Województwo zajmuje 8% powierzchni kraju i 25% powierzchni objętej Programem Operacyjnym Rozwój Polski Wschodniej.
2.1. Analiza dokumentów strategicznych Analizie poddano następujące dokumenty:
1. Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2006-2020
2. Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata 2007 -2013
3. Regionalna Strategia Innowacji Województwa Lubelskiego Innowacyjna Lubelszczyzna – PrzeobraŜanie Pomysłów w Działanie
Kluczowe branŜe
Biorąc pod uwagę wewnętrzny potencjał rozwoju regionu wskazano, iŜ jednym z wiodących obszarów specjalizacji gospodarczej województwa powinna być produkcja wysokiej jakości Ŝywności, rolnictwo ekologiczne, usługi outsourcingowe, usługi informatyczne i biznesowe, usługi przemysłów kultury oraz rozwój odnawialnych źródeł energii. Wskazano takŜe na przedsiębiorstwa działające głównie w branŜy przemysłowej i budowlanej. Firmy te, uznano za dobrą podstawę do rozwoju wokół nich róŜnego rodzaju struktur kooperacyjnych (np. parków przemysłowych, klastrów czy teŜ tzw. stref aktywności gospodarczej). Dziedzinami „wysokiej szansy” w województwie lubelskim są szkoły wyŜsze i instytuty pozauczelniane, dobra turystyczne w środowisku przyrodniczym i kulturowym oraz moŜliwość produkowania niektórych dóbr rynkowych o wysokiej jakości, głównie pochodzenia rolniczego.
Istnieją realne szanse specjalizacji gospodarczej województwa w obszarze produkcji wysokiej jakości Ŝywności oraz rozwoju odnawialnych źródeł energii. Z kolei przygraniczne połoŜenie regionu oraz zasoby dobrze wykształconych kadr stwarzają doskonałe moŜliwości do rozwoju kompleksowego systemu usług specjalistycznych.
Jako strategiczne dziedziny nauki wskazano inŜynierię, biotechnologię, informatykę, ochronę środowiska, rolnictwo i przetwórstwo rolne, produkcję energii z
konkurencyjności województwa wpływać będzie rozwój przemysłu rolno-spoŜywczego i produktów ekologicznych (biopaliwa), poprzez stworzenie na ich potrzeby Lubelskiego Parku Naukowo-Technologicznego z zapleczem badawczym oraz inkubatora przedsiębiorstw przemysłów wysokiej technologii.
Klastry i Inicjatywy
W dokumentach programowych województwa lubelskiego odnaleźć moŜna zapisy dotyczące szans rozwojowych województwa lubelskiego. Szanse te naleŜy upatrywać w rozwoju klastrów i parków przemysłowych w oparciu o duŜe firmy z regionu i zaplecze badawczo-rozwojowe. W dokumentach wskazano takŜe rolę klastrów ponadregionalnych, tj. „Dolina Lotnicza”, „Dolina Ekologicznej śywności”, jako motorów rozwojowych województwa. W tym kontekście powoływano się na doświadczenia światowe. Autorzy analizowanych dokumentów stwierdzają, iŜ działania mogące przyczynić się do poprawy efektywności rolnictwa klasycznego to stworzenie systemu inicjowania klastrów na obszarze Lubelszczyzny, natomiast działania mogące przyczynić się do wzrostu konkurencyjności oferty naukowo-badawczej to tworzenie klastrów technologii i regionalnych parków przemysłowych.
W Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Lubelskiego omówiono pilotaŜowy projekt, pt. Utworzenie Doliny Ekologicznej śywności, którego celami są:
utworzenie doliny zdrowej Ŝywności; propagowanie idei Ŝywności ekologicznej oraz zdrowego trybu odŜywiania się; propagowanie idei i powstawanie innowacyjnych klastrów w regionach rolniczych Lubelszczyzny; podniesienie konkurencyjności regionalnej oferty poprzez poprawę jakości produktów i usług; zwiększenie zatrudnienia w gospodarstwach produkujących Ŝywność ekologiczną i zwiększenie ilości tych gospodarstw oraz w zakładach przetwarzających tą Ŝywność; pobudzenie lokalnej przedsiębiorczości w zakresie świadczenia usług; poprawę efektywności produkcji rolnej i sprawności jej obrotu; upowszechnianie postępu technicznego i technologicznego w rolnictwie poprzez sprawniejsze wdraŜanie innowacji; ścisła współpraca z wyŜszymi szkołami i ośrodkami badawczo-rozwojowymi; integracja gospodarstw oraz lokalnych instytucji i organizacji, wspierających ideę klasteringu;
rozwój lokalnej demokracji i lobbingu w obronie praw i interesów zawodowych;
socjalnych i materialnych rolników; aktywizacja starań o środki pomocowe z funduszy krajowych i zagranicznych; utworzenie wzorcowego wielkoobszarowego
ekologicznych produktów Ŝywnościowych; zainicjowanie powstania klastrów związanych z produkcją ekologicznej Ŝywności; promocja firm zajmujących się produkcją i przetwarzaniem ekologicznej Ŝywności; utworzenie zaplecza naukowo-badawczego w regionie; zaczątek ekologicznego przemysłu spoŜywczego w regionie lubelskim. W Regionalnej Strategii Innowacji wymieniono klastry produkcyjne i usługowe zlokalizowane na obszarze Polski Wschodniej (parki przemysłowe w Lublinie, Świdniku i Puławach, Dolina Lotnicza, Dolina Ekologicznej śywności).
Wskazano, Ŝe w regionie rozwija się koncepcja klastrów. Wymusza to od władz prowadzenie polityki naukowo-ekonomicznej sprzyjającej konkurencyjności oraz polityki mikroekonomicznej, której celem powinno być usuwanie przeszkód na drodze do rozwoju i od podnoszenia poziomu istniejących oraz pojawiających się klastrów.
Działania wspierające
Do istotnych dziedzin wsparcia przedsiębiorczości naleŜy zaliczyć rozwój firm otoczenia biznesu. W regionie lubelskim niezbędne jest wzmocnienie tego sektora nie tylko w zakresie ilości firm, lecz równieŜ rozszerzenie spektrum ich działalności, np. w zakresie badań rynkowych, ekspertyz, projektowania produktu, promocji, zwiększenia podaŜy funduszy finansujących innowacje, transferu technologii.
Istotnym dla wzmocnienia konkurencyjności przemysłu powinno być stworzenie sprawnego systemu wspierania innowacji oraz kooperacji przedsiębiorstw w układzie krajowym i międzynarodowym.
Pola współpracy
W dokumentach strategicznych wskazano na rozwój współpracy międzywojewódzkiej w ramach budowanych ponadregionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych. Wskazano, iŜ współdziałanie regionów Polski Wschodniej powinno odbywać się w zakresie poprawy dostępności komunikacyjnej oraz rozwoju peryferyjnych obszarów wiejskich, kreowanie wspólnych ponadregionalnych produktów turystycznych, współpraca w zakresie tworzenia
Ŝywności”). Istotne miejsce we współpracy powinno zajmować budowanie ponadregionalnego partnerstwa w zakresie planowania strategicznego oraz wdraŜania wspólnej polityki regionalnej (w tym: stworzenie i utrzymanie forum wzajemnych konsultacji międzyregionalnych Polski Wschodniej, regionów wschodniej granicy UE, tworzenie klastrów gospodarczych i infrastruktury ponadregionalnej, współpraca w oŜywieniu historycznych powiązań, szlaków komunikacyjnych i turystycznych, np.: „Szlak Staropolski”, „Szlak Wileński”).
2.2. Wywiady bezpośrednie
W dniu 24 sierpnia 2007r. przeprowadzono bezpośredni wywiad z panem Andrzejem Mrozem Dyrektorem Departamentu Gospodarki i Innowacji Lubelskiego Urzędu Marszałkowskiego oraz panią GraŜyną Gilewicz Kierownikiem Oddziału Analiz Gospodarczych i Informacji Gospodarczej. W dniu 24 sierpnia przeprowadzono takŜe wywiad bezpośredni w Lubelskim Urzędzie Wojewódzkim.
Respondentem był Dyrektor Departamentu Polityki Regionalnej i Funduszy Strukturalnych Dariusz Jezior.
