescit ac plus minusve diluitur, substantia ipsa fit pellucidior, at minimc tamen perinde ac tela conjunctiva in massam gelatinosam convertitur.

Laciniae illae, e pariete remotae, ex membranis constant, quarum aliae super alias positae s u n t , quasque i n t e r d u m , quum lacinias e vasis pariete solvissem, in raargine p r a e p a r a t i , sub forma strati simplicis ambitu vel majore vel minore sitas esse vidi. Nonnunquam etiam accidit, ut praeparatum in uno alterove flne non in flbras sed in membranam simplicem exeat. JVlem- brana ipsa (cf. Fig. 2 ) aliis locis vitri modo pellucida , aliis propter striaturam longitudinalem plerumque irregularem plus minusve turbida apparet. Praeterea, ubi membrana marginibus stricte praecisis limitatur, ibi facile c o g n o v e r i s , inter strias in marginem exeuntes substantiam etiam interjacere atque discrimen inter membranam et retia fibroso - elastica, quorum ceteroquin sane forma illius commonere possit, eo manifestius a p p a r e r e . Adjectis denique acido acet. vel solutione kal. nec non pressione ope folioli tegentis a d h i b i t a , striae aliqua ex p a r t e evanescunt, unde membrana his locis fit pellucidior. Quae me res a d d u c u n t , ut strias non lineamenta fibrarum extrema sed imagines opticas plicarum esse existimem. Has plicas aliis locis super singulos nucleos longos an- gustosque, in membrana dispersos ( a a ) , aliis inter eosdem vidi porrectas esse. Membrana ex marginibus lateralibus facillime inflectitur: quo loco inflexa speciem illa induit duplicatam, eodem striatura apparet longe acrior (idque p r o p t e r plicas nucleosque accumulatos), atque membrana ipsa

mnlto flt turbidior. — Itaque striatura expressior laciniarum, quas supra commemoravi, inde satis explicari potest, quod in laciniis plures ejusmodi membranae simplices aliae super alias posilae sunt.

Hae quidcm membranae praeterea id habent p r o p r i u r a , ut secundum cursum plicarum facile diffindi q u e a n t , sive in strato sitae sunt simplici si\e mulliplici: quo casu posteriore si quis strata singula inter se disjungere c o n e t u r , vix poterit efficere, quod intendit, nisi tractu acuum fortuito ac per- prospero ; at plerumque tamen evenit, ut particulae flbrosae, de quibus supra dictum est, modo artiflciali productae oboriantur.

Membranae, de quibus exposui, eandem offertint speciem atque indolem, quam membranae epilheliales in tunica intima vasorum sanguiferorum obviae, quae a R e i c h e r t ' ) et J a e s c h e * ) viris doctissimis illustrissimis, descriptae s u n t ; neque possum e q n i d e m , quin his ipsis eandem naturam cundemque conformationis modum et processum idemque nomen atque illis attribuam.

Eaedem membranae in ductu thoracico mammalium minorum ( c a n i s , felis) stratum constituunt tenuius, quam in ductu thoracico hominis et equi.

Ex utroque hoc trunco membranae modo supra memorato facile r e c i p i u n t u r ; at longe diffi-

1) 3abre$frerid;t o. 9>rof. SReidjcrt. 3 » u t t e r « Hrdjio 1841. p. CLXXXVIII.

2) J a e s c h e , De telis epilhelialilms tn genere el ile vasorum sangiiiferoriim parielibns in specie. Dorpati Livonorum. 1847. p. 24.

'2

(11)

cilior e ductu thoracico canis et felis earum est s e p a r a t i o , quae interdum lantum prospere succedit, si quis vasis parietem, acido acet. aut solutione kal. per aliquol dies tractatum, acubus dilaceraveril:

qua in re membranas illas modo tum cognoscere poterit, quum membranas epitheliales ductus thoracici equini j a m p r i u s perscrulatus fuerit.

Etiam in canibus felibusque hae membranae plicas praebent longitudinales, unde ad efOciendam in ductu thor. illorum animalium striaturam tenuem longitudinalem conferunt (cf. Fig. 3 a) ' ) , quae, adhibitis acido acet. vel solutione kal., remotis quam maxime tela conjunctiva extrinsecus sita et retibus fibroso - elasticis longitudinalibus, ope acuum detrahendis, in conspectum datur. Propter parietes crassiores, qui reperiuntur in ductu tuoracico hominum et e q u o r u m , nulla perspicua imago huJHSce striatnrae in vasis pariete integro p a r a r i potest.

In segmentis transversis, e ductu tnoracico hominis, equi, canis exemtis, quibus adhibita sunt acidum acet. vel solutio kal., stratum membranarum epithclialium plerumque velut limes pellucidus a p p a r e t , q u i , sectione per crassitudinem parietis duplicis d u c t a , in medio situs est praeparato (cf.

Fig. 6 a.) et qui in segmento transverso ductus thoracici hominis et equi latitudinem fere ''125 —

•'lao'" in segmento canis latitudinem V 1 5 0 ' " aequat. Hic limes sub pressu folioli tegcnlis fortiore ex telis adjacentibus sese exsolvit: unde stratum totum membranarum epiihelialium formam exhibet taeniae, CUJHS latitudo pro crassitudine segmenti varia est, quaeque ab aJtero sectionis margine ad alteruin usque secunduui diamelrum vasis longam plus minusve subtiliter striata apparet. Quae slriatura taeniae indolem induit retis fibroso - elastici subtiUoris : neque nisi e o , quod quis illam taeniam cum retibus fibroso - elasticis prope sitis, satis distinguendis, quam diligentissime c o m p a r a t , ab ilto errore deduci p o t e r i t , quasi taenia quoque ex stratis retium fibrosorum composita sit. Saepe ea taenia, praesertim quum accesserint solutio kal. vel acidum acet., prorsus homogeneam sese otTert:

unde satis evidenter nobis p e r s u a d e t u r , strias illas ex textura fibiosa pendere non posse.

Stratum membranaruni epithelialiura, quae pars inter telas, vasorum parietem compouentes, minima sane est elasticitate, planitiei vasis internae speciem tribuit laevigatara.

