• Keine Ergebnisse gefunden

Handbuch der Patentverletzung

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Aktie "Handbuch der Patentverletzung"

Copied!
32
0
0

Wird geladen.... (Jetzt Volltext ansehen)

Volltext

(1)Handbuch der Patentverletzung. Von. Dr. Thomas Kühnen Vorsitzender Richter am OLG Düsseldorf. 14. Auflage. Leseprobe.

(2) Vorwort. Mit der vorliegenden Bearbeitung erscheint die 14. Auflage des Handbuchs. Sie bringt die Kommentierung wie gewohnt auf den aktuellen Stand von Gesetzgebung und Rechtsprechung, wobei Änderungen und Entscheidungen bis einschließlich September 2021 berücksichtigt sind. Thematisch wurde die Bearbeitung um einige Themenkreise erweitert, beispielweise um Ausführungen zur Herausgabe des Vollstreckergewinns oder zur Gewährleistungshaftung wegen Patentverletzung im internationalen Warenverkehr. Die Kommentierung des Kapitels zum Geheimnisschutz im Gerichtsverfahren und zum Verhältnismäßigkeitsvorbehalt bei der Durchsetzung des Unterlassungsanspruchs wurde an die aktuelle, nicht unwesentlich geänderte Gesetzesfassung angepasst. Für Anregungen und Kritik, aber auch für die Übersendung nicht veröffentlichter Gerichtsentscheidungen ist der Autor weiterhin sehr dankbar. Sie werden unter der EMail-Adresse thomas.kuehnen@olg-duesseldorf.nrw.de oder per Post unter der Anschrift des OLG Düsseldorf, Cecilienallee 3, 40474 Düsseldorf, erbeten. Krefeld, im Oktober 2021. Thomas Kühnen. Leseprobe. V.

(3) Inhalt . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . V . XXIX . XXXI . XXXVII. Schutzbereichsbestimmung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rechtsgrundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Einige Grundregeln der Patentauslegung . . . . . . . . . . . . . 1. Vorrang des Anspruchs vor der Beschreibung . . . . . . 2. Einheit von Anspruch & Beschreibung . . . . . . . . . . 3. Ausführbarkeit & Selbstverständlichkeit. . . . . . . . . . 4. Offenbarungsfragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Gattungsbezeichnung, Zusammensetzung . . . . . . . . . 6. Technisch sinnlose Differenzierungen . . . . . . . . . . . 7. Unteransprüche und Ausführungsbeispiele . . . . . . . . 8. Falsa demonstratio . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. »insbesondere«-Merkmal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Disclaimer wegen unzulässiger Erweiterung . . . . . . . 11. Kontraproduktive Maßnahmen . . . . . . . . . . . . . . . . 12. Übereinstimmende Patentauslegung. . . . . . . . . . . . . III. Zulässiges Auslegungsmaterial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Patentbeschreibung und Patentzeichnungen . . . . . . . a) Angegriffene Ausführungsform beschrieben . . . . b) Angegriffene Ausführungsform nicht beschrieben aa) Legaldefinition . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Gebräuchlicher Fachbegriff . . . . . . . . . . . cc) Wortschöpfung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Funktionsorientierte Auslegung . . . . . . . . ee) Stand der Technik. . . . . . . . . . . . . . . . . . ff) Verfahrensanspruch. . . . . . . . . . . . . . . . . gg) Wirkungsangaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . hh) Maßgeblichkeit des Verletzungszeitpunktes ii) Wirkstoffkombination . . . . . . . . . . . . . . . 2. Erteilungsakte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Grundsatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Ausnahme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Einspruchs- oder Nichtigkeitsentscheidung. . . . . . . . IV. Verständnishorizont . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Durchschnittsfachmann . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Tatsachenfeststellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Anmelde- bzw Prioritätstag . . . . . . . . . . . . . . . . . . V. Arten der Patentbenutzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Wortsinngemäße Benutzung. . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Technischer Wortsinn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Product-by-process-Anspruch. . . . . . . . . . . . . . 2. Äquivalente Benutzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Grundlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Gleichwirkung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Naheliegen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Orientierung am Patentanspruch . . . . . . . . b) Verfahrensrechtliches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Patentierte Verletzungsform . . . . . . . . . . . . . . . d) Einzelfälle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Fälle mangelnder Äquivalenz . . . . . . . . . . (1) Fehlende Gleichwirkung . . . . . . . . . (2) Fehlende Orientierung am Anspruch.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Vorwort . . . . . . . . . . . . . . . . Hinweise für die Onlinenutzung Abkürzungen . . . . . . . . . . . . . Literatur . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. A. I. II.. Leseprobe. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 1 1 2 2 7 26 27 27 28 32 41 41 45 46 51 51 51 51 52 52 53 54 54 64 66 66 71 76 76 76 78 80 80 80 81 82 83 83 83 97 99 99 99 100 100 128 129 139 140 140 140. IX.

