DISSERTATIO 1NAUGDT.ALTS ME DI CA
I) E
MEDICI AD REMPUBLICAM RELATIONE,
<JUA.M,
AUCTORITATE AMPLISSIMI MEDICORUM ORDIiNIS IN UMVERSITATE LITERA-
11UM CAESAREA DÜIIPATENSI,
CT
G R A D U M , P R I V I L E G I A E T I M M U N I T A T E S D O C T O R I S M E D I C 1 N A E
R I T E i l l l P l S C l I C K ,
LOCO CONSUETO rUHLICE D E F E N D E T
A U C T O R :
ANTONIUS OTTO LEOPOLDUS DE SCHULTZ,
I. IV O N U S .
•"' •" * «; >• .»t i
DORPATI, ""^f^
T v r I s J . C. S <: H ii w M k w K i . A. R. S. cl.> Ii Cd- M l .
I m p r i m a t u r ,
ea conditione, ut iimulac typis e x c u s a fuerit, antequam di-
« t r i b u a t u r , S e p t e m e x e m p l a r i a ei Collegio, cui censura l i -
brorum mandata est, mittamur.
D. Martirws Ernestus Styx,
C e o t o r .
VIKO. ILLÜSTRISSIMO. EXCELLEN- TISSIMot
JACOBO. BASILIDI. BARONI.
de. WYLIE.
MeDICINAE. ET. CIIIRURGIAE. DOCTORI.
A l T G t T S T I S S I M O . A C . r O T F . N T I S S I M O . R U T H F . N I A P . U M . I M P E R A T O R « . A . C O N S I U I S . S T A T U S . A C T U A L I B U S . E T . A R C H I A T H O . PJEI. B E L L I C O - C A S T R E K S I S . I N S P E C T O R I . S U P R E M O . M I N I S T E R I I . D E L L I C I . C A E S A R E I , M E D I C A E . C L A 5 1 I 5 . E T » C A D E M I A E . M E D I C O - C H I R U R G I C A E . D I R E - C T O R I , A C A D E M I A E . S C t E W T I A R U M . P E T R O P O L I T A K A B . C O N D J L i r . M I N I S T E R ! ! . I I T S T I T Ü T I O N I S . F O B L I C A E . C A E S A R E I . P O L I T 1 A E . C O L -
L E G I I . M E D I C O - P H I L A N T H R O P I C I . S E L E C T I . S O C 1 E T A T Ü M . M 0 5 - C O V I E M S I S . V I L N E N S l ä . E D I M n U R G E K S I S . C O M P L U R I U 1 N J U E .
A L I A R Ü M . S O D A L I .
ORDINUM. STAE. ANNAE. PBTMAft. CLASSTS. STr. VTA-
DIMIRir- G R A N D i O R r S . CRXJCIS. E T . S T I . L E O P O L D T . S E C U W D A E . L E G I O N F S . H O N O R A R I A E . G A L L I C A E . A Q U I L A E .
R U B R A E . E A V A R I E N S I S » V Y R T E M B E R G E N S I S . E T C . E Q U I T I .
VIRO.
TUM.
MIRIS. INGENII. ANIMIQUE. DOTIBUS.
TUM.
OMNIGENAE. ERUDITION!«. 1AUD*.
CQNSPICUO.
MERITIS.
IN. SANITATEM. PUBLICAM.
INPRIMlS.
IN. UNIVERSO. EXERCITU ROSSICO.
TUENDAM.
EGREGIE. COLLATIS.
QUAM. MAXIME. INSIGNI.
TENUES. HASCE. STUDIORUM. ACA- DEMICORUM.
PRIMltrAS.
ÖMtfl- o j w f ä t o . AC. METATÄ.
AIOHOQDX. D R V O X m h * » . BAT.
BICAT.
COHSECRAT.
AUCTOR.
P r o oe. in i u r a .
\ ^ ' t a mortalium insignis esse solet certis qui- busdam momentis, u n d e , veluti a f a t o , sors eorum futura o m n i s , vitaeque institutum omne pendet, quibus ad certam vergunt in- d o l e m , semper sibi invfnansuram, vivendi agendique moderatricem perpetuam. T a l e momentum id sane dixeris, quo quis juve- nis, stadio academico finito, civis reipubli- cae partes suscipit. Idem et mihi contigit, quum operae studio medico intentis animi viribus per quadriennium impensae praemi- ura, rigorosi examinis discrimine faustissimo Marte superato, reportarem, quo Amplis- simo gravissimoque Medicorum Dorpaten- sium academicorum Ordini nie ornare visum est. In contemplanda praeterita conditio- n e in hanc praesentem versa occupatus erat omnis meus animus. Ingenium sensim ado- lescens ac maturans, paullatim efformatum sensi; animi vires magis magisque vigentes;
pares denique aucupando, quae jam me ob- tinuisse gestio. Rebus futuris deinde inhia- bat auimus, cui quidem primo subvenit, quid ijuercessurum fuerit relationis inter me, medici partibus quandoque functurum et inter ciuitatem ? qualis futurus sim reipu- blicae? qualem me esse oporteat? Futuris rebus denique iiihiabat animus, cui quidem maxime subvenit, quid intercedat relationis inter me, medici partibus functurum et inter rempublicam ? Quae sint, quae medico in- jungere, civitati Iiceat? Quae denique ipsä debeat medico? — 'Quibus menti oblätis, relatio, i n t e r c e d e n s inter med icum et rem publicam visa mihi est idonea, de qua, in dissertatione inaugurali exbiben- dd, dissererem, maxime quum pro aetatis poKtioris ratione ac genio nondum reperian- tur, quibus rem tanti momenti penitus per- tractatam fontemque exantlatum dixeris.