Ubi membranae epitheliales atque telae e x t e n o r a versus sitae inter se contingunt, ibi vix fieri p o t e s t , ut membranae illae hunc in modtim s e j u n g a n t u r , ut non partes etiam aliarum telarum, v. c. tcla conjunctiva, frustula retium fibroso - elasticorum, una simul r e m o v e a n t u r : quam ob rem ex eo, quod hae telae in praeparato insunt, certo concludere licet, per stratum membranarum epithelialium jam penctratum essc. Superficies parietis e x p a n s i , remotis membranis epithelialibus, speciem pristinam laevigatam exuit, formam contra induit fihrosam, quum tela conjunctiva in fibras

divnlsa praejaceat. Telae reliquae non aeque facile secundiim certam aliquain regionem destringi p o s s u o t ; laciniae destriclae nudis oculis speciem fibrosam, oculis vero a n n a t i s , postquam ope acuum expansae sunt, massam fibrosam inconditam ofTerunt, quac, adjecto acido acet., tanturamodo ex tela conjunctiva et fibris elasticis constare videtur. (Jomposilioncm ejus massae fibrae muscu- lares etiam adjuvare d e b e n t , quippe q u a e , ul poslea apparebit, inde a membranis epithelialibus exteriora versus sitae sinl, verumtamen secunduni hanc praeparandi methodura ne adjectis quideni acido acet. vel solutione kal. fibrae illae cognosci possunt.

Jam a re proposita alienum non est, lexturam et structuram ceterarum telarum, parietem vasis componentium, in singulis segmentis disquirere. " .

I) Ffcura ex vaso lymphalico incsentcrii canino ilelineala e*l. — ln duclu tlior. canis el felis major silus est numpriis iiiicleoriim transversc - ohlongalorum ceteruin imago plane eadein est.

•f

(12)

•2 *

In segmentis ductus thor. transversis satis tenuibus, quae, adjectis acido acet. vel solutione kal., jam turgida necdum p r e s s a s u n t , limes medius pellucidior (sc. planities persecti strali membranarum

rpithelialium)serie quadam macularum obscurarum, quasi granis similium, utrinque terminatus apparet.

Haec granorum series stratum raembranarum epithelialium a telis exterioribus intercludit, deinde pro crassitudine parietis vel majore vel minore aliae ejusmodi series vel plures vel pauciores exteriora versus sequuntur, quae per spatia modo breviora modo longiora continenter decurrunt, passim inter se j u n g u n t u r , tum r u r s u s discedunt atque substantia lucidiore, quae texturae fere expers videtur, inter sc distinentur (cf. Fig. 6 6 6 6 ) . In segmentis transversis ductns thoracici equini quindecim ejusmodi series enumerare potui, hominis circiter octo, canis etiam p a u c i o r e s ; in segmentis transversis ductus thoracici felini modo perpaucae jacere videbantur. Deinde si foliolo tegenti pressio infertur, in Iocum granorura radioli vel flbrae succedunt aequae longitudinis, quum fibrae persectae, in tabula vitrea antea ad perpendiculum positae, tum p r o c u m b a n t : unde facile quisquam sibi persna- serit, strata compluria retium fibroso-elasticorum ibi adfuisse (cf. Fig. 6 b'b'b'}. Adbibita hac prae- parandi niethodo, ubi tela elastica a vellendo quam maxime muoita est, in praeparatis ductus thoracici equini saepius partes quasdam aniraadverti, quibus nomen roembranis fenestratis quam fibris elasticis indere malim. Foramina ibidem erant fissurae longae et angustae, flbrae p r o rata parte latae.

In ductu thoracico hominis, canis, felis partes illas nunquam reperi. In altera p r a e p a r a n d i methodo, ubi retia flbroso - elastica ad vellendum magis exposita s u n t , fibras eorum semper tenuiores vidi, quam in retibus fibroso-elasticis vasorum sanguiferorum illae esse s o l e n t : quae flbrae arte provocatae, raaxime tortuosae, nullis saepe ramulis lateralibus praeditae, eo magis prodibant, quo fortius velle- bantur. Atque in ductu thor. canis et felis, ubl lacerato frustatim vasis pariete telas separare conabar, retia fibroso-elastica, quamdiu hic quoque non utebar segmentis transversis, omnino mc p r a e t e r i b a n t : natn nibil nisi eas conspexi t e l a s , q u a s , nt vulgo describnnt, fibras esse spirales existimarc debebara.

In segmentis longitudinalibus, si adhibita sunt acidum ace!. vel soiutio kal., exteriura versus a strato membranarum epithelialium secundum diametrum longam segmenti et vasis fibrae apparent obsciirae parallelae (cf. Fig. 7 6 6 6 ) ; quae, perinde ac series granorum illorum in segmentis trans- versis, snbstantia quadam plus minusve pellucida inter se disjunctae sunt. Praeparato piesso atit dilacerato facile cognoveris, fibras obscuras nihil nisi fibras esse.elastieas, inde exortas, quod seclio in retia fibroso-elastica secundum diametrum fissurarum longam ceciderit. Itaque ex imagine telae elasticae, si segmenta spectes et transversa et longitudinalia, nihil nisi relia fibroso-elastica longitudinalia statuenda sunt. Sicut in segmentis transversis, e ductu thoracico hominis exseclis, minor conspicitur granorum scries quam in iis, quae ex equo recepta sunl: ita etiara in segmenlis longi- tudinalibtis hominis pauciores fibrae elasticae longitudinaies a lateribus strati inembrauarum epilhe- lialium deccurrunt, quam in segmentis long. equi.

A membranis igitur epitheiialibus exteriora versus inter teias alias etiam retia sila sunt fibroso- elastica longitudinalia, eaque in ductu thoracico equi stratum formant crassius, quam in ductu thor.

hominis, in hoc r u r s u s stratum crassius, quam in ductu tlior. canis, tenuissinuni denique in ductu thor.

f^el i^{s <} in singulis segmenlis transversis, e ductu thor. hominis exseclis, exteriora versus a rctibus

fibrosis longitudinalibus in extremo vasis circuitu fibras quasdam claslicas decurrere vidi, quae a strato retis fibroso-elastici transversi profectae erant. Opinor e q u i d e m , hoc stratum jam »on ad parietcm vasis p r o p r i u m , sed ad telam cellulosam, quae illum cum partilius vicinis conjungit,

refcrendum esse.