(4) Inhalt. 3. 4. 5. 6.. 7.. X. bb) Fälle möglicher Äquivalenz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Zahlen- oder Maßangaben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Andere Begriffe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ee) Unbekanntes Ersatzmittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) Formstein-Einwand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Voraussetzungen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Grenzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Unterkombination . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verbesserte bzw verschlechterte Ausführungsform. . . . . . . . . . . . . . . . . . . Parallelentscheidungen ausländischer Gerichte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ergänzendes Schutzzertifikat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Schutzbereichsbestimmung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Sonderfall: Mehrere Zertifikate für denselben Wirkstoff . . . . . . . . . . . . aa) Rechtsschutz gegenüber Dritten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Rechtskräftiges Urteil eines Zertifikatinhabers . . . . . . . . . . (2) Unterwerfungserklärung gegenüber einem Zertifikatinhaber . bb) Rechtsschutz gegenüber den anderen Zertifikatinhabern . . . . . . . . c) Zweites Schutzzertifikat für die Wirkstoffkombination . . . . . . . . . . . . . aa) Art 3 lit a) VO (EG) Nr 469/2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Art 3 lit c) VO (EG) Nr 469/2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Benutzungshandlungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Territorium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Küstenmeer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Lieferkette Ausland-Ausland-Inland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Erzeugnisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Herstellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Zwischenprodukt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Prodrug . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (3) Sonstiges. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Anbieten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Allgemeine Anforderungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Weiterverwendung bildlicher Darstellungen . . . . . . . . . . . . (3) Auslandsbezüge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (a) Inlandsmesse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (b) Auslandsmesse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (4) Internetangebote . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (a) Beweisrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (b) Hyperlink . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Inverkehrbringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Gebrauchen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ee) Einführen und Besitzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Verfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Anwenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Anbieten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Unmittelbares Verfahrenserzeugnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Körperlichkeit, Herstellungsverfahren, Neuheit . . . . . . . . . . . . . . bb) Unmittelbarkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Der chronologische Ansatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Notwendigkeit eines erweiterten Patentschutzes . . . . . . . . . (3) Verfahrenserzeugnis als Repräsentant des Erfindungswertes . (4) Normative Begrenzung des Sachschutzes . . . . . . . . . . . . . . e) Verwendungspatente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Sinnfälliges Herrichten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Zweite medizinische Indikation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Anspruchstypologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Unmittelbare Patentbenutzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (a) Herrichtungsbasierte Haftung . . . . . . . . . . . . . . . . . (b) Herrichtungsfreie Haftung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (c) Haftungsfolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (3) Mittelbare Patentbenutzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Leseprobe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 153 153 162 162 164 164 165 165 170 171 171 172 174 174 175 175 177 177 178 179 181 181 181 182 185 186 186 188 190 191 191 195 196 197 197 199 200 201 202 204 204 205 205 211 212 214 216 216 217 220 221 224 225 229 229 230 230 231 234 242.

(5) Inhalt. 8.. 9.. B. I. II.. (4) Spezial: Rabattverträge zur Kostendämpfung . . . . . . . . cc) Verbotsumfang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mittelbare Patentverletzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Typische Anwendungsfälle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Voraussetzungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Anbieten und Liefern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Mittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Wesentliches Element der Erfindung . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Doppelter Inlandsbezug. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ee) Objektive Eignung zur unmittelbaren Patentbenutzung . . . . . ff) Mangelnde Berechtigung des Empfängers . . . . . . . . . . . . . . . gg) Verwendungsbestimmung des Abnehmers . . . . . . . . . . . . . . hh) Vorsatz des mittelbaren Verletzers. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Rechtsfolgen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Fehlen patentfreier Nutzungsmöglichkeit . . . . . . . . . . . . . . . bb) Bestehen einer patentfreien Verwendungsmöglichkeit . . . . . . . (1) Anbieten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Liefern . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (3) Sonderfälle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (a) Wirkungslosigkeit des Warnhinweises. . . . . . . . . (b) Technische Gestaltungsmöglichkeiten . . . . . . . . . cc) Verwendung im privaten Bereich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Vorgaben nur in Bezug auf den Verletzungsgegenstand . . . . . d) Haftungsvereinbarungen zwischen Lieferant und Abnehmer . . . . . . Patentschutz für Ersatz- und Verbrauchsteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Patentschutz auf das Ersatzteil als solches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Herstellungsverfahren für Ersatzteil. . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Sachpatent auf Ersatzteilmaterial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Sachpatent auf Geometrie/Abmessungen . . . . . . . . . . . . . . . dd) Sachpatent auf »erweiterte« oder »andersartige« Funktionalität b) Patentschutz auf eine größere Baueinheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Patentschutz auf Zubehörteile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Sachverhaltsermittlung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Merkmalsgliederung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Besichtigungsanspruch und Vorlageverpflichtung zur Sachaufklärung und cherung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Materielle Voraussetzungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Art 43 TRIPS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) §§ 809, 810 BGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) § 140c PatG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Antragspatent, Antragsteller, Antragsgegner . . . . . . . . . . . bb) Wahrscheinlichkeit der Patentverletzung . . . . . . . . . . . . . cc) Verfügungsgewalt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Erforderlichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ee) Geheimhaltungsinteressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ff) Verhältnismäßigkeit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Rechtsfolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Besichtigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Vorlegen einer Urkunde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Bank-, Finanz- und Handelsunterlagen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Zwangsvollstreckung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Verfahrensrechtliche Durchsetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Klage und vorläufiger Rechtsschutz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Selbständiges Beweisverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Anordnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Zuständigkeitsfragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Besichtigungsumfang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (3) Begleitende Duldungsverfügung . . . . . . . . . . . . . . . (4) Muster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Leseprobe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 242 244 246 247 249 250 250 253 255 257 258 259 261 262 262 263 264 264 265 265 265 267 268 277 278 278 278 278 278 280 282 284. ....... ....... Beweissi....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ....... ........ 285 285 286 287 287 287 288 288 289 291 292 293 294 295 295 297 298 298 300 300 301 304 304 306 307 307. XI.