Utrum fauste processerit opera themati meo pertractando impensa, an minus, peritio- rum relinquendum arbitrio. —
I. I n t r o d u c t i o .
Ciiram rei medicae legislationis rem medicam spectantis, ad ciuium sanitatem tuendam, par-
tem quam maxime necessariam dixeris , ut
quae p u b l i c i s et m i n i s t r i s et i n s t i t u t i s m e d i c i s prospiciat et citra quam nec sanitatis publicae tuendae, nec morborum avertendorum
cura consistere possit. 1) Instituta medica
sunt, quae velartem medicam tum addiscendam,
i) Vid. Ackermann ii Erläuterung der wichtigsten
Gesetze, welche auf die Medicinalverfassung Bezug haben, und vom ersten bis zum dreizehnten Jahrhundert gegeben worden sind: in P y l i i Rcpertor. für die öffentliche und ge
richtliche Arzneiwissenschaft. T o m . I I . p . 1 6 7 . T . I I I . p . 183-
tum fauste exercendam, vel ciues sanandos re- spiciunt. Publici ministri medici sunt, quos, tum ad tuendam publicam sanitatem, tum ad sanandos aegrotorum morbos, tum ad medi- cinam legislationis usibus adhibendarn constituit ciuitas. Pro officiorum praestandorum diuersi- tate publici ministri medici diversi sint necesse est. 2) Hinc et medicis, et chirurgis et phar- macopolis, et obstetricatoribus et obstetricibus et parabolanis opus est reipublicae, De illis, pri- BK» loco comraemoratis potissimum hlc agen- dum; de ceteris non nisi relationis ergo, inter ipsos et medicum intercedemis.
II. De medicis eorumque relatio- n i b u s .
••§. a.
Ad sanandum quemcunque morbum opus est, ut medici partibus functurus, Hippocrate praecipiente, omnino naturam, hominis potis-
a) Vid. A. Roeschlaubitts über Medicin, ihr Ver
h ä l t n i s aur Chirurg!«, nebst Materialien zu einem Entwurf der Polizey der Medicin. Francofurti ad M o c u . 1802.
5) V i d . S t o l l i i Beantwortung der aufgegebenen Frage:
I i t es nothwendig und ist es möglich, beide Theile der Heil- kunst etc. zu vereinigen? G i e s s a c i%oo.
simum, apprime norit; omnis oeconomiae cor
poris, tum sani, tum aegrotantis sit peritissi- mus ; mutationum ac vicissitudinum ejus ratio- nem et quasi legem perspiciat, tol'.eiidarurn ea- rum cognita habeat remedia; neque, in morbo denique percurando, certo tutoque trainiti in- ßistere ignoret. Quae cum non sjnt (neque es
se possint) nisi medici: morbos, quicunque fu- erint, curandos solorum medicorum fidei com- mittendos esse, liquet. 5)
Relatio inter medicos intercedens ft Chi-.
rurgos ad nostram usque «etaterit satis aiicep*
relicta.
Medicorum alii praxi, medicae soli vacant;
alii medicinam et Chirurgiam simul exercent, alii, et Chirurgi quidem, sunt, qui non curandis, nisi externis mqrbis sese addicant, curaiioue in
terna, quantumvis ad externam adjuuandam ne- cessaiiä, omnino neglecta; alii, qui, pari stu-
dio, utriusrjue curam agant; alii denique, qui, medicorum ad instar, morbo cuicunque percu- rando studeant. Quae, cum sexcentos pariant abusüs, a reipublicae, civibus aegrotantibus optimfe consulturae, consilio, quam maxime sunt aliena. — Quum praeterea operationes chirurv gicae, obligacula adhibenda rel. eximii ac diu- turni sint usus atque exercitii, mirae dexterita- tis et, ut ita dicam , inge'nii ad mechanicum quodcunque opus proni atque exercitati, visiis acerrimi, firmissimaedextrae rel. prudentis me
dici est, harum rerum curam iis committere, qui earum satis gnari sint iisque perficiendis idonei, ita tarnen, ut prudens illorum futurus sit moder rator. Qua igitur de re conslituendum fuerit, operationes chirurgicas, vulnera atque ulcera obliganda , ex medici moderamine ac praecnp- tis, solis chirurgis esse commitjenda. Eadem inter medicum et inter obstetrices, pharmaco- polas et parabolanos relatio constituenda, non quidem, n-- i auspice medico, eodemque mode- ratore, suis partibus functuros.
S. 4-
Quum itaque sit medici, publicorum rei me-
dicae ministrorum moderari negotia, vastissi- mum, quam latepatet, medicinae campum cog- nitum habere debet ac perspectum, ut ubicun- que opus fuerit, auxilii ab his ferendi sollertis- que operae adhibendae judex et dux prudens esse possit.
