3.4 NC esasları
Yol ölçüm cihazları ve referans işaretleri
Makine eksenlerinde, makine tezgahı veya aletin pozisyonlarını belirleyen yol ölçüm cihazları yer alır. Doğrusal eksenlere genel olarak uzunluk ölçüm cihazları.
Eğer bir makine ekseni hareket ederse ona ait olan yol ölçüm cihazı elektrikli bir sinyal oluşturur, kumanda bu sinyalden makine eksenine ait kesin gerçek pozisyonu hesaplar.
Bir elektrik kesintisinde, makine kızak pozisyonu ve hesaplanan gerçek pozisyon arasındaki düzen kaybolur. Bu düzeni tekrar oluşturmak için artan yol ölçüm cihazları referans işaretlerine sahiptir. Bir referans işareti geçişinde kumanda, makineye sabit bir referans noktası tanımlayan bir sinyal elde eder. Böylece kumanda, güncel makine pozisyonu için gerçek pozisyon düzenini tekrar oluşturabilir. Mesafe kodlu referans işaretleri içeren uzunluk ölçüm cihazlarında, makine eksenlerini maksimum 20 mm.
Mutlak ölçüm cihazlarında, başlatıldıktan sonra kumandaya kesin bir pozisyon değeri aktarılır. Bu nedenle makine eksenlerini hareket ettirmeden gerçek pozisyon ve makine kızak pozisyonu arasındaki düzen, açılma işleminden hemen sonra tekrar oluşturulur.
Referans sistemi
Pozisyonları, bir referans sistemi ile bir düzleme veya hacme açıkça yerleştirin. Bir pozisyonun girişi, daima belirli bir noktaya bağlıdır ve koordinatlar ile tanımlanmıştır.
Dik açılı referans sisteminde (kartezyen koordinat sistemi) X, Y ve Z eksenleri olarak üç yön belirlenmiştir. Eksenler daima birbirine dik durur ve bir noktada, sıfır noktasında kesişirler. Bir koordinat, bu yönlerden birinde sıfır noktasına olan mesafeyi verir. Böylece bir pozisyon, düzlemde iki koordinat ile ve hacimde üç koordinat ile tanımlanır.
Sıfır noktasını baz alan koordinatlar, kesin koordinatlar olarak tanımlanır. Rölatif koordinatlar, koordinat sistemindeki farklı bir pozisyona (referans noktasına) bağlıdır. Rölatif koordinat değerleri, artan koordinat değerleri olarak da tanımlanır.
Temel ilkeler | NC esasları
Freze makinelerinde referans sistemi
Freze makinesindeki bir malzemenin işlenmesinde genel olarak dik açılı koordinat sistemi referans alınır. Sağdaki resim, dik açılı koordinat sisteminin makine eksenlerini nasıl düzenlediğini gösterir.
Sağ eldeki üç parmak kuralı, hatırlama için destek olarak görev yapar: Orta parmak malzemeden alete doğru giden alet ekseni yönünü gösteriyorsa orta parmak Z+ yönünü, baş parmak X+
yönünü ve işaret parmağı Y+ yönünü gösterir.
TNC 128 isteğe bağlı olarak 4 eksene kadar kumanda edebilir. X, Y ve Z ana eksenlerin yanı sıra paralel duran ek eksenler U, V ve W'dir. Devir eksenleri A, B ve C ile tanımlanır. Sağ alttaki resim, yardımcı eksenlerin veya devir eksenlerinin ana eksenlere göre düzenini gösterir.
Freze makinelerindeki eksenlerin tanımlanması
Freze makinenizdeki X, Y ve Z eksenleri de alet ekseni, ana eksen (1. eksen) ve yan eksen (2. eksen) olarak tanımlanır. Alet ekseninin düzenlenmesi, ana eksenin ve yan eksenin düzeni açısından belirleyicidir.
Alet ekseni Ana eksen Yan eksen
X Y Z
Y Z X
Z X Y
Kutupsal koordinatlar
Bitirme çizimi dik açılı olarak ölçüldükten sonra NC programını da dik açılı koordinatlarla oluşturursunuz. Yaylı malzemelerde veya açı bilgilerinde, pozisyonları kutupsal koordinat ile belirlemek genelde daha kolaydır.
