aeger, ne minimum quidem phaenomenon medicorum sensibus patebat. Attamen seriptores, penes quos fides est indubitata, Veritatem hujus rei religiose testantur. Quos inter cl. d e H a e n (n), S t o l l ( o ) , M o h r e n h e i m ( p ) , M i c h a e l i s (q), S a n t e s -S O n (r), e t -S a i l l a n t (s) nominasse sufHciet.
Neque e n t e r i t i d o s o c c u l t a e
de-s u n t exempla, quippe quae ullo sine dolore atque absentibus aliis phaenomenis inflam-mationum pathognomonicis deeursumsuum fecit R i v e r i u s ( t ) cadaver viri cultr.o sub-jecit anatomieo, qui nec unquam de dolo-1 -ribusaut nausea et vomitu conquestus erat et faeees alvinas ullo semper absque im-pedimento quotidie dejecerat. Volvulus coh triplex reperiebatur^ intestinum hpc versus finem suum in globulum quasi erat
(n) H e i l n n g s m e t h o d e , m i t Z u s i z z . r. P l a t t n e r . Leip2.
contortuiri et, uti pars rnesenterii huic lo-co adliaerens, eum in modum sphacelo' erat correptum, ut faeees alvina"e in ca-Vura abdominis essent effusae. S t o l l (u) morbum opilicis seriniarii refert, qui om-nia pneumoom-niae perquam vehementis signa, ne minimum autem enteritidos prae-se fere-*".
bat. Tamen aperto demortui abdomine intestinum jejiinum et ileum non perquam solum infiammata, sed sphacelosa etiam adparuerunt. Historias morborum huie non absimiles de H a e n (v), M o r g a g n i (x) et V 6 It e I e n (y) nobiscum communicarunt.
Cavendum tamen efit, ne euteritiden e h r o -iiicarri, quae dolore iixo, obtnso, sedper-manente tactuque abdorninis semperquo-dammodo aucto,- tensione abdominis dolo-rifica) aucta- muscuktrurn abdominalium Cakfre, sjtque puisu parvoy cOntracto du-riuscBlb-.iiuntia.tur, cum o c c u l t a commutes. M o r b u m i n t e s t i n o r u m d i g n o s e e n d o q u a m m a x l m e d i f f i c i l l i -miiift.Meoque omai juxe, nomine o c c u l t i
'•'•HEn)--tc»-Th.t S. a«.-ff. • •
' (V) 1. c. l ! d . V I . S. :!.-/(." ' (x) 1. c. Epistol. X X X I V . X X X V .
(y) S a m f c k a u s e r f e s . A b h a t u l V B d . Xt- S.'43i.
•21 digniirft,' d e /Ha-en (z) nobis seryavi& Ju-venis X I X annorum-, paupertate maxima pressus,' nosominm-adiit viribus perquam labefactatis, ita * nt mitii morbi sui ejusque decursus memjnisse impar esset. D e dolore tantum lateris dextii querebatur; respiratio brevis-erat et laboriosaj tussis frequensj pul-sus debilis et freqUens, sitis: fere indelebilis aegrofum excruciabat set aivus.semper ob-structa erat, • ••--.'.--,:. » ' ;
Aperto demortui abdomine ne
vesti-gium quidem omenti adparuit,. Intestina tenuia et crassa infiinen^brana valde,expansa quasjin saeco haerebant, quae, etsi omenio quodainmodo similis, -neutiquam tamen re vera omentum erat, Examen potius provi-de et diligenter institulum edocuit,-,
mem-b F a n a m hanc saceiformem nihilajiud esse, q u a m t u n i c a r a iiiitest t n p r u mt g xte r n a m , q u a e p e r t o t a m t r a e * u s . i n t e -s t i n a l i -s l o n g i t u . d i n e i a a fcuniei-s in-t e r i o r i b u s s o l u in-t a iisque.•nie m i n i -m i s q u i d e -m t e l a e c e l l i i l a r i s f i b r i s a d n e x a erat. , ^
(z) 1. c. T h . V I . C a p . I V . <i. 10.
