IN IIII

IN IIII

PRIORA CAPITA

Euanejeli) fecundum Matthaeum*

l

RN SCHOLA VVITV

tembergenfi pubiice tradaca»

Per Doftorem Ioliannem Bugenhagium Pome*

ranumv

Nuncprimum iufTu autoris cxcufa

.VV

Anno

MUXLIII, H

M

ATTHAEVM.

VAndo diccndutil cft nohis dc Euan*

gcl»o,inquo uiftma bci rciiciatur, nc^

ccllc cft vt prius dicamus de Lcge 6£

pcccato»

T^eccattun origmalc, dc quo fcriV ptura loqtu'tur,Scliolaftici doclores U*

cct fateantur ,tamcn cxtenuant multis inodis, fcd alfj alitcr, Cinglars autcm cumPclagianis non foltun impie,fcd etiam turpifsime negat, Sic cadunt qtii docftnnam iadant& non funt.vt Chriftus ait,dodi ad rcenum cocloru*

Principio itaqj aicimus , Qttl pcccatum, quod originalc non ab re uocamus,nonuidct m lcriptura.nihfl uidet.OmittonunciCripturas.qtiasiri promptu habetis omncs in Lociscom munibus,&liiialijsnoftrorum &C i\c*

terum libris* Qtiid clarius eo, quod Mofes dc principio creationis omniti rerum dicitC Vidit Deusctinda quafi feccrat^ erant ualde bonaT Si reliqua A tj • omnia

PRAEFATICX

omnia erant ualde bona, certe multo magts homo erat ualde bonus, prop*

cer quem omnia aliafa<fhi funt, qui ad imaginem Dei fadus,omnium aomi^

nus conftitutus eft:Domi'namim in^

qintpifdbus.&fc, EtLticas in gcnea*

logia Chrifti, Adae originem rejfert in Deum/aciens haud dubie ipfum Deu Adaj patrem ,quado dfcit; Adam fuit DeiNecefFe elt igitur Adam fuiiTe vt corpore pulcherrimu 5£fanifsimu,ita

&C fpiritufapientifsimu 8£Tan<?Hfsimtf, fmeomni peccato immortalem» An hoc poteft aliquis ncgare,qui nouit fa*

cras literas? Nunc autem,nifi plane fis

exc;ecatus, vides ne bonum quidem effe hominem .tantum abeft vt fit ual^

de bonus.qualcm uiditeum Deusubf crcauerat+ Nampofteanon alijs qui*

dem oculis, fed aliud uidit in hominc Deus* Htcmetuentes Adam QC Eua fuam uideri turpitudinem, voluerunC abfcondiafacie Dei deambulantis 111 ParadifoXcd fruftra, Et de diluuio ita fcribitur, Videns Deus, quod multa tnalici*

PRAEFATIO;

malicia hominum efTet in terra , &

cunda c-ogitatio cordis intenta efTec ad malu omni tempore,poenitutt eum quod hominem fedflct in tcrra.fi^c, Igitur Adam iandifsimus ,qui diuina habuit originem/adus eft pcr pccca*

tum,origo pefsima toti hominupofte*

ritati, Hic uides pcccatum originalc, Non enim ex carne pcccatrice poffunt alij nafci,quam pcccatores, natura ca^

ci,ignorantes Dei, quacrcntes fua,lcgi Denion fubiedi, breuitcr ftne fpiritu Dei,mancipia Satanjc.

Deinde dC pocna fiue iudidum Dei,quod ferimus, oftendit originalc peccatum, &C pefsimi frucflus carnis noftrae declarant arboremmalam,6(C corruptamnoftramnaturam uencno fcrpenm antiqtii. Siquidem nulla pcc^

na.nulltim periculum,nullus morbus, nulla mors eftet hominibus,ncq* ulla mala ftue peccata efTent fupcr terram, nifi illud peccatum originalc efTct*

Nunc quantis morbis,pcriculis,fi£ alijs ttialu; fubiaccmus?fi£ dira mors omnia A i*j rapit,

PRAEFATICX

rapit.Ec frucfhrs peccatt origfnalts futtt cafcitas mfidclitas ignorantia Deuic^

gligentki,contcmptus &Codium uerbi Dei,8£c* Inobcdientia ,odia ,homic£*

dia, malae {ufpictones,semulationes, inelanchoha: pefsima^praui affe&us,

$£c» Intelledus cxcaecatus eft, ratio perucrfa ,uolvitas a Deo auer(a,Fmgi^

nius cultus Dei fine Det verboPrauis operibus fedticimur a uerbo,S£ a ftm^

plicitate fidci, quac eft in Chriftum, qucmadmodum Eua.Secure uiuimus oTnoftram infidelitatem aedimus efic iapientiam dC iuftictam, Filitim Doi crucifigimufi, &C pcrlccutionem filio^

rum Dei uidicamus clfe obfequium Dci. Pcccatum non folum facit nos furiofos uoluntate, fed etiam ftultifsi*

inos,vt rationc nefciamus quid facia*

rtius, Qiii h.rc uidet in hominibus, quomodo negare poterit originale pcccatum?Ifa iaciateresne homincs quidcmfeefFc meminerunt, Hic licec mtiii dcfinire peccatum originale effe tgnoxautiam &C contcmptum Dci⁰ prauoscg

PRAEFATIO,

pratiosq; affecflus .aduerfus legem Dei in omniTbus homfmbus carnali propa^

garioneex Adam procrcatis,

Interim Lexobiter fubintrat.da^

ta $ Deo peir manum Mofi Hane Hy*

pocrifis rata remedium effe morris, ampliuscft excarcata,aufac^ eft dtccre, JSfon fum ficut caeteri,3Cc. Vifa vero Lexnon per uelamen, fed aperte,faa't nos cognofcere noftrum peccatum, infidelitatem .impuritatem ,QC damna^

tionem,8C adigit ad defperarionem,ft<

quidembona &C fanda Lexmihtnon bono ,eft fententia &C iudiciu Dei atq;

adeo ipfamors,5ft\ Et fit ntrnc cogni^

to peccato in confdenria mea fupra modum peccans peccatum 5C horren^

da defperario,tantfi abeft, vt diligam Deum,quemadmodum lex iube<>8tc»

Audiuiftis morbum, fed qutd fnorbum dico C audiuifris hadenua niortemnoftram» Aegroto medicina uacritur,demortuo defperatur, Au*

iamus dC nunc Eu5geliumj',medici>

ftam &C vitttm,quae enim funtirapofst*

A itfj bilia

PRAEFATIO*

fciliaapud hoFnines,funt pofsibf! 'a a*

pud Deum, Euangelium eft prsed ca^

tio remifstoms peccatorirm per C? ri^s ftum, Hmccredentes efticimur repu*

cationeDei iufh',S£ fimusfiltj &C ha*re>

desDcit Noncmcftaliudnomenfub coelodat5,&c, Ncmovenitad Patrc, nifiperMe,Nemo alcendit,&c» Nou eft ex lege IUI bcfa iedjper Chriftum, FI

credis, Ridiculumefr qd' quinegant peccatumoriginaleefTe pcccatu quod aamnet,volunt interim nobifcum do*

cere,quod fola fide per folum Chriftii iuftificamur» Verba mterim audio, rem non intelligunt ,idq* vel ex uno Pauli loco ,Ro •'v^uidere pofTenttCum de iufticia qua* eft per Chriftum,difpn tatur,S£de viribus Q^operibus noftns.

Primum confiilamus vcrbum Dei,3d credamus filium Dcipro nobis iuftifi>

candis traditum, Deinde adhibeamus etiam in confilium noftram experien*

tiam ,8£ cogitcmus non qucmadmodu nuncforte fumus affe<fti,non tcrriti ludido Dcj^Scd quemadwodum con^

fultiim

PRAEFATIO,

flrltum credimirs nobis in terroribiTS

&C ueris cofricntiacpauoribus ,&C qua*T donobis moricndumcft,ita demui<

recfle iudicabimus de fide &C operib? ,

&C red:e alios docebimus, Verum.

Hiecononeo a pluribus verbis^quar - do in toto Matthaco nihfl aliud doce^

bimus>quam quod ipfe fcribitjiempe falutem &C vitamseternamper Icfum Chriftumdominum noftrum*

NoncommendoMatthseumJatis comendatus eft, Ipfc fe commendat, non folum libro, ied ctiam hoc titulo,

vt infradicemus*

A R G V M E N T V M , Attharusprimutn fcribit Chri*

Ttum filium Dct,inLege &C Prophetis promifTum,mcarne noftram QC Iudeis &C gentibus venifle, ncmpeeum ,qui faluu fadtpopulum luum a pcccat is ipforum,ex virgine &C carne Dauidis fecundum promifsio*

nesDei natum» Mox a tertio capite, A y quoc!

tts*?. ife',

lr . *

E N A R R A T I O I N h

pierw.exhibct nobis ChrifVuin, &C do^

«ftrina Euangelij,8£ admirandts opcriV bus fcfc filium Dci ,in carne no ftra dc^

darantcm.T andcm uero hunc Deum 8C hominem produrit nobts in crucc ilimmum Sacerdotem ,&C vmaim falir m noftrac facriftcium, &C ex mortuis

iorem pd-petuum • Hoc autcm^;nem^

pe fic defcribere Chriflum,effe verum Euangelium, aftlife conlcienuse non fccgabunt.,

LIB E R Gcncrationisjcfc A T T H A E V S citulo fiue infcriptio*

ne Libri exorditur fuum Euangelium, qtremadmodum 8£

Efaias dC Icremias,8C plicricj alij Propliecae fuos

C A P V T MATTH*

ftros libros.&f Salomon fua proucrbia»

tk Iohanncs fuam illam Apocalypftn»

