766
Pahlavi Yasna I. Edited with all the MSS. collated.
By L. H. Mills.
Invocations.
Nicfdihiam^ va" lianlcartetiam [av'*) denä yazesn, harä"' va^
nivedinam aey^ bun (so)'' vebedünani-l'' hankartenam'^ aeyas'' röSsä
barü vebedünam-P'^] dätär-i^^ aüharmazd'^- i räye-äömand l^''
gadü-äömand l'* mahist^^ [pavan tun'"''] i^' 2>ährüm [pavan
a,-j/'is] j^ßiii nevaJäiini [pavan xaditüntan
xrözdtüin^ \sä.xtüin- pavan kär'-"- va* dänü^ kabed''] xratlgtüm
[m' dänäktüm] va"* hükerptüm'' [aeyas angäm^^ aPvak' bai/en
tane^^ pasi)alc tüm^-] min aJiaräylh avartüm [min hütvaxsf "' alt^*
man aetün^^ yetnalelünet"' aey min yazatän'^'' man a«ji'* tan
aharäyih zag^'' mas],
hüdänäk' [zag''- aüharmazd i- frärün dänäk-] i kämak ''
rämenitär [aey alsän* pavan aväyast'^ pavan rämesn yehem-
tünet''''],
man lanä yehabünt'' havem- afas lanä taxsit"' havem* [tan -
xadülnak]*'') afas fravart (so) havem mari min minavadän
afzünigtüm [aü/iarmazd''].
nivedenam hankartenavi [av *) denä^ yazesn'] vahüman- va-
arfavahist- va satver va spendarmat ^ va hörvadat (so) va ame¬
rödat.
1 71.' /«.' 209 i göspendän tan (sie)'- wa-' zag i göspendän rüvän*
va ätaxs l aüharmazd i matärtüm min zag-lian^ (sic) i amesös2)en-
dän [daxsak va ae^ mä valä kolä 11 (dö) mat '' yegavimünet'^
minavad va*) stih {va) anrag***) sie)" va barüzf)"^].
1 n. h. asnih-\\)^ t- aharäyih rat' va hävan r' aharüv' i*
aharäyih rat .
i nivedenam va' ha7ikartenam savang [mi7iavad /'- i'^ levatä
*l Or ^yal" (for av')?
**) Is it possibly iicv'iiiah (sic).
***) Read ^angar" ; see Ner.
t) so emending?, if necessary; soe Nür. ttj Is it asnije.
Müh, Pahlavi Yasna I, Edited with all the MSS. collated. 767
hävan '-'' hamkär'] va vlsiu i aharüv i aharäyih rat' [i* ansütä
j5 bayen xveskärih V' niagöjjat''].
9 nivcdünam va^ hankartcnam^ mitr i frehgäöyöt' (so here)* i
ray-gös bevar-{XM (so))-casm [afas ray*-gösih* ae^ aeyaH
IllII-{-Y-)'^-raz' (-0) minavad av röesä yetibünd afas kär i
güsaä vebedünyen^ aey denä niyükxs (so) m'* iag niyökxs (so)'**
afas^^ bevar ia.smih^^ hanä'^'- aeyas lllll-ray {VM) minavad
av röesä yeiibünd^'^ va^* kär i caSmas'^^ vebedünänd^'' aey
denä xaditün zagiii xadltün vad^^ mitr casm 2-" 11
(dö) va-^ gös II {dö)]-- l güff'-sem--^ yazat [aeyas sem
pavan denä den güft' yegavimunet ] va-* rämeSn xvärüm [va"^-'
zag t^** minavad amat'-'' mizakiö'^'-' i xvaresn^'^ xaditünd-'^
pavan räs valä].
10 nivedenam va^ hankartenam ra2)isvin i^ aharüv i aha¬
räyih rat'.
11 n. h. frehdätär fsuih'^*) [i minavad I* levatä^ rapisvin
hamkär va" ramak i'' göspendän barä afzäyenef^] , va zandic i
aharüv i'' aharäyih rat' [tvi'** ansütä i^^ bayen xveskärih i^'^
rat'^-^]
12 w. va^ h. aharäyih i pährüm va'- ätaxsio i aüharmazd bera''.
13 n. va h. aüzäyeirln i* aharüv i aharäyih^ rat'.
14 nivedenam va'^ hankariSnam frehdätär i'- vir [i minavad I
i'-' levatä aüzäyeirin* hamkär^ man " ramak i ansütään'' barä
afzäyOnet'**] va matä'c aharüv i ahärayih rat'^'> [amütä
bayen xveskärih^'- i'"' minavadän^* i andarz-pat'^^].
15 n. va^ h. bür)'- / xvatäi*''') [i^ vagdän* P rövesn i"] apän
<" nä^)'^ va^ maya a aüharmazd^^ däP^.