(13)

Quicunque reagentibus supra dictis usus fuerit, quibus seginenta et transversa et longitudinalia disquireret, huic sane persuasum e r i t , retibus fibroso-eiasticis substantiam interjacere, nequc non, ut jam dixi, in praeparandis singulis laciniis, ex hac regione parietis sejunctis, ille adduci poterit, ut lelam conjunctivam in eadem substantia inesse debere c r e d a t ; verumtamen non certo ad id eoovertetur, ut fibras musculares etiam adesse cognoscat. Hoc demum fit adhibito acido nitrico.

Secundum observationem a P a u l s e n ') susceptam, quae, si histologiam spectes, permagni est momenti, acidum n i t r i c u m , postquam per plures dies vim habuit in fibras musculares tractus intestinalis, peculiari modo easdem i m m u t a t : quae mutatio secundum disquisitiones, quas E y l a n d t²) instituit, modo ad fibras musculares laeves pertinet.

Partes e ductu thor. h o m i n i s , e q u i , canis et felis exsectae, si per duos vel tres dies agenti acido nitrico expositae fuerunt, colorem ostendunt helvolum atque sub mitiore vi mechanica facile j a m in frusta dilabuntur irregularia, quorum nonnulla in marginibus in fibras undulatim acuminatas exeunt atque continenter vellendo in fasciculos tenues diffiodi possunt. Fibrae, quas louge introrsum iu fasciculos persequi licet et distinguere, striaturam in iis efficiunt, quae p r o p t e r speciem undulatam alia striatura, retibus fibrosis provocata, confundi non potest. In tela conjunctiva striatura ejus u n d u l a t a , quae post primas viginti quatuor horas, agente acido nitrico, etiam manere solet, sub longinquiore acidi actione p r o r s u s evanescit; tela indolem j a m induit homogeneam neque in fibras j a m diffindi p o t e s t , sed potius in massas granatas amorphas dilabitur (cf. E y l a n d t 1. c. p . 9 ) :

quae ratio certe obstat, quominus substantiae, quas hoc loco expono, p r o tela eonjunctiva habean- t u r . Fasciculi, de quibus a g i t u r , striaturam sibi propriam p e r plures dies etiam r e t i n e n t , ab iisque postea fibrae separari possunt, quibus forma manifesta fibrarum muscularium laevium tractus intestinalis, quae acido nitrico sunt mutatae, impressa e s t : ita u t , quicunque fibras ex diversis bis corporis partibus receptas atque acido illo mutatas inter se comparaverit, certe non p o t e r i t , quin utrasque easdem et pares esse existiniet. Fibrae musculares laeves ductus t h o r . ( s c . acido nitrico mutatae) planae sunt, in medio latae, deinde pauliatim angustiores fiunt et in fines acutos desinunt.

Aliae illarum fibrarum p e r aliquantum spatii directae, tum p e r aliquantum incurvatae vel undulatae ex- c u r r u n t , aliae per totam longitudinem cursum tenent u n d u l a t u m , a t q u e , si easdem a planitie spectes, semper fere alternis transversis striis et obscuris et peliucidis praeditae apparent. In utro- que fine omnes fibrae in spirae formam exeunt (cf. Fig. 4 a). Colore sunt helvolo, perinde ac flbrae tractus intestinalis. Fibrae musculares laeves ductus thor. pariter atque fibrae tractus intestinalis, postquam acidum nitr. circiter 5—6 dies vim in eas h a b u i t , strias transversas amittunt, specieinque reddunt eam, quasi ex granis constent inter se continuis, atque sub lenissimo pressu

tegentis in particulas irregulares dilabuntur.

Quodsi hoc modo cognoveris, flbras musculares in pariete ductus tuoracici inesse, facile tibi persuaderi p o t e r i t , aliud quiddam in pariete ductus thor. canis et felis cum fibris muscularibus c o h a e r e r e , — nucleos scilicet transverse - oblongatos, q u i , adhibitis acido acet. vel solutione kal., exoriantur (cf. Fig. 3 bbb)³) , ad fibras musculares, in vasis pariete sitas, referendos esse. Si enim

1) Fr. P a u l s e n , Observationes micro - ciiemicae cfrca nonnullas aninialiuin telas. Dorpati Livonoruin.

184$. (>. 16 et 17.

2) E . U y l a n d t , Observationes microscopicae de musculis organicis, in homini» cute obviis. Dorpati Livo- norum. 1850. p. 8 et aq.

3) In ductti tboracico hominis et equi hi nnciei propter rrassiludinem parietis, si eadem insttluitur tractandi ralio, panim perspicue rernuntur.

(14)

in tocum acidi acet. vel solutionis kal. acidum substitueris nitricum, quod per 2 — 3 dies in aliam partem ductus thor. vim exerceat, atque deinde eandem partem ope folioli tegentis leniter com- presseris, jam secundum eandem parietis r e g i o n e m , ubi in praeparatis acido acet. tractatis nuclei j a c e n t , fibras excurrere videbis (cf. Fig. 4 b), q u a e , si caute a g a s , facile separari possint atque separatae sub forma fibrarum muscularium laevium appareant, (cf. Fig. 4 a). In iisdem modo raris- s i m e , si v e r o , modo adumbratis vestigiis conspicitur nucleus. Adhibitis acido acet. vel solutione kal. mihi quidem nunquam contigit, ut fibras musculares e ductu thor. ullius animantis sejungerem.