§.5.
Salutaribns et fere ubique terrarum solem- nibus illis institutis, tarn ad informandos, quam examinandos medicinae studiosos, efiicitur, ut exploratum habeat civitas, praxin medicam non nisi viris peritis esse commissam. Verum si quis tiro medicus in literarum universitate extraneä quäcunque in medicinae Studium incubuerit et Doctoris jura atque honores adeptus fuerit, ubi vel fere nullae deperitiä acdignitate medicorum futurorum leges latae, vel, sicubi fuerint, parum vigent, id quod ex testimoniis exhibendis et uni- versitatis literarum extraneae cujusque fauiä at
que existimatione cognosci potest, medicu6 tiro vel ab apademiae cujusdam domesticae ordine Medicorum, vel ubi non exstiterit, a concilio medicorum publice constituto quocunque alio
dermo er.'t examinandus. Examine egregie pe- racto medici partes ipsi dernum concedeedae.
Quibus praenotionibus generalioribus prae- missis ad disquirendam relationem, inter- cedentem inter medicum etrempubli- cam transeundum.
Ciuium omnimodam salutem ac prosperita- terri promouendam, tanquam finem primarium respicit ciuitas. Quantumcunque valeant, pro virium s u a r u m doctrinaeque modo, bonum pu
blicum augere, ciuium est. Omnis doctrina tan- tum solummodo valet, qnantutn ad finem sum- mum eousequendum eonfert. Omnis erudito- rüm sorutatio, omnis- cogitatio, omnis inuesti- gatio non expedit, nisi ad praxin, tu qua qui- d e m hominum res omnis agitur. Relatio imer medicum et rempublicatn obtinens pendet igitür tum ex gener« atque indole scientiae, qua pol- let medicus, t u m ex reipublicae fine et necessi- tatibus. Quanto magis adaugescit i o g e n i o r u R i
morumque in ciuitate oultus, tanto magis mul- liplicatur necessitatum varietas. Hinc relatio- flem inter medicum et rempublicam interceden-
tem janijam inquisiverunt complures tumnostrae, tum superiorum aetatum scriptores. •*) At eorum tarnen praecepta ac placita vel eo valde sunt dis- paria, quod non medicina solum, ad instar dis- ciplinarum onrnium ab experientiä repetunda- rum, in dies altius enolauit, sed etiam ciuita- tum constitutione», tum ingeniorum morumque cultu, tum scientiis et artibus ukerius progres- sis, ad altiorem perfectionis gradum adscende- runt; quo factum est, ut pariter multiplicare- tur necessilatum varietas.
4) 'lTKOKg»rt>e tetgt ti<rx>iy,<iiTvv)<s, in Hipp, et Galeni
op. ed. C h a r t e r . T o m . I I . p . 3 2 5 . H i e r . B r a s s a v o l a deofficiis medici. Ferrariac 1790. R e d e r a C a s t r o niedicus politicus, s. deofüciis medico-practicis. Hamburgi 1 6 5 0 . D . B o h n i i dissertatione« Vdeoffieiis medici. Lipa. 1767. I d e m de officio medici duplici, clinici nimirum oe forensis. L i p i . iy0/t. — F r . H o f f m a n n i Medictis politicus; in Supplen».
I. et II- — Lectures on the duties and quahficationa of a Physican, by J o h n G r e g o r y . Londini 1779. — D . j . G r e g o r y Praelectioneä etc. — U d e n i i medicinische P o l i t i k . ' L i p s . 1 7 8 3 - P e t r . F r a n k i i Sermo academicuJ, de civis medici in republica conditione atque officiis; in c j u s d . Opusculis med. Ueber die Zulässigkeit einer Au«.
y r a h l unter klinischen Gesschäften. Francof. ad Moen.
1794. C . W e n d t i u s über das Verhälmifs der Heilkunde
• u m Staate, in S c h a r f i i Tabulario medico (Archiv etc.)
T o m . I . — J . B . E h r h a r d t ! Theorie der Gesetze, wel
che sich auf das körperliche Wohlseyn der Bürger beziehen, und der Benutzung der Heilkunde zum Dienste der Gesetz
gebung Tubingae 1300. Subtilissimus ac doctissimus libri postremo loco laudati auctor idemque medicue, eorum, qui thema nostrum peru actandum sumserunt, novissimus est, ex cujus placitis et cogitatis ad rem nostram facere quae visa sunt, mutuatos nos esse, grato animo liberrimcque profite- miir.
5) J o . P e t . F r a n k i i merita liinc in disciplinam col- lata, egregia sane sunt ac perennia, prima veluti manu ei cxplanandae aliisque de meliori commendandae imposita.
