• Keine Ergebnisse gefunden

XXIV. Codices juris germanici. Statuta. Cod. CMLIII - MLXXX

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Aktie "XXIV. Codices juris germanici. Statuta. Cod. CMLIII - MLXXX"

Copied!
54
0
0

Wird geladen.... (Jetzt Volltext ansehen)

Volltext

(1)

C O D I C E S J U R I S R O M A N L

CODICES

JURIS

GERMANICI.

S T A T U T A .

CMLIII.

B. S. MR. 1%. fol. min.

Codex claartaceus saec. XIV. eleganter exaratus, scriptura in duas columnas di\'isa) rubris inscriptionibus, litteris initial. rubro pictis, crebris vocum compcndiis, fall, 344.j

cum Uno vacuo ab initio et in fine. Contixientur:

a. fol. 1-282. LS'aecl7~sisch Landrecht. Cum glossa germanica. Iiicip. fol. I. praef. rliytlimica:

Art. 2. Got die Sassen liatt waE Gedacht 8int diit Goecli ist vor &rocht den luden all gemeyne etc. Art. 5. Stoltzer helt sijt bedacht

na dem dage volget die nacht eta

-4rt. 6. Groisse ankst gett mich an

Ich voicl~t dat viel rnanici~ maa c t ~ .

(2)

C O D I C E S J U R I S G E W M A N I C I .

dem van vallcensteyne der grcue hoyer ist genant dut a n duysclbe is geruant diit boech clurg syne bede

Eyke van Ae~pegozue id dede etc. Art. 9. Des Aelgen geistes mynne etc. Art. 10. Goi die dai iss eyn anbegyn etc.

Art. 11. Zzueg szuerde legss got he

u r

ertrich zo beschirmende etc. Art. 12. 8yn ickelich k r i s k n man is plicht& ytz ickelicheme Jare etc. Art. f 3. Or&enes zuissagede etc.

Explic. Lib. I . cup. 74. ( V a n der vestifigen) Wegz die gekoren gogreuen oder die lelenede ricliter

.

. .

Yestittge des kotzincks aichte.

Hir endet sich (EJirste texi,

Hir begint dat ~egister det lantrichtes

.

.

Fol. 27 b. col. 1. Hir endet sich tlat regz'ster

. .

.

herna begz'nt her eiken vurrede der glossoz z t f l d'sassen recht.

Fol. 27b. col. 2. Got die i s eyn aizbegitz He hubet lier EyJce a n do he aw duysche lrachl sin vorspiel

ut

d' sussen spiegel dat die Xrzuirdige Jceyser Constantin und karl den sassen hant gegezcmz etc.

Fol. 29 b. col. I. Hit. endet sich der vursp@els glose. zcnd uegint die glose fcff den

irsfen urt. des boechs van z;weyn szuerden. Zwey swert leess u m got uf erden, doese ztceg szuert etc.

Fol. 81. Hir endet sicli d i glose zcf dat Erste boecli wzd begiat der nader t e x t wo

sicli fursten u n d heren u n d gude lude mogen versichern zcnd verbindea etc.

Fol. 161 b. col. 2. Hie begz'nt dat driitte boech des lantt.ichtes in der sassen spegel Der irste arf. sag war um6 dat men gebuwe sole

ur

hauzuen etc.

I

I

post prnefamen alibi collocata: Nzc Fol. 178b. Hir hatt der dritte text sin ende. Ünetnet umb der hern geburt van sassen Die van Subjicitur Iiuic fini solita alias nota, aneilult zcnd die von Brundenburclb etc.

&I. 179. Hir na steit die bedzctinge heren heynrhhs van bohh ufl dat drilte boech des ZuntricAies der sassen Spegels etc.

Fol. 273a. col. I. R e i n i s s o r i z c m Ü b e r d e n 8 a c h s e n s p i e g e l .

Imip. Hiir endet sich die drilte glose und begint die usswz'sunge des text mU der glosen zuo du soichen solt die cotzcordnncien dar die artikel sich euer ey* Qragent nach boecJLstatcßn des alphnbetis. Ab bel. W o enn apte etc. Explic. fol. 282. W e r e b o i s s e wat it s i etc.

b. fol. 283-313.

Pl

e

A

n r e C 7~ t. Pol. 283-284. Syllabus.

Fol. 285. incip. W e r leenreclit kzcnnen will etc. Expl. (Cap. 87. W o eyn man sin le- ftyttpen a n dem andretz heren gesynnen sol) Dan eyns zcinb pyn gut. (V. Seiilrenb. TTis. p. 70.)

C. fol. 314-343a. R e i c l i t s t e i g L a n d r e c A t .

hcip. Hir begllnnet des richtes 8ticlh tuo rnen gericJbtes saZ begpne~a etc. Explic. Syllab. Cap. 51. Leiden sal sic71 uss zehen.

-

Fuit libei uostor oliin in bibliotheca comi- tis d e W i t t g C n s t e in Berleburgae asservata, et dono ad ~enlrenbergium pervenit, qui

B e r l e b u r g e n s e m eum appollare solebat. V. Ej. Vision. pag. 67. Sqq.

-

Homeyer, Verzeich.. png. 52. Nro. 410.

-

Nie t v s c h e in Allg Lit, geit. 1827. Deo. pag. 110.

(Nro. 116.)'

-

S clllr enb?rgii Corp. jur. Germ. I. 77,

(3)

282 C O D I C E S J U R I B G E R M A N I C I .

CMLIV.

B. S. Ms. 127. fol. min.

Codex cliartaceus a. 1471., scriptura in duas columnas divisa, litteris initialibus rubris, inscriptionibus a fol. 64. rubro pictis, fall. 149., quorum 1-4 et 143b-149 vacua suiit. Post fol. 142 duo foll. deesso videntur. Continentur:

a. fol. 5-61. S n c h s i s c l i L a n d U. L e l z n r e c h t ' , , ( s i n e Glossa). 8ax. inf.

Incip. pi. Art, I. God hndde die sassen zoail bedacht 8 y n t dit boeck i~ duytsche is bracht

den luten al gemeyn doch ES der harde cleyn die gade soe eren

dat sy oeren vlyt a n gade lreren eto. Art. 2. S o e woe unrecht s y der m a n

Can liy oen des zuaiZ verstuirz etc. Art. 3. Soe wie oen rechtes versteet

W i e n lief wien Zeet etc. Art. 4. Guede Jude merJcen doir toe

O f t come alsoe etc. Art. 12. Nu dancliet a l gemeyne

den valz valc7censteyne Greve hoyer i s lby genannt Dat a n duytsche is getuant

Dit boeke i s doir syne bede E y k e von Repegoude ik dede etc. Art. 13. Des Jteyligen geestes 9nynne

Gesferke myne synne etc.

Tcxtus prologi: G o t die dair 2s begyn ende eynde altre dinghen etc.

-

Post: ,,Gon-

stafztyn e n 7caerZeCC sequitur: Tzoe szoeerte liet got etc. Fol. 40a. col. 1 explic. Land- recht: Des richlers tuych e n Es ouk nyemand sail diclz Zo wengen in een ander ge- richte

. .

.

des sullen sy dun getuycti syn.

-

Fol. 40a. col. 2 incip. : rSoe wie leenrecht connert zoil die volge diss boelces leer etc. Art. penult. explic. Alle lenrecht Aebbe ick toe

eynde gebracht ctc. Art. ult. Recht Tueer lieht genoecii lescheyden

.

.

vaiz schijnbaer werdet: Explicit Speculum Snxoniae anno ITICCCCLXXI. in sabbato atzte domiaicain. Exurge quare.

b. fol. 62b-116a. K a y s e r r e c h t .

Incip. tabula: Dit i s des Ileysers recht als cJat Ilonincli kaerle inaetfen lo vreden ende

fo Botte alle der zuerlt. Incip. cap. libri I (40). Incip. textus : S i n t die werlt *an

tg-

den tot %den boeser wordi! etc. Art. 2. Hier geet a n dat yerste cnpittel diss boelces vaiz

des keysers rechten etc. Art. 3. V a n den gericlbte dat ander capittel etc. I-01. 73- Incip. tab. capitulor. secundi libri (117). Fol. 102b. Hier gehct a n &t clqte boeclc (31 CUP.)

E'ol. 111 b. Hier geet a n dat veerde boeck (iG CUP.) Explic. ( die van oner ge?neyy- nen ~ a d e sgn die sullen wys s y n In allen stucken. Et Sic est finis) Sii! laus e t gloriu trinis.

C. fol. 116b-143a. R i c h t s t e i g L a n d r e c h t s ,

Incip. tabula art. (47). F'ol. 117b. incip. textus: Hier geet atz die Scheuet2 cloef,

ende leert dut yrste capitlet, ZUOe men een gherichi! hegen 8int dat een get'ichte zorrdt van drien Personen etc. Explic. cap. ult. Dat an&r o f een der echten s y n echt

(4)

C O D I C E S J U R I S G E R M A N I C I .

283

E y b e n . V. S e n k e n b e r g i i Corp. jur. german. Vol. 1. p. I. N i e t u s c h e Allg. Lit. Zeit. 1827. Dec. p. 710. (N. 118.) H o m e y e r Verz. p. 53. N. 412.

CINJLV.