Atqj hic titulusnon adpriorem huius libri partcm folum fpcciat, vc qutdam putant, fed ad totum librum, qucmadmodum manifefte Matthaeus cicit .Liber gencrationfs 8£c.Nam hoc titulocommcndat nobis, vel maxime fuum totuMi librum ,8£quafi argumen tum proponft,quod ante diximus, Si*

qtridem noc vult dicere, Adfit totua mundus,videat legat, gaudeat, bona noua fcribo Jartum nuncium,quod cft EuangeItum,adferOt Hic librrmcus, cft liber gcncrationis IefuChri fti, Qiii in Lcge & Prophetis promiffus eft38C lamdudtim expertatus faluator >&C qui omnia inftaurabit, Hunc in hocmco libro fcribo gcncratum, incarnatum, in mundtim ucnitle, dC in carne noftta verbis dC opcribus ,QC ipfa a morttris rcfurrc&tonc fefe filiQ Det dedarafTc, in falutem omnium,qui ipfum pcr fi*

dem fufcipiunt •

Hic mcrito &C mandato Dd uoca^»

tm

E N A R R A T I O I N L

tur Iefus.id eft faluator, Nam faluiim faciet populum fuum id eft, credentes

£ peccatis lpforum. Hic eft Chriftuj flue llleMefsias.id cft, vn(flus,qucm Daniel uocat Sanftum Sancflorum, capaxjn quo cefTat omnis lila vncftio legis &C regia &C facerdotahs, atc£ adeo tota Iex,vt Iohannes Baptifta ait, Lex per Mofendataeft,Gratia autem &C veritasperlefum Chriftum fada efu Nam in Iege ex mandato 86'nftituu'o*

jieDei facerdotes &C reges vngeban#

tur,vnde &C reges fepe legis Chriftos appellari, Hicaute i Deopatre vnd:⁹ rit, vt m Pfalmis fcribitur: Dilexifti iuftitiam, &C odifti iniquitatcm, Prop^

terea vnxit te Deus, Ijeus tuns, oleo laeticiar, prac confortibus ttns. Vndus autemeft fpiritti fando m regem ae*

ternum,de quo regno dicitDeus:Sede

£ dextris mei's,Donec &Cc. Practerea in facerdoteiji aeternum.de quo facerdo^

tio no folum dicit vel promittit Deus, (ed etiam iurat: Tu es facerdos in acter mimifecundu ordmcrn Melchizedec.

Rcx

C A P V T M A T T H .

Rex conftituit nos in rcgnu fuum setcrnum &C defendit fideles contra Iegem, pcccatum, diabolum, inferos.

Sacerdos uero in dextera patris,unico fuo facriffdo pro peccaos oblato inter pellat pro nobis,vt Ro.viij*6£ ijoh.ij*

dicittir, &C perpetuo nos peccatores patri rcconciliat, ne malis confciennjs adigamur ad dcfberationem falutis.

Ncc facerdotis oiticitmi eft folumfa*

crificare.fed etiam docere uerbn &C ccv gnitionemDd, Hoc&Chriftus facit docendo Euangelium foris minifteri®

praedicatorum,intus confolatione pa^

racleti,quem ipfe emertrit nobis.

Qtiis non tridet nobis ,modo cre*

damus.certifsimam fpem propofitam in hoc aeterno Clirifti regno &C aetcrno facerdotioC Nam ficut in hoc filio Dei gcnerato fiue incarnato fumus &C lpfi fiilij Dei.ftc &C in hoc rege &C faccrdote, R®ges &C Sacerdotcs, oC ut Petrus att, genus elccfium, rcgale faccrdotium, gens fan&a,populus qui in lucrum ac*

cefsit^avt prxdiccmus vrirtutcscuis,qui dete

EN;ARRATIO IN ^L

dc tcncbris nos vocauit m admirabilc lumen fuum, vt qui nunc m Chrifto fumus fuperiores mundo,pcccato,§a«2

tana&morte*

Vides ita<j quam magrufieis pro^

mifsionibus m hoc ritulo Mattnseus nobis fuum ltbrum commendet³cum didt, Liber generattonis Iefu Chriftf, NecefTario uero additJFiIrj Dauid, qui Dauid filius eft Abrax, Fil ios fcr£»

ptura folet uocare ncpotcs &rpofteros, vtmanifeftc hic tudcs, Atcf. pcr hoc refpicit Matthxus m promffsiones Abrax &C Dauidi dc Cnrifto fadas*

Nift enim hic Icfus eflet filius Dauidis feamdnm carncm, non poflet efTe Chriftus, qiu a Dco promifTus cft, Ro.i.Sfc. Hocuero,nempe eum efTe filium Datudis, ftatim inrtio fui libri, vt fequitur, ordine genealogiae dc*

clarat.

CoIIigamus nunc ex vcrbis Mat^

th3ei,in hoc titulo pofitis, ccrtifsirna argumenta,quod necefTe cft hunc lo*

fumeflfe vgrura Dcum & verumho*

CAPVT MATTH, minem, oportuifTe ex virgine nafW, mori &C refurgere, vt adhuc apertiufi vidcas quam hic titulus ad totum \%fi brum Matthaei pcrtineat • Hacc intc*

rim nos jedificant, dum ocaipantur alrj vants quaeftionibus.

Nam li generatus eft filiusAbra^

5i Dauidis, neceffe eft uerum efTe ho*

mtnem.Si Iefus eft, id eft, faluator, &C talisfaluator>qiri faluet populu futiJ

peccatts fufs,ut infra angelus exponit, necefle cft, e(Te lpfum uerum jjctnn,

^[tria lolus Deus rcmittit peccata. Efc xgiturhic lefus ucrus homo,,8C ucrus Dctis. Porrdltharc uera funt, neceffe cfr eum ficri hominem non carnall modo.Carnali autem modo fiunt,qui conciptuntur &C nafcuntur in peccato.

Qyomodo hicpeccatu tolleret, fi pee*

cato ipfe cfTet obnoxius ? Aut (Jmodci

C' ^ ^e^^r ^ fumma luftitia, peccsus tor eftc poffet C Prseftitit ergo Deus

Iii i ns gencrationem de fpiritu fandlo

cx virgme,vt ficut Adam 3 Deo pra&

aautum faflus eft fmc peccatoita

& hsc

E N A R R A T I O I N L

8i hic homo Chriftus a Dao fieret prae ter naturam fine peccato* Sed primus homo de terra terrenus facflus eft. Se^

cundushomo de ccclo coeleftis. Item f< verus homo eft ex Adam,ex Abra^

ham,ex Dauid, necellc eft eum quan^

doqj mori, Si moritur,quomodo uin^

cit peccatitm 5£mortem nofrram,qui ipfe uidetur fuccumbere C Neceffe eft ergo euin refurgere,ut fit vicftor peo*

cati5£mortis,iaeft,uerc IefuS^ Iaem habes in eodem htc lefus eft ChriV ftiis,ideft,illeunchis ftue Mefsias ril lcge &C Prophetis promiHus,ex Abra^

ham benedictor, id eft, acternus facer^

dos, per que bencdicenda! efTent cun*

ftx cognationcs terrar. Et cx Dauid rex arternus 3 qui habcat inpoteftatc fua omnia,etiam inimtcos fcabcllum pedu cum noirifsimo inimico morte, Non eflTet aute talis ft ipfemakdidio^

ni fuccumbens in morte maneretNe^

cefle erat ergo cum ut mori propter nos ,ita &C refurgere. Vt nunc non dt^

€am,quo4 haec omiiia qirx drxi, pra>*

dida

C A P V T M A T T H .

didiaerantdeMeflia. Si igitur hiccfl Chriftus, necefle eft omnia hacc in eo efle uera.

DE GENEALOGIA Chrifti.

I

cipuum eft, &C hoc folum refpicicndii, quod Chriftus ex Dauide natus efc fecundtim carnem, Nam hoc folum uolunt indicare Euangeliftac, &C hoc vidcbat Matthaeus ftbi probandu auc conftrmandu effe, poftquam dixerat, Iefum Chriftum filium Dauidis,qui Dauid filius eft Abraae.vt ccrto fcia^

mus,hunc cflfe faluatorcm noftrtim, qui a Deo nobis per Prophctas pro^

milTus eft. Siquidem verus Chriftus efle no poteft,qui no fit filitisDautdis,

Nam poft illam falutis noftrac promifsionem dc femine mulieris, Gene.irj. qua in nullam certam pro^

genicm potirit refpici, &C poft illam dc

B fcminc

E N A R R A T I O I N L

femine Abrae,Gcne,xxtj*qua certior progenies cxprimebatur,vnde negle^

<flo reliquo mundo expccflaretur Chri ftus,S£poftillam,qna neglecflo Ifma^

ele,S£ alijs Abrax filns, non ex libera matrc natis dicfcum eft in lfaac>uocabi tur tibi femen Gen,xxi\ Et poft fllam qua adhuc certius tribus Iuda fignifiV cabatur nobis Chriftum daturaGcn«

xlix.tandem quia latius etiam interim videbatur patere fuccefsio tribus Iu*

dse, Deus ipfam domum 8C familiam Dauidis declarabat elfe vnde elfet ex^

pccflanda falus totius mundi, u Regu vij,S£c,

Hanc promifsionem Dauidi fa^

ctam iarpe repetunt Prophetac. quem>

admodum PaulusRoma,i.dicit, Qui facflus eft ci cx (emine Dauid lecundu carnem, quemadmodum promifcrat in fcripturis fancfiis per Prophetas * Primum Dauid ipfe in Pfalmis multa canit de Chrifto, qua: nota funt,cum (ciret ex lumbis fuis oriturum eum,vt Petrus ait, AdoJj.Dcinde Efaias cap.