Fibrae musculares laeves tum tractus intestinalis tum ductus t h o r . , si earum spectes muta- tionem, quam modo exposui, plane inter se c o n g r u u n t : in his et in illis, si usus fueris vel acido acet. vel solutione k a l . , nucleus velut corpusculum obscurum et oblongatum evidenter emicat, contra post adhibitum acidum nitricum recedit aut saltem rarissime ac tantum adunrbrata specie animadvertitur. Praeterea neque ex tractu intestinali neque ex pariete ductus thor. fibrae muscu- l a r e s , acido acet. veLsoIutione kal. tractatae, integrae separari possunt, facile vero ex utroque, si acidum nitricum admoveris. Mihi quidem, ubi acido acet. vel solutione k a l . usus eram, sane non- numquam contigit, ut ex stratis muscularibus tractus intestinalis fruttra fibrarum muscularium s e p a r a r e m , attamen in ductu thor. ne hoc quidem successit; minimum v e r o , etiam si frusta flbrarum muscularium exploranda fortasse prae me habebam, easdem ipsas a tela conjunctiva certo non potui internoscere, quum fibrae musculares laeves, acido acet. vel solutione kal. mutatae, nihil habeant proprium ac s i n g u l a r e , quo a mutata tela conjunctiva differant. Fibras musculares tractus intestinalis et ductus thor. (omnino vasorum lymph.) magnitudine inter se diversas esse cognovi. Ulae enim longiores sunt et l a t i o r e s , hae breviores et angustiores. Proxime ad illarum magnitudinem fibrae musculares ductus thor. equini accedunt. In hominibus fibrae musculares laeves ex tractu intestinali loogitudinis sunt "3"', latitudinis ' W ; e ductu tfaor. longit. ' / « ' " , latit. " 1 3 0 " ' ; — in equis ex t r . int. longit. V«"', latitud. V 5 0 ' " ; e duclu thor. longit. V " , latit. Vsa'"; — in canibus ex t r . int. longit. Vs"', latit. Vsa'"; e ductu thor. longit. ' / 7 ' " , latit. V i e s ' " ; — in felibus ex tr.

int. longit. V n ' " , latit. VBSO'"; e ductu thor. longit. " l a " ' , latit. Vaeo'". — Aliud discrimen inter flbras musculares tractus intestinalis et ductus t h o r . , quod in ipsis praeparandis illis j a m occurrit et eo certe nititur, quod musculi aliis telis, imprimis telis epithelialibus, in parietibus vasorum lymph. intertexti s u n t , illud sane est, quod fibrae musculares difficilius ex vasis Ivmph., quam ex tractu intestinali, etiam adhibito iis acido nitrico, separari possunt. Addam denique, cursu undulato, qui non adeo est insignis, fibras musculares, e ductu thor. hominis s u m t a s , a flbris muscularibus tractns intestinalis differre.

Explorata quam diligentissims in fibris separatis forma et i n d o l e , si jam constat, musculos inesse in ductu t h o r . , facile etiam illorum inter se dispositio cognosci poterit. ln ductu thor.

canis et felis, adhibito per 2 — 3 dies acido nitrico, si levis accedit vellicatio levisque ope folioli tegentis praeparato infertur p r e s s i o , unde cohaerentia fibrarum muscularium I a x a t u r , sub microscopio tractus earum circularis perspicue animadvertitur (cf. Fig. 4 6 . ) , cujus rei j a m supra mentionem feci. Ad explorandum ductum thor. hominis et e q u i , ubi paries integer j a m crassior est, quam ut tractus musculorum in illo satis accurate perspici possit, longe alia instituenda est ratio.

Neeesse est enim paries diffindatur (i. e. secundum planitiem), deinde partes abscissae sub microscopio ultra comminuantur, quod e t i a m , qnum satis egerit acidum n i t r i c u m , facile succedit. Si vero, qualis in vasis pariete dispositio fuerit partium abscissarum, memoria t e n u e r i s , suscepta hac praeparandi methodo, qua singulae fibrae rausculares exsolvantur, facile poteris cognoscere, quam

(15)

ad vasis dianietrum illae flbrae referendae s i n t , nonnullasque carum in ductu thor. animantium, qiiae modo dixi, itidem secundum diametrum transversam excurrere. Non r a r o autem p e r microscopio spectanti ejusmodi lamellae o c c u r r u n t , q u a r u m in marginibus fines Jiberos spiriformes flbrarum decussatim currentium a g n o s c e r e , quarumque in planitiem introrsus striaturam duplicem, rectis inter se angulis decussatam, persequi Iicet (cf. Fig. 5 ) . Si ad formam spirae similem, quam Hberi fibrarum fines induunt, animum adverleris, si introrsus in planitiem lamellarum fibras illas per- secutus fueris earunique striaturam undulatam inspexeris, si denique, dum foliolum tegens modo huc modo illuc moveas vel ope acuum lamellas distendas, fibras nndulatim currentes sejunxeris, satis tibi persuasum erit, striatnram lamellarum duplicem ex cursu decussato flbrarum muscularium, nec vero retium flbroso-elasticorum vel aliarum telarum fibrosarum p e n d e r e , quum nulla alia fibra nisi muscularis indolem modo commemoratam prae se ferat. Hinc necessario quisque adducitur, ut fibras musculares secundum diametrum vasis et longam et transversam duplici strato excurrere debere concludat. Neque tamen, quotiescunque cupiebam, semper mihi contigit, ut ejusmodi lamellas, in quibus cursum musculorum decussatum tam perspicue et aperte cernere potuissem, quam in e a , cujus delineata est imago, mihi compararem. Neque in ductu thor. canis nec felis

lamellae ejusdem indolis unquam mihi obviae fuerunt.

Ut observationes e a s , quas de musculorum strato transverso et longitudinali h a b u e r a m , ad certas rationes exigerem, quasdam institui disquisitiones de dispositione fibrarum muscularium, qualis esset in segmentis et transversis et Iongitudinalibus ductus thor. hominis et e q u i , ubi inter duo hacc strata idem discrimen apparere oportebat, quod inter eadem strata fibrarum muscularium tractus intestinalis, idque evidentissime adhibito acido nitrico apparet.