(6) Inhalt. III.. IV.. V. VI.. VII.. XII. (5) Nebenintervention . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (6) Präklusion. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Durchsuchung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Gutachtenaushändigung und Anhörung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Aushändigung des Gutachtens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (a) Besichtigungsschuldner. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (b) Anwälte des Besichtigungsgläubigers . . . . . . . . . . . . . . (c) Besichtigungsgläubiger persönlich . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Gerichtliche Klärung von Inhalt und Reichweite der Schweigeanordnung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (3) Anhörung des Sachverständigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Anfechtbarkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Gutachtenaushändigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Besichtigungsanordnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (3) Frist zur Hauptsacheklage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (4) Duldungsverfügung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ee) Kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Schadenersatzpflicht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) §§ 142, 144 ZPO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) EG-VO 1206/2001 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f) Ausländische Sachaufklärung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . g) Ermittlungsverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vorlageverpflichtung zur Durchsetzung des Schadenersatzanspruchs . . . . . . . . . . . . 1. Voraussetzungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Rechtsfolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Verfahrensrechtliche Durchsetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Grenzbeschlagnahme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Tätigwerden nach der VO (EU) Nr 608/2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Anwendungsgebiet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Antragsteller. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Antrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Mitteilungspflichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) Tätigwerden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Aussetzung der Überlassung/Zurückhaltung . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Vernichtung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Vereinfachtes Verfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (a) Beiderseitige Zustimmung zur Vernichtung . . . . . . . . . . (b) Ausbleiben einer Zustimmungserklärung . . . . . . . . . . . . (2) Kleinmengen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Frühzeitige Überlassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f) Rechtsmittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . g) Kostenerstattung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . h) Schadenersatz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Zollbehörde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Antragsteller . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) § 142a Abs 5 PatG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) § 823 BGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Tätigwerden nach nationalen Vorschriften . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Antrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Tätigwerden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Verfahren und Rechtsmittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Industriestandard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Testkauf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Grundsatz: Unbedenklichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Ausnahme: Rechtsmissbrauch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Hereinlegen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Verwerfliche Mittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Formalia des Klageschutzrechtes. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Status . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Deutsche Übersetzung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Leseprobe. 311 311 312 314 314 314 315 315 325 328 328 328 329 330 331 331 334 335 336 337 340 340 340 342 342 343 344 344 345 346 347 348 348 349 349 350 350 352 352 353 354 355 355 356 356 357 358 358 359 359 359 360 360 361 361 361 362 362 362.

(7) Inhalt a) Unvollständige und fehlerhafte Übersetzung . . . . . . . . . . . b) Entschädigungsanspruch. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Eintragung als Inhaber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VIII. Schutzfähigkeit des Klageschutzrechtes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IX. Weitere Vorüberlegungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Prozessgegner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Kostenfragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Streitwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Anwaltskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Rechtsanwalt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Ausländische Partei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Patentanwalt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Rechtsmittelverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ee) Rechtsanwalt im Nichtigkeitsverfahren. . . . . . . . . . . ff) Kosten des Einspruchsverfahrens . . . . . . . . . . . . . . gg) Kosten für den Entwurf eines Rechtsbestandsangriffs . hh) Discovery-Verfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ii) Festsetzung gegen die eigene Partei . . . . . . . . . . . . . c) Parteienmehrheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Beklagtenmehrheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Klägermehrheit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Reisekosten der Partei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) Dolmetscherkosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f) Privatgutachterkosten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . g) Kosten der Sachaufklärung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . h) Recherchekosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i) Übersetzungskosten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . j) Kosten für Sicherheitsleistung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . k) Zinsen auf festgesetzte Kosten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Sonstiges . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 363 366 366 366 369 369 369 370 370 370 377 378 382 384 386 387 387 388 388 389 390 390 391 392 395 399 400 405 405 406. C. I.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 409 409 409 409 410 410 411 412 414 414 414 418 419 420 421 421 428 431 434 434 434 435 435 437 438 440 441 442 443. Vorprozessuales . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Abmahnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Inhalt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Aktivlegitimation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Bezeichnung des in Anspruch Genommenen . . . . . . . c) Beschreibung des Verletzungstatbestandes . . . . . . . . . d) Unterlassungsverlangen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) Vertragsstrafe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f) Fristsetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . g) Androhung gerichtlicher Schritte . . . . . . . . . . . . . . . h) Sonstige Ansprüche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Form . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Zugang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Vollmacht & Zustellungsvollmacht . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Kosten der Abmahnung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Haftungsgrund . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Anspruchshöhe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Anrechnung der Geschäftsgebühr . . . . . . . . . . . . . . d) Zinsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) Verjährung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f) Verfahrensrechtliches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Vertragsstrafe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Haftungsgrund . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Verstoß nach zustande gekommenem Vertragsschluss . c) Auslegung der Unterlassungserklärung . . . . . . . . . . . d) Mehrere Verstöße . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) Bemessungskriterien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f) Verfahrensrechtliches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . g) Strategische Erwägungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Leseprobe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. XIII.