Maxime medicinam in superioris seculi imis decenniis Politiä medicä, veluti disciplinä feie omnino noua (utpote ex qua ante non exstite- rant, nisi solitariae qnaedam disjectaeque pax- tes) dixeris adauctam ') Quo ipso nouo medi- cinae quasi palmite, vigente, ciuitatum consti- tutiones noSträ quidem aetate insigniter mirum- que in modum emehdatae. Institutis medicis, commodis atque adcommodatis, non singulorum ciuium solum, sed publicae etiam sanitati tuen- dae melius consultum. Fidem faciunt quaedam, quae memorare juvat, exempla, u t : Sepulcra e
Insignem profocto dixeris illius E p i s t o l a m i n u i t a t o r i - a m a d e r u d i t o s d e e o m m u n i a n d i s , q u a e a d p o 1 i t i a m m e d i c a m s p e c t a n t p r i n c i p u m , e x l e - g i s l a t o r u m d e c r e t i s .
6) V i d . G r e g o r y Praelectiones etc. Ehrhardti T h e o - '
*ie d e r Gesetze etc. Coof. not. d)
templis oppidisque elirninata; cura liberalior in nosocomia, corotrophia et carceres impensa;
seminariamedicorum informandorum causa con- stituta; vaccinationis instituta ad variolarum contagionem arcendam, quorum beneficio mil- lia hominum sospitari et in viuis seruari explo- raturn. 6)
Tanto progressu in cultu ingeniorum rao- rumque facto, ciuitatum necessitates pariternon augeri non poterant, aliis praeterea magni mo- menti rebus singulis, (ut re militari etc.) multi- plicatis. Ergo ad relationem intercedentem in
ter medicum et rempublinam rite determinan- dam, et liodiernarum reipublicae necessitatum, etmajoris, quam quo olim patebat, artis medicae, scientiae loco numeratae ambitüs ratio habenda.
§• 8.
Sunt, qui sibi persuadeant, omnem medi-
cinam versari in curandis morbis: hinc relatio inter medicum et chiitatem obtinens nimis arctis haud raro circumscripta limitibus! Medici pro- fecto haud minus est, «juotiescunque potuerit, praeuidere, praecauere, arcere morbos, quam quibus laborant, mederi. Et arcere quidem magis etiam! Malum enim imminens einigere praestat, quam praesens dubiis ac fallacibus ar- mis debellare. Praeterea morborum praeeaven- dorum, quam curandorum, nisus multo facilior,
<[uum, Hippocrate jam monente, ex neglectis diaetae legibus nascantur plurimi morbi. Deni
que medicina, ex Pythagorae adserto, politiae et legislationis debet esse adjutrix et ministra.
Et politiae quidem: quum variis causis coram judice tractandis argumenta earumque compo- nendarum rationes subministret. Legislatio
nis autem ministram dixeris eo, quod sanitatis publicae tum conseruandae, tum restituendae largiatur consilia.
§• 9-
Qui cum medicinae sit ambitus , partium medici, dummodo scientiae suae satis gnarus sit, haecesse videntur, ut
a
i) non consernet s< lum singulorum ciuium sanitatem eorumque morbis medealur, sed pu- blicam etiam sanitatem tueatur eique bene con- sulat; deinde
2) earundem relationum in sanitate tuenda et morbis arcendis ratiunehabitä curet aegroios;
denique
3) in certis quihusdam causis in foro tra->
ctandis, de rebus dubiis aique abstrusis certiorem faciat judicem, causas istas dijudicaturum.
g. 10.
Quum igitur, sicuti docuimus, sit medici, nonsanare sohim morbos, sed etiam, et potis- simum quidem, praecayere atque arcere; quum deinde ad illum linein perveniri nequeat, nisj sanitatis publica'CLirä liabitä; quum denique in yariis causis in foro tractandis, publica auctoris täte euocatus de rebus ancipitibus certiorem fa^
cere debeat judicem, sequitur, medicum non singulorum ciuium, sed reipublicae publicum.
esse ministrum, In qua quidem ccmditipne sola partibus omnibus vere sibi incumbenlibus fua*
gendo par est medicus.
Praeterea medico omnino indignum dixeris, singulorum ciuium privatum esse ministrum , si- cut jam a plurihus scripioribus 7) abunde obser- vatum. Tum enim non nisi familiae adscriptus est, famulitio adnumerandus, vel cum opifice pari pa.ssu ambulat, seu si maus, abjectae con- ditionis ejus speciem prae se fert, de seruitii mercede vel artis suae quaestu illiberaliter vi- vens; vel stipendio, seusalario annuosi noncon- ductus fuerit, (cjuoties vel adierit seu vi sit au e- rit aegrotum, vel consiiium dederit, vel morbo medicatus fuerit) laborum studiorumque singu
lorum singulari mercede fruens, foeneratbri est siniiliiinus, utpote qui valetudinis vitaeque ho- minum foenus faciat 1
Tametsi inlicias ire nolim, privatos, praxe- os liberae medicos multos rei medicae exercen- dae humanitate ac liberalitate esse insignes, at non omne tarnen, quam latepatet quodque sibi
incumbit, officium explent.
Multos medicos in reipublicae ministris haud
7) Viel. G r e g o r y , E r h a r d u s supr. lauilati.'
nominandos, sui solorum commodi esse studio- sos, lieu! inter omues aeque con.stat, siue me- dicorum ordini adnumerandos, siue minus.