B. S. Ms. 128. fol.

Codex chartaceus saec. XV. ineuntis, in duas coIumnas divisus, rubris initial. et in

ulteriore parte libri iiiscriptioiiibus rubris, crebris vocum compendiis, notis let additioni- hus passim in margine adscriptis) foll. 113.) quorum 1. 35b. 72 et 113 sciiptura vaoant. Contiiientur :

%. fol. 1-48. 6 ' a e c h s i s c h L a n d r e c h t .

Incip. Art. I. B e s heilgen geistes mynne dye sterhe mir tnyne synne etc.

Art. 2. G o t der do ist begynne u n d ende aller dinge - etc.

Art. 3. Ich Sytnere bey dein Wege

.

als inan sagit

.

das muss ich ctc. Art. 4. 80 tueTe tnet~ner rede nive nicht vernympt etc.

Art. 5. Ich stueyge ader halle reclhten streyt etc..

.

. .

-4rt. 14. Ich sta %u Rame als ein will,:

das die hzcnde Zellen a n etc.

Art. 15. Got hat ciy sac/bsen wo1 bedacht etc. Art.

IG.

Xo tuy unrecht sy B man

k a n her sich verstan (vorstan?) etc. Art. 26. Noe merket alle gejneyne

detne von valkensteine etc. Explic. prolog. poet.:

d y erbeide do u n d rete greue Aoyers liete.

Incip. textus :

Zwey stuert hat gegeben In erfriche z u 2ieschirmene D y histenheit. Derne bobist ist gesatzt das geistliche etc.

ExpIic. Lib. 3. CUP. 91 (Herfierget auch ein man Zute)

Is

wilkore deae das lalzt.

b. fol. 49-71 b. V o n L e e n r e c l i t. Ita iiiscriptio minio picta.

Incip. S o zuer leenrecht Icunnen W&, der folge etc. Explic. cap. 87: 80 weGc/c liisc?~o'Lo/f von dein reich beleenet i s t .

.

u n d nirgen BZG landreclit noch zu Zeenrecht.

c. fol. 73-112b. R i c h t s t e i g L a n d r e c h t s .

Incip. Ifi no~nine dognini. H y heb2 sich a n der Ritesch2g der do gezogefz und

gelesen ist atus dem sctchzen spigil 26nd aws andren buchern do inan geZl.uclbet zoi tneydehurcii u n d ist gar selchen d o r ~ ~ s u Konunen wenne her merckliclb begriffet. 8 y n t das ey gerichte tuerden sul das zuirt von dreyen Personen und von dem cleyer und von des aiztt,or.ter. Cup. I. TVengze denne y~nat yn deme gerichb geclagen ctc. Explic. (Cup. 49. W$ inan orleil schilt yn ä inarclce) Dy reclite zal weyse iclbt vorlceren. Se-

quitur tabula c, syllabo.

-

Fuit hic codcx quoiidam in Iiibliotllcca Joli. Max. de Gun- derodc. V. S e n l i c n b c r g i i Vis. pag. 70 sqq. E j u s d . Praef. ad C o p jur. feud. §. 21

ct G r a s f, in Senlicnb. Corp. jur. geim. I, 1. pag. 128.

-

~ i e t z s ß h e in AUg.

Lit. Zeit. 1827, Dec. p. 710. (N. 117.)

-

Elomey er, Ver!&.

P.

53. N. 411.

J g E - 6 -

CWLVI

*

B. S, N a . 129. fol,

Coder ~ l ~ a r t ~ ~ e u s s a ~ c .

XV.

ineuntis, quantum

niihi

constare videtur

er.

chaita)

(5)

284 C O D I C E S J U R I S G E R J I A i \ i I C I .

bris inscriptionibus usque ad cap. 55. libri priiiii, riotis passim ail inarginciii adscriptis, antiqua figatura, foll. 291. Coiitinetur :

Saechsisches

Landrecht.

Cuni Glossa germaiiica.

Incip. Inc@it liber pritnus. Hie liebet sich atz (las E r s t ptceclc von Z~unyetb Stoert- fefz die got auf ErdtricA liess. Das erst capittel. Des ?teylige~z geisles mynne. Der sterii mein syngze. Das ich R e c l ~ t und unrechte etc. Art. 2. Got der da ist ein utzfutzt~gk und ein Ennde aller guten dinge etc. Art. 3. Sequitur glossa. Got tler ist ctc. Esplic. lib.

1. cap. 64. V o n dem gelcornen gugrauen u n d von dein belehenle~z richfer. Lib. 2. Incip. fol. 66. Hie aegynnet sich da% under puch von furslen und I~erta wie sich die atcsuintnen

mit einander verbinden etc. Expl. cap.70. V o n fi.idprechern 2uer die Antrset oder heget oder haltet. Lib. 3. Incip. fol. 1

M

b. Hie hebt sich a n dus dritt pzrch des cllllelz Eas(1frechls vort ungericht. Pri?nzctfi c q . Utn6 kaut zcngericht sal m a n etc. Explic. cap. 71. Ob gepum be- sitzen eziz netoes darf von toilder zuurtzlein. S o pazoern lesitzetc eilt netces dorff von wildeiz bz6rhzen den mag des dorfs lierre gebeit er6 % i n s .

.

.

zraztl dumit Ital es eita etzdt.

Sequitur fol. 265b. index alpliabcticus, sed sine syllabo, Esplic. Indes fol. 291 a. Volt rechtes gezoinnz~ng atz kauf, mafaschafft u n d handflusrch. Deo gralias ctc.

-

Fuit Iiic codex olim in bibliotlieca Comitis N a d a s t i . V. S e n l r c n b e r g i i Vis. pag. 71. 110- m e y e r , Veiz. p. 36. N. 139. N i e t a s c h e iii Allg. Lit. Zeit. 1827. Dcc. p. 701 (N. 45.3

CMEVIP.

B. S. ~ 9

iao. ~ O I .

.

Codex cliartaceus sacc. XV. incuntis, sciiptuia in duas coluiiirias (livisa, rubris in-

script., litt. iiiitial. rubro pictis, corio rubro religatus, ex utroquc latcro quiiiquc lamiiiis ex aurichalco factis ornatus, in finc mancus, dcficientibus secundum syllabum quatuor ultiiiiis capitibus. Foll. est 270., cum duobus vacuis ab initio et iii fine. Continctur:

Sachsenspiegel.

Cum Glossa gerinanica. Sax. siip.

Incip. introd.: Do eyke von repchow durch grauen lc0ygei.s toillen von vallcensteyn dits buch der sachsen spi'el Aalte gesabt in latine u s s den privileyela als die ron~ischen lcei- sere 7~alten gegeben dem land z u sacAsefz darnach sazle er das ztc dzefsch. Iclc xymmere so matt sugit bie zuege des muss ich ?nnnclien meister I ~ a n etc. Art. 2. Ey12 uizdt're vor- rede. Gott had dij sucl~senn wol bedacl~t sink dits buclc ist vor bracht dentz Ziitenn al getneyrte doclc is der Leyder cleyne die god also erentz ciccs sie ore toitoe (Ln gut Irerenn etc. Art. 3. Kvnst ist eitz edel scl~ats und nlso getltnnn tuer sie n l l e ~ l l e will

&an etc.

Art. 4. Stoltzen helde syeth becklcl~t

Nuclt tlem tage volget y die nacht etc. Art. 5. Gross angst geI~ecZ mich a n ,

Ich forclile sere dus nbannb matt Ditx, buch solle meren etc.

Art. 6. Nutz danket al gemeyne

.

dem von valkensteyne der graue hoyer Zs genand dus a n dzclsclc Zs gewantl clitz buch durch syne bctlLe Eyiie von repchow dcls tele. etc.

Art, 7. Vota der Aerren geburllb. Nu vornemetlc ujnb der her12 gehurt von deltzß

(6)

C O D I C E S J U R I S G E R B Z A N I C J . 285

Explic. Zzc lunilrechle nach azc lehnwchte. ,Rol. 4b. Nie beginnet lEas reg&tdr etc. Lib.

1. (72 cap.) 1. 2. (72 cup.) lib. 3. (91 cap.) Incip. prologus: -4rt. 1. Des heyligin geystes mynne

die sterlle inyne synne etc.

Art. 2. Bot ist selbin gerecht das ist tcinb rechte liebe etc.

Incip. text. Art. 1. God de1. dq is ein fiegytz uniztl ein ende allir d&ye ctc.

Art. 2. incip. gIossa minoribus Iitteris , scripta, quam quibus tcxtus esaratus est:

God der cla ist ctc. Explic. Codex lib. 3. cap. 87. ( W e l c A leije eynen atzder12 vor gezstlic?he?n gerichte etc.) Dat% funfte i p t u1?6 zuucher

. .

.

Fuit Iiic codex quondani N e u - i i i e y e r i a n u s , tum S c l i i l t e r i a n u s .

V:

H q m e y e r , Verzeicliri. pag. 37. N. 143. N i e t z -

s cii e in Ailg. Lit. Zeitung 1827. Dec. pqg. 704.

(P?.

46.1

c~4v1r.r.

B. S. Ms. 453. fol.

Codex cliartaccus diversis inanibus saec, XVIII. scriptus, foll. 128.) cuin duobus vacuis ab initio ct in fine. Fol.