(8) Inhalt 7.. Unberechtigte Abmahnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Rechtswidrig . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Formelle Mängel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Materielle Mängel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Rechtswidrig und schuldhaft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Fehlbeurteilung des Rechtsbestandes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Übrige Anspruchsvoraussetzungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Haftung des Anwalts. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Abnehmerverwarnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ee) Schaden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ff) Zuständigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Entbehrlichkeit einer Abmahnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) »Sofort«. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Veranlassung zur Klage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Anspruch auf Unterlassung, Rechnungslegung und Schadenersatz bb) Verwahrungsanspruch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Vindikationsanspruch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Besichtigungsanspruch. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ee) Einstweilige Verfügung und parallele Hauptsacheklage . . . . . . . . II. Berechtigungsanfrage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . III. Presseerklärung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IV. »Torpedo« . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 445 446 447 448 451 451 452 452 453 454 456 456 456 457 458 459 461 462 463 465 468 469. D. I.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 473 473 473 474 476 480 484 485 485 486 486 486 486 487 488 488 489 489 489 490 491 492 492 492 496 497 499 500 500 500 501 501 502 502 503 504 505. XIV. Klageverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zuständigkeit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Internationale Zuständigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Art 4 Abs 1 EuGVVO . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Art 7 Nr 2 EuGVVO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Art 8 Nr 1 EuGVVO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Art 26 EuGVVO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) Gerichtsstandsvereinbarung. . . . . . . . . . . . . . . 2. Örtliche Zuständigkeit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Deliktsgerichtsstand. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Angebot und Mittelspersonen. . . . . . . . . (1) Bote . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Empfangsvertreter . . . . . . . . . . . . bb) Internetangebot . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Erstbegehungsgefahr . . . . . . . . . . . . . . . dd) Doppelrelevante Tatsachen . . . . . . . . . . . b) Niederlassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Rügeloses Verhandeln . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Sachliche Zuständigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Inlandsvertreter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Zustellungsfragen in Fällen mit Auslandsberührung . a) Förmliche Auslandszustellung . . . . . . . . . . . . . aa) Haager Zustellungsübereinkommen . . . . . bb) EG-VO 1393/2007 . . . . . . . . . . . . . . . . b) Vereinfachte Postzustellung . . . . . . . . . . . . . . c) Öffentliche Zustellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Rechtsmittelzuständigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Schiedsgutachterklausel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Mehrfachverfolgung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Ladungsfähige Anschrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Geheimnisschutz im Gerichtsverfahren . . . . . . . . . a) Vorbemerkung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Anordnungsvoraussetzungen. . . . . . . . . . . . . . aa) Patentstreitsache . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Vollstreckungsverfahren . . . . . . . . (2) Vorgerichtlicher Raum . . . . . . . . . (3) Spezial: FRAND . . . . . . . . . . . . .. Leseprobe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