§• 1Z-
Medicinam tarn theoreticam, quam practi- cam, siue scientiae, siue arlis Ioco numeraue- ris, priuatus iste usus quam maximo est iinpe- dimento, quo minus illa ullerius progrediaiur et ad perfectionem adspiret. JNamque medicus privatus solis morbis sanandis vacans, iis victi- tans vitamque tolcrans, nogligit et diaeteticam et politiam medtcam. Sunt forte medici pri
vat!, qui utrainque eo neghgant, quod illarum disciplinarum studio seduloque in ciuitate usu morbocum numerus valde minütus ipsorum vic- tum minuit. Hinc inter disciplinas sludii medi
ci diaetetica, iude ab aetate Hippocratis, mini- mos fecit progressus, etiamsi venerabilis ille medicorum pater jam sui aevi medicis diaeteti
cam neglectam vitio dederit. A morbis si dis- cesseris vel exviolentiae impetu, vel ex praedis- positione naturae quädam insitä et quasi haere- ditaria natis, non est dubium, quin ex praeccp- tis diaeteticis vel neglectis, vel! male intellectis,
ao
vel omnino erroneis cooriantur quam plurimi.
Praeterea cum perpenderis, qualis remediorum diaeteticorum tantum valentiurn sit natura et in- doles; quam innumera in morbis exortis impe- dimenta impugnanda; quam sumtuosa medica- menta adhibenda; quam anceps ac difficilis eo- rum in idiosyncrasiis quibusdam nonnunquarn sit usus, et quam dubius methodi medendi euen- tus: diaeteticam, ex ipso veterum medicorum arbitrio primariamac palinariam medicinae par- tem esse, liquet. Eandem ob causam politia medica per multa secula omnino neglecta, de qua Jo. Petr. Frankius fere primus insigniter est meritus, disciplinae, seu scientiae loco ipsi vindicato. Plurimos quoque medicos soli praxi liberae vacantes ipsius et diaetetices et politiae smedicaeimperitioresfuisse, facile intelligas. Ne
mo medicus philosophus (rationalem quem vulgo dicunt) iuerit inficias, diaetae conuenientis praescriptae, maxime in morbis chronicis curan- dis, majorem vim esse, quam medicamentorum usus, ad morbos tarn areendos, quam curandos,
«t, sanitatis curä convenienter adhibita, fre- quentiores quoscunque morbos, calamitates ca-
*S1
süsque infestos arceriposse ac praecaveri. Nam politia medica non est, sicut Mezgero alii&que persuasum erat, inera diaetelica publica, seu reipublicae, quitm non solum in sanitate publi
ca tuendä, sedetiam, ex Hebenstrei tii qui
dem sententiä, 8) in morbis, quorum vis late vagatur, tum amovendis ac deflectendis, tum percurandis versetur. Ergo et ipsi disciplinae et publicae sanitatis curae officit isla htedici pri- vati conditio,
S. . 1 3 -
Quodsi custoditain ac servatam velis Sanitä
tern publicam, noxium ipsi imr»niens quodcuh- que removendum. At sunt proh dolor! ciuita- tes, in quibus hodieque satis mancam dixeris publicam sanitatis curam. Omnem mouisse la- pidem ipsique reipublicae satisfecisse sibi viden*
tur, cöllegiis medicis publice coustitutis, unguen- tariis et circumforaneis praxi medica interdi- ct4; constitutionibus circa obstetrices et phar- macopölas publicatis ; praeceptis qüibujdam
8) H e b e n s t r e i t i i Lehrsätze der medicinischen Poli- ceywissenschaft. L i p s . 1791- p. 99-
circa ea, quae contagione pestilentiali urgente, fam facienda, :'am fugienda sint, cum populo com- municatis. Sed de sospitandis, ad subitanea mortis pericula qui fuerint adducti, parum co- gitant. Quin potius in permultis oppidis omni- no nulla eorum sospitandorum instituta. Hinc quotannis pereunt multa millia homihum, dum vitae conservandae media, quae adhiberi debe-r bant, negliguntur. Quin etiam in quibusdam ciuitatibus eo dementiae procodunt, ut omnino nefas liabeatur criminique vertatur , liomi- nem rppertiim sive ipsi morri, sive asphyxiae obnoxiüm moiiere loco, vel redanimandi adhi- bere subsidia ante, quam lustratio forensis fac
ta fuerit. Qua autem'demum instituta, heu!
haudraro meraasphyxia versa erat in ipsam mor
tem. Ad tarn temerariam, ne dicam vesanam, constitutionem sanciendara occasionem obtuh's- sevidentur imperiti rudesque judices et physici.
Publicae sanitatis tuendae praesidia a repu- blicä adhibenda omnino non sunt solae leges et constitutiones, sed instituta etiam publica ac liberaJis benevolaeque institutionis praecepta.
Ad quae autem condenda medici, ceu civitatis
lninistri, consilio saue opus est, respiciente.et regionis tum externam, tum internam, et ciui- um variam conditiouem, varium eorum victum vitaeque institütum. Sedquis, quaeso, sibi persuaserit, fieri posse, ut eo perveiiiant rei
publicae tutores ac moderatores, ubi desint me
dici publici, lege atlstricti civilati, urbe e con
trario opulenta quacunque medicis piivaüs praxeosque liberae scatcnte?