vij.aitj

C A P V T M A T T H .

vi^ait, Audite crgo domus Dauidf*

Ecce virgo³8^c. &C cap. ix. Super foliu Dauid,Sic.3d Iv, Et feriam vobifctim pacflum fempitanum, mifcricord/ai Dauid fideles.S^c. q. d. Non opus erit dicere ad Deum, Memento Abraar, IfaacStIacob,quibus promififtidarc terram lacte SC mellc manantcm s fed dicetiSjMemento domine Datrid^;Scc*

Iurauit dominus Dauid veritatcm SC non fruftrabitur eum, Dc fruftu uen^

trisfm' ivitii r, f- ¹

jLvcuui uLgauacbitis

dc promifsione Dauidi fada. Sic dC Icre. capitexxirj. S^xxxiij. Sufcitaba Dauid germcn itiftum Sftr. Ezechiel quoc^ cap.xxxiiij.fic ait, Sufcitabo fu^

pcr pccoramea paftorcni unum, qut pafcat ea,feruum meum Dauid, Ego

^J-itcmDominuscroeis in Dcum,S£

fcrtitis mcus Dauid.Princcps inme^

dio eorum. Non enim deDauidis per fona loquitur> llle enim erat iamdudu hacvitadefundus>fcd de filio Daui^

diSjDomino noftro lefuChrifto ,pcr B ij qucm

E N A R R A T I O I N L

quem lpfe Deus Patereftnofter« Sic Chriftus non folum filius Dauidis,fed eciam Dauid nonnunqp m Prophetis appeIlatur,quemadmodu &C Ofeaeji].

vbi dicitur,Et poft harc reuertcntur fi^

lij Ifrael,2£ quaerent Dommum Deum fuum,6C Dauid Rcgem fuum ,&C pauc bunt ad Dominum, &C ad bonum eius in nouilsimo dtcrum.

Verum m ifta de Chrifto promtfc fione Dautdi facta,conftitir Dcus, nec vnquam poftea pcr fuos Prophetas

exprefsit,cx quo rilio Dauidjs uemret Chriftus.cum plures habcret filiosex:

pluribus vxoribus, Ideo tuncpropter Mefsiam cx Dauidc promiifum dili*

gentifsfme Iud^i conlcriptas omrnum filiorum Dauid gcnerationes alfcrua*

bant in templi archiuis.Habebant etia apud fe eas alij jnaximc qui fefe agno^

fccbant elfe ex pofteritate Dauidis, vt fcribit Eufebius cx Aphricano uetu^

fto fcriptore in Ecclc, hift. li, u cap.vu vt certo fcircnt unde expedarent Mcfsiam,

Exbis

CAPVT MATTH*

Bx his potuerunt Matthaeus &

Lucas fllo tempore gcncalogiaChrifti confcribere,fed hic pcrNathan illc pcr Salomonem dcfccndit ad Iofephvini Mariae* Hic fecimdum naturam,illc (ecundu legem; utcrc* tamcn cx carnc Dauidis, &C no aliunde contexcns ge^

nealogtam. Nam ridiculum eft^;qi.iod Lyranus debili argumcnto ex Pro*

uerb.iitj. motus Nathan in Luca facit illum Prophetam Dauidis, qtu fit 3 Dauid adoptatus in filium, pcr quem venerit ex Dauid Chrilhis, ld quod eft contrti omnem fcripturam. Nam adoptio non eft carnis ,led voluntatis • Scripturaautem dicit, Qui facflus cft ci cx femine Dauid, fccundu carnem, Ro.i,££c. Et i.Para.iij, Nathanfcribf*

tur ftlius Dauid, frater Salomonis»

Cur relidis ucris,fabulas cxcogitam⁹,

&C in errores &C blafphemias inctdim⁹? Miraris qui vtrumq^ vcrum fuq>

Iofeph eft cx Salomone fecundum Mattlmtm per lcgem,£«£ ex Nathaii fecundu Lucam,pcr naturam,SC tamc B iij cx

E N A R R A T I O I N L

cx carnc Daufdis, fiuc pcr himc, fiuc pcr i'IIum^t Rcipondco,ApudnostniV rum cft,fcd apud Iuda?os fucrunt hscc

&£ fimilia benc cognira &C vulgata,id<%

Iioc pa<fk>,Deus dederat e/s hanc lege, vt fcribitur Deute. xxv« Quando ba^

bitaucnnt fratrcs; fimul, &C unus eoru snontur abfq* liberis, non nubct vxor defuntfh' foris viro extraneo/cd frater eius ingrcdiatur ad eam > ducatq^ eam in vxorem ,&C affinitatem contrahac cum ca, Et primogenitus qucm iila pepercrit, fuccedet in nomcn fratris

eius defundii, vt non deleatur nomeix cius ex IfracL&c.

De hac lege Aphricanus, cuius mentioncm ante fccimus,vt eft in Eu^

febio.cum icribit de gcnealogijs,qu£ a MatthaeoS^ Lucadiuerfe refcruntur, fic dxcit, Apud gentem Ifrael genera*

tionum nomina, nunc fecundum na^

turx.nunc etiam fccundum Icgis ordi ncm numerantur • Naturae quidem fuccefsiones habcntur ,quaf ex leminis yel iangukiis vcritatc de<ceduntjegi$

autem*.

C A P V T MATTH.

autcm.cum quis filius alio generante fubftituitur fub nomte fratris defun^

(fti fine liberis.Cum enim refurrcctio*

nis fpes inter eos necdum fuiifet accep ta,per h^c refurretflionis quandam in^

uitabantur imagine,uti ne nomen ge^

neris,vitio fterifitatis aboleretur. Cu ergo huiufmodi apud eos generatio^

num ordines feruarentur,vtquidam ex fubftitutione ab alfjs generati alrfs fili} legis beneficio^deputarentur, a fin gulis Euangeliftarum vtriufcg modi commemorata fuccefsio eft,ideft,vt alter eorum eum qui genuiffet, aker veroeum,qui quali gcnuilTe viderc^

tur,exponeret* Et ita fit,vtneutrum Euangelium mentiatur,dum aliud na turae ordinem.aliud vero legis exequi tur regulam. Coniuncflum namcft fibi jnuicem cft genus,Sd illud quod per Salomonem,S^ lllud quod perNatlian deduritur per legales fubftitutiones, quae t iebant ijs qui fine libcris deccde^

bant, &C per lecundas nihilominus nuptias,quibus vnus at<j$ idcm alijs

B iirj parcntibus

E N A R R A T I O I N L

parrnttbus progenitus aliorum eflc filuis videbatur.Et ita fit,vt utraq; nar ratio generationum vfq* ad Iofeph uerifsimis linefs deducatur, diuerfo quidemAd fatis explorato ordine de*

fignata

Haec illcAphricanus legcm Deu^

tcronomrj cxponens, rcdifsime dicit, nifi quis uelit calumniari quod dc filia legis didt,Filius videbatur. Namnon videbaturjfed vcre erat defund:i filius, vtcunqj no natura,tantum verbo Dei inftituentis. Vcrbum enim Dci natu^

rapotentiusefl:>

V crum po ftcjj haec dixitAphrica*

nus >adiecithorum applicationcm ad genealogias a Matthaco &C Luca de^

fcriptas, &C in ca applicationc quacdam funt manifefta errata ³ quac rehnquo

Lccfiori iudicanda,

Haec lexDeuteronomij,vt qucda aliae,antcqp fcriberetur, fcruata cft 2 Patnarchis,vt notum cft ex Gencfi dc filijs Iudae, dC poftca latifsimc cxtenfa cft.non folum ad gcnuinos fratresXcd ctiam

C A P V T MATTH*

ctiam ad alios confanguineos SCaflfi*

nes,vt uides in Hiftoria Ruth •

Saepc igitur non folum femel &C itcrum potuitper tot annorum curri^

cula,accidcre fuccefsio legalis, in iftis duabus familrjs Nathan &Salomonis, vf<$ ad Iofcph,cum 8C conftet natura*

lem pofteritatem Salomonis in Ocho*

zia defeciife,quae rcftituta eft lcgali fuccefsione ex Nathan, Qtiando uer6

&C quotics ifta interimacciderint,non

pol llimus nunc ccrto diccrc, nifi quan tum ex Phflonc licct. Tunc autc quan do Euanceliftat fcribebant^certo po^

tucrunt ilta indicari4

Pr^ter haec lcge,quse dfligentifsi^

inc annotauit Erafmus in Lucae tcrtiu caput, Nobis quod a principio admo^

nuiXatis eft fcirc q> Chriftusfaluator aduenerit ex DauidfecunduDci pro^

tniisionem &C oracula Prophctarum*

De Iefu faluatore noftro, quan^

do agebatin terris ccrtifsimuni &C no^

lifsimum erat,vel aducrfarijs, q> natus cifct cx progmie Daiiidis • Nam8£

B v vulgua

E N A R R A T I O I N I.

vulgns acclamabat ei, Ofanna filio Dauid^ caTiJcfu fili Dauid, mifere^

re noftri Jmo &C gentilis foemina, Iefa (mquit) filiDaufa, miferere mei, fflia mea male vexatur a dannonio* Et Scriba! &C Pharifan' doftifsimi Chrifti aduerfanj, cum calumniaretur omnia

&C vndig* conquirerent teftimonia

vnde probarent cum non po/fe effc Chriftum ,non audebant affercrc eum non effe ex Dauidc, Nam eum effe ex Dauide, erat notifsimn, &C mctuebant ne fmpudenter mendaccs argueren^

tur ab omnibus»