Kluczowe branŜe
Z punktu widzenia oddziaływania na rozwój regionalny, w wywiadzie w Urzędzie Marszałkowskim, wymieniono następujące branŜe: mleczarska, odnawialne źródła energii, biotechnologia, nowoczesne rolnictwo i przemysł przetwórczy, Ŝywność certyfikowana, turystyka, lotnictwo, nauka, przemysł chemiczny (azoty), kotły, pompy cieplne oraz produkcja chmielu i mebli. Firmami wiodącymi w tych branŜach są Krasnystaw, Spomlek, Ryki, Biomlek Chełm – branŜa mleczna, Browar Perła – napoje, Black Red White – meble. Jako kluczowe branŜe w województwie w wywiadzie w LUW wskazano: przetwórstwo rolno-spoŜywcze (browary, zakłady tytoniowe, mleczarnie, sadownictwo), przetwórstwo spoŜywcze, naukę, uzdrowiskowa, turystykę oraz branŜe meblarską. Firmami wiodącymi są browar Perła (napoje), Black Red White – meblarska, Nałęczów – uzdrowiskowa, WSK Rzeszów – lotnicza.
Lubelski Urząd Marszałkowski prowadzi działania na rzecz zrozumienia i badania struktury gospodarczej regionu, polegające m.in. na utworzeniu nowych komórek organizacyjnych m.in. oddział ds. analiz i informacji gospodarczej czy
polityki gospodarczej.
Klastry i inicjatywy
W Lubelskim Urzędzie Marszałkowskim wykorzystuje się definicję klastrów wg KE, która definiuje je jako grupę niezaleŜnych przedsiębiorstw i powiązanych instytucji, które: kooperują i konkurują, są geograficznie skoncentrowane w jednym bądź kilku regionach, chociaŜ niektóre z nich mogą charakteryzować się globalnym zasięgiem, specjalizują w pewnym obszarze działalności powiązanym technologicznie oraz poprzez wykorzystywane umiejętności, opierają się na nauce, mogą mieć zinstytucjonalizowaną strukturą (występuje zarządca klastra) względnie są niezinstytucjonalizowane. Podczas wywiadu stwierdzono, iŜ klastry są dobrym instrumentem rozwoju regionalnego ze względu na efektywne wykorzystanie przez nie funduszy oraz na ich przewagę konkurencyjną. W propagowanie idei klastrów w województwie lubelskim (m.in. poprzez dokonanie odpowiednich zapisów w dokumentach strategicznych) mocno zaangaŜowane są zarówno władze regionu, przedstawiciele samorządu szczebli powiatowych, gminnych jak równieŜ środowiska naukowe. Dlatego teŜ rola klastrów w rozwoju gospodarczym regionu została podkreślona w dokumentach strategicznych. Podkreśla się tam rolę tworzenia parków naukowo-technologicznych, inkubatorów przedsiębiorczości, funduszy poręczeniowych w kontekście rozwoju klastrów gospodarczych. Ponadto akcentuje wpływ istnienia w regionie firm o znanej marce i umocnionej pozycji jako potencjału do tworzenia nowych klastrów. Podczas wywiadu stwierdzono, iŜ na terenie województwa lubelskiego występują skupiska przedsiębiorstw o tym samym lub podobnym profilu produkcji, które mogą być zaląŜkami klastrów w branŜach:
produkcja ekologicznej Ŝywności, produkcja chmielu, produkcja okien i drzwi oraz branŜa informatyczna, kominiarskiej, budowlanej, przy czym nie moŜna wskazać jednego silnego lidera. Mogą być nimi Ośrodki Wspierania Biznesu, Fundacje, parki naukowo-technologiczne, inkubatory przedsiębiorczości, samorządy, ODR-y.
Inicjatywy klastrowe powinny powstawać w branŜy odnawialne źródła energii, turystyce i nauce.
a przedsiębiorstwami zauwaŜalne są na linii Politechnika Lubelska a odbiorcami urządzeń gazowych. Przedstawiciele Lubelskiego Urzędu Marszałkowskiego posiadają wiedzę nt. występowania inicjatyw klastrowych w branŜy drzewnej.
Wskazano, iŜ w następujących branŜach: odnawialne źródła energii, turystyka, budownictwo oraz rolno-spoŜywcza powinny powstawać inicjatywy klastrowe. W województwie lubelskim dokonano analizy lokalnej gospodarki, celem zidentyfikowania klastrów. Zrealizowano projekt w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, Działanie 2.6 „Regionalne strategie innowacji i transfer wiedzy” współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego i BudŜetu Państwa na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego w Lublinie pt. „Analiza Klastrów Gospodarczych w Lublinie”. Ponadto w ramach projektu realizowanego przez Izbę Rzemieślniczą w Lublinie, którego zadaniem jest pilotaŜowa realizacja polityki budowy klastrów w regionie, udało się zidentyfikować grupy branŜ, które mogą stanowić potencjalne klastry w regionie.