Haud minus medicorum forensium ino- pia respublica laborat, quorum inter banc qui
dem et ipsos relaüo singularis est eteximia. Po
litiae medicae rem agens curae rei medicae usi- bus consilia subministrat et quasi materias, seu res ad sanitatem publicam pertinentes suggerit.
Eorensi medico ad quaestiones forenses, vel ip- sum hominem spectantes docte solicleque re- spondendum, de rebus abstrusis edocendum et quodcunque ad rem dubiam explanandam, pe- nitius perspiciendam ac dijudicandam fecerit, subministrandum. Rei abstrusioris in foro trans- actae explanatio a solius medici intelligentiA at- que eruditione petenda tanti est momenti, ut
9) Vidi Seile Einleitung in die Natur- und Arzneiwissen-
•cbaft. p. 304.
vita et mors, fama salusque non unius solum hominis, sed totius nonnuuquam farniliae inde pendelt, digna sane, cujus investigandae surn- main curam suseipiat. Hinc sequitur, medicum privatum praxi liberae soli vacantem, reipubli- eae non addictum ministrum, neque häc in re medico ineumbens omne expl ere officium, ne
que occurrcre reipublicae necessitati. Reipu- blicae, medicis, sibi addictis, legislationem ad- juturis, destitutae administri in magnam diffi- eultatem ipsiusque famae discrimen ineurrunt, impediti, quo minus omnino fungi possent suis partibus. Reperiuntur quidem vel in paruis op
pidis pagisque Chirurgi, rarius e contrario veri nominis medici, vel, quos dicere s,olent, Phy
sici. Chirurgus quantumvis peritissimus atque exercitatissimus, rarius veri nominis Physicus, hujusque partibus explendis par est. Praxis me- dica magis pendet ex arte ac dexteritate; medi- cina forensis magis ex eruditione. 9) Medici- nam igitur verä et hominis et reipublicae neces-
io) M e z g e r i gerichtliche Arzneiwissenschaft etc..
sitate nixam si volueris, non singulorum ciuium tantum sanitatis ac salutis, sed boni publici com*
modique communis curam gerens, politiae e t Jegislationis debet e s S e adjutrix e t ministra, rei- publicae administrandae, legibus custodiendis, justiüae jurique tuendis inserVitura. 1 0)
§ . L i .
Post hominum memoriam persuasum erat legislatoribus, in quasdam causas ad jus tarn cri- minale, quam civile pertinentes inquirere eas*
que explicare, non esse, nisi medici, physiei, seu rerum naturalinm investigatoris partibus fun- gentis; eumque in finem medici forenses consti- tuti, ad suum officium religiöse explendum, ju- rejurando obstricti. Itaque legislarioni, arctis- sime stringenti privatae et publicae salutis vin- cula eäque re vindicanti reipublicae singulos ciues, constitutio ,• qua medicus, ciuitatis publi
ce constitutus minister, non praxi priuatae soll vacarts, suis fungatur partibus, arrideat neces- se est.
. Hinc sequitur, artem medicam, commercii ciuilis ad instar, non posse exerceri. Ast non minus exploratum est, tantum in medicinae S t u dium impendendum esse et temporis et argenti, Ut paucissimi homines praeterea et aliam artem perdiscere possint; in ipsä praxi medica tantum esse temporis impendium, tantii opus esse ani- mi contentione, utmedicus, cujus auxilium per- multi efflagitant, adjumentum singulis laturus ex alio quocunque negotio victiim petere omni
no nequeat. Accedit, quod nemini, instituti- ones artis medicae ab alii« poseendi competat potestas. Unde colligasmedici opera nisi re- murieranda foret, nullos omnino esse posse medicos, ut quibus ciuitas caiere nullo mo
do possit. Ergo alia ineuuda ratio. Medicum non privatum singulorum ciuiuni, sed publi
cum reipublicae miuistrum esse oportebit.
Tum erga einem quenicunque suis fungit.ur partibus eo, quod se iis erga omnes functu
rum solemniter spopondisset, omnemque vitam viresque omnes in medicinam exercendam im- pendat. Re vera non operae medicando dalae pretium ferre, sed quod ciuili cuiquam negotio,
unde vitam sustentet, renunciaret, sartus tec- tusqne babcri puiandus. Tunc ihn artis hones- te ac liberaliter ivspondet medici victus.
Quae cum ita sint, medicum non nisi tan- quam reipublicae ministrum , ciuilis honoris compotem existimandum esse liqoct. Praxis me- dica, quoad ciuile negotium et commercium putPtur, iis adnumeranda est ministeriis, quae ab lionoribus ciiii., servitulis cujtiscunque inunu- ni competcntibus sunt aliena. Romanos igitur suis medicis digniiatem honorcmque ciuilem denegando haud iniqmA egisse patet.
§ . 1 6 . .