(9) Inhalt bb) Antrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Geschäftsgeheimnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Vortrags- und Glaubhaftmachungslast . . . . . . . . . . . . . d) Mögliche Schutzmaßnahmen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Einstufung als geheimhaltungsbedürftig . . . . . . . . bb) Limitierter Kreis von Wissensträgern . . . . . . . . . . (1) Beschränkung des Personenkreises . . . . . . . (2) Sachlicher Beschränkungsumfang . . . . . . . . (3) Akteneinsicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (a) Partei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (b) Dritte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (4) Urteilsschwärzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Anordnungsermessen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Nachtrag: FRAND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) Anordnungsprozedere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Gerichtsseite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Antragstellerseite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f) Zuwiderhandlung und deren Rechtsfolgen . . . . . . . . . . aa) Ordnungsmittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Schadenersatzpflicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . g) Anfechtbarkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . h) Streitwert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i) Ausländische Geheimhaltungsorder . . . . . . . . . . . . . . . II. Aktivlegitimation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Patentinhaber . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Übertragung des Klagepatents . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Prozessführungsbefugnis und Aktivlegitimation . . bb) Abweichende BGH-Rechtsprechung . . . . . . . . . . (1) Kritik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Anwendung der BGH-Rechtsprechung . . . . b) Abtretung & Vortragslasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Inhabermehrheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Rechtskrafterstreckung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Ausschließlicher Lizenznehmer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Einfacher Lizenznehmer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Unterlassungs-, Rückruf- und Vernichtungsanspruch . . . b) Rechnungslegung, Entschädigung und Schadenersatz . . . 4. Prozessführungsgesellschaft eines Patentverwerters . . . . . . . 5. Sonderfälle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . III. Passivlegitimation. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Deliktsrechtliche Haftung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Störerhaftung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Betreiber einer Internet-Plattform . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Eigenangebote . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Dienstleister für Fremdangebote . . . . . . . . . . . . . b) File-Hosting-Dienst. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Access-Provider . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Rechtslage vor dem 13.10.2017 . . . . . . . . . . . . . . (1) Gewerbliche Provider . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Private Anschlussinhaber. . . . . . . . . . . . . . (3) Tatsächliche Vermutung . . . . . . . . . . . . . . bb) Rechtslage seit dem 13.10.2017 . . . . . . . . . . . . . . (1) Haftungsausschluss. . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Anspruch auf Websperre . . . . . . . . . . . . . . d) Vermieter/Verpächter einer Domain, Admin-C, Registrar e) Spediteur, Frachtführer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Gesetzliche Vertreter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Haftung von Unternehmen und Gesellschaftern . . . . . . . . . 5. Prozessrechtliches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Klagenhäufung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Leseprobe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 509 509 512 513 513 515 516 517 520 520 521 522 523 525 527 527 529 531 531 533 534 535 535 536 536 537 537 542 542 543 547 549 550 551 556 556 557 560 562 567 567 570 571 571 571 574 574 575 575 577 578 578 578 579 582 583 585 589 590 590. XV.

(10) Inhalt aa) Kumulativ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Eventuell . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Alternativ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Übergang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Teilurteil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Anspruchskonkurrenz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Streitgenossen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Mehrere angegriffene Ausführungsformen/mehrere Klageansprüche . dd) Mehrere parallele Schutzrechte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Parteiberichtigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Partei- und Prozessfähigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Streitige Sachverhalte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Unstreitige Sachverhalte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) Parteierweiterung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) I. Instanz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) II. Instanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f) Insolvenz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . g) Insichprozess . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . IV. Klageansprüche . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Unterlassungsanspruch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Wiederholungsgefahr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Entstehung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Beendigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Erstbegehungsgefahr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Entstehung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Beendigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Sonderkonstellationen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Mittelbare Patentverletzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) Antragsfassung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Handlungsalternativen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Verurteilungsgegenstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Zeitraum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f) Durchsetzungsausschluss aus Gründen der Verhältnismäßigkeit . . . . . . . . aa) Vorbemerkung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Vortragslasten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Fallgruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Gesamtabwägung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ee) Abwägungsfaktoren auf Verletzerseite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ff) Abwägungsfaktoren auf Klägerseite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . gg) Rechtsfolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Anderweitige Verletzungsansprüche . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Mögliche Beschränkungsmaßnahmen. . . . . . . . . . . . . . . . . . (3) Ausgleichsanspruch in Geld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . hh) Nachträglich veränderte Umstände . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . g) Wirkungsverlust während des Verletzungsprozesses . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Beseitigungsanspruch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Urteilsveröffentlichung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Voraussetzungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Rechtsfolgen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Entschädigungsanspruch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Voraussetzungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Verpflichteter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Umfang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Verfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Schadenersatzanspruch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Verschulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Spediteur, Handelsunternehmen, Sortimenter . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Äquivalenz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Rechtsbeständigkeit. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Patent. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. XVI. Leseprobe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 590 591 591 592 592 592 593 595 595 596 597 597 599 599 600 600 601 604 604 604 605 605 609 612 612 613 614 614 615 615 615 618 619 619 619 621 623 625 626 627 627 627 628 633 635 636 638 638 640 642 642 643 643 643 644 645 646 648 648 648.