2 2
S t a l p a r t u s v a « d e t W i e l ( a ) de-f g e n e r a t i o n e i n i n t e s t i n i c o l i - i n mas-s a m c a r t i l a g i n e a m obmas-servavit, quae n u l l u m a l i u d in vita phaenomenon cie-bat^ frequenti excepta alvi obstructione, quae ultimis tantunt vitae hebdomadibus in vomitus crebriores abiit, Degenerationum ejusdem generis exempla in scriptis aliorurn oeeurruntv Memoratu dignum esse censeo, ut inter intestina alia potissimum colon dege-nerationi cartilageniae sit obnoxium; quod forte Inde erit derivaildurhy ut in hac trac-tus inteStinorum parte faeces> crassiores, qui carbonieo et terra dalcarSaa .abnndamt, diu-tius remorentur, qtia scilicet mora «mate»
riarum- r f i c t a T u m topia a 'Vasis lymphaticis absorljefiac* inter tunicas coli deponfcpotest.
H e p a t i s infla m m a t i o n e w o c -cu ltanfrMscipulus oliin hujus Universttaiis, M e r e d y g , '1 in dissertatione sua inauguraM iam pertraetavit, quara ob rem, ne eram-bein '"COGra.Hi' recoquere, aut jactabundarn, citafoiHims copiam eoacervare vejle videar?
hanc morbprum ©ccultoruiji genus prorsus reticeo. CI. B a l k , pr&eceptor aegrotura
^a) O b s e r v a t . ranorv m e d i c . anatom. chirurgic. Cent. 1.
p. 237.
23 hrfliurtp^ / « u H r:viv€reti' naud utia"d6 alia molestra 'coriquerebatur,' excepta levi et transitoria 'respiratiahis oppressione, a t r i u
-lac fhodo cibos devoravisset. Paucis aiite lportem diebus anxietatibus vehementissihiis adgressus iisque e vita ereptus est. Culter
uiaiomictis excrescentiam detegebafcreta-:eo ossearir, magnitridinem pugrii superati*
tem, coitvexae insidenirem jeeiriOris! siiper-ficiei, quae diaphragmatis descensum pror-s u pror-s negavitatque' indV onundam cavi tKofa-»
cis amplificationem imp'edivit. Quo fa*ctum est, ut sensus oppressroitis statim onretur, simulac ventricnhis fmpletus hepar in Aspoa toliebat.' Quisv:ero e l e v i arixietate eaqrie-trahsitoria adtanturiivitiumorganicum-cpn-cltidere voluisset ? Nam uliimis artte<mbr-tem diebus, cum anxietates vehementissi-mae aegrotura adgrediebantur, tumorent hunc primo esse adorturii, aut insigrtem saltem in modum auctum, quis, est,l;quin i i e g e t! ( b ) Idem vir audiloribus cnsimi n i e
-H i o r a t u dignissinium narravit, quem ut ad
morbos abdominis .ocq»ltQS...refecas, «»ec raomentum haesitabis. . Cadaver enim
sui-$>) E v e m p l u m simile l e g . i a S a m m l . auserles, Aljliandl.
B d I X . S . 69J.
'••f
-cidae sectione legali aperuit, heparque in,-veuit, per loium fere ambitum suumin rnas-sam, hipidosam commutatmu et magniludi-ne enormi insigmagniludi-ne. Tamen suicida antea obitmn, praeter levem periodicumque me-laucholiae gradum, pierumque bene se ha-bebat, munore suo diligunter fungebatur, alque, quod maxime miraberis, nec pidli-duin, nec flavescentem, ,nec luridum faciei et .albuginea-e colorem. monstrabat, bene Qommedit, et alvutn alfcernis dejecil diebtis.