Dik açılı koordinatlar X, Y ve Z'nin tersine, kutupsal koordinatlar sadece bir düzlemdeki pozisyonları tanımlar. Kutupsal
koordinatların sıfır noktası CC kutbundadır (CC = circle centre;
İng. daire merkezi). Bir düzlemde yer alan bir pozisyon açıkça belirlenmiştir:
Kutupsal koordinatlar yarıçapı: CC kutbu ile pozisyon arasındaki mesafe
Kutupsal koordinatlar açısı: Açı referans ekseni ve CC kutbunu pozisyona bağlayan mesafe arasındaki açı
3
HEIDENHAIN | TNC 128 | Açık metin programlaması kullanıcı el kitabı | 10/2018
63
Temel ilkeler | NC esasları
3
Kutup ve açı referans ekseninin belirlenmesi
Kutbu, dik açılı koordinat sistemindeki iki koordinat ile üç düzlemden birinde belirlersiniz. Böylece açı referans ekseni, kutupsal koordinat açısı PA için net bir şekilde düzenlenmiş olur.
Kutup koordinatları (düzlem) Açı referans ekseni
X/Y +X
Y/Z +Y
Z/X +Z
Kesin ve artan malzeme pozisyonları
Kesin malzeme pozisyonları
Bir pozisyonun koordinatları, koordinat sıfır noktasını (başnokta) baz alıyorsa bunlar kesin koordinatlar olarak tanımlanmıştır.
Bir malzemedeki her pozisyon, kesin koordinatlarıyla açıkça belirlenmiştir.
Örnek 1: Kesin koordinatlı delikler:
Delik 1 Delik 2 Delik 3
X = 10 mm X = 30 mm X = 50 mm
Y = 10 mm Y = 20 mm Y = 30 mm
Artan malzeme pozisyonları
Artan koordinatlar, aletin bağıl (sanılan) sıfır noktası olarak görev alan, en son programlanmış pozisyonunu baz alır. Artan koordinatlar, program oluşturmadaki ölçüyü, aynı zamanda en son ve devamı olan, aletin çevresinde hareket etmesi gereken nominal pozisyon arasındaki ölçüyü verir. Bu nedenle aynı zamanda zincir ölçüsü olarak da tanımlanır.
Artan bir ölçüyü bir I fonksiyonu ile tanımlayabilirsiniz.
Örnek 2: Artan koordinatlı delikler Delik 4 için kesin koordinatlar X = 10 mm
Y = 10 mm
Delik 5, 4 deliğini baz alır Delik 6, 5 deliğini baz alır
X = 20 mm X = 20 mm
Temel ilkeler | NC esasları
Referans noktasının seçilmesi
Bir malzeme çizimi, malzemeye ait belirli bir formül elemanını kesin referans noktası (sıfır noktası) olarak verir, çoğunlukla bir malzeme köşesi. Referans noktası belirleme işlemi sırasında, malzemeyi önce makine eksenine yönlendirin ve aleti her eksen için malzemenin bilinen pozisyonuna getirin. Bu pozisyon için kumanda göstergesini sıfıra veya önceden girilen bir pozisyon değerine göre belirleyin. Böylece malzemeyi kumanda göstergesi veya NC programınız için geçerli olacak referans sistemine atarsınız.
Malzeme çizimi bağıl referans noktaları belirtiyorsa koordinat dönüştürme döngülerini kullanın.
Diğer bilgiler: "SIFIR NOKTASI kaydırması (döngü 7)", Sayfa 365
Bir malzeme çizimi NC'ye göre ölçülmediyse bir pozisyonu veya bir malzeme köşesini referans noktası olarak seçin, bu noktadan itibaren kalan malzeme pozisyonlarının ölçüleri belirlenebilir.
Ayrıntılı bilgiler: Ayarlama, NC programlarını test etme ve işleme el kitabı
Örnek
Malzeme şeması, ölçümleri X=0 Y=0 koordinatlarına sahip olan kesin bir referans noktasına bağlı delikleri (1 ila 4) gösterir. Delikler (5 ila 7), X=450 Y=750 mutlak koordinatlarına sahip olan rölatif bir referans noktasına bağlıdır. Sıfır noktası kaydırması döngüsüyle sıfır noktasını geçici olarak X=450, Y=750 pozisyonu üzerine kaydırabilirsiniz, böylece delikleri (5 ila 7) diğer hesaplamalar olmadan programlayabilirsiniz.
3
HEIDENHAIN | TNC 128 | Açık metin programlaması kullanıcı el kitabı | 10/2018
65
Temel ilkeler | NC programlarını açma ve girme