Działania wspierające
Lubelski Urząd Marszałkowski prowadzi specjalne działania wspierające, tj.
wspieranie rozwoju Lubelskiego Parku Naukowo-Technologicznego oraz ponadregionalnych klastrów produkcyjnych (Dolina Lotnicza czy teŜ Dolina Ekologicznej śywności). Istotne z punktu widzenia wzrostu konkurencyjności województwa jest wspieranie branŜ zdefiniowanych w dokumentach strategicznych.
Urząd Marszałkowski uczestniczył w postaniu inicjatywy klastrowej Dolina Ekologicznej śywności oraz patronuje działaniom Klastra Kultury Lubelszczyzny.
Lubelski Urząd Marszałkowski zorganizował Easternpartenariat (czerwiec 2007 r.) – cykliczną imprezę, która ma na celu wzmocnienie współpracy gospodarczej pomiędzy województwem lubelskim a zagranicznymi regionami i miastami partnerskimi. Lubelscy przedsiębiorcy zainteresowani współpracą z zagranicznymi partnerami mają moŜliwość prezentacji swoich firm w „Katalogu Gospodarzy”, który w nakładzie blisko 1000 egzemplarzy jest rozsyłany do regionów i miast partnerskich, zagranicznych firm i instytucji okołobiznesowych. Okazją do nawiązania bezpośrednich kontaktów handlowych są dwudniowe spotkania „business to business” lubelskich i zagranicznych przedsiębiorców, natomiast część seminaryjna Easternpartenariatu daje uczestnikom moŜliwość zapoznania się z warunkami
logistyka, motoryzacja i usługi. Profile zamieszczonych w „Katalogu Gospodarzy” firm są równieŜ na bieŜąco udostępniane zagranicznym przedsiębiorcom, którzy poszukują kontrahentów na Lubelszczyźnie. Ponadto Urząd zorganizował „Kongres Gospodarczy Polonii Świata”, w którym udział zadeklarowało ok. 300 firm zagranicznych zainteresowanych nawiązaniem kontaktów z polskimi przedsiębiorcami. W trakcie obrad, poza prezentacją potencjału inwestycyjnego regionu, odbyły się bilateralne rozmowy polskich przedsiębiorców z przedstawicielami zagranicznego biznesu, w ośmiu panelach tematycznych: energie odnawialne i biopaliwa, budownictwo, chemia, Ŝywność i rolnictwo ekologiczne, turystyka, produkcja maszynowa, IT i elektronika oraz Parki Technologiczne. Stymulowanie partnerstwa i pogłębianie wzajemnych relacji między środowiskiem naukowym a przedsiębiorcami odbywa się poprzez inicjowanie lub udział Urzędu w przedsięwzięciach łączących te środowiska. W sierpniu 2007 odbyły się 2 spotkania w sprawie utworzenia regionalnej jednostki badawczo-rozwojowej dla MŚP (o charakterze jednostki międzynarodowej) zajmującej się testowaniem i certyfikacją wyrobów gotowych oraz wymogów do kształcenia nowoczesnych kadr inŜynierskich. W spotkaniach udział wzięli przedstawiciele uczelni wyŜszych, instytucji okołobiznesowych i firmy z branŜy budowlanej: Juvent Ryki, Natura BełŜec, Polcomm Lubartów, SMF Poland Świdnik, Wentworth Tech Poniatowa, Tabal Lublin, AliPlast Lublin. Jednym z działań Lubelskiego Urzędu Marszałkowskiego jest współorganizacja lub udział w kampaniach informujących o korzyściach płynących z kooperacji (w kontekście pozyskiwania środków z funduszy strukturalnych). Ponadto promowane są klastry w wydawnictwach branŜowych (ostatnio nt. Regionalnego Klastra Lubelskie Drewno, współpraca z Polskimi Profesjonalnymi Wydawnictwami Prasowymi). Ciekawą inicjatywą Urzędu jest uruchomienie portalu gospodarczego Lubelszczyzny: www.gospodarka.lubelskie.pl bieŜącymi informacjami nt. m.in.:
finansowania rozwoju dla przedsiębiorców i instytucji otoczenia biznesu, szkoleń, moŜliwości współpracy, jak równieŜ stanowi bazę kontaktów i dostęp do nowych raportów i analiz. Urząd wojewódzki z uwagi na odmienność kompetencji i uprawnień nie ma takich instrumentów jak Urząd Marszałkowski by wspierać klastry.