.... V e s i c a e f e l l e a e p r o r s u s d e f i -c i e n t i s , ,sine•.nila fun-ctionuiu abdomina-lium conrHtioue avia, .duetu simul cholodo-;
cho citra normam ampliori, L u d w i g . ( e ) , B a l d i n g e r (d), H a h e r (e), S o e m m e -l i u g ( f ) , . W i e d e m a n n (g) a-liique
men-lionem Xaciunt. :
. . P a n c r e a t i s vitia in classem morho-.-rum occultissimoruni jure omni poneuda censeo.. Cjnam anceps sit et ambigua pan-creatitidos.diagnosis, medicorum piinceps
(cy C o m m e n t a r . reb. inn s c i e a t .1 n a t n r / et' mttd. gesr.
Voi. x v m . j). 244.
( d ) N e u e s M a g a a , ; . A.-rz;. TSr!. t. St. III. S . 2 7 4 . , (e) Phiiosophic.il Transacttons, 174JJ. JNo. 4jJ*-*
(f) Eingeweidelehre. S. io,g.
<g) R e i l j ; Archiv fur-EJiysiolog. B d . V . Sr. J.«S. 144.
. * 5
(b) S- G - V o g e l . H a n d b u c b d. A . W . fur angehemle A e r w e . B«l. I V . fia't>. X I V .
(i) D i s s - scirrEoK pancreat- diagnos. Goetting. 170O.
(k) Versuch eintg.'praci."Aninerk> iiber dvjEiugevreide.
Erlangen 1784. , (1) O b s e r v . medic. L i b ; I H . Sect. I I . Obrervar. 8 5
-rpiidam (h) -Itesfatirr. , Ejusdem rei••'ifcstimor uium quoad diagnosin scinhi et obstructio-nis pancreatis«du#t J, R, ftabn (i) et
Isen-r i a Isen-r a m , pater, ( k ) . B a l k , praeceptor itm laudatusj, jn museo pathoJogico, cui praeest, -pancreas servat scift-l^osum, e mor~
t t t o »•. ,-qui sin; clinico L^orpatens} supremum obiit diem, exscissum. Et>alia vist-era pan-creati adjacentia, V . g, ventrieulus et mesen-teiium, eadejn correpta suntjabe. Tamen, praeter diuturnum pressionis. sensum medio in abdomine, de nulla aniplius molestia aecjuer conquestus • :est.; -Quatuor tajituiu circiter -uute mortem hehdomades ingestos cibo^ojicere coepit, • : • ' • • •
D e m o r b i s o c c u l t i » l i e n i s Tiunc verba faeturas, memoratu tantum dignissima offeram. Lienis d e f i c i e n t i s easum, ullis ahsque sanitatis laesae phaenomenis legimus apudSch ejucki um. (1) B a j k lienem ser-vat in museo-patholQgico, partim induratum, partim in lipoma degeneratum, tameii qui
viscns "Tioc 'rfttinwhr,- • sanitate, 'cum viveret, rclativa fruebatur, donec apoplexia-repen-tina jiianlntus obiit,' • B o n e t (m) historiam fOeminae refert, cujus lien totum fere im-plebat abdominis cavoui, quae tamen sani-tate mediocri fraebatur infantesque sanos rJeperit. Vir o p t i m a sanitate^-pioufc vid ebatur, g a u - d n s ,• subi t o lsehuria ve-xatus tertio abhirie die obiit. Abdomine aperto omnia ejns- visoera pure foedata re-periebantur, quodlien effuderat, cujus vi-delicet snbstantia prorsus erat- consumta.' Nec in^renibus,- neque in vesica nrinaria ve-stigium •quidem calfuli' aut arenae oCcurre-bat. Acrimonia puris enormis tantum hosti-liter in vesicam machkiata erat urinariam, ut hafso in parvum contracta volumenappa-*
reret. (n) S t b 11 e r (o) historiam viri rcferi, ab Insultibus, ut videbatur, anginae pecto-fis vexaf.i, cujus'quippe paroxysmi dolorem lienis liiibebant comifcem. Lien post obi-tnm partim inassa-iapidea grannlosa
incru-(m) Sepulcrct. s. anatoni. p r a c j . L i b . IIJ. Sect. X V I . p.