(11) Inhalt. 6. 7. 8.. 9.. (2) Gebrauchsmuster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Leichte Fahrlässigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ee) Mangelndes Verschulden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Angebot als schadensauslösendes Ereignis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Schadenersatz bei mittelbarer Patentverletzung . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Verwendungspatent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) Gesamtvorrichtung, »Peripheriegeräte«, Verbrauchsmaterialien. . . . . . . Bereicherungsanspruch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gemeinsame Verfahrensfragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Stufenklage. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Feststellungsantrag. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Auskunfts- und Rechnungslegungsanspruch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) § 140b PatG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Materielles Recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Anspruchsberechtigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Anspruchsgegner . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (a) Störer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (b) Dritte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (aa) Sachliche Reichweite . . . . . . . . . . . . . . . . . . (aaa) Offensichtliche Rechtsverletzung . . . . . (bbb) Klageerhebung . . . . . . . . . . . . . . . . . . (bb) Persönliche Reichweite. . . . . . . . . . . . . . . . . (aaa) Früherer Besitzer . . . . . . . . . . . . . . . . (bbb) Inanspruchnahme von Dienstleistungen . (ccc) Erbringer von Dienstleistungen. . . . . . . (ddd) Denunzierter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (3) Unverhältnismäßigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (4) Inhalt des Anspruchs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (a) Herkunft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (aa) Erzeugnisse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (bb) Dienstleistungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (b) Vertriebsweg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (aa) Abnehmer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (bb) Menge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (cc) Ein- und Verkaufspreise. . . . . . . . . . . . . . . . (c) Unverzüglich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (d) Belegvorlage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (e) Eidesstattliche Versicherung . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Verfahrensrechtliches. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Einstweilige Verfügung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Aussetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Sonderfall »Verkehrsdaten« . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Verkehrsdaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Gestattungsanordnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (3) Zwischenanordnung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (4) Auskunftsanspruch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (5) Einzelheiten zum Prozedere. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Folgen der Auskunftserteilung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Auskunftskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Falsche oder unvollständige Auskunft . . . . . . . . . . . . . . . b) §§ 242, 259 BGB . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Persönlicher Umfang. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Sachlicher Umfang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Gegenständlicher Umfang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Zeitlicher Umfang. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Wirtschaftsprüfervorbehalt und Einsichtsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Erledigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vernichtungsanspruch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Haftungstatbestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Besitz/Eigentum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Leseprobe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 650 650 651 651 651 656 656 658 659 659 659 661 661 662 662 663 663 663 663 663 664 664 665 665 665 666 667 670 670 670 671 671 671 672 672 672 673 673 674 674 674 675 675 676 677 678 678 682 682 683 684 685 685 687 689 689 690 691 692 692. XVII.

(12) Inhalt bb) Verhältnismäßigkeit. . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Schutzrechtsablauf . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Allgemeiner Beseitigungsanspruch . . . . . . . b) Rechtsfolge. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Rückrufanspruch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Zeitlicher Geltungsrahmen . . . . . . . . . . . . . . . . b) Anspruchsvoraussetzungen . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Allgemeines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Verhältnismäßigkeit. . . . . . . . . . . . . . . . . c) Anspruchsinhalt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Rückruf. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Entfernung aus den Vertriebswegen. . . . . . cc) Eingreifen des Vernichtungsanspruchs . . . . dd) Verfahrensrechtliches. . . . . . . . . . . . . . . . V. Klageanträge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VI. Klagebegründung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Darstellung der Erfindung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Die angegriffene Ausführungsform . . . . . . . . . . . . . 3. Der Verletzungstatbestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Rechtsausführungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Erforderlichkeit einer sachverständigen Begutachtung VII. Checkliste für Kläger . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 696 699 700 701 703 703 704 704 706 709 709 712 714 714 715 719 720 722 722 723 723 723. Verteidigungsmöglichkeiten des Beklagten . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fehlende Verteidigungsaussichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Anerkenntnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Säumnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . II. Formelle Verteidigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Mangelnde Zuständigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Prozesskostensicherheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Berechtigter Personenkreis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Befreiungstatbestände. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Einrede . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Höhe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) Verfahrensrechtliches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. § 145 PatG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Allgemeine Anwendungsvoraussetzungen . . . . . . . . . . . . . . b) Klageerweiterung in erster Instanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Klageerweiterung im Berufungsrechtszug . . . . . . . . . . . . . . aa) Zustimmung/Sachdienlichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Präklusionsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Verfahrensrechtliches . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Torpedo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Art 29 Abs 1 EuGVVO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Anwendungsvoraussetzungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Nationalität . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) »dieselben Parteien« . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (3) »derselbe Anspruch«. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (4) Ausschließliche Zuständigkeit des Zweitgerichts . bb) Rechtsfolge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Art 30 EuGVVO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Art 33, 34 EuGVVO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Art 35 EuGVVO. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) Rechtsmittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Rechtskraft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . III. Materielle Verteidigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Doppelschutzverbot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Bestreiten der Passivlegitimation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Bestreiten des Verletzungsvorwurfs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Ausgestaltung der angegriffenen Ausführungsform . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 727 727 727 728 730 730 730 730 731 736 736 738 741 742 744 745 745 746 748 749 749 749 749 750 751 753 753 755 756 757 757 758 759 759 761 761 761. E. I.. XVIII. Leseprobe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..