T antum calumniabantur harc &C fimilia, Hichomononeft a Deo,qui fabbatum non cuftodit. Itcm quod grauifsimum erat,in quo tamcn falle^

bantur. Hic non vcnit ex Betthleem»

vt prsedixtt Micheas,crgo nonpoteft cde Chriftus. Hic vcnit ex Nazareth, vnde non eft nobis prsedicfium quod venturus fit Chriftus, Ergo hic non potefteffeChriftus* Siquidem igno^

rabant aut fdre nokbant, cum elfc lOatvim

C A P V T MATTH,

natum in Bethlecm, propter quod oc*

ciderat Herodes pueros ibidem antc triginta annos, Hiftoria hxc quomo*

do'potirit eis effe lgnotaC vt aliata^

ceam, InNazareth vero tantum elfc educatum» Qiiod autcmloh. vtj. di>

cuntquidam ,Nonne fcriptura dicit, quod ex femineDauid,2£dcBethlc:*

em caftello, vbi erat Dauid, venit ChriftusC de folo caftello Bethleem quaeftio eft,non de eo,num fitlcfus ex genereDauidis,quafi dicant, Efto ex Dauid fit >tamen no venit ex Beth*

lcem,fcdexNazareth. Nam fic fcri^

bit Iohanncs. Alij dicebant,Hic eft vere Propheta. Alij,Hic eft Chriftus*

Quidam autem diccbant, Nunqiiid 2 Galilea venit ChriftusC Nonne lcrip^

turadicit,quod cx femine Dauid,c£

dc Bethleem caftello, vbi erat Da^

uid,venit Chriftus. Diffenfio itaqj facla eft in turba propter eum•

Hoc argumentum comtra Chriftum mordicus arripiunt Pontifices &C

Pharif^i,

E N A R R A T I O I N L

Pharifai/vt ualde plaufibile,&:paulo*

poft indignati obijdunt Nicodemo.

Nunquid inquiunt, Et tuGalileus es?

Scrutare fcripturas,8£vide q> a Galilea Propheta non furget» ContraNfco*

demum docftifsimu &C Magiftrum fn Ifrael,aliud ifti calumniatores obijcerc nonaudebant»

Habes igitur Chriftumfiliu effe Dauidis,quoaMatthacus &Lucas fuii genealogrjs indicare volueruntjnuti^

les quaeftiones relinquamus rjs, qui principale hic negotium non curant, Mattheus ab Abraham ad Dauid^ a Dauid ad Chriftum per patres defccn dft,quia hoc negotium fufceperat cum dixit,Iefu Chnfti filij Dauid,filij A*

braar,nimirum refpiciens in promifsi*

ones Abraar,8C Dauidi f a(5ras,de falu^

tc mundi, quac in Chrifto funt Amen, Lucasvero altius repetens a Chrifto regreditur ftue afcedit per Patres vfcfc lnipfumDeum,qucm facit Adae pa#

frem,vt oftcdat, quod anteadiximus, Adam optima origtnc uemfTc/adum VCT#

C A P V T M A T T H ,

vcro per inobedientiam ,&C perpeeca*

tum pefsimam originem toti hominu pofteritati,8£ fimul declaret nonnifi per Chriftum redirc nos ad Dcum, vndeper peccatum proiecfli fumus in noftri damnationem*

Sed cur Matthseus &C Lucas tn Iofcph deducunt cx Abraham &C Da*

uid generationis feriem, cum tamen Iofeplr non pertineat ad Chrifti genc^

rationem,quemadmodum8£hi Euan liftacclare fcribunt Chriftum ex virgtV ne natum, Rcfpondet Eufebius in lo*

co citato« Hoc modo in Iofeph ,patrS generatione dcducfia, dubitari iam no poteft de Maria quin eiufdem generi»

atcg eiufdem tribus extiterit • Siquidc fecundum legem Moifl non licebat in diuerfas tribus nuptias permifccri.

Sed vnicx eodem nnniTl^ _c— - « • -

iimupta prxcipitur copulart', vt ne permixtione coniugrj .etiam fors htereditatis deducatur in aubium,S£

de alia tribu ron^- ¹

musa

E N A R R A T I O I N L

mus, rcfpondct &C Ambrofius, &C lrt hacfententia funt feic omncsquotqt viderim • Hieronymus &C hoc addit, Non efle confuetudmis fcripturarum vt mulierum in generationibus ordo texatur. Itcm ,quia fimul cenfentur in Bethleem, vt cle vna videhcet ftirpc generati\ AmbroXupcr Luca fic ait, In Iofeph origine etia eft origoMarie»

Nam cuvir luftus fucritIofeph,vtiqj ex tribu fua &C ex patria fua acccpit vxorcm • Nec potuit luftus facere contra fd quod lege prxfcrfptum eft, Lege Nu, xxxvi •

Vtcunq? ha*c fimphcifsime diifla aliquis calumnietur, tamen videntur idem Euangelifediccre, Nam ange^

lus mfra dicit, Iofeph fili Dauid+ Et ln Luca dicitur, Cui nomcn crat Iofeph, dedomoDauidi Qiiod curdicerent,

&C fcriberent tanto lludio, fi nihil hoc adlinca Chrifti pertinereiudicarentC Nam vterqj fepararat fofeph a Chrifti fecundu carnem natiuitatc, Siquidem virginemmatfe dcfcribimt; &C Lucas cap.nj*

C A P V T M A T T H ,

cap.tij+ dicft.vt Iefus putabatur filius Iofeph* Secundu legcmquide Iofeph paterlefudict potuit,quia fecimdum legem coniutix erat matris leiu ,qucm admodum fecundij legcm vera vxor

eft, licct virgo fit qua: defponfata cft, vt utdcs m Lcge Deut.xxij.de uiolata alterius fponfa, fecundum quem mo*

dum Lucas cap.fj.diccre potuit» Cum lnduccrent puerum Iefum parentes cius in templum. Et ipfa matcr ad Ie*

fum» Pater tuusego,doIcntes quae^

rebamus te» Secundum naturam au#² tem Iofeph paterlefueiTenonpoteft,

quiamatercx fpiritu fmcfto concipit,

&C virgo parit. Qiicmadmodum

Chriftusmatri &C Iofeph,non de Io*

fcph,fedalio &C vero patre refpondet.

Quid eft inqiut q> me quxrebatis Ne^

fciebatis q> in his quac patris mei funt oportetmccffe,

Practerea duobus Euangeliftis no fatis cft q>oftendunt genus Iofeph ,qui putabatur pater ,fedeuam manifeftc uidicant gcnus Mari^ ex pauid.Nam Matthxus

E N A R R A T I O I N l

Matthacus citat cx Efata, Eccc virgo concipiet,<3£oHoc vcro fignu^vteftin Efaia,Datur domm Dauid, Ergo hacc virgo cft ex domo Dauid, Et inlLuca Gabriel dicit ad Mariam de ftltoChri<«

flo 3 Dabit llli dominus Deus fcdem Dauid patris eius, Qiiomodo Chrift9

cftfilius Datn'd³fi non cius materex Damd eft,quaevtrgo Chriftum pcpe^

rk fine viro C

Ha»c diligentius diximus • Iam vfdeamus ipfa Matthaei uerba, 8C feric

gencrationis quam defcribit,

De genealogia Clirifti in Mat<^

thajo dC Luca, lege alteram partcm SchemHamphoras Luthcri,

Tres tefleradecadcs rcccnfct Matthacus in hacgcnealogia» Primus ordo ab Abraam eft Patrum ftuc Pa^

trtarcharum» Secundus 3 Dauid,cft Regum* Tertius poft Babylonicam captiuitatc, cft iam obfcurata! familiar Dauidis,& poenx extindac inter Iu^

da?os regicC dignitatis, Nam Chriftus crat Patribus promifTus ante legcm,

Dauidi

C A P V T M A T T H . Dauidi autem promifTus erat Rex,8<f tum venturus cum regia famiiiapene cxtindlaeiret* Qiicmadmodu E(a,xi*

pracdicitur ,Egredietur virga de radice IelTe,&c« Hxc elegantcr Ambrofius

<n Lucam ftc dixit> Euagelifta per hoc vices mutationum deflgnauit, Ab Abraam enim ufqj ad Dauid fine Regibus fuit populus Iuda:orum#

Regnum enim iuftum a Dauid ccepit, Deinde perReges acftrum genusom^

ne cft Iudxorum ,S£ intcmerata vfcfc ad transmigrationem eoru regna per*

manfcrunt ^f Poft transmigrationcm vcro in occafum degencrantis populi nobilitas circumcifa vcrgcbat,

Tcrtta telTeradecas non eft plena etiam computato Chrifto nifi repetas Iechomam, Hiitoria cnim habct duos fuilTeIcchonias, alteru patrem>qui 8C Ioakim appellatur ,altcru filium,qui8C Ioachin aicitur Jd quod Hieronymus ftc dicit. Sciamus Iechoniam priorcm, ipfum elTe qucm 8C Ioakim,Sccund3 autemfiliLim nopatrem quoru prior

C pcr

E N A R R A T I O I N L

p?r k &C m. fcqucns pcr ch &C n fcribiV rur,quod fcriptoru vttio m longttudi^

netemporum apud graccos, latinoscg confufum eft,alioqui non habcs plena

hanc tctlcradccadcn.