PO.

aliena continentur. Insunt:

a. fol. 2-9. L a n n d s r e c l ~ t . A. 1403.

Ita titulus. Irisunt iilitia artiq$orum et capitum speculi suevici e s cod. 31s. a. 1403. Incip. Herr got pjrmnelischer vater* ctc. Esplic. Got Aelf zcns a n unserm ZnntZe.

b. fol. 11-78, 8 üclas i s c /l a n d r e c h t. Erstes Buch. A u s einer alten H(~ntlsc?&rift.

Incip. Art. 1. Van zueya stuei.den datd ist geistelich zcnd tuerentlicl~ ?,echt tuilcltet tlut wirdicfiste si. Zwey swerde leyss got he zIrß? ertrich %o fieschir~nende die CristenAeit etc.

Art. 2. W o ?nun geistelich ucZe~. toere)zfZich recht ,so~echen srcl und zuut men aZda Piz-

gen (?) sal. E y n Zecr'leZicA histeiz etc. Explic.

?

~ a f z der Yestilzen. L-TXIV;) Des qreuetz vestinge des 7conittcIcs aichte. Hir endet sich der irst jext.

C. fol. 78-128. K a y s e r r e c h t aus einer Wolfenbiittekchetz IIundschrqt mit detn

Setzketzbergisc/te,i Codd. verglichen. Haec collatio mariu Senlreiibergii scripta est.

Incip. Coil. Wolfenbzctt. In, cod. Aztgicsfeo est cup. 3 et ita sa Ihahet. Diss ist der Forgattg. Explic.

rSe nlc.

vorslossin

W o l f .

udd. untl seiner ere bernzcben.

CRJLIX.

8, S. Rb. 133. fol.

Codex: cliartaccus saec. SVIII. diversis inaiiibus scriptus, foll. 375., quorum d . 237.

244. 332b. 33313. 374 et 375 scriptura vacant. Coiitinentur:

a. fol. 1-233. S a e c A s i s c h L a n d - u n d L e h n r e c h t . Speculum sasonicum civile oc feudale, e s mauuscriptis a c editis libris. Summa Gde emendatum

,

in textu germa- nico a c vctere latino junotim inlpressis) cum notis, distinctioilibus ao additionibus II. C.

B a r . de S e n c l t e n b e r g .

Ita tituliis. Fol. 3-iSa. continentur summaria articulor. jur. sason. Wll. 20-26

s@quitui* praefatio duplcs, Incip.

CUP. 22. , supra reluttc?n fuit TZ. XIV.

Des heilgejz geistes mynize tlye sterke mit. mnytze synne

<las feclbt z6nd tciireclit den 8 ~ ~ 1 4 - sen bescheide etc.

Spiritzts sancti grali(6 Corro boret sensus lneOS

Ut S a z o n B u s justum ei i@stzctn deter- minem eto.

(7)

286

C O D I C E S J U R I S G E R M A N I C I ,

,.

44. rch ZYiftere bey dem zuege als m a n

sagit C ~ C .

Explic. praef. V. 326:

Greve Hojers bete

Ego fabrico a'iz via z~ti dicitzrr etc.

Hoieri comitis petito.

~ ~27. incip. textus prologi 1 . : Got die da ist e y n atdegyn etc. Explic. Knrll a n die mir unses rechtes sehen. E'ol. 28. incip. textus:

Art. I.

Welcl; recht werdet. sy under geistli- k e n u n d werltliken rechte.

2. Zwey swert ?tat got gegeben in ert- rjcJ&e su beschirinene dy Kristen-

Art. I.

Quale jus sit potius, spirituale a n se- culare.

2. Duoruin gladiorzcm potestatem spiri- tualem scilicet e t secularein ad defen- Deme Bobist ist gesatxt etc.

I

dendutn suuln populum Christus in sua approliavit ecclesia etc.

Exp]ic. Landr. 1%. 111. art. 91. ( W e r husverede breket) TVil kore denne das lant

I

A b iacolis arbitrentur. Tum sequitur epilogus ex edit. Lips. 1614.

Lib. IV. (Voin Lel~nrecht) incip. Art. 1.

S o wer Zeenrecht künnen zuilder folge T701ens juris feudalis agnoscere verita- &ses bzcches lere etc.

I

tefn @C.

Explic. Art. $7. (Ein bischof ?in Lande etc.)

U n d nirgen anders szr Landrecht Nec in jud2cio civili rtec etiam 212 feu-

noch z u leenrecht.1

I

dali.

b. fol. 234-236, Bulla G r e g o r i i X I , revocans errores Zn spec. S a x . content. V. Bibi. liist. Goetting. Scheidiaiia. p. 1. p.

102

sqq.

C. fol. 238-332. J u s tc n i c i p U Ze 8 a x o n i c u m sive Magtleburgic~m, vulgo Weichbild C. vers. lat. ad latus, collulzcfn e x Mscptis, einendatuin et distinctzlm, auctum additioizib. et notis e x glossa ac undecuinque collectis. Opern H. C. B ar. d e 8 e n k e n- 6 e rg. Fol. 139-243. Summa articulor. (139). Fol. 245 a. incip. :

Vorrede. Got gebe seiner sele rat, Der dises buch getichtet hat, Ecke von repchazu

sein pflege unser fraw etc.

Esplic. Vorr. vers. 34. Beide %U gnaden U. szc PoZten.

Fol. 245b-258. sequitur: ,,Clironica de temporc creationis muiidi(' etc.

-

Praefationem et cliroiiicoii cdidit M e n iu s, Script. rer. Germ. praccipue Sax. III. pag. 350 sqq. ex codicc, ubi praescriptum crat S ~ ~ C U ~ O Saxonico. Fol. 259. contiilet csccrpta (,,der flinstmani~e Recl8t von 31ugdeburgc~ ex RIeiik e n i o (1. I. 111, 359) ct L ü l l i g (Corp.

jur. feud. 11, 1022.1 Fol. 261-264. sequitur: „Diploms Ottoiii 31. tIributuin, pro civ.

fi1agd.(' Incip. I n gotis namen amen Otto der yrosse roiniscl~e~. koningJc etc. Explic. Meyclebzwg leyclt. Fol. 265. iiicip. textus jur. mun.: Art. 1. v o n rechtens gcrsprzcng. 1.

hoeret viztl ~ernaeinendt von des reclhterz begin zcnd von tuan es Jberhom9nelz istt. Daz Teclbt

ist clreierhnntb ctc. Explic. (Art. 139. V o n juden eyde), Dalnit inan jzcdelz be- sc1~21ldigt. Tuln sequitur: ) , C O ~ C ~ U S ~ ~ privilegii." Tncip. Diss recht huben zuir keyser otl unser92 bzrrgern ctc. Explic. Des hupst benedicti.

-

Versio latina undecuinquc textui

addita cst; in iiitroductione liistorica autem dccst.

d. fol. 333-373. Codex W e i c h b i l d i c u s e x bibliotheca Senlrenbe~giana saec. X I I I . oriy. membrun. in 8 9 exe?nplum descr2jlfus 2766 et a Senlt.enbergzO collatus.

(8)

C O D I C E S J U I l I S Q E B P I A N I C I .

283

Marcht recht ist das ander. Lanti*echt ist dar, l i t t e etc. Explic, 8eifz dohtt %u deja Manne. Das Auch hat ein ende.. ein guet Ind (tpnen.

-

Habetur Iiic apograplium non semper correctum codicis Wittolani, qui Cod. C I L X I I I . recensitus est. Quae iii orisinali rubro colore picta sunt agumenta aiticulorum, in Iioo libro in margine scripta invei1iuntur.

CMLX.

B. S. 81s. 89. 4.

Codex cliartaceus saec. XVIII. ineuntis, foll. 427.) quorum 1-379. a librario ipio nuineris designata sunt. Foll. 1 et 422-427 scriptura vacant. Contiiietur:

Vermehrter

Sachsenspiegel (Distindiones Saxonicae.)

Incip. Dit ist eyn Buch dess rechten in wypilde und in Landrechte .in. sechser. arth olse ezi die von MeiJdehurg gebriuchin und die von Halle etc. Fol. 2b. incip. prolog,: iSanc/us gregorius der hei1Zj.e Zerer und vile ander. Zerere etc. Iiicip. fol. 4b. dist. 3.: Gott hat hwey sfuert gezassin etc. Explic. (Lih. VII. Dist. 12.) Vnd jnaz dei~ze und igslicheiz synen Erbin darvinb antworten. Tum sequuntur Iiaec: Tu autein Domitze tat- serere nobis Deo gratias. Hunc librum scripsit Johannes Bertram de Gotha ~ t o t a r i g ~ opi& Wissinsee et conzplevit sub a. D. MCCCCXXIX.

. .

Sequitur registruin ipsius libri.

-

Pol. 1. registri autem deest et ejus loco Iiaec adjecta suiit: N o t a was Tvett und Busse sey volget hirnach zu den Copien der von Wissense schriflt uns zu gesant.. ,

Explic. GeQen ain Miftzuoch nach Johannis nativitateirs Afzno 2flXXX priino. Der rath ~u zuissense den ersainen Wieserc dein Bath se Wyinar.