In segmentis transversis ductus thor. h o m i n i s , agente hoc acido per horam diniidiam, s u b - stantia striis helvolis distincta latitudinis V i s ' " (cf.Fig. 6'c.) exoritur, quae, si obiter eam inspexeris, strato membraaarum epithelialiurtf (*.) proxime adjacere videtur, attamen ab hoc strato tenui retium fibroso - elasticorum longitudinalium ( 6 . ) , quae persecta s u n t , reapse distinetur. Exteriora vei-sus maculae conspiciuntur subrotundae coloris helvoli (cf. Fig. 6 c V c ' . ) , quae stratis retium fibroso- elasticorum longitudinalium hic illic agminatim interjacent. Agente diutius ( p e r 1—2 dies) acido nitrico atque adhibito .modico pressu, ex substantia striata totae fibrae musculares se exsolvunt; in locum macularum flbrillae succedunt, p r o crassitudine segmenti vel breviores vel l o n g i o r e s , quae eodem sunt habitu, quo fibrae ex substantia striata sejunclae. lllae quidem sunt fibrae musculares transversales, hae vero persectae fibrae longitudinales.

His igitur de segmentorum transversorum ratione expositis, sententia comprobattir mea, flbras musculares et transversales et longitudinales adesse. Praelerea ex imagine horum seginentoruni id sane concludi potest, quod vix quisquam adhibita altera praeparandi methodo conjecerit, fibras musculares transversales introrsum a fibris longitudinalibus excurrere easque in unum locum coactas esse atque strato continuo vasa c i r c u m d a r e , fibras vero musculares longitudinales vasa non cingere continenter, quoniam planities sectionis illarum in segmento transverso agminatim dispartitae sint.

Itaque, si rem ex hac imagine judices, necesse est fibras musculares longit. fasciculatim dispositas in vasorum parietibus excurrere credas.

Ex hac sola dispositione modo descripta, qualis fibrarum muscnlarium sit ratio in segmentis longitudinalibtts, satis intelligi et explicari potest. Hic enim saepius obveniunt praeparata, in quibus proxime stratum persectum membranarum epithelialium fibrae musculorum circulares transverse persectae cernuntur (cf. Fig. 7 c ) , quimisqtie striatura longitudinalis fascicnlorum nuiscularium

(16)

longit., secundum diametrum longam persectorum, omnino abest. Patet vero, quum quis parietem vasis secans non semper in fasciculos longitudinales inciderit, planitiem sectionis eorum etiam a b - esse posse. Quicunque autem raulta jam praeparaverit segmenta longitudinalia, huic etiam continget, ut nonnunquam in fasciculos longit. incidat atque sectiones eorum animadvertat (cf. Fig. 7 c V . ) .

In segmentis transversis ductus thor. e q u i , eodem adhibito acido nitrico, exteriora versus a raembranis epithelialibus persectis tractum fibrarum muscularium transversalium, quarum stratum latitudinem V 2 5 ' " aequat, p e r i n d e a t q u e in segmentis duclus thor. hominis, satis perspicue cognovi:

at contra fibrae musculares longitudinales persectae modo in paucis praeparatis et in his quidem perobscure inter persecta retia fibroso-elastica longit. animadverti poterant, dum in segmentis ductus thor. hominis longe manifestius sub adspectum cadebant. Quum vero modo supra memorato haud dubie demonstrari possit, fibras musculares et transversales et longitudinales in pariete ductus thoracici equini inesse, rationem illam o b s c u r i o r e m , qua fibrae musculares longitudinales persectae in segmentis transversis exoriantur, inde equidem explico et i o t e r p r e t o r , quod illae, inter persecta strata creberrima retium fibroso-elasticorum 'ongit. interjectae, non j a m satts e m i n e n t ; neque tamen ea re a d d u c o r , ut aliam dispositionem fibrarum muscularium longitudinalium in ductu thor. equi, aliam in ductu thor. hominis inesse statuam. In segmentis longit. ductus thor. equi fibrae musculares transversales persectae evidenter quidera conspici possunt, at perobscure striatura longitudinalis fasciculorum rauscularium longitudinalium, qui secundum diametrum longam persecti sunt.

In segmentis transversis et longitudinalibus ductus thor. caniui et felini de musculorura cursu nulla omnino parari potest imago manifesta ac perspicua. De cursn transversali, quem musculi in truncis horum animalium teneant, j a m supra disscrui. Utrum museuli longitudinales hie quoque adsint 11 ec ne, in medio relinquam, quum eosdem adesse adhuc non potuerim cognoscere.

In ductu igitur tbor. hominis, equi, canis, felis, ut ex sntecedeatibus liquet, «xteriora versus a membranis epithelialibus, interjacente tantum slrato tenui retium fibroso-elasticorum longitudinalium, aliud stratura i. e. fibrarum muscularium transversarum excurrit. Quod stratum in homine crassius est quam in e q u o , in equo crassius quam in c a n e , at tenuissimum in fele. In ductu thor.

bominis et equi exteriora versus a fibris muscularibus transversis inter strata retium fibroso-elasticorum longitudinalium fasciculi rausculorum longitudinales e x c u r r u n t : qui utrum iidem in ductu thor. canis et felis reperiantur necne, mihi persuadere non potui.

Restat, ut de postrema tela, quae compositionem parietis ductus thor. adjuvat, de tela con- j u n c t i v a , de ejus extensione et dispositione verba faciam : quam telam adesse, satis evidenter, ut d o c u i , perspici potuit. In segmentis transversis et longitudinalibus, quibus per 24 horas aciduni nitricum adhibitum e s t , tela conjunctiva p r a e rausculis insignitur colore suo longe minus flaventi, nec non eo, quod ipsi s t r i a t u r a , qualis in lamellis reperitur i i s , quae ex fibris muscularibus compositae sunt (vide supra p a g . 1 2 ) , oranino a b e s t : neque minus praeterea habitus microscopicus obstat, ne tela illa telis elasticis confundatur. In iisdem segmentis telam conjunctivam vidirous usque ad stratum musculare transversum p r o g r e d i atque propius ad parietem vasis externum inter retia fibroso-elastica et fasciculos musculares longitudinales c r e b e m m a m dispositam esse.

C u r s u m , quem plicae telae conjunctivae constanter teneant, item facillime cognosces ex seg- m e n t i s , simulatque acidum acet, vel solutionera kal. adhibueris pressioneraque aliquam intuleris.