16 w. h. aivisrüsi'im 2'^ atbigayä i^''' aharüv i^* aharäyih^^ rat' .
17 n. h. frehdätär^ harvisp'- hüzäyesnih [bun^ va bar^ va]
zartüst'tümic* {i) aharüv i aharäyih rat' [va^ ansütä'' bayen
xveskärih' («)' magöpatän magöpat'].
18 nivedimam hankarienam zag^ /' aharüvän fravähar (i) vag¬
dän i- vir (va) ramakän* [xrat{-ae'^)'^*'*)-fravähar* i ansütään ^]
va zagiu i snatän '' hümänesnih ' [amät bayen snat pavan frä-
rünih sapir säyat' ketrünast'* ae pavan^ räs'' i^" valä],
19 va'^ amävandic i hütaxslt^ i hüröstak' (so)- i^ pirüzgarlhio*
l aüharmazd-dät va^ vänitärihic pavan avar-rövemih [ve-
rehräm (so)' yazat'^ alt' man'^ astätio'^" yazat'^^ yemalelünet].
*) Is it „fshuye*'!; Iiardly ,fseg'^, or ,fsus'?
**) Is it xvatiijiTi
***) Is it ,(irdrt-i franlhar' = „lilte the f. of Ardä'?: or ,areta (sic) fravart (sic), a curious reversion to an extreme original?; or is it „ard ae fravart' ?
Bd. LVII. 60
768 Mills, Pahlavi Yasna I, Edited wich all the MSS. collated.
20 mvUdenam hanhartenam ausahin ic ' i aharüv ^ i aharä¬
yih rat .
21 nivedenam hankartenam bürjih^ [i^ minavad'' I levatä
aüsahm hamkär^ va''' ramak V jürdäkgän'*' barä afzäyemd' '■']
va nmänigic^'^ l aharüv i aharäyih'^ rat [va ansütä l bayen
xveskärih i dätöbar^-'].
22 nivedenam va^ hankartenam srös-aharüv - [l hüröstak'^ l
hütaxHU'* i tarsagäi^"') (so here)] / pbüzgar i fr^didotär (so)" i gehän
20 va rasn rajistak' [havat" i-asn'ih-nämak'ih'"^ azas
rajistaklh'^ m'* räsüh] va astät'ic^'^ l frehdätär''* (so) i gehän
va vaharesn (so?)'^ dätär e"" gi'hän.
24 nivedimam^ hankartenam'^ mählgäri' l'- aharäyih rat' andar-
mäh P aharüv i* aharäyih rat' [pancak' t fratüm}.
25 n. h. pürmäh i visapatasii:'-' l aharüv V' aharäifih rat'
[pianialc V dadigar ra^ sadigarj^
20 nivi-denam hankartenam^ snat [i gäsänbär'-] l' inedökzarem*
(so) aharüv V' aharäyih rat'.
27 ri. h. mi'döksem^ l aharüv aharäyih rat'.
28 n. h. paiiishahsem (so)' i aharüv l aharäyih rat'
29 nivedenam hankarti-nam ayäsrim^ (so) [l aharüv i aharäyih
rat'] jiavan frcdvasf^-^'' hamln*'*) i* gösan sebkönesnihic'^ [bayen"
yätünet] aharüv i** aharäyih rat' .
00 n. va h. medyär l aharüv i- aharäyih' rat'.
31 n.^ h. hamäspadämaidsem* (so) i aharüv i aharäyih rat'
32 n.' va h. snat i aharüv '- i^ aharäyih rat' .
33 nivedünam hankartenam harvisp * valäsän rat' man havand
aharäyih rat ih^ XAX va III nazdist V' pirämün'' i^ hävan'-*
man havand*'^ aharäyih pährüm i'- aüharmäzd fräz ämü.rt'
[ay'***) zartüst ] va zartüst fräz yemalelünt"^ [aey cegön äva-
yät' kartan].
34 nivedenam hankartenam^ xvatäi'-f) i'-"' mitr i büland «'
asej i aharüv va^ staric i'' spinäk nnnävad däm'',
35 va' tistar stärak '- i räye-äömand V gadä-äömand* va mäh
l göspend iöxmak' va xvarxset'ic i^ arvand-äsp va'' döisaric'
P aüharmazd-dät va mitriu'-' V matään dahi/üpat"-^ [än '" yüit
»i«n" amesaspentän zag l mots va^'- mi-'im (so) yazatän'^'' V*
stihän '^^ xvatäi {xvatiyä {?))].
*) so also B lDP-|-4) hero.
**) Otherwise paran frödvaslem (sieV) damänlh (or damänas) 7 gösim
sebkönesnihic i ahariiv', etc.