•••83- , . • - . . • • •
,-( n ) Systemat. E i n l e i t . i n tiic thcorct. ti. prakt. A . K , T h .
I I . S. 713. " '
(o) H u f e l a n d . J o u r n v - d e r p r a c t . Heiltunde.. B d . X V U . St. II.
*7
' C f ) SEpatcret. L i b . I H , Sent. X V I I . Q b s c r v a t . X X B
-status , partim psseuSy:paatim in: puttim nir gramerat dissolutus,. , ; - . . . <>.
; De Renibus non njinus valet,- ac de ceteris viseeribus abdominis^ ut hi videtieet-morbis •.saittiobnoxii ocotdtis. & © i E a l k , hoc ipso in anno atl.juvenom vocatus, est,, quem febre neryosa adfectuai reperit.; >Ad(^
ran t ins uper phaenomena hep atitidos x> coul-tae. • .¥rirria/et q u a n t i t a t e e t qtvali-t a qtvali-t e boii.i. Opqtvali-tima .rejiiedia eaquo eorf-venientissfana incassum tent^hantur.' Dedfc-mp-mprbi d i e aeger exsfcinguebatur* SectM», cadaveris, B e n e m isinistrutri infianimatamj, dextrum; s suppuratione; magna p K F parre, consrmit»Msi esse testabainc,! -cujus rei nec>
unicum ^uidem phaenomenoii in yita adc?
rat. B p a e t u s > ( p ) referlk eadavpr infantis; recensxiati a chirurgo cjuodam illi tradituui esse.; Guirb.corpusculum detegeret, videt-ingentem tumorem injabdominis regione sub hjrppchendrio sjnistro, «et facta disse-candi copia adsumsit sibi comitem. celeber-rimurn B o r r i c h i u m , a quo rogatus, cu-jusnant partia tumorem ilkun esse
cre-deret? lienemaicensavit
BxynoriKs:
coh-tra B o r r i c h i u s h e p a t i s hoc esse vitium iiulicuvit.
' ^Aperto ahdomine" -^-."ut ijfeius Bo_
n'eri verbis utainur— „cmn magna
circum-„spectione, invenimus hepar motesua na-,,tu'ralem quantitatem non excedere,; -nt nec ,,ventriculum, n«c lienem. Cumqu3
inte-„stina rio n statinr adparerenty. ;credebamus
„primo intuitu, haturam involucro mem-,jferanoso eadem obvolvisse et a reliquis a>h-,jdominis visceribus separasse. \ Sed oum ea-' ,,-dei» reperiremus • detrusa versus os- ilium ,^loxtrtim, in alias kicidimns-: cogkatiom^Si-,,Nam Vehis magriis per superficiem sparsis ,,ptaeditus erat tumos,iVet in ejus'partesupe-1
„riore aliquid rabicundi, instar pkcentae
„uterrnae, adparobat: unde, quaniquam-,,*nasculus esset foetus, sperabamus, uterum jjhta nos ihventuros, i et in « o fortasse
foe-„tum aUum; eoque i anagis, quod in fine
„cerneremus partieulam, qualis estala ve-j^pertilionum cum tuba et teste
inmuheri-„bus. Sed aperto tumore ihvenimus, eum ,,repletum fuisse-jcopia sei*i ingenfi. Venas ,,examinando d^rjrehendimus, eas e trunco
„cavae statim sub hepate originem trahere.
«Tandeatque deprehendinus, renem
dex-^9
„truiri in ejusmodi rnolem excTetisse et tu-,,iiioreih illum formasse, qui tamen ren et
„a flgura sua naturaii,' et a substantia
pluri-„mum discrepabat..; Nam crassissiinae mem*
„branae erat admodum similis; ureter
qaa*-„que dexter plane erat impervius."