Tela conjunctiva, si plicae ejus excurrenles sub recto angulo secantur, in particulas dilabitur mem- branaceas rhomboideas, quae, cursui respondentes plicarum proprio, leviter striata* videntur atque secuuduin earum cursum in fibrillas difflndi possunt. Si vero sectio dirigitur parallelis a plicarum

(17)

cursu intervallis, adhibito aut acido acet. aut solutione kal. nec non pressione segmento iliata, non particulae exoriuntur rhomboideae sed flbrae pellucidae, molles, variae latitudinis, iis plane similes, in quas tela conjunctiva, si stringendi methodum institueris, dilabi solet et quae, accedentibus illis reagentibus, aeque turgidae, molles, pellucidae apparent. Segmentis igitur transversis ductus t h o r . hominis, e q u i , canis modo supra dicto tractatis, prope exteriorem segmenti partem inter strata persecta retium fibroso-elasticorum longit. particulae illae membranaceae rhomboideae eminent atque strata compluria efficiunt. In segmentis longit. autem strata particularum membranacearum rhom- boidearum prope inleriorem segmenti partem exteriora versus a membranis epithelialibus persectis exoriuntur. Ex hac imagine microscopica concludi potest, cursum telae conjuuctivae in media parte parietis i n t e r f i b r a s musculares transversales, nec non eo loco, quo stratum earum fibrarum retibus fibroso-elasticis longit. et musculis longit. adjaceat, circularem, proprius ad parietis partem externam inter telas ipsas modo dictas longitudinalem esse.

P a r s telae conjunctivae longitudinaliter decurrens in pariete vasis externo in aliud transit stratum, cujus striatura in diversas regiones excurrit, quodque vas undique circumcludit atque ope volsellae et scalpelli separari potest. Hoc stratum telae conjunctivae p r o vagina duclus thor. habendum esse arbitror.

Telam valvularum in ductu thor. hominis et equi accuratius perscrutatus sum. Expanso vasis pariete et praejacente ejus planitie interiore, lacinias tenuiores ex strato membranarum epithelialium usque ad superficiem valvularum separare licet: unde perspicue cognosci potest, stratum membra- narum epithelialium in valvulis duplicaturam efficere, cojus lamellis etiam aliae telae exterioris parietis interjaceant. Laciniae enim, quae sub membranis epithelialibus latent, si ex valvulis sunt remotae, ut primum illis adhibueris acidum acet. vel solutionem k a l . , sub microscopio ex tela conjunctiva atque fibris elasticis compositae apparerrt. Fibras elasticas hoc loco mirae reperi subtilitatis; unde fibras spirales, quae d i c u n t u r , illas certe existimassem, nisi simul in massis desquamatis lamellas verorum retium fibroso-elasticorum vidissem, quibus ruptis fibrae elasticae arte exortae erant. In vaivulis, ex vasis pariete caule exsectis ac deinde in tabula vitrea sub aqua expausis, observanti striatura se offert insignem in modum expressa, sub forma l/nearum undulatarum paribus a libero valvularum margine intervallis e x c u r r e n s , quae eandem praebet speciem, quam striatura telae conjunctivae. Illata ei pressione, striatura illa aliqua quidem ex parte evanescit, multo tamen magis adjectis acido acet. vel solutione kalina. Respiciens hanc ejus rationem ac speciem non possum, quin eam a cursu respondenti plicarum telae conjunctivae valvulis contentae deducam. Alia s t r i a t u r a , quae adjectis demum, quorum mentionem feci, reagentibus sub adspectum prodit, quaeque non instar linearum

undulatarum sed potius directarum o b s c u r a r n m , sub angulis acutis saepius c o n c u r r e n t i u m , porri- gitur atque striaturam -a tela conjunctiva exortam sub angulo recto decussat, — ex retibus fibroso- elasticis efficitur. De qua re cuique persuaderi potest, si valvulam minutim concidat: qua concisa fibrae elasticae ex rcgione hac striata solvnntur. Valvnlae, quae denique vasorum epithelio ob- d u c u n t u r , in libero margine et ab hoc inde aliquanto in planitiem introrsus minoris sunt crassitu- dinis, quam in basi et in rcliqua earum parte, quoniam tela conjunctiva atque retia fibroso-elastica usque ad marginem illarum l i b e r u m , qui solis membranis epithclialibus atque epithelio conformari videtur,non extendtintur.

In explorandis telis, quae e duclu thor. exemtae erant, inter strata retium fibrosorum longit., adhibito acido nitrico, vasa vasorum sita esse cognovi. Quae vasa formam praebent taeniarum sub- flavi coloris, modo latiorum modo tenuiorum. Vasa capillaria secundi ordinis et vasa etiam majora

(18)

simul in transversum striata a p p a r e n t , id quod flbris efficitur muscularibus, neque ideo ullis telis parietis confundi possunt. Vasa capillaria hac striatura peculiari omnino carent, cursum haud. r a r o undulatum offerunt: unde facile aliquis veris fasciculis muscularjbus illa confundere posset, nisi e o , quod vasa capillaria saepe retia efficiunt neque in fibras musculares diffindi possunt, ab illo e r r o r e averteretur. In valvulis, quibus acidura nitricum adhibebara, rete quoddam vasorum capil- larium maculis grandibus distinctura aniraadverti. Diaraetrus vasorura capillarium Vioo'" aequabat.

In segmentis transversis, e ductu thor. hominis et equi receptis, adhibito iis acido nitrico, vasa vasorum secundum diametrum longara currentia, si ea spectes persecta, sub forma annulorum helvoli coloris observare licet (cf. Fig. 6 e.) : qui annuli sub pressu modico striaturam reddunt oircularem, quae, aeque atque color musculis efficitur, quos vasa sanguifera continent. Adhibito tum praesertim pressu veheraentiore, postquara acidum nitricum per 2 — 3 dies vim exercuit, fibrae musculares dila-

b u n t u r , q u a e , nisi quis segmenta vasorum sanguiferorum ante respexerit, pro fibris muscularibus longitudinalibus ductus thor. facile haberi possunt.