*•*) It this „yal''?
t) is it xiatiyü'i
Mills, Pahlavi Yasna I, Edited with all the MSS. collated. 7^9
36 nivedenam va^ hankartenam- aüharmazd^ i räye-äömand
l* (jadä-äömand.
37 n. va h. aharüvän^ fravähar.
38 n. va^ h. lak ätaxs- i aüharmazd herd [Iah man!^ pavan
denä yazesn havih*] levatä harvispgün^ ätaxsän.
30 nivedenam'- hankartenam mayä l saplr- [nätncastlg pavan
zöhar^ va harvisp iä i* mayä l aüharmazd-dät' [pavan aevak-
ratakih] va. harvisp' ic" i" aürvaric V aüharmazd-dät' [jjavau aevakrataklh].
40 7iivedenam*~^- hankartenam'^ mänsarsj)end- l aharüv '' (l)
kämak' (sic) axii* (sic) [aeyas* kämalc ^ i''jiavan'minesn levata
zag i* axü'^ räst ait man aeiün'^ yemalelünet havat zagic i"
aisän aitün barä vebedünyen] dät l yüit-sidayyä^- dät i'-'
zartüst'^* [kolä IJ'^^C^) aevak'] der avar'^-röve.inlh^'' (so) i''* [mina¬
vad i^'-* spend va-"] deii i sapir mazduyasnän (so)'-'- [pavan
aevak-ratakih].
41 nivedenam hankartenam gir i hüslhdätär' l aüharmazd-
dät''' i aharäyih-xvärlh [i '^ pür.rvärlh] va harvisp iu gir i
aharäyih-xvärlh* i pürxvärih l aüharmazd-dät' ,
42 va' kayängada^ i aüharmazd*-dät' va^ zagic 1 agript
gada" i' aüharmazd-dät' [xveskärih i'' asravanän '■'afas ogriptih'"
a«!'^ aJey pavan farhäng^'- av nafsä'" sayai^* kartan^^].
4.') nivedenam va' hankarienam aharlsvang- i saplr i'-' farzä-
nak' i* sapir va^ ras (so) i'' sapir va'' ras'* (so) P äsfesnih^ (so)
i saplr'-' wa'" gadä va süt'" i aüharmazd-dät'.
44 n. Ä.' dähmän i'^ sapirän va äfrln va'' dähmic gahrä l*
aharüv* va'' zagic l cir i takik dahm'' <' me'im (so) pavan
minavadän i* yazat'^.
45 nivedcna^n va'' hankartOnam valäsän ziväk '- (so) va^ rödiiäk*''')
i'a^ gäöyöif (so here)'' va mihan '**) va'' äbxvar va^ mayä. va damig
va aürvar va'-> denä damig^^ va zag asmän ic fa" vät'ic i aharüv
frt*^ star m''* mäh va xvarxset' va^* zagic asar rüsanlh
i xvadät'" [havat xvadäiili ae'' ai^y kolä äls*'* I{'?)*'^ benafsä av'***)'" nafsä säyat'-" vebedüntän'^'] va'''- harvispic i-''' zag t dämän'-* i sp)enäk (so) minavad dämän i aharüv"-'" i aharäyih i'-ß m<'^' [havand^^].
46 nivedenam m' hankartenam ratvök''- berezat'ic''' (so) i aharüv
/* aharäyih i^''' raiih i yöm i' asnili^) va mühigän , gäsänbär
va snat' mari" havand'^ aharäyih rat'lh i pavan havan*^ ratih.
47 m' nivedenam va'' hankartenam aharüvän fravähar'* i
cirän i avar-vijän i* pijryötJcesän ^ fravähar va nabänlzdastän *"
*) or „röstäk". **) so, or „makan'.
'**) or „-/al'. tJ Js it „asrnje"!
50*
5 4
770 Mills, Pahlavi Yasna I, Edited with all the MSS. collated.
fravähar'' [va^ nabänizdaitän' " i zöi^"] zag i nafsa rüvän'**
fravähar.
48 n.^ A.' harvisp zag i aharäyih rat'lh*.
49 n. va* h. harvisp'^ zag^ I* sapir-dehak^ (so here) yazat'^ I
minavad va"' man'iä^ i stih man havand" yazeSn-äömänd va*^
niyäyesn-äömand min aharäyih V* pährüm aey pavan frärünlh
yal aväyend yastari*- va afsän aüstövaret'*^ yal künesn'].
Deprecations.