-

EIabemus igitur Iiic

apograplium distinctionum Saxonicarum, quas Wisseiiseeiises saeculo XVI. Vimariam

miseruiit. biber primus Iiabet capitula 46., seoundus 9.) tertius

Ir.,

quartus 42.) quin- tus 20., sextus 6. et septimus, ,,capitulum voii getrumer 13and.~'

-

Foll. 381-421. ha- bent registrum.

-

Fuit Iiic liber olim iii bibliotlieca S oliil t e r i ana.

CMLXI.

B. S. Ws. 241. 4.

Codex cliartaceus saec. XVIII. elegariter scriptus, foll. 121„ quorum 1. 78. 79. 83.

120. 121 et multa aversa vacua sunt. Picturas liabent folia 10-15 et 109. Continentur:

Variae

Lectiones et

Figurae aus dem VVolfenbüttelsclien gernahl-

-

ten Sachsenspiegel.

Ita titulus. Incip. Bpecitnen apographF codz'cis guelpherhytani etc. Explic, :

E d i t . iSenk.

p. 218. 3. gein silzen herren

Art. 87.

Cod. G u e l p h . IEegen sinen lierren des Ile von ytn hat. deest hic totus.

Divisus est ille codex iii partes duas, quarum prima inscripta est: Lectionum varie- tas in Spec. Sax. Cod. Lips. quem C. W. G a e r t iier u s Lips. 1732. edid., et Cod. GueIph. picturato iiiedito. Altera.: Lect. var. in Jus feud. Sax., quod Seiikeiibergius edidit et Cod. GuelpIi.

CMLXII.

B. S. Ms. 140. fol.

Codex chal*taceus srec. XV et XVI., iiotis in nimg. a recentiore manu adscriptis, picturis (Toll. 131 ot 138.) ornatus, foll. 276., quorum 1-5. 771. 78. 133b. 139. 213b

-249 et ,271-276 vacua sunt. Continentur:

(9)

288

C O D I C E S J U R I S G E R M A N I C I .

LelzAenrecfile so Kaiser Frederick von Btouffe genannt, efzuan tho Meiolan in dem IJalut5e na Ga&s ge6ort 2278 gesettet unnd gegeüe~ztz hefft.

Illcip. Hii. hezcet sich a n de riclitstich z'in L a n d t RecW. Art. I. Desse settnnge geno-

ntet de Richtstich cle sette Iceyser fiecleric?; V U ~ Z I Z Stowff'e. NU godes bort dusint jar, alzdertha16 I~ttndert jar in ileln acht zcnnd tzuintigesten jar etc. Art. 2. FVo sich daf GericI~te heginnet. cap. 1. W e n fe ctenne tuertt ein Geric7~te van clrien personnen etc.

Fol. 77. explic. Richtsteiy des Landlrec7~fs CUP. 51. ( W i e cle Jwde'en scl7~1ueren

. .

.

schall)

D a hebbest recl~t oder unrecht. pol. 79. incip. Hil' heuet a n cle richtstich CEES Leenrecjl- / e s .

. .

W e n n t e nergen ein man billicker etc. Explic. Dar he clat binnenn uth theenß mochte. Senlrenbergius in Corp. jur. germ. I. p. 251. (Ordo jud. jur. feud.) in textu

german. liunc codicem secutus est. Cf. Pracf.

I.

110.

b. fol. 134-139. Karin red AZstoriain H e n r i c ii L e o tt i s facientia.

C. fol. 140-225. L ü n e b u r g e r C r o t z i c a .

Incip. Art. I. Keyser FredericJc de Arziler maiiete E r s t de Hersc?~op LutzeborcA etc.

Art. 2. A n l ~ o Domini 785 do betloang mit godes hulfe Keiser Carolzcs de grothe Wede- kindt denn herzogen tlco Sassen etc. Explic. Dzrsse Vorschrezcen Luneborger Cronicu i s . . M.CCi2C.X-XI..

.

vor gotlc unnehemen.

d. fol. 226-243. Excerpta e z H e r m . Ilo r n e r i chronica. German.

Incip. A. i 4 l G . etc. Explic. A. f 442. sterf Cunradus Ubbenhorst, Archidiukonn

in Medeporch.

e. fol. 250-270. Doctoris A m B r o s i i M u g i r i Prognosticon der ganzen Ezcropae etc. 1551-1580. V. I-Iomeier, Veraeichn. p. 35. Nro. 157.

CMLXIII.

B. S. Ms. 49. 8.

Codex membranaceus saec XIV., lineis stilo ductis, inscriptionibus et litteris initia- libus rubris

,

ligatura antiqua, foll. 65. Coiitinetur :

Weichbild.

Ita inscriptio in vetere catalogo Bibl. Senk. 31s.

Incip. V o n dreier ?Land rehf. (Haec rubro picta sunt.) Duz reht ist dreierhande. Go- tes reht ist duz erst. Marcl~t reht ist duz ander. Lantrelbl ist duz dritte. Gotes reht etc.

Explic. Zzt relat oder sein boten z u den manne. 8 2c h S C . Daz bueclc hat ein ende. Das got oll va& schcizde. V n d geh uns sein gnad vnd hincz samztag ein guet bad. A?fien.

-

Index capitum Iiujus codicis r. Scnlrenbergii Visioncs p. 160-177. In priori libri Oper- culo arina geiitilitia aeri iiicisa possessoris $1 a r C i A ii t o iii i W i t t o 1 a e, Tlieol. D., Canon. ad S. Crucem Oppolii, Paroclii in Scliorfling, coiispiciuiitui; et in latere antcrior possessor, B e b a s t i a n u s O b e r , nomcn suum inscripsit. Cf. S e n k e ~ i b e r ~ , 1. 1. et p. 54.

-

Ar- c h i v d. G. f. ält. d. G. T. 111. p. 185.

-

I-Iomey e r , Verzeiclin. ctc. p. 36. N. 134.

-

I11 scliedulis Seiilcenbergianis Iiaec adnotata inveni: Redemi ?bztnc coclicem a Pnslore ~S'chorfi~zgensi sutis curo pretio. 1766. Viennue. Long. 6" 4"'. Lat. 4" 71i1.

CMLXIV.

B. S. ME. 105. fol.

Codex cliartaceus saec. XV., non male scriptus, scriptura in duas columnas divisa, rubris littcris initialibus. Constat foliis 196., quorunl I. 2. Ba. 189-196 vacua sunt. Fol. 7b. aliena coiitinet. Iiiest autem in hoc codice:

Suechsisch Weichbild.

c u m Glossa germanica, quaa minoribus Iitteris scripta

(10)

C O D I C E S J U R I S G E R M ' A N I C I .

289

Incip. index: ArlZcuhts pripnus. VOTL dreyerleqe rechte, von gotis rechte, ~nnrckt rechte unde Zant rechte. 170n orsprzge des rechtis etc. Explic. index C. art. 135. fol. 7a.:

V o n der judetz gerueren etc. Incip. tcxt. fol. 8b. art. 1. N u horet unde vornemet von des r e c h t i ~ begirt und von Wanne is her ko?nen is. Das recl~t ist dryerhaizde etc. Explic. Glossa ad art. (cap.) 135: Die oucli ire Ingesegil huben angei~arqclen mit d e r tnacht unsers heiligen vuters Beizedicti. Amen. Explic. Finis d. g. Fuit Iiic codex olim in bibl. celeb.

Je G a s r t n c r . Cf. S e n l i e i i b r r g i i Vis. p. 54.

-

I I o m e y e r Verz. p. 37, N. 140.

CMLXV.

R. S. Rls. 106. fol.

Codex cliartaceus saec. XV. satis accurate scriptus, rubris initialibus, paucis iil inargine a rccentiore manu notatis, foll. 218., quoruin 212-217 scriptura vacant; fol. 218 membran. cst et aliena continet. l'itulus:

Weichbild Recht.

Glossae litteris ininoribus, quam textus, scriptae sunt.

Incip. prologus: Got (prima littera omissa est) gebe syner selen urit der diss buch gedichtet hat Eilte von Bcipkozu sitz pflege unser liben frauzuen das wir synes lones zuur- ten in des hem~nels gartan, u n d biiiet alle' fegen gote Iklichuel sie dei bote etc. Incip. praefatio: Votz der werltle begyib bis agz die Wasser fduth dass noe die arche baroete etc. Fol. 7a. incipit opus ipsuni: iPTu horet u n d verneinet von des rechten begyn etc. Explic. Glossa ad articulum (caput) 135: Die ouch ihre IngeszjliZl haben angehangen mit aller m a c l ~ t unseres fieiZz$en unters beneclicti. Deo gratias. Amen. Et sic est finis.

-

Fuit Iiic codex olim in bibl. S cli i l t eri. Cf. S e n kenb. Vis. p. 55.

-

H o m e y e r Verz. p. 37, N. 153.

.CMLXV?.

B. S. Ms. 101. fol.

Codcs cliartaceus saec. XVIL, foll. 261., quoruiu l b et 261b scriptura vacant. Pars posterior libri a maiiu recentiore scripta est. Continentur:

Regulae

Juris

Magdeburgici.

Iiicip. fol. 3a: A d decus et decoretn sacri Itnperii etc. Fol. 3 b : Alle dy tueder den CI~risfen gluweiz lebin szizt uizglcwz$ von rechtis zuegin etc. Explic. V o n Wittung. 61.