Nervorum parietis ductus thor., quura eundem p e i s c r u l a i e r , rationem minorem habui.

Disquisitionem propriam etiam de pariete partis latissimae ductus thor. equini, de cisterna chyli, conatos sum instituere. In hac parte strata fibrarum rauscularium et transversalium et longi-

tudinalium nec non retium fibroso-elasticorum longitudinaliura cras&iora sunt, quam in reliqua parte ductus thoracici. In segmentis transversis, quibus acidum nitricum adjeceram, crassitudo strati persecti musculorum circularium Vao'" aequabat. Piaeterea fasciculos persectbs fibrarum muscu-

larium longit., quae in reliqua parte duclus thor. facilius nos fugere possint, evidenter potui perspicere. AJias texturae varietates fere nullas animadverti.

B. De textura et structura ramorum lymphaticorum tenuiarum.

Ramos tenuiores vasorum l y m p h . , praeparandi methodum ope scalpelli et volsellae secutus, ubi nudis oculis illos non amplius pcrsequi poleram, adliibito microscopio simplici ex mesenterio et pariete tractus inlestinalis e q u i , c a n i s , felis, nec non ex tela cellulosa subcutanca dorsi pedis humani oedematosi sludui acquirerc. Ad explorandam ramorum texturam et s t r u c t u r a m , praeter- quam quod necesse est vas integrum post adhibita reagentia a planilie inspiciatur, methodum quoque iilam, quac segmenta tractat, satis opportune instiiuere l i c e t : qua in r e , si utraque

methodus altera alteram expleat, quadamtcnus saltem fieri p o t e r i t , ut impediraenta e a , quae p e r - scrutandis ramis tenuioribus obstant ct de quibus jara in initio hujusce capitis mentionem feci,

superentur ac removeantur. Addam hoc l o c o , in adhibendis segmentis transversis quam minimum telae conjunctivae, vas circujndantis, sejungi o p o r t e r e , sin aliter, stratum tenuc retium fibroso- elast. longit. aut simul removeri aut adeo divelli, ut ex ejus residuis, utrum re vera existat necne, haud facile concludi possit.

Ramulum pertenuem tymph., e x corpore hominis r e c e p t u m , cujus diametrus transversa Vao'" aequabat, a planitie inspiciens perscrutatus s u m . Quem r a r o u l u m , quum ope microscopii alium ramuin majorera p e r q u i r e r e r a , cum eodem ipso cohaerere v i d i : itaque soli casui tribuo, quod illum mihi explorandum nactus s u m . — Reperi eundera ramulum crebra circumdaiura tela conjuncliva, quae me irapediebat, quo minus texturara ejus et structuram acriter et accurate intuerer.

Quum acidum acet. adjecissem, tela conjunctiva turgida apparuit atque pellucida : quo facto in ea aliquot fibras conspexi tenues elasticas, ab utroque vasis latere currentes, nec non in ipso vaso striaturam transversam, non acritcr iosignitam, quae nucleis t r a n s v e r s o - o v a t i s , in vasis pariete dis-

3

(19)

pe-sitis, provocata erat. Striaturam longitudinalem non potui animadvertere. S u b microscopio, q o u m parietem ramuli acubus divellerem, in libero ramuli ftne particula perexigua membranae pellucidae a p p a r u i t , quae speciem praebebat membranae epithelialis homogeneae. Quum eidem ramulo p e r 3 — 4 dies acidum nitricum adhibuissem, striatura transversa in illo longe insignior evasit, quae ex fibrillis fusiformibus pendere videbatur. Has flbrillas quum separare conarer, totum destruxi r a m u l u m , omnino tantum fere ' V " l o n g u m , neque tamen flnem propositum consecutus sum. Quam ob r e m , quum alterum exemplar ramuli adeo teneri miht non offerretur, quod per- scrutarer, aecuratissime de forma et indole harum flbrillarum non possum e x p o n e r e ; nihilominus vero eas pro fibris muscularibus laevibus existimem.

!n explorandis a planitie ramis majoribus, quorum diametrus V» — 1 " ' aequat, propter lelam conjunctivam circumsitam non minus necesse est reagentia protinus adhibeantur. Adjeetis acido acet. vel solutione k a l . , si telam conjunctivam vaso circumdatam acubus vellendo quam maximc removeris, eaedem exoriuntur s t r i a e , quales sub eadem praeparandi methodo in ductu thor. canis et felis conspicuas esse jam in p a g . 10 et 12 c o m m e m o r a v i , — altera longitudinalis, quae introrsus, altera transversalis, quae exteriora versus excurrit (cf. Fig. 3 a et &.)•

Striae longitudinales obscurae sunt et subtiles, porrectae magis e x c u r r u n t , modo parallelac, modo sub angulis acutis coeuntes, atque hujusmodi offerunt speciem, ut substantia, in qua currunt, p r o reti elastico subtiliter fibroso perfacile haberi possit. Quod vero hae s t r i a e , ubi ad marginem vasis acriter limitatum exeunt, non flbrarum modo excurrunt, sed aliquam etiam substantiae massam sibi interjectam praebent — quae res in quibusdam partibus substantiae hujus striatae etiam manifestior a p p a r e t , si cui contingit, ut illam sejungat, — hinc satis d e m o n s t r a t u r , easdem strias non imaginem opticam fibrarum sed plicarum habendas esse. Quae ejusmodi partes separatae speciem omnino praebent membranae epithelialis plicis i n s t r u c t a e : membrana vero in Iongitudinem striata, perinde atque in ductu thoracico canis et felis, p r o nihilo alio nisi p r o strato membranarum epithelialium habenda est. Nonnunquam in segmentis transversis effici pOtest, ut ex vasis illis t e n u i o r i b u s , quae ad eam rem laminae suberinae antea agglutinanda s i n t , solutione kal. et pressu adhibitis, stratum persectum membranarum epitheiialium ab interiore parte parietis vasis sub forma taeniae vel angttstioris vel latioris, at semper tenuissimae (latitudo illius p r o crassitudine segmenti variat) sejungatur. Quae taenia eandem prorsus offert indolem ac rationem, quam (pag. 10) in strato membranarum epithelialium, in segmentis transversis ductus thor. homtDjs, e q u i , canis persecto et separato, conspicuam esse docuimus. Stratum roembranarum epithelialium inde a ramis ad truncos osque crassitudine accrescit, id quod in segmentis transversis, quibus adhibita est solutio kal., animadvertere Hcet. ILatitudo mcmbranarum epithelialitim persectarum in segmentis transversis ramorum minor e s t , quam in segmentis truncorum.