Wspólna promocja i współpraca województw Polski Wschodniej powinna być prowadzona w sektorze turystyki, produkcji zdrowej Ŝywności, kreowania marki regionalnej oraz dostępności internetowej („Internet w dzikich miejscach”).
2.3.Wnioski
Badania prowadzone w województwie lubelskim umoŜliwiły zinwentaryzowanie stanu wiedzy na temat kluczowych branŜ mających wpływ na rozwój regionu, którymi są nauka i szkolnictwo wyŜsze oraz branŜe „rolnicze” czyli produkcja ekologicznej Ŝywności, przetwórstwo spoŜywcze oraz odnawialne źródła energii. PoniewaŜ w dokumentach nie znaleziono zapisu, iŜ któraś z branŜ jest najwaŜniejsza przyjęto, Ŝe poszczególnych branŜ wymienionych w dokumentach posiadają takie samo znaczenie z punktu widzenia polityki regionalnej. Istotne jest, iŜ w kolejnym z etapów badawczych uzyskano potwierdzenie wcześniejszych wyników. Analiza dokumentów strategicznych, umoŜliwiła określenie głównych kierunków rozwojowych i nastawienia władz do klastrów i inicjatyw klastrowych. Wywiady bezpośrednie stanowiły uszczegółowienie zapisów dokonanych w dokumentach strategicznych, w których to wskazywano na niektóre działania i elementy szeroko pojętej polityki wspierania klastrów. W wywiadach precyzyjniej określono kluczowe branŜe wskazano takŜe liderów tych branŜ. PoniewaŜ takŜe w wywiadach proszono o wskazanie głównych branŜ bez ich hierarchizowania, nie moŜna przyjąć, iŜ kolejność wymieniania branŜy stanowi o jej istotności. Ponadto wskazano jakie działania w zakresie branŜ i klastrów podejmowane były na terenie województwa lubelskiego.
Kluczowe branŜe zidentyfikowane na tym etapie badań ( w porządku alfabetycznym):
− branŜa meblarska,
− branŜa uzdrowiskowa,
− budowlana,
− nauka i szkolnictwo wyŜsze,
− odnawialne źródła energii,
− produkcja wysokiej jakości Ŝywności,
− rolnictwo ekologiczne,
− turystyka,
− usługi informatyczne i biznesowe,
− Dolina Lotnicza, Dolina Ekologicznej śywności (klastry ponadregionalne),
− zaląŜki klastrów istnieją w branŜach: produkcja ekologicznej Ŝywności, produkcja chmielu, produkcja okien i drzwi, branŜa informatyczna, kominkarska, budowlana,
− inicjatywy powinny powstawać w branŜach: odnawialne źródła energii, turystyka, budownictwo oraz rolno-spoŜywcza i nauka.
Działania wspierające to:
− współpraca pomiędzy władzami a strefą B+R i przemysłem,
− wspieranie innowacyjności poprzez tworzenie instytucji takich jak inkubatory przedsiębiorczości, parki technologiczne czy fundusze poręczeniowe,
− prowadzenie polityki naukowo-ekonomicznej sprzyjającej konkurencyjności oraz polityki mikroekonomicznej, której celem powinno być usuwanie przeszkód na drodze do rozwoju i od podnoszenia poziomu istniejących oraz pojawiających się klastrów,
− działania promocyjne tj. targi i wystawy.
Pola współpracy:
− kreowanie wspólnych ponadregionalnych produktów turystycznych,
− współpraca w zakresie tworzenia klastrów produkcyjno-usługowych Dolina Lotnicza oraz Dolina Ekologicznej śywności,
− budowanie ponadregionalnego partnerstwa w zakresie planowania strategicznego oraz wdraŜania wspólnej polityki regionalnej,
− sektor turystyki,
− produkcja zdrowej Ŝywności,
− kreowanie marki regionalnej,
− dostępność internetowa („Internet w dzikich miejscach”).