(Maiiu Senlienbergii) : Finis adest per me W e r n e r u m 2's clb U tzu a n g Noturiurn Glucen-

sem anno 1403. ctc. Fuit codex, ex quo liber iio~ter descriptus est, oliin in bibliotlieca

C onr. 13. o n d e r L ülilc. Notat Senkeiibergius fol. 2 a: ,,Harum regularu?n ego ad- hzcc aliz~nz codicem possideo ( N . 103. Cod. CMLXVZI.) aliquando pleniorem, Pragae descriptutfi." V. S e U Iren b er g i i Visiones diversoe de coll. leg. Germ. pag. 74.

B, S. Bla. 103. fol.

Codex cliartaceus sacc. XVIII. accurate scriptus, foll. 315. Co~itiiieiitur:

Regulae Juris Magdeburgensis sive Germanici.

Incip. Alhi bebt sich a n dasRegister auf das nocl~geschriben buch dus do geuonnt ist Regula juris Bfagd. und szl den.? ersten merke von dem -4. Uon vngelfczu&en und

*L012 k e b e r n zton den di do dy hazusetz etc. ExpIic. Qui est benedictus in secula seczc-

lorum. A. iVL

X,

W. Senclieiibergius Iiunc librum ex codice Pragensi in bibliotlieca olim uanoica, hoilie Augustiss. Principis aulica Darmstatina ~aeculi XV. ineuntis describi fecit.

Fol. 2 a. legitur :

G

e 0 r g ii I I i r s b e rg e r i Canonici Progensis fuit a n h h c . \T. S e n-

k

n b e r g i i Visiones diversae de collect. leg. Germ. pag. 74 sqq.

(11)

290 C O D I C E S J U R I S G E R M A N I C I .

B. S. Me. 452. ful.

Codex cliartaceus saec. XVIII., foll. 9'3.) cum duobus vacuis ab initio et iii fine.

Titulus:

Privilegium,

den Sacbssen und

der

Stadt Magdeburg gegeben

von

Kayser

Otten

über das

Weichbild.

Iiicip. prologus: In Gottes nanzen. Amen. W i r Otto, Rötnischer K e y s ~ r n,zc alletz Zeiten mehrer des Reichs thun kundt mit trrhzcndt dieser tcnser gegenzuertlge~t schrift allen den, die sie sehen oder hören lesen, dass vor u n s tcnd unsere keys. Maijestiitj sind komen unser liebe gelrewen ztnd manhaftirj.e, des ~ e i c h s rrntertltenige, die tuerden Sachssen 2c.n.d J~aben unsprgelegt. wie sie in Gottes Fried x e s a k e n halten zcnd ein siatt befesten tuöllen etc. Explic. prol.: Das geben' ist n. C. G. Nezoz Azctadert u n d neua nnd neunzig Jahr

.

.

lalagdebzcrg liegt. Incip. tcxtns: Der I Artickel. ~Vzc rnöüht ihr huret*

und virnehineit, S o wil ich ~ Z C C ? ~ sagen von des rechteß Anfitng u n d vora zurtn es her- kopntnen ist. Das recht ist dereyerley, Gottes Recht ist (las erst, Marckrecht das an- (lere, Lunilrecht das dritte. Gottes RecAt ist iieises, dcts Gott selber hat geselz.t von atz- begir~ der tuelt mit einer natürlichen ehe (als a n AcZum und E v a ) ctc. Der I I Art. Hie-

von aagen etlicAe Zezct, das üie Dinstleril koiiielz sei12 sollen. Drrs tui(Zers~)~rec?te)~ die alt- dere, und sagen das das nicht sei, nls ihr zuol verneh?nert werdet irt cliesem bzcclh. Et- lich sagen, dus Eigenschafl J~ou~w~etz sei von den Geiseljc ctc. Das IIX Art. ~ M n t a spricht

das hiel0uor bey ilen allen fzcrsten %U recht gesutzt tuarcl ob ein freg m a n eine eigene

zzc einem zoeibe nehme ctc. Esplic. (Der

CXX43WI.

Art.) Zeucht sicA ein il.Xata ulnb einen Kazrf uiz eise» Jzcden, der wisse, das er nic?i! tueiler getuehrelt inag detttt a1.9 ferr (cls sein ? L U ~ S t~sendet

.

.

ttnd einen christorz. Turn seqiiitur „Besc/llrrss at,/r (l(ls Weichbild- recht. Diss Recht hubet8 zuir Ilayser Otto

.

.

zrrdd gnacht unsers heiligen T7atet.s des bnpsts Benellicli."

C&JLXIX.

B, S.

nrs.

114. 4.

Codex chartaccus sacc. XVI., notis in marginc adscriptis, splenditla ligatnrh, fall.

49., quorum I. 40-48 vacua sunt scriptiira. Coiitiuentur :

'

l)ria

Westphälischen Schöpfl'en Gerichtsordnung

un<l

Statuten-

Gesammelt

A.

1548.

Ita tituius.

Iiicip. Der. fii1ige.n Haimlic?cn Echt fieigrauen zcnd &Aöpflelt ruestphalischen P-

richtsordnung zcnd Shtzcten, wellicl~s zueilend von Kaiser Carole.n eic. Explic.

unsern tcntlerthenigen d i e n s k n gebieten tuollen. Geben uß.salllbstnll vor

St.

~sfUaldsf(V Anno nzilles. quadringentes. trices. nono.

CMLXX.

B. S, Me 131. fol. min.

Co(ier cliartaceus soie~.

XV.,

multis membranaoeis foliis inlerslinctus, scriptura in tiuas columnas divisa, rubris inscriptionibus, litteris initialibus rnodo caeruleo modo rubrO coiorc eleganter p i ~ t i s , prima fol. 1 et 13. auro distincta, corio albo religatuS et nun-

clialceis Iamiliis ornatus, foll.

5W.,

quorum 1 et 421-524 j7aania sunt. IiisCriptio:

Von

Therstedte, Slotel des Iiayserrecbts

sessisclien

Lant-

rechtes mit

der Glosse

zu

letzterm.

(12)

C O D I O E S J U R I S G E R M A N I C I ,

291

Chrisfe egngeborn so des almechtigen go<lea du 6ist gekomen h dese ~uerlt etc. Explic.

Hir na tnerke m a n wen d y tuorde staan in dem keyserrechte zinde in Jera sassen spi- gel unde d y glose# dor ouer.

Art. 2. Hir begynet üut Zantrecht ( merket here und lcnecht etc. Art. 3. Here got hemelissche vader ctc.

Art. 4. Sassenspigel. Ilr tyinmere als man secht by dem tuege etc.

-4rt. 5. Nu vorneinet ume der hrtz bort von dem lande t u sassen dy aon AtzhaZt etc. Fol. 12 b. explic. prologus: i h d e antlers nergen t u la?ttrechte nocl~ tu Zeenrechte.

Fol. 13. incip. remissorium : Abbet. Dat dy bissschoppe utad die ebbede vidt dy eb- d s c h e n die gevorstet sint den andern herschilt viren s. hersclailt etc. Explic. (Wzcnden.

W u n d e t e y n man den andern) ad legemjuliani cle v i priuata. Sequitur epilogus : Here god

clt~ bist e y n begyn unde ende

. . .

V o n etuen to ewen. Amen.

--

Cf. S eil k e nb er

g

i i Vis. p. 42 sqq. 1-1 om e y e r , Ver?;. p. 37. N, 152. I-Xirs cliing IV. 247.

Lg.

I10 10iii. Lt. 71i8i1i.

CMLXXI.'

B. S. Mg. 181. fol.

Codex ~Iiartaceus a. 1400. scriptus, in duas columnas divisus, tTocum compendiis pluribus, litt. initial. et inscript. rubris, corio albo religatus, foll. 153., quorum 147b. 148a. 150-153 vacua sunt. Inscriptio Iiaec cst:

Abecedarium

cles

Rassen

Speygels.

Incip. Art. I. I n nomine putris

. .

Hanc igitur su?iiam seu abcedariuin speculi sa- xonici anno dominiMCCCC kz civitate Gr+eswold. Catninens. dioces. e x speculo et eius glossis secundem ordine~n alpI~rcbeticum propter faciliorem tnodum inveniendi materias collocaBam ctc. Art. 2. Hie begzjizt &t abcete des speygeh vnn Sassetz. Got gheue dat dat also azote zuassen etc. Brt. 3. incip. Abecedariutn. A c k e r . W e pZoghet enes an-

(lern aoker etc. Explic. V . Wzttzcle etc. Nie lieft dut abcete des sassen speygels enen ende

.

.

moterz uaren. Amen. Fol. 148 b-149. Syllabus vocum. In posteriori libri oper- culo legitur: D k t lock hort hinrick gronhage to uncle siner ?ausfrutue margarele. 1428.

CMLXXII.

B. S. Ms. 108. fol. min.

Codex membranaceus saec. XIII. finiente vel XIV. ineunte eleganter exaratus, in duas columiias divisus, rubris inscriptionibus

,

litteris initialibus rubris, aliquibus ctiam vario colore distinctis, lineis stilo ductis, antiqua ligatura, foll. 144.) quorum 1-3. 10. 108a. 12Sb-140 et 144 vacua sunt. Continentur:

a. fol. 4-7a. col. I. l n d e x in inpeciclum suevicum. Incip. Hie staunt alliu &zc cnpitel Iturtzlichen clizc in disetn bucl~

streunt,

Wau man sie vinden soll. An dem ersten quaterne da &tz buch anhebt. V o n d e ~ n banne und von der aclit C ~ C . Explic. Z e w e b hen ziten der her mit sineiz manne buiue tatlingen soll, - Fol. 7a. CO^. 2-9.

