Rynki zbytu

Stan i znaczenie współpracy transgranicznej można ocenić na po d-stawie analizy geografii rynków, na których przedsiębiorstwa lokują swoje produkty i usługi. W ramach badania przedsiębiorcy byli proszeni o wskazanie rynków, na jakich lokują swoje produkty oraz oszacowanie, w jakiej części sprzedaż ich firm lokowana jest na poszczególnych t y-pach rynków. Dane dla całej badanej próby firm w czterech podregi o-nach zaprezentowano na wykresie 44. Głównym rynkiem, na którym sprzedawane są produkty i usługi badanych przedsiębiorstw z czterech regionów, jest rynek lokalny. Ponad 70% przedsiębiorstw sprzedaje na ten rynek, a udział sprzedaży na tym rynku w sprzedaży tych firm og ó-łem kształtuje się na poziomie nieco ponad 60%. Ponad połowa przed-siębiorstw sprzedaje produkty i usługi na rynku regionalnym, przy czym obroty na nim są zdecydowanie mniejsze i stanowią średnio nieco ponad 32% obrotów firm operujących na tym rynku. Na rynku krajowym swo-imi produktami czy usługami handluje niespełna połowa przedsię-biorstw, które średnio sprzedają na ten rynek 36,57% sprzedaży ogółem.

Na rynku transgranicznym swoje produkty czy usługi oferuje nieco po-nad 12% badanych przedsiębiorstw, które realizują przeciętnie 15%

sprzedaży.

Wykres 44. Rynki, na których sprzedawane są produkty/usługi (średnia dla czterech regionów)

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań CATI. N=400.

71,00% Rynek kraju sąsiadującego z wyłączeniem obszaru

transgranicznego

Rosja Kraje UE Pozostałe kraje świata

Średnia wielkość sprzedaży Odsetek przedsiębiorstw

Rynek transgraniczny dla całej badanej populacji przedsiębiorstw jest jednym z najmniej znaczących. Świadczy o tym niewielki udział przed-siębiorstw lokujących na nim swoje produkty (ok. 12%), jak i udział sprzedaży tych firm na tym rynku (ok. 15%). Wartości te niewiele tylko przewyższają dane dla odległych rynków światowych. Świadczy to o niewykorzystywaniu przez badane przedsiębiorstwa potencjału współ-pracy transgranicznej.

Sytuacja kierunków zbytu w układzie różnych typów rynków nieco inaczej wygląda w poszczególnych badanych podregionach. Rynek lo-kalny to główny rynek zbytu przedsiębiorstw podregionu białostocko -suwalskiego (wykres 45.). Duża część firm, bo aż 77% realizuje na nim dwie trzecie sprzedaży.

Wykres 45. Rynki, na których sprzedawane są produkty/usługi (podregion białostocko-suwalski)

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań CATI. N=100.

Uzależnienie badanych w tym regionie przedsiębiorstw od najbliż-szego rynku lokalnego jest więc wyższe niż w całej badanej próbie w czterech podregionach. Kolejnym istotnym rynkiem sprzedaży dla przedsiębiorstw podregionu jest rynek krajowy, na którym sprzedaży dokonuje ponad połowa badanych. Na tym rynku dokonywane jest śre d-nio niemal 42% sprzedaży ogółem. Niespełna połowa badanych (48%) sprzedaje produkty i usługi na rynku regionalnym, przy czym obroty na nim stanowią jedynie 25,40% ogólnej ich sprzedaży. Rynek transgr a-niczny jest rynkiem zbytu dla zaledwie 13% przedsiębiorstw. Ponadto,

77,00% Rynek kraju sąsiadującego z wyłączeniem obszaru

transgranicznego

Rosja Kraje UE Pozostałe kraje świata

Średnia wielkość sprzedaży Odsetek przedsiębiorstw

sprzedaż na rynek transgraniczny stanowi niewielki (8,08%) udział w sprzedaży ogółem firm tam operujących. Warto zauważyć, iż w przypadku podregionu białostocko-suwalskiego zorientowanie przed-siębiorstw na rynek transgraniczny jest niższe niż w całej badanej popu-lacji podmiotów z czterech podregionów transgranicznych.

Podobnie jak w podregionie białostocko-suwalskim, wśród przedsię-biorstw podregionu krośnieńsko-przemyskiego głównym rynkiem, na którym dokonywana jest sprzedaż, jest rynek lokalny (wykres 46.). Dwie trzecie przedsiębiorstw dokonuje średnio niespełna 60% sprzedaży pro-duktów i usług. Udział sprzedaży na tym rynku jest jednak nieco niższy niż w podregionie białostocko-suwalskim. Kolejnym co do wielkości rynkiem, na którym przedsiębiorstwa z Podkarpacia dokonują sprzedaży, jest rynek krajowy. Udział sprzedaży 56% podmiotów wyniósł średnio 42,71%. Zgodnie z wcześniejszymi wynikami analiz zarówno w rozdzia-le 2 (charakterystyka badanych regionów), jak i form internacjonaliza-cji, wysoki okazał się udział rynków zagranicznych w sprzedaży prze d-siębiorstw z województwa podkarpackiego. Aż 37% przedd-siębiorstw z południowo-wschodniej Polski uzyskuje nieco ponad 27% udziału w sprzedaży ogółem oferując produkty i usługi na rynek europejski.