(13) Inhalt. 4.. 5.. aa) Substantiierungslast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Bestreiten mit Nichtwissen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Protective Order. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Verspätungsregeln. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Subsumtion unter Schutzbereich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) § 139 Abs 3 PatG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Benutzungsbefugnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Mitinhaberschaft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Lizenzvertrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Vereinbarungen von/zwischen Mitinhabern . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Sonstiges . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Implizite Lizenz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Schlichte Benutzungserlaubnis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kartellrechtlicher Zwangslizenzeinwand. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Fallgruppenübergreifende Vorfragen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Zulässigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) § 24 PatG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Patentverwerter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Marktbeherrschung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Bedarfsmarktkonzept . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Beherrschende Stellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (3) Beweislast und Nachweis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ee) Gefahr eines gegnerischen Kartell-Torpedos? . . . . . . . . . . . . . . . . . ff) Anti-Suit-Injunction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Die einzelnen Fallgruppen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Nichtlizenziertes Patent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Auslizenziertes Patent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Diskriminierung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (a) Standardfreie Technik. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (b) Standardgebundene Technik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (c) Beweislast. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Ausbeutungsmissbrauch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (3) Sonderfall: Patentpool . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (4) Erforderlichkeit eines Lizenzangebotes . . . . . . . . . . . . . . . . . (a) Ernsthaft, leistungsfähig, konkret . . . . . . . . . . . . . . . . . (b) Vertragsbedingungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (c) Sonderfragen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (5) Angebotsgerechte Erfüllungshandlungen . . . . . . . . . . . . . . . . (a) Territoriale Reichweite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (b) Rechnungslegung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (c) Hinterlegung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (6) Rechtsfolgen eines Kartellverstoßes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (a) Unterlassungsanspruch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (b) Schadenersatzanspruch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (c) Rechnungslegungsanspruch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (d) Vernichtungs- und Rückrufanspruch . . . . . . . . . . . . . . cc) SEP mit FRAND-Erklärung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Unwiderruflichkeit der FRAND-Erklärung . . . . . . . . . . . . . . (2) Bindung an die FRAND-Erklärung bei Patentübertragung . . . . (3) Bedeutung der Lizenzbereitschaftserklärung . . . . . . . . . . . . . . (a) Verzicht auf Unterlassungsanspruch . . . . . . . . . . . . . . . (b) Deklaratorisch/konstitutiv. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (c) Anwendbares Recht und Forderungsrecht des Lizenzsuchers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (d) Art 101 AEUV . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (4) Diskriminierung und Ausbeutung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (5) Lizenzangebot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (a) Betroffene Ansprüche. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (b) Verpflichteter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (c) Adressat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Leseprobe. 761 763 766 767 767 768 769 769 775 776 778 780 784 785 786 786 788 788 788 789 790 793 794 794 796 796 798 798 798 799 801 801 803 808 809 810 811 814 814 815 815 817 817 817 818 818 818 819 819 824 824 825 828 828 829 837 837 838 839. XIX.

(14) Inhalt (d) (e). 6.. 7. 8.. 9. 10. 11. 12.. XX. Inhalt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Prozedere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (aa) Verletzungsanzeige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (bb) Lizenzierungsbitte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (cc) Zeitliche Reihenfolge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (dd) Gegenangebot. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (ee) Umfang und Modalität der Verhandlungen . . . . . (ff) Vertragsbeendigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (f) Beweislast. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (g) Verspätungsproblematik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (aa) Versäumnisse des Patentinhabers . . . . . . . . . . . . (bb) Versäumnisse des Verletzers . . . . . . . . . . . . . . . (6) Sicherheitsleistung des Lizenzsuchers . . . . . . . . . . . . . . . . . (7) Auswirkungen der FRAND-Zusage auf den SchadenersatzAuskunfts- und Rechnungslegungsanspruch . . . . . . . . . . . . . (8) Einstweilige Unterlassungsverfügung. . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Zuständigkeitsfragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Landgerichte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Oberlandesgerichte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Lizenzbereitschaftserklärung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Isolierte Klage auf Lizenzabschluss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ee) Bestimmung der FRAND-Bedingungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Lizenzpflichtige Schutzrechte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (a) Lizenzierungswunsch des Beklagten . . . . . . . . . . . . . . (b) Lizenzierungswiderstand des Beklagten. . . . . . . . . . . . (c) Rechtsbestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (d) Benutzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Lizenzgebiet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (3) Patentpool. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (4) Höhe der Lizenzgebühr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (a) Kosten/Nutzen-Ansatz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (b) Vergleichsmarktkonzept . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (c) Erklärungs- und Vorlagepflicht . . . . . . . . . . . . . . . . . (d) Vorlagenfreie Ermittlung der FRAND-Gebühr . . . . . . (aa) Darlegungslast des Anbietenden . . . . . . . . . . . . (bb) Erwiderungslast des Angebotsempfängers . . . . . . (cc) Entscheidungsfindung des Gerichts . . . . . . . . . . d) Aussetzung wegen EU-Kartellverfahren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) Exkurs: patent ambush . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Privates Vorbenutzungsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Voraussetzungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Erfindungsbesitz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Betätigung des Erfindungsbesitzes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Prioritätszeitpunkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Rechtsfolgen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Positives Benutzungsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Einwand der widerrechtlichen Entnahme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Entnahmesachverhalt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Reichweite des Einwandes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Frist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Weiterbenutzungsrecht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) Vindikationsklage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Mitberechtigung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Ausschlussfrist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Aussetzung wegen Vindikationsprozess . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f) Sonstige Rechtsgründe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Einwand der unzulässigen Erweiterung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Weiterbenutzungsrechte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lizenzbereitschaftserklärung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Erschöpfung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Leseprobe. . . . . . . . . . . . . .. 840 842 843 845 848 849 850 853 853 854 857 860 862. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 864 867 869 869 871 872 872 874 875 875 876 878 879 881 882 882 883 883 885 889 889 892 892 892 893 894 895 895 897 900 900 907 912 913 913 914 915 915 918 920 920 924 924 925 926 927.