Qupdsi viri tanti ingenii, a c B o n e t u s ftterit.cum B o r r i c J i i o , cadavere etsi iam aperto tamen de vera tumoris natura dubi-tnre adlmc potuerint, perquam fallacem atque difEcilem diagnosin casus ejusmodi in vka esse debere, nemo speramus erit, quin concedat. -Aeger qitidam diarrhoea puru-ienta -jugulatus obiit-, quain symptomata en-teritidos pFaepedebaMt. ; Sectio pathologica verp rem longe aliae esse conditionis de-*
monstraVir. Ren pnim sinister eum colo descendente cpaluit ae in.pun.cto adhaesio-nis ita erat perforata, ut pus in coion pror-sus ab omni inflammatione liberatum effun-diposset. (q)
Vir, XLTX arinos^agens, variis excru-ciattis mplesttis, respectu autem ad syste-ma uropoeticum de e o tantum erat conque-stus, ut lotitnn rrtijtorrac solet copia
excer-<»;) W f S i g e l l c a i u i n . c W r . B i b i J Q t n . B i l l , S t . I I. S.206
\
5 - *
(r) H u f e l a n d J o u r n . d . pract. Heilfc. B d . X I I I . Sr. I H .
s; 01. ff. ' . . . - -j
neretur, quod tamen usque pridie obrtiim via ordinaria. per urethram emittebatur.
Post mortem dissectus renes in cprpora uvaeformia, mollia, pollicum decenv lon-gia, sex autem usque ad septem crassa mu-tatf ihveniebantur, quae e vesiculis forma et magnitudine diversis, humorem fuscum urinamque redolenterii continentibus, erant contexta, §ubstantia renum omnis erat deperdita prorsusque desorganisata, ita ut
" ne minimum quidem pelvis renalis vaso-rumve emulgentium vestigium pateret. (r)
Mc-rbos u t e r i et o v a r i o r u m occul-tos silentio praeterimusj cum temporisspa-tium breve vetat, limites scriptiunculae hu-jus amplius ponere cumque neminem medi-cinajn faci-entium, fugit, quam djfjicilis sit, manea et dubia morborum partiunt harura diagnosis.
; : . Cap. II.
Dfr causis, quae morborum
abdb-m i n j s d i a g n o s i n d i f f i c i l e abdb-m r e d d u n t , • a t q u e a n c i p i t e m ,
iVIorbum-occuItum tunc adesse dicimus -i-.
c u m e p h a e n o m e n i s e s s e n t i a l i b u s , q u i b u s se m a n i f e s t a r e s o l e t , u n u m , a a t p f u r a , a u t p r o r s u s o m n i a d e f i c i a n t , v e l si l i a e c i t a s i n t o b s c u -r a , ut p -r o a l i o v . i t i o p o t i u s , q u a m p r o m a r b o , q u i r e v e r a a d e s t , ha-b e r es., /Quodsi nunc in scriptis nostratnm-, phaenomenologiam cujusvis morbi, potissi-mum.acrati, evolveres, aliter non fore posse credo,; quiri: dubites, diagnosin morborum eum ad perfectionis gradum iam esse pro-vectam, ut^ jsi vera ejus natura cuilibet la-teret medico, causam incertitudines in igno-rantia negligentiave observatoris potius
in-essa, ac in morbo ipso. Recorderis vero, volumus, morbmn percruam raro tantum simplicem medenti occurrere, sed mixto plerumque charactere gaudere; quo facto haud diffieile intelliges, purae simplicisque aegritudinis imaginem naturae et forniae externae mali compositi, quin! complicati non ita esse similem, ut hoc in adumbra-tione illius facile et primo. quasi iiituitn es-set dignoscendum. Quod vero in morbo-riiiri chronicoruni diagnosi quaerenda navi-gamus aecpior, syrttun sane plures ac insu-larum nobis occummt. Neque fieri potest aliter, ut diagnosis in morbis chronicissem-persit difficilior, acinacutis. >• • -•-..:.