50 hävan l aharüv l aharäyih rat ,
51 savang aharüv l- aharäyih rat ^,
62 rapisvin.* i^ aharüv l aharäyih rat ,
53 aüzeirin'' V aharüv l aharäyih rat',
54 aivisi-üsri'm^ aibigayä'' (so) i aharüv'^" l aharäyih rat',
55 aüsahm** i aharüv i aharäyih rat ,
56 man am lale besit' havih* [havat- kolä ais and besit' yega¬
vlmünet' aeyaS denä mindavam f* dastöbarihä güft'*],
57 va* man* jiavan minesn va* man pavan gövesn m-' man
pavan küneiin ,
58 va man p>avan dösesn [va* pavan^ nigiresn] man pavan
adösesn'ih [va jiavan sütakih (read sütaklh)],
59 zag i* lak jiavan zag fräz stäyern barä av'*) lak nive-
denäm [aeyat dö-bärig (so) laxvär vebedünam-r^] man am läk
pavan zag barä* ränakenit havih'' (so) man yazeän va niyäyesri .
60 ratih l harvisp* mos- r' aharüv i* aharäyih rat',
61 mail leküm bUsit' havet^,
62 man pavan mineSn va" man pavan gövesn va'' man pavan
künesn ^,
63 man pavan döäesn man pavan adösesnih*
64 zag i leküm pavan zag- fräz stäyem barä av - leküm nive-
dimam mari zag i* leküm ränakOnit jiavan yazesn' i niyäyesn.
65 fravämam* mazdayasnih- (so) i zartüSt'^ [aey andarg i*
sarltaräri yemalelünam] i* yült-sedayyä" [aeyai sedayya' levatä
löit'''-'] i aüharmazd''-dätistän*^ [aeyas denä zäg i aüharmazd],
66 hävan i aharüv i aharäyih* rat' jjavan yazezn - va niyä¬
yesn va'^ snäyenitärih va fräz* äfrigänih,
67 savang va* visic i- aharüv i aharäyih rat' pavan yazesn
va niyäyesn va^ snäyenitärih va* fräz äfrigänih,
68 rat' i yöm va asnih**) hangäm va- mähigän i gäsänbär
va snat' pavan yazesn va niyäyehi va* snäyenitärih va fräz^
äfrigänih.
*) Is it ^yal' (sic). **) Is it „asnyc'l
S 1»
771
Das aramäische eth der 1. Pers. Sing. Perf.
Von J. Barth.
Das Aif orma tiv der 1. Pers. sing, des Perfekts lautet in ost-
und westaramäischen Dialekten übereinstimmend Uh. So im Bibl.-
Aram. ny)3ä, vh.'Cl, ry-i^ u.s.w., syrisch fci^jo; nach diesem
Zusammentreffen wäre auch für die Pormen in den Targumim, die
zumeist mit n"', seltener mit n geschrieben sind, die Aussprache
eih zu erwarten, während die supralineare Vokalisation nach Dalman')
hier ith bietet, z. B. rriSiio, n-'isj'. Trifft diese Vokalisation zu,
so wird es sich wohl um eine sekundäre Umbildung aus dem —
durch die Übereinstimmung des Bibl.-Aramäischen mit dem West-
und Ostsyrischen gesicherten — eth handeln.
Die Entstehungsweise dieses Afformativs ist noch unerklärt.
Man stellt es gewöhnlich dem ti in dem hebr. qätäl-ii, in dem
moab. TiDbM der Mesa-Inschrift, im phönic. ■'nra an die Seite, mit
dem es gewiss irgendwie zusammenhängt, und nimmt eine Epenthese
des i und eine Verbindung desselben mit dem a zu dem Diphthong
e an. Die grosse Schwierigkeit der Erklärung zeigt deutlich die
Ausfühning Wrights, Lectures on the Comp. Grammar 175—0,
der eth = at(h) setzt: „pbLijP, fcJsl^jO, which stands for katlaf,
by transposition from katalt , which is the form used in vulg.
Arab The alteration of the vowel in the last syllable may
be ascribed, either to the lingering influence of the lost termination
e, or to an effort to differentiate this form from the 3rd pers.
sing. fem. nbl?"., h^^jO-" — Zimmern, Vergl. Gramm. S. 98 spricht
von dem „aus ti durch Epenthese des Vokals entstandenen et*.
Die Annahme einer Epenthese wäre nur dann möglich , wenn
die Form ursprünglich qatla-ti gewesen wäre und das i nach der
Epenthese mit dem zu ihm stossenden « sich zu dem Diphthong
ai = e hätte verbinden können.-) Da aber die Grundform un-
1) Gramm, des jüd.-paläst. Aram. S. 208—9. — So auJu EI. li, äö ed.
Praetorius; in Merx, Clirest. z. B. Lev. 8, 13. 19: Isum. 22, 28. 32. 33 u. s.
2) Vgl. aus dem Indogerm. die Fälle bei Brugmann, Kurze vergleichende Grammatik, S. 225.