(15) Inhalt. 13.. 14. 15.. 16.. a) Objektbezogenheit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Willenslage . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) EU & EWR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Allgemeines . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Besonderer Mechanismus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Sinn und Zweck. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Allgemeiner Inhalt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (3) Einzelfragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (a) Arzneimittel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (b) Entsprechender Erzeugnisschutz . . . . . . . . . . . . (c) Maßgeblicher Zeitpunkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . (d) Zertifikatverlängerung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (e) Anzeigepflicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (f) Widerspruch des Schutzrechtsinhabers . . . . . . . . (g) Beweis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Vortrags- und Beweislast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) Inverkehrbringen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f) Neuherstellung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) Allgemeine Vorbemerkungen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) Erste Variante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) Zweite Variante . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Feststellung der Verkehrsauffassung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . g) Verfahrenspatent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . h) Selbstverpflichtungsvereinbarung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verjährung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Relative Verjährung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Absolute Verjährung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . c) Rechtsfolgen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Hemmung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) Neubeginn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f) Präklusionsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verwirkung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aussetzung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . a) Vorgreiflichkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . b) Ermessen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . aa) I. Instanz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Nicht-Aussetzungs-Fälle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Aussetzungs-Fälle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . bb) II. Instanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1) Verurteilung durch LG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (2) Klageabweisung durch LG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . cc) III. Instanz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dd) Rechtsbestandsentscheidung ohne Begründung . . . . . . . . . . . ee) Spezial: Die Behandlung von Prioritätsfragen . . . . . . . . . . . . (1) Eigene Priorität des Klageschutzrechts. . . . . . . . . . . . . (a) Technische Fragestellungen . . . . . . . . . . . . . . . . (b) Rechtliche Fragestellungen . . . . . . . . . . . . . . . . (aa) Rechtsnachfolge vor der Erstanmeldung . . . (bb) Personell erweiterte, regional differenzierte anmeldung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (cc) Prioritätsfrist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (dd) Gerichtlicher Prüfungsumfang. . . . . . . . . . (2) Prioritätsprüfung bei fiktivem Stand der Technik . . . . . c) (Hilfsweise) Anspruchskombination . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . d) Tenor und Begründung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . e) Anfechtbarkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . f) Vorabentscheidungsersuchen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . g) Wirkungen der Aussetzung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . h) Vergleich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Schutzfähigkeit eines Gebrauchsmusters. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. Leseprobe. ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... Nach..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ..... ...... 928 930 930 930 931 931 931 932 932 933 935 937 937 937 938 938 939 941 942 944 948 948 950 950 951 952 953 954 956 961 962 962 964 968 970 972 975 977 981 981 982 982 983 985 985 986 987 987 988 990 990 992 994 996 997 1000 1001 1001 1003. XXI.

Referenzen

ÄHNLICHE DOKUMENTE

Die dritte Realität ist, dass die euro- päischen Verteidigungshaushalte im Verlauf des letzten Jahrzehnts gesun- ken sind und auf absehbare Zeit auch nicht signifikant steigen

Aktuell melden die Krankenhäuser im DIVI Register zu 36 Prozent einen regulären Betrieb, 33 Prozent sehen den Betrieb teilweise eingeschränkt und rund 25

Stärke richtet sich nach dem Alter und der gewünschten Leseentfer- nung: je kürzer diese ist, desto stär- ker muss die Brille sein.. Wer bisher normalsichtig war, mag mit einer

Horizontaltclmitt durcI, die

Search Order (Anton Piller Order). Verwarnung und Berechtigungsanfrage – Erledigung durch Unter- werfung. 137. a) Schutzrechtslage und

Ideal da- her sowohl für den nie- dergelassenen Facharzt für Allgemeinmedizin als auch zur Vorbereitung auf die Facharztprüfung und für angehende Me- diziner.. Neu in der

Nach den eingegangenen Begründungen wur- den 24 der 25 Krankenhäuser für das betreffende Erhebungsjahr als unauffällig eingestuft, jedoch wird in der kommen- den

In diesem Zu- sammenhang gibt es eine interessante Homepage SL08 , die sich mit allge- meinen Leitlinien zum Thema MS im Kindesalter befasst!. Hinter SL09 verbirgt sich