Województwo połoŜone jest w południowo-wschodniej części kraju. Od północy graniczy z województwem lubelskim, od południowego-zachodu z województwem małopolskim, od północnego-zachodu ze świętokrzyskim. Zajmuje 5,7% powierzchni kraju i 18% obszaru Polski Wschodniej.
3.1. Analiza dokumentów strategicznych
Analizie poddano następujące dokumenty strategiczne:
1. Strategię Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020
2. Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013
3. Regionalną Strategię Innowacji Województwa Podkarpackiego Kluczowe branŜe
W strukturze gałęziowej przemysłu województwa dominują przemysły: lotniczy, elektromaszynowy, chemiczny i spoŜywczy. Jako istotną branŜę wskazano takŜe informatyczną. Największą firmą reprezentującą tą branŜę jest Asseco Poland S.A.
Ponadto znaczenie posiadają Opteam S.A., ZETO Rzeszów Sp. z o.o., podmioty zrzeszone w inicjatywie klastrowej – Informatyka Podkarpacka oraz ośrodki akademickie Politechniki Rzeszowskiej i WyŜszej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. Sektorami kwalifikującymi się do obszaru wysokiej szansy w województwie podkarpackim są: rolnictwo ekologiczne i przemysł spoŜywczy, usługi (w tym szczególnie usługi turystyczne i informatyczne), przemysł chemiczny (w tym farmaceutyczny, przemysł mineralny), przemysł elektromaszynowy (w tym szczególnie lotniczy), sprzętu AGD, maszyn budowlanych (budowlano-drogowych, budowlanych do prac ziemnych, rolniczych itd.), przemysł naftowy, przemysł szklarski, przemysł hutniczo-metalurgiczny, przemysł związany z infrastrukturą ochrony środowiska, przemysł urządzeń słuŜących do pozyskiwania i wykorzystywania źródeł odnawialnej energii, przemysł naturalnych leków roślinnych oraz rozwijanie ośrodków ich poszukiwania, przemysł naturalnych opakowań wielokrotnego uŜycia, przemysł nowoczesnych, ulegających biodegradacji tworzyw sztucznych, wzorowanych na rozwiązaniach naturalnych.
ma klaster innowacyjny sektora lotniczego Dolina Lotnicza, który skupia obecnie 6412 przedsiębiorstw hi-tech. Liderem w tym klasterze jest WSK PZL – Rzeszów S.A.
Dzięki rozwojowi tego lokalnego systemu innowacji do regionu napływają bezpośrednie inwestycje zagraniczne. Elementem tej struktury jest Politechnika Rzeszowska, na której z kolei funkcjonuje jedyny w kraju cywilny Wydział Lotniczy i Szkoła PilotaŜu. „Dolina Lotnicza” skupia w ramach utworzonego stowarzyszenia przedsiębiorstwa oraz instytucje związane z przemysłem lotniczym i odgrywa wiodącą rolę w dziedzinie innowacyjności w województwie. DuŜe znaczenie w zakresie wdraŜania najnowszych technologii mają m.in. takie firmy jak: Zelmer S.A., Delphi Krosno S.A., T.C. Dębica S.A., Asseco Poland S.A., Krośnieńskie Huty Szkła Krosno S.A., ICN Polfa Rzeszów S.A., Huta Stalowa Wola.