Itaqiie non suarum rerum negotiator sed reipublicae minister est medicus. Al a ceteris tarnen reipublicae rninistris in eo diÜ'ert, quod artis suae colendae ipse sit aueior et auspex, ad quam exercendam a republicä non adigendus, nisi ex pacto a se inito, ita tarne», ut expleiida- rtim partium suarum rationi modoque sese im- mittere reipublicae non .Iiceat. Reipublicae mi- nistros quoscunque alios praecepta circa oflicio- rum obeundorum rationem a ciuilatesibi injunc- tam sequi oportet. Quin etiam ipsi artiüces,
reipublicae ministerio adscripti praecepfa et res ipsas a se conficiendas et agendi modum spec- tantia a republ'cä sibi nonnunquain praescripta exsequi sedulo debent. Contra soli medico li
cet, quid? quod ipsius est, — in medicina ex- ercenda suum ipsius sequi arbitrium, suam sen- tentiam. Quam ob rem ministrorum reipublicae ftingulari ordini accensendus estnledicus. Itaque singulare collegium, quod diqunt, constitue- re publicos ceipublicae medicos sane oportet,
§• 1 7 -
Medicis, reipublicae ministris, collegii modo laudati adsessoribus, (quos a concilii me
dici sodalibus consiliariorum nomine insignien-, dis, uti oportet, distinguendos, collegiarios medicos nuncupare licuerit) quae incumbant officia, singula solent esse praescripta atque in«
juncia: Cujuscunque aegroti, ye\ casu quodam infesto percussi, eorum auxilium implorantis, eximia cura; cum aliis medicis, de aegris curan- dis consultatio prömta; medici forensis ofiicia (ubi ipsi incubuerint) diügentissime explenda j Chirurgiae et artis obstetriciae (dummodo cal- luerint —) elementorum tironibus tradendorum
Studium religiosum; chirurgorum et obstetri- cum ofiicii nie praestandi subülis investigatio;
neglecti ad concilium medicum delatio; pro de- cente ac legkimä constitutione pharmacopolio- rutn, quorum curam agunt, sponsio (ettamam- pla quidem, ut pharniacopolia a medico, custo- de, visitata labi .cuicunque cum inventa essent obnoxia, medicus socordiae ac periidiae pharT macopolarum indulgens, commnnem cum his subeat poenam ;) valetudinis ciuium significatip annua, concilio medico exhibenda, sistens et varii generis aegrotorum, et conualescentium et mortuorum catalogum publicak\de dignum. Qui^
bus morborum in catalogo enumerandorum uti debeant titulis, seu inscriptionibus, solorum quidem medicorum arbitrio relinquendum, id tarnen ipsis praecipiendum, ut morborum suo nomine nondum adpellatorum aegriusque agnos- cendorum (id quod in epidemicos quandoque valet) descriptionem subaddant omnibus nume
rus absolutam, simul methodi medendi adhibi- tae et effectus eventiisque ratione redditä. —^
Si quis medicus artis veterinariae gnarus fuerit,
«t morborum animalium, cum eorum vis late
3o
vagalur, meotioncm paritprsulruiigere debebitj liistoriae naturalis peritus, et res illaiii spectantes commemoret.
Supra jam monuimus, concilium medicum collegiariis (quos dicere liceat) constituime- dicis; unde sequitur, eadem utrisque incumbe- re ofiicia praestanda. Praeterea illorum est, consessui concilii medici cuicunque adesse, ne- gotiis sibi datis, shir- sint commcntarii scribendi, sive lustratio certo loco instituenda , sine phar- macopolia visitanda, religiöse defungi; in mor- borum catalegos a medicis cum ipsis communi-
*>atos ofnnem euram 'cogitationemque conferre, indeque petere, unde ars medica rem suam au- geat, commoda adipiscatur respublica; omnium rei medicae ministrorum ofiicia exsequenda ad- ftuiare; si qui refraclarii fuerint, ad magistra- tum deferre ipsorum nomina; in examinandis medicis aliisque, rei medicae qui vacant, fidern seruare atque in neutram partem moueri; deni
que de omnibus, reipublicae ciuiumque salutem quae spectant, certiorem facere magistrafiim.
§• >8.
Tales qmim esse debeant medici, sartös
3x te'ctos, ut ajunt, ab omni incommodo, detri- mento, niolestiä sinceros integrosque consr-rva- ,reeosrenipubIicam oportet, ut quae, sicutspem
fovere ausim , eo inliumanitatis nolit procedere, ut solius humariitatis ergo, — haec negotia sus- cipere'velit medicum. Haud secus, quam par est, medicum de vitä, ad quam agendam adigi- tur, tarn operosä, laborio.sä ac molestä, de pe- riculo mortis et suae sanitatis diserimine, cui, maxime contagionis morborumque vi late va- gante,, creberrime se offert; de officio diu noc- tuque, horä quäcunque libuerit adeuntibus, re
ligiöse praestando; de vitae jucunditate saepis- sime posthabenda1; denique de pecunid in artis medicae tum addiscendae, tum ulterius pro- movendae sumtiis erogandA, integrum praestare rempublicam salario annuo ipsi constituto. In quo quidem omnino determinando multum est negotii. At tantum tarnen sit, quantum vitae sustentandae sufficiat! Si qüis unquam praete- rea habeat, quod optet, ut salarii aliquam par- tem cibaria aliaeque r.es ad victum necessariae constituant, sane medicus est; cui tempestiue et fructuose coemendis iis, quae ad victum per-
3a
tinent, tempus consumere quam minime licet.