Striatura transversalis nucleis efflcitur fusiformibus, quorum diametrus longa tn diametro vasis transversa sita est. Longitudo eorum %i — Vso'", latitudo Vaoo - - 'Itbo'" aequat. Qut nuclei in ramis minoribus non aeque coacervati sunt atque jn majoribus. Si aliud frustum ejusdem ramj p e r 2 — 3 dies agenti acido nitrico exponitur, leviorque illi infertur p r e s s i o , eadem existit imago, quam in p a g . 1 3 , ad quem locum lecttiros reyoco, in ductu thor, canis et felis obviam d e s c r i p s i : quae quidem imago a praesentjbus fibris muscularibus ducenda est, Neque ex ramis tenuioribus vasorum l y m p h . pariter atque ex ductu thor., adhibitjs tantnm solutione kal. vel acido acet., flbras musculares unquam potui s e p a r a r e : et hic et illic in ilsdem flbris, post actionem acidi nitrici s e p a r a t i s , nucleus modo rarissime consptci potuit. Fibrae m^sculares ramorum tenuiorum non

(20)

semper adeo insignem in modum sinuantur, brevlores sunt et tenuinres, qnam quas ductus thor. offert.

In vaso l y m p h . canino, cujus diametrus V»"' a e q u a b a t , fibrae muscuiares longitudinis erant Vi»'", latitudinis Mtoo'". Musculi circulares in ramis minoribus itidem stratum efficiunt tenuiU6 quam ia ramis majoribus et in truncis. Hoc quidem tum inde concluseris, quod nuclei transverso-oblongati in ramis minoribus non aeque coacervati sunt atque in majoribus, tum etiam in segmentis transversis adhibito acido jnitrico facile animadverteris, quoniam latitudo strati muscularis persecti in ramis

temiioribus multo minor est, quam in ramis majoribus atque in truncis. Utrum in ramis diametri V " et tenuioribus fibrae musculares longitudinales reperiantur nec n e , in ambiguo relinquam.

Saepissime, quum ramos ejusdem latitudinis, in quos acidum nitricum p e r 2 — 3 dies vim exer- c u e r a t , a planitie i n t u e r e r , fibras musculares satis perspicue vidi decussatim c u r r e n t e s ; attamen hoc in casu semper fere parietes vasis loco m o v e r a m , unde striatura decussata arte efficiebatur.

Ubi parietes loco non crant m o t i , ibi eundem cursum fibrarum muscularium nunquam certo potui perspicere.

Exteriora versus a nucleis transverso-oblongatis in ramis minoribus, si eos a planitie inspicias, adhibitis solutione kal. vel acido acet., telam conjunctivam (cf. Fig. 3 dd) a t q u e , si praeparatum

fortiter vulsum fuerit, singulas fibras elasticas videbis excurrere (cf. Fig. 3 cc). Quae fibrae ela- sticae eximia sunt tenuitate, saepius in modum spirae currunt neque nllo loeo finduntnr: qua- p r o p t e r illas dhi fibras spirales esse putabam, donec segmenta transversa h o r u m quoque ramorum

acquirerem : in quibus e cadavere expediendis, ne parietem vasis vellerem, quam maxime cavebam et quam minimum telae conjunctivae circumjectae removebam. Ex iisdem illis segmentis transversis, adhibito vel acido acct. vel solutione k a l . , in pariete externo relia fibroso-elaslica longit. persecta jacere cognovi (cf. Fig. 8 bb), (cf. p . 11 et s q . , ubi speciem retium fibroso-elast. longit, perse- ctorum, qualis sit in segmentis transversis ductus t h o r . , accuratius descripsi). Quae retia fibroso- elast. longit. vero sub altcra explorandi methodo, ubi praeparatum paene discerpitur, partim in fibras diffinduntur, p a r t i m , idque s a e p i u s , omnino removentur. Stratum retium illorum inde a ramis minoribus ad ramos majores et ad truncos crassitudine crescit. In ramo lymph. inesenterii felini, cujus diametrus V i o ' " e r a t , paratis segmentis transversis, stralum simplex retium fibroso-elast.

l o h g i t . , in ramo Ijrnph. mesenterii equini, cujus diametrus V a " ' e r a t , jam plura reperi strata.

Eandem rationem in bominis quoque ramis ct minoribus et majoribus observavi. Introrsus a musculis transversis in vasis his tenuioribus stratum retium fibroso-elast. l o n g i t . , quale in ramis majoribus et in Iruncis reperitur, nullum potui invenire (cf. Fig. 8).

In segmentis transversis ramorum Jymph. hominis, quorum diametrus 1—*/•'" aequabat, adhibita solutione k a l . , tum introrsus a fihris muscularibus transversalibus retia fibroso-elast. longit., tum exteriora versus a fibris illis, adjecto acido nitrico, fasciculos quosdam fibrarum muscularium longitudinalium persectos animadverti (cf. descriptionem hujus rei in segmentis transversis ductus thor. hominis pr odi t a m , in p a g . 14).

T e l a conjunctiva in ramis pariter atqne in truncis tum stwrta telae elasticae ipsa mter se, tum telam elasticam cum strato musculari conjungit. In ramis i i s , quorum diametrus circiter³L—\"' erat, in pariete vasis externo perinde atque in ductu thor. teJam conjunctivam ad formandam vaginam dispositam esse cognovi.

Epithelium v a s o r u m , quod stricte dicitur, ex ramis non potui s e j u n g e r e ; nihilominus tauien addftcor, ut illud in ramis inesse negem.

De textura et structura, quam ramuli tenuissimi et extremi vasorum l y m p h . praebeant, et de finibus 3 *