P

r a e f atio.

Incip. Herre Got hirnelisJer vater dzwch din milte güte gesdgfte <Eu den menschen

etc. Explic. Hernnclr sait ditz b$cli r e r von g:t getuonliait.

b. fol. 11-77. (1-67. fol. uum,) 8 c I ~ z u t l b i s c h L a n d - U. L e h n r e c h t .

Incip. Art. I. Der i n clew banne ist sechs tuochen etc. Art. 2. Dil% ist von frien

1;felz. B i e so1 m a n &ren vota clrier hande p i e n litetz zuaz rel& die habefi etc. Explic.

( V o n der getuer) E z is re?Lt das er sin Zehen besitz iar gnd tog in stiller gewer.

C' fol. 78-91. (68-81 fol. numerat.] L e l ~ n r e c l~ l.

, Incip. I I e vahet aia Jatz lehenreht buch. IVer Zehenreht künnefi welle der

(13)

2921 C O D I C E S J U R I S G E R X A N I C I .

eolge ditz; 6;cIiez Zer. Dez; ersten sulen wir merken ctc. Explic. G e n sinem mantz. 8 u l s C. Hie dits Zehcnrecht bztcl~ nin e n d e .

.

.

dez; ?&elf u n s got uon l~z'ntel atnen arnen.

d. fol. 92-108 a. Azcgsli u r g e r S t a d t r e C l~ t. I t a inscriptio.

Iiicip. Ist tlaz ain m a n oder s i n l~usfknwe l~ i e %e Auspurg stirhet etc. Explic. Der

C

nepnen sin verdientez gut in dem Zehen.

e. fol. 109-114a. 8atz;uragen des Kaisers Allirecht I den L a n d p i e d e n betrefend.

Incip. Dise S a h u n g e n des lantfi.i~Ee?; Aulen zuir Albreht von gotes gnaden

.

.

ge- set*t ze iV$renberg etc. Explic. Er, ist uzcch reht das er s i n Zehen l e s i f s iar u n d tng

in stiller getuer.

f. fol. 1l4b-I%a. Eacle?n illa quae szcb Zilt. s. recenszci. F'ol. 149 b. scquitur: Dez burggrrrfest reht l ~ i e Se Auspurg, et fol. 125 b-128a : Satzung Harf~nan?zs, Bischofs von Az~gsbzcrg, Zollalgaben Betreffetsd, tunt apogr. dipl. Lzcdovici 11np. rc. 1344. E x bibl. Kraftiana. Cf. S c l i e r z Vorr. Z. Scliwabeiisp,

-

B e i i k e i i b e r g i i Vis. p. 8 4 sqq. 130-

m e y c r Vcrz. p. 36. N. 135. Loiig. 9" 5"'. Lat. 6" 8"'.

B. S. 318. 10!h fol. inin.

Codex cliartaceus sao. XIV. ineuntis, iubris iiiscriptionibus, litteris initialib. rubris,

crebris vocum compendiis, foll. 44., cum Sex agglutinatis ab initio et in fine, quao vacua aut manu Senlrenbergii ilescripta siint. Inscriptio:

Schwäbisches

Land-

U.

Lehnrecht.

Incip. Herregot himelischer vaeter durch &Y& milte gii/e gcscl~atft d u den Men- schen etc. Explic. ( V o n brutlern Zehen ze e?nphahent) 80 zoisi si n n t e n eltsten oder a n ir vor~nunt iler sol es lihen. Notat S enlr e n b e r g i u s fol. 1. Codcx coritinet multa

futilia, miilta etiam egregia, quae alibi noii legas, praecipue electionem Ducis Carin- tliiae et illius Srcliiofficium, nec non de Vicariatu. Sistit etiam ille iiobis octo Electores, coinputato semper Bavaro separatim. Addit, si Electores non rite eiigant, regem possc a reiiquis statibus repudiari. Admixta autem plurima, quae aliis speculis inseri Iiaud so- lent e x s. litteris ct jure romaiio. Nominatur liic Codex Biberacensis, quia olim ad fa- miiiam Scliopper Biberaci pertinebat. Fuit turn in Bibliotl~eca Burgermeisterialia, e x qua redeinptuin Dolpius

,

Consul Nordlingensis

,

Senkenbergio dono dcdit. In Cwinthia natus csse vicletur, eum solus de origine Carintliiae solecitus Tuerit, rcliquis codicibus haec sileiitibus, qiia de causa Senkenbergius cum etiain Carintliiacum nominavit. Cf, S e n - Ir e n b e r g i i Vis. p. 86 sqq.

-

EIo m e y er, Verzeicliniss etc. p. 36. N. 136.

CMLXXIV.

B. S. Is. 107. fol.

Codex cliartaceus a. 1472., rubris inscriptionibus, litteris initinlibus rubris (op. T. 35.

vel fol. I. num. prima littera eleganter picta e t aurata est, secunda init. caerulea), in iiiic mutilus, in duas columrias divisus. Ligatura prisca est et insignis ornanientis e x auridialco factis, qua0 animalia repraesentant. Cum glossis margiiialib. Roll. est 324., quorurn 220 scriptura vacat. Contii~entur:

a. fol. 1-34. S c l ~ w ü l i s c h e s L a n d - u t t d L t ? h ? z r e c h t . Iiides sistciis 2197 Ca- pita cum subscriptioiiibus materiarurn ord. alpliabet.

pol. 35. incip. Herre G o t hy?nZischer vater dzcrch dein milte gutilleg der dem 7negz-

schen drif(cZt&er tuirdikeit ZegaCt hast ctc. Explic. fol. 219 b: (F700n z u I ~ ~ ~ ~ ~ f t i ~ ~ r ~ Dia- gen) Den so1 m a n das Aet4Bd ccbhatuen. 8 z c l s c . Diss buch hat ein ende

I

90 u n s

(14)

C O D I C E S J U R I S G E R X A N I C I . 293

b. fol. 221-233. Excerptu e x Speculo Sztevico.

Iilcipit iisdem verbis ut illa, quae sub litt. a (a fol. iiuin. V a liii. 28) r e c e n s i ~ sunt; mos autein variat textus; multa ad indicem in capite libii rcfcreiida esse videntur. Pluribus locis adscriptae sunt Glossae.

C. fol. 234-243. B u l l a a u r e a.

Incip. Wie hebt sich a n die &den bulle. In dem Namen cler Heiligela e i ~ z ~ n ~ t ~ g ~ , ~ trivaltiJceit seliglichen. Amen. Karulus der vierte etc. Explic. (Cap. dYlyIII) An dem

rr?.yhe~zucht tage. Sequitur Register der gulden pull. Cup. I--;YXIIl.

d. fol. 244-246 b. col. 1, Liter@ Concilii Constantiens. ad Archiepiscopzcm Mogzcntjta. etc. de praeseruandu jurisdictione ecclesiastica etc. Germaiiice.

Iricip. Die gemegne geistlicclt sum?neninge zu kosten% den ertoirdigen brudprlz ~,.%bi- schof szc 2nrcinlz e t ~ : Explic. M C C C X v I I

C

sic

1)

22 ?nonats septembris do (Zer behstlich

s f u l ledlj stund.

e. fol. 246b-264b. col. 2. Edicta etc. Priderici IP,

Tiicip. Ileyscr Fritlericlts gesetz. Item tuZr setzen und gebieten von utzserer keYser- lichen getoalt und mitt der f ~ r s t e n ralt zcnd M U autlid des richs teutschen wzufttzelz wez- cher sun synetz vatter volz eynen burgen oder von anderIn synent gut stost oller brennet oder in rctulret etc.

f. fol. 264b-324. R e c h t s g a n g b t i c h .

Incip. Lib. I. Diss bzcch das heist von dem rz'chter und von dem klugere utzd von (Zein

anttbofegz das erst capitel. Sittetnal dass ei@ gericht wird volt den Personen dass ist von dem richter u n d von dem clqere und von dem cemtsBoten ( Wccn kein marz in dejjz richt verklagen oder antzuorfen mag, dass sl/ tlan ein richter etc. Explic. Gap. xhJ,TIr. (Wie .und wo ?nun urteil schelten soll in dem ?narbt) Utzd thu als ich diclt hie vor ge- lert habe. Sequitur liber secundus. Incip. W i e eyns mans und kint noch tod eita Pfian beschuld&e% soll

1

dcts erst capilel ZU dem andern huch. Itenz ein meister spricht

ich bin gefi.agt, ob eyns inccntzs W+ etc. Explic. Cup. X V {Ob eyner gelt schultlg wer

und het d h des s y n brief geben und treu gelobt 2tnd hilt dir des nicho Diss tuundert ,nanchen ob es recht sey

1

Ich sprich

.

.

.

.

CIIMLXXV.