Warto podkreślić także stosunkowo duże znaczenie rynku transgranic z-nego. Funkcjonuje na nim aż 27% badanych, choć sprzedaje tylko 15,15% wartości sprzedaży ogółem, a więc nieznacznie tylko więcej niż średnio w próbie przedsiębiorstw czterech podregionów. Ponownie naj-wyżej stan umiędzynarodowienia, tym razem w formie aktywnej obsługi rynków zagranicznych, dotyczyłprzedsiębiorstwz podregionu krośnień-sko-przemyskiego. Ich zaangażowanie w wymianę transgraniczną także jest stosunkowo wysokie w płaszczyźnie udziału firm zaangażowanych w taką współprace, jednak jest jeszcze ograniczone pod względem real i-zowanej skali sprzedaży.

Koncentracja na rynku lokalnym okazała się także charakterystyczna dla badanych firm z obwodu grodzieńskiego. Cztery piąte z nich (80%) oferuje produkty i usługi na rynku lokalnym, uzyskując tu ponad połowę wartości w sprzedaży ogółem (wykres 47.). Dwie trzecie firm sprzedaje na rynku regionalnym, z którego pozyskuje jednak zaledwie 14,61%

wartości sprzedaży ogółem. Trzecim co do znaczenia rynkiem zbytu jest rynek krajowy, z którego korzysta ponad połowa firm uzyskując niespeł-na jedną czwartą wartości sprzedaży. Tradycyjne powiązania gospoda r-cze sprawiają, iż ważnym rynkiem pozostaje rynek rosyjski, gdzie 25%

przedsiębiorstw oferuje produkty i usługi, uzyskując jednak zaledwie niespełna 6% wartości sprzedaży. Na rynek transgraniczny swoje pr o-dukty i usługi oferuje zaledwie 7% firm obwodu grodzieńskiego, udział

sprzedaży na rynek transgraniczny jest przy tym znikomy i wynosi tylko 0,65%.

Wykres 46. Rynki, na których sprzedawane są produkty/usługi (podregion krośnieńsko-przemyski)

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań CATI. N=100.

Wykres 47. Rynki, na których sprzedawane są produkty/usługi (obwód grodzieński)

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań CATI. N=100.

67,00% Rynek kraju sąsiadującego z wyłączeniem obszaru

transgranicznego

Rosja Kraje UE Pozostałe kraje świata

Średnia wielkość sprzedaży Odsetek przedsiębiorstw

80,00% Rynek kraju sąsiadującego z wyłączeniem obszaru

transgranicznego

Rosja Kraje UE Pozostałe kraje świata

Średnia wielkość sprzedaży Odsetek przedsiębiorstw

Rynek transgraniczny w kategoriach lokowania na nim produktów i usług w przypadku przedsiębiorstw obwodu grodzieńskiego jest obsłu-giwany w stopniu minimalnym. Wydaje się jednak, iż względnie w sto-sunku do realizowanych obrotów liczba firm dokonujących ekspansji transgranicznej świadczy, że firmy obwodu zaczynają poszukiwać swo-ich szans na pobliskim rynku podregionu białostocko-suwalskiego. Ta powoli rozpoczynająca się być może ekspansja powinna być wzmacni a-na i promowaa-na przez instytucje publiczne po obu stroa-nach granicy.

Przedsiębiorstwa obwodu zakarpackiego głównie sprzedają swoje produkty i usługi na rynku lokalnym (60% przedsiębiorstw z 65,70%

udziałem) oraz rynku regionalnym (68% firm i 52,77% udziałów ze sprzedaży ogółem) (wykres 48.). Trzecim co do wielkości rynkiem zbytu jest rynek krajowy. Jedna trzecia przedsiębiorstw oferuje na nim swoje produkty i usługi, czerpiąc z tego prawie 40,00% udziałów w ogólnej sprzedaży. Rynek transgraniczny podregionu krośnieńsko-przemyskiego obsługiwany jest w minimalnym zakresie, jedynie dwie firmy (2%) do-starczają tu swoje produkty bądź usługi. Warto zauważyć, iż podmioty te są jednak w stanie lokować tu znaczny udział swoich obrotów, bo śre d-nio 37,5%. Wyraźnie rysuje się wd-niosek o niewykorzystywaniu w ek s-pansji firm z obwodu zakarpackiego rynku transgranicznego.

Wykres 48. Rynki, na których sprzedawane są produkty/usługi (obwód zakarpacki)

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań CATI. N=100

60,00% Rynek kraju sąsiadującego z wyłączeniem obszaru

transgranicznego

Rosja Kraje UE Pozostałe kraje świata

Średnia wielkość sprzedaży Odsetek przedsiębiorstw