Qiiarns quare tcfTeradecades pofucrft C Rc(pondeo fimplicifsime • Mattharus fciebat tales Catalogos ob*

noxios ciTc faciliori corruptioni per iU los qui addcrc folent,&quafi priorum fcripta emcndare. Iccirco trcs lftos ordincs ifto numcro pofuit, Quafi di*

ceret, Qiiisquis lcgcrit meum Iibrum, fefe intra iftum tiumeru mccum con^

cineat,ne fi vclit aliquis fciolus addcre quafi aliquid cx Hiftoi ia emendatu^

rus corrumpat totam fericm mcx gc^

ncalogiac dC Hiftori^ veriratcm,qucm admodu dcprauatorcs faepe fiuntqui iefe la&itant emcndatores • Excmpli gratia Omncs fcimus exHiftoriaRe gum dC Parahinterloram 8C Ofiam liic in Mattharo tres Reges omifTos, ncmpcOchoziam .Ioam &Amafiam, Ncmo tamcnaufus fuithacftcnushos Mattlisco

C A P V T M A T T H ,

Matthseo mfercre.non folof q> in facris literis hoc audere non debemus, fcd etiam q> hoc manifefte Matthacus pro*

hibuit.cum tres tcfteradecadcs tefta*

turtantumfefcripfiffe. Ettamen fert omnes iudicarunt veritati nihil dece*

dcre ex Htftoria ,fi ifti tres infereretur*

Ego autcm, fi vera funt> vt vera efTe crcdo,quac fcribuntur,q> poftcritas Salomonis defecit in Ochozta Rcgc luda, dico vcritatiobefle,n quis tllos tres huc infcreret,qua de re pofteacla^

ritis dicam,

Conftat tamcn hic in prima teffe*

radecade quofdam aMattn^o omifTos intcr Ioram &C Ofiam fiue ex carne Salomonis,fiue cx carne NathanauC fucccfsione aliqua lcgah',,& in tertia dccade plures omiffos no eft dubium*

Necjr tamen falfum eft q> dicit Mat^

thaeus auum vcl proauum gcnuiffe ne potem, aut altqucm ex poftcris, ficut neqp falfum eft q> Chriftum Abrax Datiidis filium dixit>inter quos plures longo ordmcinterccduntt Nam fcrtV C i) ptura

E N A R R A T I O I N I,

ptura maiorcs omnes vocat patres QC omnes emfciem tribus pofteros fecun#*

dum carncm vocat fthos,& amaiori^

bus ftue Patriarchis genitos, ficut 8£

omnes confanguineos vocat fratres, qucmadmodum in Euangeho fratrcs Iefu legis fecundum carnem &C genus»

Ais³Si quidam funt omifsi a Mat^

thafo,vtconftat,ergo falfumeft quod dicit elfe tantum quadraginta duas ge ncrationes ab Abraham vfcjj ad Chrt^

ftum. Refpondeo , Non dtcit Mat#=

tharus tantum effc quadraginta duas generationes ,ffquisfingulorum fue*

cefsiones recenfere voluerit, Sunt efh plures, (ed in fuum fcriptum refpicit, pracauens, vt dixi, ne quis deprauec hic ahquid fuis addirionibus,q,d^t In genealogia quam ego iam recenfui, funt tres tcfferadecaaes, His nolo ali^

quid fubnomine meo addiveldemi>

ne multitudo pariat confufionem » Vtcunq? plures generationes pofsint recenferi,inmea tamcn defcriptione funt tantuni tres tdleradecades, per quas

CAPVT MATTH.

quas ab Abraam ceu filo dutflus refto ordine fuccefsionum peruenirepofsis e6, vbi in domo Dauid datur a Deo hoc fignum,Ecce virgo concipietSTc.

Rurfum hic quam tur>cum Mat*

thafus dicitjoram aute genuit Ofiam, cur tres in medio Reges omiferit • Nam conftat q? Ioram gcnuit Ocho^

2iam,Ochozias ,vt habet fpeciem ex facris literis,genuit Ioam,Ioas Ama^

fiam. Amafias Azariam,qui &C Ofias dicitur,Refpondeo,quanao Matth^

us,quemadmodum antc dixi,volm't tres ordines aut tres temporum ftatus poncre in Chrifti genealogia,86n fin;

gulis tantum quatuordecim, neceiTc erat hicquofdam omittere,8£ liberum ci eratomittercquos vellet,modo re^

fta lfnea &C ctirlu foelicitcr pcrgeret quo tcndebat • Hieronymus tamcn putatccrtam caufam e(lc,quare iftos c£ non alios omittat qploram generi le mifcucrat impijfsime Iezabd, Iccirco eius mcmoriam tolli vfq? ad tertiam generationem ,ne in fanaar natiuitaas ordineponcretur» C iq

E N A R R A T I O I N h

Vcrum contra hoc Hieronyml Erafmus non mcommode fic obrjcit. Illud(inquit)cxpendat dtligens Lc&or qui conueniat,nic Euangehfta offcnfum fuiire quorundam lmpietatc cum antefoeminas pol uerit fedcre no biles. Poffem HIC ego pro Hieronymo dicere longe diffcrre peccatorcs',qiri refipifcunt &C ad Deum conuertuntur' ab illispeccatoribus, qiu in fua pcrire malunt impietate. Et ccrte quam ex mulieribus lftis velles comparare lm^

pijfsime IezabeliC Thamar tantum querit pofteritatem ,nec poftca fcortaj?

tur, Rahab gentilis meretrix conucr^

titur ad Deum IfraeLRuth ex gentib.

ad popultr Ifrael conucrfa, honeftifsi#2

mafoeminacft. Bathfaba licct primfli polluta adulterio Dauidis, tamen po^

ilea regina fancfla Salomois fit matcr»

Sed rurfum diceres contra Hiero^

nymurn. Si Mattharus propter impie^

tatcm iftos trcs Reges non pofuit,cuj?

fion &C alios impios Rcges poftea o*

lUifit ? Et ita quicftionum inutiKum non

C A P V T MATTH»

fion erit finis. Genus ex Dauide fecun durn carnem hic qkicriturdc famftita^

te aut impietate hominum hic nulla quaeftio eft. Quid ergo attinet hic im*

pertincntibus torqueriC Simplicifst*

mum S^adrem pertinenscftq^ fupi*a.

ad hancMattlm omifsionc refpondu Aduerte quam horrende perierit pofteritas Salomonis fapientiisimi &£.

tam gloriofc a Deo cxaltati propterea cb a verbo dei ad idololatriam,fumma ftultitiam defecerat ^ouemadmodu ci Dauid praedixcrat, i. Para • xxvii]. his verbis^ Fu Salomon.filimifcitoDcu patris tiii.&C ferui ei corde pfctflo &Cai<*

volutario* Olaemcorda fcrutatur Do»

minus,2C vniuerfasmetiu cogitatiocs telligit. Si qficris eu,iuenics,Si aut dc^

reliqueris eum proijcict te in aeternu • _ Vtinam hoc exemplum maximi Rcgis,&; a Deo valde honorati uidere poilent,&C timere Dei iudictu, quiho*

die idolatrias Papiftarum tuentur con tra reuelatam nunc SCagnitam verita*

lem.Siquidemimpius Ioramrex Iuda

C. iit) ocridJLC

E N A R R A T I O I N L

occidit omnes fratres fuos gladio³S£

qnofdam de Prmcipibus Iuda^rj.Para*

xxi, Etus autem filius Ochozias, poft eum regnat anno vno dC occiditur £ lehu Rege IfraeL qiun dC Pnndpcs Iu da 5C filrj fratrum Ochosiac, qui mini^

ftrabant ei,occiduntur,ij, ParaLxxij, Hic lmpiaefus mater Athalia videns fihum occifum, lnterficit omne femen Regium,liij• Reg⁺ xi'• ld eft,omnes qnos metuebai fuccefluros in regnu,

cC,v t in Para.dicitur, omnem ftirpem

Regiam domus loram,&: occupauit regnum fcx annis, Atcp htc defccit pofteritas dC linea fanguims Salomo*

nis, Nam tradunt Hebm Ochoziam non habuiffe filium, dC loam puellum furto lofabas feruatum qui fuccedit in regnum, non eius naturalem filium fuiiTc, fcd fucccfsiffe ex fanguine Na*

than fratris Salomonis in lineam 8C pofteritatem Salomonisex aliqua vx^

ore alicuius ex occifis prardidis, aut forteex aliqua Rcgina vxoreIoram>

fmc libcris rcMa, fecundum legem Dcutcro^

C A P V T MATTH,

Dcuteronomrj, fu pra citatairu

Atais ,Sacra? literae dicunthunc effe filium Ochoziae, Verum eft,Sed llli dicunt filium vocari.q? ei fuccefsio regni debcbatur cum Ochozias ipfe illum no gcnuiflet, Necp dicit fcriptu^

ra q> Ochozias himc genucrit > forte dicere no aufa, quando more fcrfptu*

rac etia alia ratione filius dici potuerit, Ha?c funt verifimilia alioquicur A tha liaocddiffet femen Regium, ii habc^

bat nepotem per qucm lpfa regnare potuiffct,S£ fperare qjvifuraeffct filicr filiorum*

Hxc fi vcra ftint, vt vcra cfFe ci e^

do,quemadmodum 8>C fempcr aflertu bC traditum eft ab Hebreis fcriptorib»

in Ochozia pofteritatcm Salomonis defeciffe,Viclcs qua rationeLucas Sa^

lomonem in lincaChrifti ponereno*

Iuerit,fed Nathan ,cx cuius fanguine linea Salomonis regia per legem fcr*

uata eft, quam Matthjeus defcribit - Vides etiam,£i lfbvera funt, qusm non potuerit Matthaeus hic dicerc.