Physicis, quos clicunt, ut quibus plures gra?
tuito suscipiendi sint labores, subeunda rnulta pericula, magis ainplum salarium aiinuum deber ri, quam ceteris medicis, liquet. Quo cui me
dico magis rninusve praestandum, eo magis niiT nusve amplum ejus salarium esto, et loci, ubj.
degit ac medici partibus fungituc, et conditio- nis variaeet ordinis ac dignitaüs, cui adsqriptus est, rationehabitä.
Reliqua gratis ciiiium animis relinquendaj quandoque etiam ab eorum aut mollitie aut lu- xurie petenda, deposeentium medici visitantis adituiu operainque, quam pro sanitatis cura, fre- quentiorem. Quamcunque medico ignominiosa fuerit merces, mercenarij speciem referenü sor luta, profecto par est, sanitatis vitaeque deli
ctis redditiim» tantumpersoluerepraeijnum mer dico, quanta fuerat medicandi opera, eoqne modo vitae delicias cuui eo, cui vitae ejusque jucunditatjs ultexjpreni dekstusum, cammimir care.
Si medico salarium non soluit ciuitas, ita, Mt ars illa diuina infimo isto opificii loco dejecta haerere debeat, neque etiam medici operam cu- ramve suis usibus poscere licet reipublicae, ut, ad instar ceterorum ciuium, victui quaerendo par esse pos&it. Respublica tenui salario,. adco- que parco victu, praebendo medici ofiicia ope- ramque sibi vindicaturanon potestnon excidere suo Jane.
§. 20.
Quum dignitate ciuili non gaudeat medicus, nisi qüi reipublicae sit minister, liquet,,, de hoc solo sollicitam esse ejusque solius rationem ha
bere posse rempublicam, neque actionem siue indemnitatis (ad satisfactionem impetrandam,) siue neglectionis, siue fraüdationis, siue aegro- tiv medicamentorum abusu, occisi, siue cujus- que praeterea generis alius, dumne mere crimi- nalis fuerit,) concedere posse ali; sed magisti a- tiis curam tutelarem despicienti ferendum esse darnnum, beneficio actionis subsidiariae desti- tuto. Ne actio quidem siue laesae dignitaiis medicae, siue non soluti sostri medico clandes-
3
tino danda. Qua quidem ratione ignominiose posthabitis niedicastris magis, efficitur , quam praxi illis interdictä. At publicae significatio- nis ac divulgationis ipsorum ignorantiae de- tectae vis fuerit longe maxima, praesertim ciui- bus praemonitis, neistorum implorent auxilium.
Populo eniin haud raro (nec temere passiml) persuasum, praxi medicä istis interdici non ci- vium salutis causa, sed per quaestüs invidiam tnedicorum publicorum. At cum, per magistra- tum, licet populo, pecunia ab istis defrau- dari, non nisi ignorantiA eorum diffamatä, me- dicos non suo commodo, sed ciuium saluti con- sulere, patet. «
§• ai.
Quando igitur medici in republica non es- sent, nisi publica auctoritate constituti, stipen- dio annuo fruentes; quanta inde redundatura essent tum in rempublicam, tum in medicos, tum in ciues commoda! Tum demum oporteret omnes medicos , artis suae peritissimos (non enim nisi satis peritis tunc locus est!) spectare liberalem ciimque communem ingenuorum
-finem, civium salutem; liceret deinde omnino reipublicae, ubicunque, siue in castris, siue in nosocomiis, eorum auxilio opus fuerit, impe- räre medicis, ut eorum, qui, siue medici, siue diirurgi, tum in exercitu, tum in nosocomiis constituti esse solent rariores, studia operam- que adjuvare, vel sicubi vacaverint medicis siue cohortes, siue nosodochia, opportune explere eorum locum: ineptos suaeque ipsorum aucto- ritatis medicos praxi medica enumgere; paupe- riorum ciuium saluti melius consulere. Tunc copiosior, adeoque validior ac potentior, ciui- tas; magis saui omnino ciues; morbi epidemici profligati; endemici stirpitus excisi! — Praete
rea certum est, quam quod certissimum, fore, ut augeatur auctoritate medicus, dignitate illius conditio. Auri sacrä fame longe superior, sola humanitate adductus ciuium saluti soli prospici- ens, non modo infirmitatibus eorum esset me- dicaturus, sed, id quod dignissimum dicas me
dico , praecauturus etiam iisque prouisurus.
Quanta speranda foret tanti ambiuis, tarn inex- haustae, sublimis omnino scientiae, AEsculapii nomine celebratissimae amplificatio, mira pro-
fecto, si medici in republicd constituti, pactio- ne quasi fraternä initä, ad unum finem sibi pro- positum pari nisu pervenire contender'ent et,
•honesti victiis cultusque certioribus, in arte snä amplificanda sumnium finem collocare liceret!
T h e s e s.
I.
Discrimen rheumatismum inter et arthritidem, saepe dubium esse contendo.
n.
Gonsensus et antagonismus non e nervorum connexu solo explicandi sunt.
in.
Non datur Stadium fastigii in morbis.
IV.
Placenta praevia per se, nunquam indicatio est eccelerandi partum.
V.
Non dantur incitamenta negativa.
VI.
Quo magis medicamina ab organismo nostro differunt. eo majores habent effectus.