B. S. Ms. 111. 4.

Codes membranaceus saec. XIV. iiieunte eleganter scriptus, ab initio et in fxne mutilus, in duas columnas divisus, inscriptioiiibus et litteris initialibus rubris, ligaturs an-. tiqua, fol]. 65. Inscribitur autem iil vet. Cat. S. Rb.:

Schwäbisches

Eaud- und Lehnreclit.

Incipitur (oap. 94. In edit. Senlrenberg. [Corp. Jur. Germ. T. Ir. p. I. pag.

9s.1

cap. 77.):

.

. .

1.eh.t nemen. Azclso da% er itn azcf du% peste rat eOc. Inter fol. 2 et 3 duo

folia dcsunt (cap. 100-108.) et plura Ccap. 117 in fine -129 ab init.) inter fol. 4 et 5.

-

wol. 5. incip. cap. 129:

. .

.

und mug allea vngerihte niJst rihten etc. Pol. 59a. coi.

1. explic. Landrecht (cnp. 311. von CJhetzern.) et incipitur LeJmrecht. Explic. (cap. 31.

111 scnlienbergii Corp. Jur. Germ. T. 11. p. 11. pag. 66. cap. 72. W e r LeAelt wider

.

.i>npt,) Oder

f>:r

den ,?(cntrichter und er chhg (els hie

. . .

111 posteriori operculo

fol. membranaceum agglotinat~m est continens : JU d e n U d, saecdo

-xK

scriptrinz.

Incip,

zr

schal,

auf ajner satoehaut s t t ~ lind szcllen dije

f ~ w

ptrech ?no?lai vor i m li- gen e t a

-

D e Iloo codice, quem Senkeiibergius, ut in priori libri operculo ipse adnotavit,

ex dono

D,

Pilgiam, Agentis, tenebat (1762.)) ~ f . S e n k enb esgii 17isiones

P.

101.

-

EI

m

e y er, Verueicllniss e t o

P.

36.

N. 137.

-

Gong. 7'' 101''*

J ~ a t

5" 3.''

(15)

294 C O D I C E S J t J R I S G E R M B X I C I .

CMLXXVI.

B. S hla. ll!]. fol. 111in.

Codes cliartaceus a. 1419. scriptus, in duas columiias divisus, rubris inscript. et litt. initial., fall. iiumcrat. 83. Coiitin~tur:

Schwäbisch

Land- und

Lehnrecht.

-

Ita inscriptio. SiiiguIa Iiaec suiit :

a. fol. 1-28a. Jzcs p r o v i n c i a l e . Lib. I. (Fol. 1 b-2. I'abulcc.)

Iiicip. Iiie hebet sicit rtn Jus rechtbuch als e s die bebste kun.ig u n d icaisser gemacl~t uttd besteftiget ?haben etc. Expl. V o n g u t gezuonheit stat 78 blcl, Fol. 3a. Ii~cip. Hie hebt sich nn etc., iit supra. W a sich da% roinisch ryc/b voni%.ste eribabetz /1(16e. In Irafielonie erhub sich

riche aller erste etc. Gap. 2. W a s die sluui sWe?.t Betutten etc. Cup. 3. W i e die syben ?;urfur- sten silz etc. Explic. fol. 28 a. Trotz guter gezoonkait.

-

A p. S C liil t e r U m, J u s prov. cap. 372.

b. fol. 28b-66a. Jzcs p r o v i n c i a le. Li6. II. (Fol. 28b-30a. Tubula.)

pol. 30a. incjp.: W e n m a n ze richter kiesen sol zind zoas manea er sin sulle. Wetz ,,Ja% st;e richter setzel der sie crin hytlerber ?nun ztnd getrzcwer gerechter tuisser tzrgend- licilw. ,rban etc. Explic. fol. 66a. ( V o n z o ~ b e r ) D e n sol nza~z duz Itccztpt rtbscAlachen.

C. fol. 66a-78a. col. 1. J u s f e u d a l e . (l'abula. Fol. 67a. col. 2.)

Iiicip. Hz'e liebet sich a n h s lehenhucA. W e r LehenrecAt Bannen miiZle, der volye ctc.

Esplic. fol. 83a. (CUP. 97. V o n %insyeU da nlcibt

zrr

ce pferaden i s t ) E r brhctbe dttnta Ehaftnott. Amen. Hans Bott der Jung schri6 dctc buch cEa ?nun %alt von Christ gebzcrt 1419. nuch unser frotuen I'ag Irersen ?uichen.

-

Fiiit Iiic codex olim jil bibliotheca Krafftiaiia et a Scnkeiibergio Bavariciis appellatur. V. E j U s Visioii. pag. 87. H o nie y r,

Verzeicliti. pag. 37. N. 144. Arcliiv der Gesellscli. für iilt. deutsclie GcsciiicIitsliunde~

III., P. 486.

CMLXXVIJ.

B. S. ME. 118. fol, min,

Codex cliartaceus a. 1471., rubris inscriptionibus, littcris initialibus rubro colore pic- tis, aliquibus etiam in iiiitio singulorum operum vario colore distinctis, corio rubro et

asscribus ligiieis obductus, ex utroque latere quinque laminis e x auriclialco factis muiii- tus) fall. 514.7 cluorum 163 a. scriptura vaoat ; foll. 152. decst. Continetur :

Schwäbisch Land-

U.

Lehnreclit.

-

Ita tjt. in vet: Cat. MS. SeiiIc. Iiiscriptio: Hie hefiet sich a n das Lalzdt Rech/puech votz est &e Taue2 (fol. 1-12a)

di tlunn aige,cllicA ain geden art&IlZ auszaiget

I

er i,z Irin Jein puecii geschribem vintkt nuc?~ der oul

I

auf iler obcrn spacj steunt Inlzo?netz 'les ultaii;ht&en gofes

1

un- seres lieben Ilertz Jesu Christi u n d seiner liehen mzteler. A m e n . A n n o D. 1471 nm

2ibontag vor des heylQen gotsleuchnams tu9 is angehebet tuorden dus pztech schrpgben.

I n ~ i p . fol. 13: Her got Bzhlischer vater etc. pol. 15b: W e r in deni pnnn u n d In der zlber lli gesatzt ceylt. Als ein in dem prinn tflocfien pcnd aifa lag &C. Fol. 150b. incipit: Die Itprnoc/i gesChriben Aeoht 8 a b t der fi@bst leo der

ktcnig 7cai.Z seit$ Bruder in aineiIL concil Bola und ander Recht vil d p Z/?ngnerfnef'

.

von dem capitei geschrieben shtz hs & saclt vopzn &H Jcclgern u n d hernach in

Zehen Rechtpuech nach einnn(jet.

vobelat

ctc.

-

~ ~151, indpit: W e r seine c b z ~ i - 1 ,

Yes oder buzoiges guet bey ainpn uils<le/ etc.

-

Capita 3 0 8 4 l k in margine notata 'Ilnt. XxpliC. Gap. 519. v o n purgkgnaisterlehn, Cap, 520. D e s p u e ~ 7 ~ s endt. Hie h-ff

das w e c h ain endt

. . .

Johannes Zallringer anno D. 1471 aifi ntitigetz &a~zct Malletzen

(16)

C O D I C E S J U R I S G E R i i I d N I C I .

295

stinus Austriacus. V. S e n lc

c

n b e r

g

ii Vision. p. 96 sqq,

-

110 nl c y c r , Vcrzeicllii, p. 37.) N. 149.

C~ILXXVIII.

B. S. Ms. 118. fol. inin.

Codcr cliairlaccus a. 1431. scriptus, in duns columnas divisus, voctun c~mpciidii~ rarissimis, rubris iiiscriptionibus, littcris iiiitialibus modo cacrulco modo rubro bolore pictis, foll. 124. Contiiicntur:

a. fol. 1-6. C a d e n d a r i u m .

b. fol. 7-8a. & e g z c l a e v i t a e , v a r i a e . Gcrmaii.

C. fol. 9-121. S c k w i i b i s c l f i L a n d - zcnd L e k e t a r e c h t .

Iilcip. S e hebt sich a n das Land Bechtpuclz

I

ur2d (LCCi*~znch voir Lehe1z121'eCht. tnerlich. Herre himedischer vatt.is cJzcrch dein tniiie gute geschzrfl etc. Pol. 1 0 b : Volt &+eger hantle frein. tnerkcl~ eben. W i r zelen clreyer hantle f/ain etc. Eq)lic. fol. 90n. Land-

rcclit {Der nirz geatccin anspricht): Hie hat (Jus lcctzdrechpuch ende

I

got zozs V O I Z hiinet

seinew enge2 sende. Iiicip. fol. 90 b: EIie hernccch hebt sich an das Lehenrackt ctc. Wer

Zehentarecht churzen zuil, der volqe Jibz ptcchs Zer C ~ C . Esplic. fol. 121: @er netues Je-

heta enpfc.0 S o hat er z u hant die geauer a n cleeuz dchenn. Iiie hat das picch ei,t ende voya ltinrEl.echt urzd von lelzera

.

.

.

Finitus est Ziber iste per Johunnein Lessezuicz de Le- genics, atzno Domini B4QCCQ. tricesi~no przino.

d. fol. 122-,123. D e o r a t i o n e p a t e r n o s t e r . Germ.

C. foi. 124. V o n Regiinent oder ~ ~ g i e r z c n ~ des hnzusgesiizdes. E s bibl. Gacrtiicriaiia.

Conf. S c n l i ; c n b c r g i i Vis.p. 95 ct 96.