C v Odiozias

E N A R R A T I O I N L

Ochozias autcm genuit Ioam, Huc forte refpexit quando hic aliquot Re<*

ges exfanguine Salomoms omifjt, vt non opus eiTet hic ftulus &C inutiiibu*

quaeftionibus, qusereris aliquid omife fum,fed fi hoc adderes plus forte cor*

rumperes fcripturam quam emenda*

res,id quod fupra admonuu

Non fruftra ergo hic ipfe Mathar*

us fuis tefferadecadibus has additioni*

bes prohibuit,

Verum vt horum habeas teftimo nium, ex quo lfta quar dixi cognofcas nonpridem efFe nata ,non grauabor huc adfcribcre verbaclarifsimi Philo^

nis IudaeuSic enim ait de Dauid &C po^

fteritatecius,

Ortalite mter filios Dauid.quos cx Berfabat genueratquis regno prae*

cederet Dauid edufio ftatuit aiunio^

ribus inchoari, dC vt alter alteri fucce^

deret, vbi pofteritas naturalis defice^

ret* Itaqf? a Salomonemmimo ceptum cft>St a Nathan illi natu proximiorc filio dido • Ahiafar 8C Mathath 5C

poftcris

C A P V T MATTH*

pofteris eius Ahiafarim atq* Matlw thim, Ahtafar vcl Achiafar. Ach eft frater, Sar princeps • Ahiafarim fra^

tresprincipis qui ad fucccfsionemre^

gnf pertinebant* Mathat .udonum»

Mathathim donatiad eft,vtomnes di^

cerentur &C elfent fratres Principis 3C donati tempore ad fuccedcndum • Hinc v% aa Iofaphat dC Ochoziam pofteritas Nathan femper dicta eft Ahiafarim, Nam quos occidit loram pofteros Nathan,quos pater intribu luda pra^tet decretum honoraucrat, filij Iofophat,fratres Ioram didi fuiit»

Similiter infantes eorum.quos loram liberosquidem, fedreditu vacuos ln tribu Iuda reliquerat, difti funt fra*

tres &C filij Ochozix , cum tamen Ochozias uaiciis folus ex loram 8C Salomone fuperftes e(Tet,quo per*

cmpto omnem ftirpem Regiam Ahtafarim Athalia conata eft de*

lere , nifi prouidentia Iofabet fo*

roris Ochoziac, ex Ahiafarim faU juatus fiuflet minimus ex Ahiafarim, infan«⁴

I

C A P V T MATTH,

infans Elyh,qui &C Eliakin; Namfy*

nonyma iant Syris &C Acgyptijs EIyh,Eh'akm Joakin, Cognommatus autem mfans Elyh fuit loas primus ex domo Dauid,&T poftentate Na^

than, Ab fllo Ioas atq? deinceps,in re^

memorationem,Reges femperbfno^

tntj fuerunt, Nam ifte primus dicfhis Elyh Joas.Simeon. Item Hcr^:Manafr

fcs, IteEzechias ,Iefus,8£ ciufcemodu

HacfknusPhilo*

Hoc tandcm lucundum cft pecjf catoribus videre,q> ex peccatoribus &C peccatricibus vcnit Chriftus,qui prof pter peccatores venit,& faluator lu*

daeorum &C gcntium no folumexlu^

daus,ledetia ex gentibusnafcitur,fi*

qufdem Ruth &£ Raab gentiles fccmi^

nae funt. Hocclarifsime voluit Lucas, dum exAdam &C euis poftcritate pro^

ducit nobis filitim aeternum Dei pro nobis in tcmpore mcarnatum, Nam humananatura femper alium quaerit Chriftum >quam lllum qui venit ex peccatoribus, qtii fadus eft pro nobis pcccatum

CAPVT, MATTH,

pcccatum QC maledidio, vt m Paulo legimus,non audet peccator tantum ficicre illi quantum promifit nobis,no creditintribulatione,S£ quando tur?

batur fuo peccato > fe faluari, id quod eft contra lllud Pfalmi, Ctim ipfo lum in tribulatione •

Iam verocx Hiftoria facraetiam dicendum eftet nobis in genealogia Chrifti, de ira Dei &C gratia,dc pro*

mifsione ftueele<fh'onec£ rcprobatio*

ne>de natura fiue Lege &C Euangelio, de veteri &C nouo teftamento> Hoc cft de noftri damnatione &C Dei crga nos bonitate,qua fola propter Chriftum faluamur,vt cum Abrahamduos ha*

beatfilios ,tamcn Ifaac promifsionis eft filiusnon carnis vt Ifmaecl, vnde filrj noui teftamenti nafcuntur per pro mifsionem > flue elecftionem ut Ifaac, Nihilergo funt noftra ftudia vtlibe^

remur ab ira Dei. In promifsioc verd Abraac, magna nobis confolatio eft, vtcumcp rurfum magna moleftia &C tcntatio cft Chrifti in carne &Chriftia

norum*

E N A R R A T I O I N L

norum.q? oportet gaudium fllud Ifaac carnc lmmolan, a proprio patrc ad mortificandum duci, Itcm cum clTct Efau filius Ifaac primogcnitus, tamen cx vocantc Deo dicflum eft pro Iacob, Maior fcruiet minori >quo rurfum na^

turahs natiuitas repudiatur,S£ fignifi^

catur populum Dei non cfle natursc, fed eledionis &C mifencordiac populu, non carnis aut operu fedpromifsioms fUios,^populum Chriltianu donari benedicflioe primogenicoru in primo^

gcnito Clirifto, hoc eft, facerdorij &C regni,quacbcncdi'(fb'o eft veru Chriftt Euangelium ?quo benedicuntur.i/use maledidionis abfolutionem accipiut cuncflxcognationes terrx, vt promife fum eft Abraac,££ exponttur

Itcm cum Iudas Patriarc-ha habcret fi^

Iios ex legitima vxorc, tamen hi rcpro bati funt ,&C ex Thamar fufceptum effc genus.Qiiisnonftupefiat ad ifta Def ludiciaC Rurfum quisnonmiretur in fufceptis Dei bonitatem &C nihil aliud quambonitatem,certe nullu meritu^

[Ethic

C A P V T M A T T H .

Et hfc gemmi in vtcro.cum nihil ir^

telligunt, Deo ita agenteeos, certat in vtero de iure primogcnitur£,&jpofte^

rior priorem antcucrtit» Sarah fignat9

crat tn manu rubro filo ,nimiru popu*

lum legis repra?fentans ,oncratu lege, viucnte in ims iuftificatioibus/iquidc Lexeft minifteriu fanguinis&Tmortis,

&fruftraconatur populus Icgis per^

fecutione fideliu aa hcrcditatc«Phares aute fiue Pcrez no eft fignatus aut no tatus nimiru fignificas libertatcpopu liChriftiani ,dC huius alia forc iuirifica tione quam populi legis. Iam SC antea diximus dc Kaab 5>C Ruth gcntilibus fieminis ,vt uideas illud Ofee l.Et erit, in loco vbi dicflucft Non poputusme⁹ vos ibi vocabutur f ilij Dei viuetis &Cc#

*d quod de vocadis gentibus did:u eft*

Nosgcntes fumus nunc populus Def, amici Dei &C filrj Dei,certe non p lege, fedper granTi, In peccato veroDaui*

dis 8C BetSabe quis no videt pcccato*

ribus Euangclicucxemplu propofitir, cum Dauid ioia dci graria reftituiturC

E N A R R A T I O I N L

Ha?c &C fimilia inquam hic dfccnda elTent magno certe frudlu ex Hiftori»

iacra fed multo fcelicius ifta audicmus cx D,Luthcro in traciauone libri Ge*

nefcos>S£ amantibus verbum,no funt oblcura in Pauli diligenti Iecftione»

Phares 5C Efrom nati funt priuscp proficifcerentur in Aegvptum ,Gene«

xlW+ Nahaifon autem filius Amina*

dab, princeps tribus Iudac reuertitur cumtoto populo cx Aegypto, Nu«U Ad hunc ergo S^reliquos qui fequun*

tur,pertinet Hiftoriaexitus ex Aegy^

pto.&Tingreflus in Palefttnam vfcw ad Reges« Hic attende Deus mirabifrV tcr Patres duxit in Aegyptum, mira^

bilius eduxit nuncp offenfus eft nifi infidelitate^ quando no crediderunt Dcum ipforumagerecuram, Mirum verdq^ tantis miraculis vifis, tam facpe protedli inimicis occifis , tanta cura Dei foti, fcmper tamcn reciderint»

Verum qirid nos aliud agimus ? De Salathiel fiue Sealthiel i.Para, ifltDe SorobabeU.ECui Et 1 Haggeo

Propheta, •

C A P V T MATTHf

Propheta, Poft hos non habemus te^

ftimonia in facris Iiteris fed feruaban^

tur tunc diligentifsime,vtante dixi, genealogiar Dauidis propter venturiS Me/siam^qui ex feniine Dauidis erat promiffus,

Hic numcrandse effent Hebdo*

madceDaniclis abexitu icrmonis,vt reardificetur lerufalem ,vt ipfe ait.vfqj ad Chriftum &C ftatutam aeibIatione>

ffqmdem ad hanc tcrtiam tclTeradcca^

dem percinent, Scd ifta fatis exprelfa iuntin hbelloD, Luthen\q> Chriftus e(t Iuda*us natus, &C in Chronicis Ca^

rionis perDominum Philippum, In fine huius gcnealogiaeoportet nosetiammeminilie Prophetie Iacob deaduentu Chriftfquaeita habetGe, xKx.Non aufcretur iceptrum de Iuda

& Dodlor de fubfelhjs eius doncc ve^

niat Silo a^profper ,&C vt Chaldeus in^

terpretatur, Mefsias vel p6tius filius cius,vt alias dicetur, cui adhacrebunc populit ludsei poftqua venit Chriftus

^ecjjregnumnecij facerdotiu haJbent*

" D Vb4

E N A R R A T I O I N L

Vbi nunc funt ipforum politiarC vbi Ipforum facraCSciant crgo Mcfsiam vcni'ITe,qiu m Lege 5£ Prophctis pro*

miffus erat ex luda &C progenie Daufd»