In his enim saepe iam sufficitj formam et characterem iriorbi generalem eruisse, qua e norione tunc methodum medendi ge-neralem stabilire licebit. Ut morbis vero chronicis apte medeamur, opus est analy-seos peculiarisquam diligentissime institu-tae, quod vocabulo hodierno ;vernaeulo
^das Individualisiren" audit: id. est; sym-ptoma quodvis einineris separetur, ab altpro etper se examinetur, ut rite eognoscamr%
quod illi proprium sit, tali tantum ratione ad verum ejus.ortum adduci-possuinus. Cmn
$z
errimi-iii morbis cbronieis plarjmh rmt vi-tiuin tgpicum, aut peculiare saitem organi httjas'alter»ufifeponendum est, inmaximum cseWissime duoimwr errorem, si gejieralem taiitum constiifftionis rofiiis mutationem re-spiciainus, atque verum mali fontem, de-viationem puto partis internae nobilioris a forttia autVitalitate sna nonuali, npgligen-t*r'ptaetesieaiftm. Nulla enim spes ailul-ger,;ut aiorbo medeamur e tiii© orgmii sin~
guiarfSHOT-to.",' siigiiorainus, quale .Otfsanony:
taii «jtfate s-vstena orgnnicum adfeclum sitr Qiukj» iq jcafen, sij*aiionalem, non mere em-pificam, dkceve decreverimns m P t l i c i n a m ,
nece.se eat,.jjt e signis s s a j ^ i b E i s aique iti-rajtiii.juostmoblatis^non solum pro eerto hab<iatt4iuaj ^uinam-o-rgano cnusa niorbi in-sideat quaqui» raiione partis hujass acrio a sanitatis norma aberret, sed h± etifim spe-ciem hujus deviationis, gradum ejus et ef-fartosi^ qnas constitiitio universalis hoc c fbnte perpessk 6 k , i pradenlier investigemus.
Quantnui. autcm in modum ejusmodi inqjii-silio idifficilis, quantisque ciriinoi «it muuita-iiupedimentis;testejsciiatiji fsxpcrientia quo-tidiaffa. Eterihn 'hae res tantis obtectae sunt tenebri.s, quafc ••penetru.re homini non datum est, atit iucem spaigiuu: ita dubjam
3
54
et fallacem, Ut phanlasii^ara<fep^am"US}
non autem.veram'moi'biinatwwnv .
Quibws
de impedimeiitis .., artis • e.^e^-citiuim: ftrQiuivi dantibus diVus iam H j p p m. e fca t e s, *3(to^u«»
stns estj(s),.,etra mdrboriun-naii^irhuie afiswo.
erant incogniti.. . r v r. v . o r p u - . i.s^jiifi.,
; Certam
cUagnosiittalwI^6hk:..tiintnol
foenerant phaenomena, quae. medicasrseari sibus visus ,et -tactus percipifc^. auti,:; quod;
idem esfc,"tjuae e habituraegroU.p^tutttrirs Signae sensu aegrotatrtis s,:ae^u^,S;Uibjeptivo>
petita '.perquam contra. sjirit dubiap prorsus ;fallaeia; tjuoniam o p s ckenaeatheq seos pereipiuritur,- qugs pariSm rjUtras^et^difi stinctas>notionbs animo?adf€ttTe« omuino arie-*
quib, partkrt: n o a raro ipaaiavia depeehfjn*
difitu- igitarque, tunc morbii s ur, aaon par&t.
alienae>;est jsuntia. •••> •:;.!::.;,;;,.>>•; ..lu.ilj,,^
••» • - , : . ' > : t • i ,&!,;,]/t>!: •• : :.
•_• . • Res Snsuper est pericfuam ardua efeperiA culi.plaMay ^ H i n ! nonr r^tco d i o n p i a q vires!
prqrsus jsuper>a»s,; si !sensationes mostras.nori clarasef.saepius mirum*in:inpdum rnixtaS' s^qtje&vicem-pertorbantes, iverbds distinG^
3 5
- tis nlio depingere atque intcllectui suo cla-lasiredtiere volumusw v . r,
-. Impedinientis diagnoseos morbomin clfronicorum in nniver&im huousque
consi-deratis>" ad causas progrodimur-singulare»
praeciptias, quae morbis abdoiriiiiis occul-tis pooccul-tissimum favent. lEt hae quidenrsuiit sequentesr
... t • . . ' . . *