-

Xlonieyer, Vcrz. p. 37. N. 15%

CMLXXIX.

B. S. %Xe. 115. ful. min.

Codcx clicirtaceus sacc. XV. finieiitis, in duas columnas divisus, crebris vocuin coiii- pcniliis, rubris iiiscriptionibus et littcris initialibus, ligatura antiqua, utroquc latere quill-

~ U C latniiiis auriclialccis munitiis, foll. 2-49.) quorum 1. 2. 10-12. 154. 248b et 249

vacua suiit. Continciitur :

a. fol. 1-9. T u b u h maler.. aQ zclli~nant codicis partenz spectc~ns. b. fol. 13-153. S c h w ü l i s c A L a n d - W. L e l b n r e c h l .

Ilicip. @e hebt Sich atz dcrs land Recht ptcech. Herre Got h2/mdischer vrrter etc. Fol. 146: W e r 21a dem punne iSI zcnd in der icht etc. Explic. (Ze pur&Ir ~nuisler-

schnffr leherz) Das er des her schiltes nicht enkiil. Hie hat clus leheta ain ende

I

alle Zehen recht hab ich Se ende yrucht

.

.

des hedff zcnns G0t h dt??~ lzalnen Amoa.

C. 155-248a. & c h t u ü b i s c h L a ? r t l - u n d Leltnreclat.

Iilscriptio: Aditcd esemplzcm Spec. 8uevici. Incip. Das Ist chicnig chtirls recht. IIerre got allIybiicht&er aater ctc. Fol. 156b. col. 1. V o n gaistlicliem zcrzd toellliclzei~k gericht. S y e t (las 901 rles piiles ficrst haisset

I

do liez er s z u ~ y sruert (ruf ert ctc. Cap. 2.

W&

O ~ L lanl gfyicht fieereia sol itn Jar. A l s uirr man in L t n ponre sechs tuochejb

utbd nin tag ist ctc. Esplic. (Vor& der juden uyd) Und d' uyd den du ges~uuren hast

A t n e ) ~ .

-

tiu&' Iiic c0d.e~ Olim in bibliotlicca Nadastiana Vicnnae. Iii fiiie l e g i t ~ : W.

EscheBacla, ~firLltates Gollik fecit

. .

Conf, S eiicltcn l> cr g i i Vis. 1)aO 94-<J5. 11 O- m e y e r , Verz.

p,

37.

N.

156.

CMEXXX.

B. S. M$. 113. fol.

(17)
(18)

C O D I C E S J U B I S G E R M A N I C I . 293

ul iiotat fol. 141 b. V. S e iilr e n b e r g i i Corp. Jur. Germ. Vol. I. Praef. $. 25 et 26. E j u s d. Visiones diversae etc. pag. 93.

-

Horne y e r , Vcrueiclin. p. 37. N. 164.

CMLXXXI.

B. S. ME. 121. fol. min.

Codcx cliarlaccus saec. XV., satis corruptus ubique in textu, rubris inscriptionibus ct litt. iiiitialibus, C. paucis in inargiiie iiotatis. $011. nuinerat. sunt 145. Continetur:

Speculoui Suevicum.

(Schwäbisch

Land-

und

Lehnrecht).

Incip. Hie vahet ann das luntrecht Zuech. Herre hitnmlisclter vatter dwch ditz g~zilte und (izrrch din gzrtti geschuf stu den gnenschen etc. Pol. 3. V o n den freyena Berenlz. Hie so1 man Jtoretz von clrier handt p e y e n zuas recht üie hahendt etc. Pol. 68a. explic.

Lcrnrlrecht ( V o n mulen, sollen und von munoe9z) Hie hat cEno landrecltt Zueclz ei~z ende.

Pol. 68b. Index libri feudoruin. Pol. 70. incip.: Lehenrecht Zzcch. Cup. 1. 0 6 ain kint sitz Jar oal behalt ctc. (Cap. 338. ap. Goldast). Cup. 2. W i e zueitt des Ilunges struss sein soll. (Cap. 232. ap. Goldast.) Explic. ( D s i ~ e n mannen tct.d&ef.) (Cap. 158. ap. Goldast.) Ut2d er sich nit ZCB erltulten hat. Dis ist das slos des Zvcltes.

.

.

W e r oe cclletz

siletz vf clas recht sprichet, der gezuinnt leid 9nangen vient. Finis.

-

F'uit Iiic liber oliin in bibliotlicca Burlrliardi, tum Wolilfarti, Vice-Caiizellarii ZIaiioici; in Palatinatu scriptum csse ceiiset Sciilreiibergius, cuin varia (je rcbus Palatinis maiiu reccntiore adiiotata repe- riaiitur. V. E j u s Visiones. pag. 100. sqq. EIomeyer, Vcmeiclin. p. 37. N. 151.

CMEXXX

IL

B. S. Mg. 120. fol.

Codex chartaceus saec.

XV.

non ineleganter Lxaratus, rubr. inscript., litt. iiiitial. rubris, corio rubro et adserib. ligii. obductus et olim auriclidceis lainiiiis ornatus, pagi- nar. iium. 488., praeter foll. 26 ab initio, quorum 1 membraiiaceuin titulum libri coiitinet, 2 Tracuuiil cst, 3-6 a. Iiabent „Tafel der lclieii Recliten((, 6 b-128. „Tafel der lraiser- licli Reclitciicb ; 128-20 b. „Statrccliten zu Wierin'c; foll. 19-26. scriptura vacant, ct iiiter pag. 87--88. ct 105-IOG folia pura suiit 5. Foll. 488b-491 scriptura ~~acaiit. E'ol. 4% meinbr. cst et aliena (Iiebraicc scripta) coiitinet. Opera igitur occurriint Iiacc :

a. pag. 1-80. S c h t u ü b i s c h L e l t n r e c l t i .

Iiicip. Lehen llechten. W e r leltenrecht kuntzetz zuil der volge clz'sem puclt und sei- ner lere etc. Explic. (Cap. 148. JIas ain man seinen herretz in de11t aufgeben und enz- phnhen der lehen nicht laihen soll) So hat er yeso die gewer a n (lern Zehen. Scquitur :

Cup. 149. Von dem ElzlzrG der Zehhenrecht.

.

.

da siclt leih zcnlE Set? scl&uident. Amen.

b. pag. 81-87. V o n (ler Satsung des l a n n / f r i d s von dem r6rnisclzeiz Küizig

X

U-

(1 0 2 fett ozc zoirlztpurg in dem concilio azcfilesatst.

Incip. Diese satszrrag Ucs landfrlds IzaZen wir RzrduY clc. Explic. Tntcselrd jnr rroai lhlcizdert jar und siZetz zcizrl nchtoig jure.

C. pag, 88-282. S c h W i i b i s c1t l a n d r ec lzt (Keyserrecht).

Iucip. lißli-e got almechtiger uoter durch (leiir ~nilte gale bescl~rielfst d i ~ efß. EX-

plic. 570. 06 ain Zellig m a n )ey ai»ein ZedQen t i e ß aiia Iri~id oder mcr ht

nll>nZt dctrtzuch ai12 eezuei-) S o ist es deshaM recht. Anzoi. Gap. 196-202. lnallil re- centiore s c r i ~ t a esse videntur.

d. pag. 286-486 a. S t a f r e c h t e n szc W i e n n (Statuts Vienncnsia).

Bcip. pml. (Cap. 577.) : Got Vater Alltnechtiger. &it dt6 die weit Zeschaden h f ~ s t 1.u loh (teinem n a ~ n e n etc. Qq. 2 (578). W i e alle tueishoB von bot kiiflzZL. C(/P. 2 (5791.

Referenzen

Outline

ÄHNLICHE DOKUMENTE

- (Jeterum in Iiac codice lectioiies interdum memorabiles sunt. Codex membranaceus saec. vergente litteris minutissimis non ineleganter exa- ratus , crebris vocum

XCTII et XCIV. Codex cliartaceus saec. In illo vacus sunt foll. Tituliis a manu recentiore scriptus Iiaec babet: Traith de Z'hisloire de France. possessor nomen

Inscriptio: I* nomine domini nostri Jeszc Christi et inatris ejus Virginis Marie.. Lil&gt;er magni Gulierini placentini

certls et definitis phiZosopl6iue partihus explicantur. - Prodiit typis descrip tum lioc opus Argent. Codex cliartaccus saec. PZacuit hzcnc Zihrzcm

~onsonavit. Marci in Butzbach. Codex chartaceus saec. scriptus, in duas columnas divisus, rubris inscript.. - Fuit llic liber quondam in bibliotheca Jo. Codex

conlraclus de temnp. et de sunctis. Turn scquitur registrum. Codes cl~artaceus saec. XV., in duas columnas divisus, inscriptioiiibus ct litteris initialibus lubris,

Ulrici Obrechti Collegiuni Grotianum a lib. ailtc oculos liabuit. Ex BitZiotAeca 8chzchiana Fra,zcof. Ita titulus, manu Scnlreiibergii scriptus. Priinum folium ita

pump VUV-probe scheme; (II) XUV photochemistry of the benzene radical cation that includes the time-resolved state-specific fragmentation dynamics, and the time resolved relaxation