Dc Iiac prophetfa vxde prscdi(fium tracflatum q>IefLiseftIudaeusnauis,

V

gmtano fuerit,vcre inquam lecundii lcgem Dei, quiaMana defponfata erat lofeph, Lex cnfm defponi at5 pro vei*a vxore habet etia ante nuptias>vt vfdes Dcute,xxij,vbi reus fi t mortis.vt ver9

adu1ter³qui Iponfam alteri⁹vioIauen't,

Sic &C infra angclus dicit ad lofeph,

Noli ttmere accipere Mariam coniuge tuam» Vera itacfc vxor Iofephi eft Ma ria no carnis copula, fed lege Domini, Hinc &C Iofeph pater Iefu dici potuit non folum putatiue, fed ctia fccundu legem,quia ex vxore eius natus eft, Sccundum naturam autc pater dici no potuit Iofeph,quia Chriftus practer

t&wvm

C A P V T M A T T H , naturam ex virgine natus eft, id quod fupra admonui, non effe in fcriptura inconfuetum quofdam dici patres QC eilc fecundum Icgcm, qui fecundum carncm&naturamno lunt, Interim forte hoc agcnte Deo in Icge,vt pofte*

eriamhiclofcph abfra mendaciopofe fet pater appcllari fccundum Iegcm coniugij, vtcLinqj hoc fad^:Lim,ncmpe virginis partus, nullum habeat nec habere pofsit exemplum, Deiis vo^

luit filium fuum nafci ex virgine,alio<*

qui non pura fuilTetgeneratio, vt in*

fradicemus, Voluitquoqj illipatrcm lcgalemefTe,qui abfqj mendacio pof*

fet nominari patcr, vt effct cullos, cu*

rator,item teftis virginei partus,&C vc fufpido abcflct adultcrij, vt Chriftus dicere poffet.Qiiis cx vobis arguCt mc de pcccato? Ad hoc credimus, vt dixi, Deum olim inflituiiTe patres legis, vel fecundum legcm, qui fccundum car>

nem non cfTcnt,

Qiio &C hoc ftgnificare uidebattn*

fpiritus fui&us in icge,dupltcem fore:

D. 4, Dci

E N A R R A T I O I N L

DEI populum ,altcrum quafi natura, id quod dico fccundu vcrbum Pauli Ro^xi, Si Deus naturalibus ramis no pcpcrit &c. Et itcrum^;Qiiantomagis hi qui naturalcs funt, infcrentur pro^

priaroIcarC Altcrnmautc adoptionc, quaclamamus Abba patcr,Ro. vijj»

GaLiu). Imoq? res cft,nullus eft natu^

ra filius Dei ncq; Iudeus necp gcntilis, fcd foIusChriftus Fiieles fiuc exlu^

daris fiuc cx gentibus funt filij Dei ad^

optionc no natura* Chriihis nouit fe Patrcm habere propicnim, diccntem•

HJC eft Filiusmeus diIedus,S£c, crgo

&C nos tale-m habcmus Dcum Patrcm>

quia in Chrifto adoptati fumus,S£ filpj f/cut &C Chrifttis. Ia intclltgerc maxi*

mum cft.ncc intelligerc poflumus.nfft refpiciamus in Chriftum, &£ nobis co^

pctcrc noftrtimqj effe crcdamus quic^

quid in co vidcmus.Mirandu valde q>

Chriftus nobis arcjuatus fit &C nos Chrifto. Ioh J. Dedit eis poteftatem filios Dci fieri &Cc. lam igitur non na^

tura filijXuinws gratia &C arque cft

noftra

CAPVT MATTH*

fioftra hapreditas.vt Chrifti. Item Spfc ritusS.eftChrifti,er£oS£ nofter cft, Ergo ficut competit Chrifto vicloria pcccati &C monis,ita &C nobis,qua? ut<>

namintelligcremus &Cc• ldcocg fi f:c co^quatt fumus Chrifto pcr fidem in/

duamus etia formam Chrifti, qui fcr^

uiuit nobis.vt ita feruiamus fratribus, vt untun omncs intcr nos funus, ficut Dctts nos vnum fccit cum Chrifto • Ha:c cft charitas ,Ph iLij.*

CHRISTI

H

feph atite gcnuit ChriftuXicut dixcrat Abraham gcnuit Ifaac. Ifaac gcnuit Iacob &Cc, Prarfatur crgo miraculum narratqt fic* Chrifti autem nariuitas fichabet,Atqiita hanc fanclam con^

ccpdoncm &C natiuitatem fcparat ab D iij oninibus

E N A R R A T I O I N L

omnibus alijs. Hacftenus cm Chriftiis vocatur,& eft: fcmcn Abraac, fcmcn Ifaac,fcmcn Iacob.femcn Dauidts, 8£c.atq? adco fcmen fiue filnis Adae vt cx Luca didum cft, nam verus ho^

tno eft.quod ipfe fignificat, more fcriV nturac, quotics fe filium hominis ii»

Euangeliftis vocat,Cum autem ad ip*

fam cius peruenitur natiuitatem.femc virfatq? adeo vir fiue pater iecundum carncm excluditur, &C acternus pater, cffeftu fpiritus fanftt, ex virgine Ma^

ria Abrahsc 5£Daufdis filia, producit nobis lllud femen Abrae bcncdid:um, bencdicfiioncm omnium geiitium, id c(l,filium fuum aeternum, iam ex vir^

gine hominem in tempore fadlum, vc per cum omncs eentcs,quac makdicfttV oni ex Adam fubiacebant remifsione pcccatorum 5£benedtcfh'one donaren<<

tur aeterna, quemadmodimi Abraac promiferat,dicens Jn femine tuo bene dicentur cunrtac cognationes ter rac,

Qj.itd eftq> Deus promittit cm^

nibirs homtnibus beneaiclione, niu q>

omncs

C A P V T M A T T H . omnes

vnum Abraac fcmcn bcncdici, id cft,«

fua maledicftione liberari, ft hoc femcri . conciperctur &C nafceretur, vt alij,qui dicunt, Ecce Domine, cx femine im^

mundo formattis fum, 5C in peccato

conceptt

CLipifcentia carnis.vt non dicam quam hoc no dccutflet filium Dei.Ex fpiritu fincto ergo oportuit hanc carnem con cipi, ad quod opus ordinamt Deus yirginem matrcm futuram,ne qutd tmmundum ifta conccptto &£natiuitas haberet.qLiacbcnedicflione erat male<s diftis noDisomnibus allatura,neceft:

in alio aliquo falus. Vt videas quam etiam promifsio Abraat Patrfbua focfla refpieiat in virginem hufus be*

nedicfll feminis matrem,Similiter &C lfi Chrifti mortem

QC

&C

regnum actnnum.

D itij JN*iw

E N A R R A T I O I N L

Nam ft vcrum femen Abraae eft»

ncceire cfteum mori, &C fi lpfe eft be*

nedicl:io aliorum, vt &C Pfalmus xx*

dicitur, Impofsibile eft eum a morte, que malcdicflio eft³teneri,vt ait Petrus A^ojj, Nerp peccatum,neqj mors po terit llli dommari, vt captiuu teneant, licct ca ad tcpus pro nobis fufcepcnt, Et licetinmatremvirginem rcfpiciat talesdc Chrifto promiTsiones,tamen ctiam Dcus cxprefte hoc voluit tande fignificatudomui Dauid,diccns Efa»

vij. Auditedomus Dauid. Dominus lpfe dabit vobis Hgnu,Ecce virgo,&c»

quacprophctia dC admirabfle ffgnum conuenit cum prima Dei promifsione primis parentipus facfla, Ipfum fenien mulieris coterct caput fcrpcntis.id eft, rcgnum diaboJi',peccatum 56nortem,

&C infernu, quo omnes damnati fum⁹,

Qi.iid atiud cft femcn mulieris, quod non eft femen viri, cum de conccprio^

ne &C matre agitur, nifi filius virginisC Reliqua vero, quae ex verbis talium Prophetiarum QC promifsionum dc Chrifto

C A P V T M A T T H »

ChriftoconfcqiTuntur,vt q> hicfilfus

vcrus Deus eft, &C vcrus homo,purus, mortalis refurrecflurus, fupra dixim9» Primum in hoc Euangclio de^

fcribitur nobis perfona Chrifti,quis &C quid fit Cfiriftus,nempeverus Deus

& verus homo, fine omni pcccato, Verus Deus non folum q> Emmanucl dicitur, fed etiani q? faluuturus dicitur populu fuum i peccatis ,id quodfolius Deiopuscft,Verusaute homo.q? m gremium mulicrculac fe cftiindcns fit vcrus cius filius.Dicit cnim Prophcta, Vrrgo pariet filium ccrtc no alicnum, fed fuum, quemadmodu Euangclifta manifefte aicit. Pepcrit filium fuum primogenitu* Sinc peccato vcro q? lc^

gis c fpiritu S. conccptu &C ex virgine natu,quemadmodu Paulu» i.Cor.xv*

hirnc hominem abAdam,atc|i adeo ab omnibus alrjs hommibus fccerntt dis«

cens,Sccudushomode COPIO ccelcftis*

Itaqt fatemur duas natur3ts,diui*

nam &C humanam in vna efle pcrfona

Chrifti mfcparabiliter &C nuncfilium D v Dci

E N A R R A T I O I N L

Dei &C filium virginis vnfrcfTc filium,

^nam dfc pcrfonam , Idcocj? fcriptura 8C confcfsio fidci noftrc,ne vcrbis qufc dem hanc pcrfonam fcparat, fcd quod alteri naturar conuenit, hoc afTcrit de tota Chrifti pcrfona, Sic filin virgmis filium Dci dicimus, qiria hie virginis filiusDeus &C Dci filius eft, fiquidcm Vcrbinn caro fadum eft QCc • Sic fili'3 Dci vnicumDominum noftrum fate^

mur conccptum de fpiritti fan<5lo, na^

rtxm ex Maria virginc, paflum fub Pontio Pilato, cruanxum, mortuum^

fepultum, dcfccndiffc ad infcros, rc*

fincitattim⁾afccndiffc,fcdcrc in dcxte*

ra Patris iudicaturum. Qtiemad*

modum 8C ipfe loquitur loh, lrj, Ne*

tno afcendit in coelum ,nifi qui dcfccn^

dit dc coelojfilius hominis qui eft in coe lo, Etloh.vi, Qiiid fi vidcritisftlium hominis afccndcntcm vbi crat prius • Et tota fcriptura fic loquititr dc Chri*

fto fimul D«o 5£ hominc* Gcnc • m*

Scmcn mulieris (quod ccrtc homo eft) coil!«r ct caput fcrpcntis (id quod Dct efto