Działania wspierające
Jako istotne działania Urzędu Marszałkowskiego, z punktu widzenia rozwoju regionu, wymieniono: wzmocnienie firm innowacyjnych poprzez wsparcie ich w obszarze: finansowania wprowadzania innowacji i zminimalizowania ryzyka z tym związanego, dostępu do informacji z zakresu nowych światowych rozwiązań technologicznych, organizacyjnych i produkcyjnych, ochrony własności intelektualnej i przemysłowej, tworzenia innowacyjnych klastrów branŜowych, a takŜe: doradztwa specjalistycznego w zakresie rozwoju przedsiębiorstw w oparciu o innowacje, współpracy z sektorem naukowo-badawczym przy wdraŜaniu innowacji do przemysłu. WaŜne miejsce wśród działań Urzędu zajmuje tworzenie infrastruktury wspierającej rozwój nowych firm innowacyjnych. Do najwaŜniejszych instrumentów w tym zakresie naleŜą: inkubatory przedsiębiorczości, inkubatory technologiczne, inkubatory akademickie, centra transferu technologii, parki naukowo-technologiczne i przemysłowe oraz platformy technologiczne. Jednym z waŜnych instrumentów przyczyniających się do powstawania i rozwoju przedsiębiorstw innowacyjnych w regionie jest wspieranie kooperacji przedsiębiorstw z sektora MŚP z firmami duŜymi, szczególnie w przemyśle lotniczym, samochodowym, komputerowym, gdzie
12 W strategii podano 47 podmiotów
Za istotne działania w regionie uznano takŜe uruchamianie studiów doktoranckich na kierunkach ścisłych i technicznych, jako działania ukierunkowane na rozwój wyspecjalizowanej kadry naukowej. Jako przykład w zakresie kooperacji wskazano, w dokumentach w województwie podkarpackim, Stowarzyszenie Dolina Lotnicza, skupiające duŜe przedsiębiorstwa, których liderem jest WSK PZL-Rzeszów S.A., i kooperujące z nimi firmy małe oraz średnie. Podkarpackie władze wskazały za niezbędne utworzenie klastra logistycznego na bazie„suchego portu” w zespole stacji granicznych Medyka–śurawica oraz lotniska w Jasionce, m.in. dla transportu multimodalnego. Wyjątkowo waŜne jest tworzenie platformy współpracy przedsiębiorstw z innymi instytucjami, w tym równieŜ współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej. W priorytet ten wpisana jest równieŜ koncepcja tworzenia klastrów oraz powstawania firm zajmujących się wytwarzaniem produktów regionalnych, szczególnie w zdefiniowanych sektorach wysokiej szansy. W przemyśle spoŜywczym, w tym takŜe w rolnictwie, priorytetowego znaczenia nabiera powstawanie przedsiębiorstw ekologicznych.
W dokumentach strategicznych dostrzeŜono konieczność zintegrowania poziomego gospodarstw, zarówno producentów, jak i przetwórców w formie grup producenckich, klastrów gospodarstw rodzinnych, grup marketingowych oraz spółdzielczości rolniczej. Z punktu widzenia rozwoju województwa wskazano, iŜ istotny jest rozwój przetwórstwa rolno-spoŜywczego, w tym odbudowa integracji pionowej, tj. ścisłego powiązania rolników – producentów z zakładami przetwórczymi.
W zakresie podnoszenia poziomu konkurencji szczególne miejsce w gospodarce zajmuje Ŝywność ekologiczna wysokiej jakości. Pomoc ze strony władz powinna być ukierunkowana głównie do branŜ: mięsnej, mleczarskiej i owocowo-warzywnej.
W województwie realizowano projekt pilotaŜowy „Centrum Technologii Lotniczych Aeronet – Dolina Lotnicza”. Głównym celem projektu jest podejmowanie działań, inspirowanie i wspieranie inicjatyw w zakresie specjalistycznego kształcenia i zwiększania kwalifikacji kadr naukowych, inŜynierskich i technicznych na potrzeby gospodarki regionu, a takŜe prowadzenie badań i analiza zagadnień związanych z przemysłem lotniczym. Cele szczegółowe projektu to: zinwentaryzowanie potencjału ludzkiego oraz wyposaŜenia techniczno-laboratoryjnego Politechniki Rzeszowskiej oraz partnerów zewnętrznych wspierających realizację zadań; identyfikacja głównych
których współpracują ze sobą podmioty, wykorzystując określone zaplecze wiedzy.
Pola współpracy
W dokumentach programowych podkreślono nawiązanie współpracy pomiędzy trzema województwami: podkarpackim, lubelskim i świętokrzyskim w zakresie tworzenia i realizacji strategii. Szczególną rolę przypisano współpracy w dziedzinie:
kreowania proekologicznych rozwiązań, w tym w sektorze gospodarki Ŝywnościowej.
Lubelską Dolinę Zdrowej śywności moŜna rozszerzyć w Region śywności Ekologicznej, obejmujący obszar województwa podkarpackiego; wspólnego
Lubelską Dolinę Zdrowej śywności moŜna rozszerzyć w Region śywności Ekologicznej, obejmujący obszar województwa podkarpackiego; wspólnego