C A P V T M A T T H *

eft.) Gcne + xxrj. In femine Abrahae (vicies honnncm)bcncdiccntur cuncft^

cognationes tcrrac (hoc Dci cft) quae exponit Paulus ij⁺Cor⁺v⁴diccns. Deus erat in Chrifto mundum rcconcilians iibi,non imputans cis peccatafua* Et Pctrtrs Ado.iij.ad Iudxos, Vobis (in^

quit) primum Deus cum fufcitaflct E*>

lium Jito Icfum.mifiteum benediccn*

tcm vobis ,ita vt vnufquisc^ v^ftrum conucrtcret fc ab iniquitatibus fuis • Iercmiae xxxiij, GcrmenDanidis (au^

dis homincm) vocabitur Dcus iuftifi^

cator noftcr⁺ Efa.ix* Paruulus natus vocabitur El,id cft,Dctis &C pater fu*

ttrri faeculi,&Tc. Efa,xi⁺ In cum qtii ex*

urgctex radice leOe gentcs fperabut, Paufus Aclo.xx. fic audetdicere cpifr copis Ephefiorum. A ttcndite vobis bC ctmdio gregi, in qtto vos fpiritus fan*

clus poTuit Epifcopos, ad rcgcndum eccleuam Dci^;qua acquifiuit ianguinc

*uo«SanguisiUe fanguis cft illius qui Dcus cft ncmpe Clirifti, rccfk crgo fanguij Dei dicitur»

HXXL

E N A R R A T I O I N I.

bixc catholici docfiorcs contra

Hscrcucos alitcr fcnticntes.docucrunt

&C defenderunt ex fcriptura fanda*

Sicenifcribitbeatus Cyrillusad Sue?

ceilum • Duarum naturaru vnionem faAam prorfus aiTerimus, vcruntamc vnum Chnftum.vnum filiiun,vnum Deum rccffrfsime confitcmur, Vcrbu namqj caro fadum eft.Poft vnionem, can^adcmpta lam in duo diuifione, vnam credimus filq eiTc Hypoftafm, iam vmus veruntamen fadi hominis

&incarnati. Namcum incarnationis modus curiofc pcrqiu'ritur,duo quida inuiccm incffabilitcr &C incofufejuxta vmaoncm conucniffc mcns humana, Proculdubio contuctur, fed vnum cx vtriscgDci filium Chnftum dominu rrcdit &C firmifsime rccipit, Vna iuqj cius pcrfonam cognofcimus.Dtffcren tias qiifdem vocum agnofcimus, dum alfa fccundum Chrilh deitatcm, alia fccunducius humanitatcm dicuntur, fcd poft vniaonem naturas no diuidtV muStHacflcnusCyrillus, ,

C A P V T M A T T H ,

Hxcoportet nos fcirc, firrrnttfr crederc &C confiteri non folum contra Harreticos &C imptos doclores, quoru alrj dtuinicatcm,alij veram Chrifti hu^

manitatem negaucrunt/cd etiam pro confirmanda fide noftra, q> talis fic Chriftus,nobis a Dco patre datus, qui Veltt &C pofsit iuuare, vclit quta homo limilis nobis, pofsit quia verus Deus, Talis enim decebat vt nobis clTet Pon tifex,&c*vt epiftola dicit ad Ebr •

SccundoinhocEuangclio pro*

ponitur nobis per hoc lpfum quod di*

3cimus,verus huius perfon^ ffue Chn>

ftt ,Dei &C homiuis vfus,& cur iple vcl datus ftt nobis,vel venerit, quod eft ipfifsimum Euangclium,ncmpe q? eft Emmanuel,id eft, nobifcum Deus^no folum q> nunc in carne noftra eft fimi*

nsnobis,fcdctiam q?nunc perlcgem, quar peccatores damnat &C rcos factc

^tcrnt tudicij,nos non damnat.non cft contra nos,non eft longe a nobis,qtie^

^dmodum in Pfalmis didturjongc ab taipijs falus/cd cft nobifcion,vt lohan ncs aiu

ENARRATIO IN L

ftcs ait, HabJtaiut m nobis, eftpro no^

big Jhomo &C Deus, mcdiator mter ho*

mincs 8<rDeum Jtem q> eft Iefus,id eft, faluator Tiue fcruator, non qui feruet foium &C defendat iuospacepohrica, fed,vt hic aic angelns qui faluet popu*

lumfuu&peccatis firis, I~cge proptcr pcccatu aa mortcm atternam ciamnati fumus, nec eft vllu rcmedm operu aut vma velnoftraru, vel vlhus creaturse fiue in coelo/iue i'n terta/alfa cofiden^

tfa deteriorcs &C magis excarcati fieri poifumus, fuuan lmpofsfbile eft vt pofsimus* Solus Chriflus faluat.non omncs,ied populttm fuum,id eft, m fpfum credentes a peccans fuis.quem^

admodu Ioiiannes Baptiftadiat loh»

lrj,Qiii credit in filium,habet vitam atternam,QLU aute non credit in Filiu, ira Dci manet fupcr cum, Et Petrus Aclo.mfNon efl* aliud nomen fub coe 1Q datum hominibus, in quo oporteac nos filuos f icru

Vbi igitur perfonam Chrifti co^

gaoiriftt ncnipecum cfie Dcum

C A P V T MATT.H»

Schominem.agecognofce etiam eiuj vfum, Nam &C diabolus illud etiam tiouitiedhocnonouit. Sacenim fibi Chriftum ad falutem non eile datum, Nos aute agnofcere debemus, paruu*

lum natum eiTe nobis,8(I filiij datu etfe nobis, vt Efa.prxdixitt Ncqj fruftra hoc admoneo,Qi.ud enim prodcft tibi de magno thczauro driputare,quo n5 tibi licet vtiCDocftores veteres necefsi**

tate per h^reticos ita coad"i funt fua fi*

de ex (cripturis fandis defcndcre Chri fti perfonam,id cft,veram eius diuim>

tatcm££humanitatem purifsimam &C articulum ineftabilis trinitans, vt raro vacarit eis trad:are vfum Chrifti fiue articulum iuftificationis, quem tamcn fi non npris ,quid proderit tibi magni^

fice dicere de Chrifti perfona, quae cti5 diabolus nouit • Et dacmones, inquit ille Iacobus,credunt &contremifcunt*

Vfum autem Chrifti nobis a patre da^

ti,nofTe cft verum nofte Euangelium

adco habere

arternam,

DE

E N A R R A T I O I N L

D E QLV I B V S D A M H I C Mattlm vcrbis.

D

ifttutOjdicit Chriftus in dccimo^

nono capite, Miramur vcro infaniam

&C blafphcmia Papifta.rum, docfn inas dacmoniorum,vt Paulus vocat,dcfen^

dcntJum, qp pro ornando &C commcn^

dando fuo impuro ccelibatu, m quo neqj virgfnes funt, nccj} caftf audcnt cxcmpla producere Johanncm Bapti;⁵ flam ab vtero matris fpiritu fancio rc*

pletum,8£ ad hoc aDeo miilum Jccun d u m v a t i c i n i i j P r o p h c t x , n o n v t e f i e c arconomicus coiunx, fcd vox clamans mdeferto3& Mariam virgine, ad hoc fpiritu fancflo obumbratam , vt cfict mater Dci,qu3e mera &C mfignia funt mtracula Dei &C perfonalia, priuilegia generaliDeiordmationi no opponen da.ctii ne hoc quidem opponi clebet q>

quidam vtcuncp alioqui peccatorcs ftn gulari priuilegio, &C dono Dei accepe^

runt donu cotinendi.id eft,corpore &C

aniino

, vc

JNam

C A P V T M A T T H .

Nam ht vtanair, fi velint,& gaudeanf fuo dono, non obftrepent ahjs aut cort firmcntnobis dortrinas dacmonioru#

Quin &C audent cxcmplum Chrifti

£>ro l"c adduccre.q? non fuerit coniunx fcd virgo manferit. Qiianra pcr Defi impudcntia eft, hoc etiam fummfi di*

ninac dignationis &C hutus fandifsime incarnationisjilij Dei myfterium pro^

ducere pro dodxinis darmonioru pro#

hibentium nubere ?

Etinterim hoc loco videre noliit, quam filius Dei no monachatu alique fcd coniugium a fc creatum &C inftitu^

tum voluerit maximc honoratum, q*

matrcm fuantjicct virginem, tamen non monialcmXed dcfponfata &C con*

«ugcm voliut, &C fuum curatorem lo^

fephum,Iicet caftifsimu, &C fpiritu fan^

<flo fmgularitcr, ld quod no dubiu caftificatum, &C ad hxc mini fteria fan^

(flifsima diuinitus uocatum ,voIuit effg non rrtonachum aut Elfeum aliquem*

fed coniugem occonomum, 5C mitrii

fosc virgtniSifecundu Iegem maritunl#

B Chriftu£