TIO .DISPVTA"

.DISPVTA"

T I O N I C O L A I G L O S '

feni,contra crrores Papifti*

cos, m ncgotfo Sacramen^

ti, corporis Sc Sanguu nisChrifti*

Magdeburgi Anno XLIIII,

Michael Lotther fmpreffit.

QVOD VTRAQVE SPE»

CIES SACRAMENTIAD TOTAM

PERTXNBAT ECCLESIAM,

Summa cft contumelia /n fnftitutfoncm I

& mandatum Chrifti, 6C facrilcga iniuria contra EccJciia Dci uiuentis,fpoIiarc Ecclcs fjam calicc Chrifti, qui tcftamcntum Chri>

fti cft in fanguinc ipfius, II

Vti cnim utrac^ partc ucl fpccic facramen tf, cdfcntancum cft ordinationi 3C mandato Chrifti dc ucrbis Paulf*

I I I

Imo pracceptum cft Chrifti, quod uiolare ncmini licet Chriftiano,uti utiacp facramcti partc, iuxta illa uerba Chrifti oC Apoftoliy ca. Accipitc,comedite,Hoc cft corpus mo um. Et rurfus de Calicc, Accipitc, bibite ex • hoc omncs, Hiccft fanguis. Etdifcrte ady ditur tam dc corporc a dc Sanguinc* HOC F A C I T E . I I I I

No humana,fcd folius Chrifti,autlioritay te,tota Ecclcfia utitur tttracp facrameti pary

*c. V

Pro tota namcK Ecclcfia fua Chriftus iu tramch Sacramcnti partem inftituit,

VI

HanC ordinatiocm ^dC inftitutiocm Chri>

ftl, cum ipfc uocct Tcftamcntum fuum iu fanguine fuo, non licct hommi, imo nc tot(

S

uidcm Ecclcfiar, acdcniq? ne Angclo quiy em c coelisjfinc nouo ac ccrto madatoCnriy tti mutarc aut refcindere.

V I I

A H Non

Non efi: fgftur aJVcccpo^o^uel altcra tantiZ Sacramcntf partc,uel ambabus,utf.

V I I I

Imo facrflegfum cft Sc fmpfa blafphcmfa aliquid dctrahcrc ordinatfoni Sc matidato

Chrfftf* IX

Ecclcfia, qux finc apcrto ucrbo Def alf>

qufd murac deordinationc <3c inftitutione Chrifti, ucl cx ca rcm indifFercntc facit^,Pay piftica, Antichriftica, 6c Sathanica eft, non Chriftiana, X

Non cnim dcbcr humana authoritasualey re fuprafcripturam>fupraChriftii,ue1 ord/y nationem,inftitutiocm 6c mandatu Chriltu

XI

Ecdefra namqt ucrbo Sc Chrifto fubicdla eft,non uerbum <3c Chriftus Ecclcfiae.

X I I

Figmcntum fgitureft 3c mandatu Antfy

• chrifti, fuilTe initio Ecdcfix alicubi morcm, porrigcndi unam taiml Sacramcnti partcm*

Ncc enim pofTunthuius commentiacfig/

tnenri,ullum excmplum uctus proferre.

X I I I I

Si 3C ipfi laici pertincnt ad NouumTeftay mcntum Chrifti, cura fanguinc ucl Calice prohibcntur, quiCalix nouum Teftamentu cft in fanguinc Chrifti(f

XV

Et,fi &<JVa$ojo/j, eft uel alteram tatum ucl utraq? facramcri partcm, porrigcre ucl accv pcrc, curigitur Laici, ut uocantur,una tan/

tum fpecic coguntur uci<

X V I

Vcl cur denicji cx re libera nccciTarianr fa

ciunt uaz

cfunt an^elf Sathanic, ^SC pcruerfores ord/na tionis Diuinae, qui confcientias periclitari

docent,fi Calice Chrtfti utantur Laicis-;

X V I I

Turpfflimum eft mcdatiu 3c aniK.tlfJLipoiJ uerbo atqt inftitutionf Chrifti, quodlub fpccie panis, etiam Sanguis Chrifti detur L a i c i . X V I I I

Alioquf,quid opus fuilTct praetcr Corpus, ctiam Calicis 3C Sanguinis mcntione ficri<

X I X

Si cum pane, <55 corpus 65 fangufs Chrfy fti fimul datur 3c accipitur,igiturCalicis 3C fanguinis inftitutio fuperfluaeft,

XX

Superfluum erit Sc mandatum,ct ha:c uer>

baChriftf, Accipitc, bibite cxhoc omnes, H O C F A C I T E . X X I

Si cum panc bcncdicfto Sc Corpus SC Sanz guisChrifti fimul comeditur S£Dibirur,cuf Chrillus tam difcrte, d<* ufu Sacramcnti lo>

quens, a<flum comcdcndi ad Corpus, acftum ucro bibcndi ad fanguincm fufr aadidit, ady iedtis pracceptis, Accipitc,comcditc, Acc/pf>

re,bibite< Et de utracp partediuifiirwHOG F A C I T E f X X I I

Ircm, Qjifd opus futr primum fra<ftfonfs, ac dcindc ctFufionis mcntionem ficrid

X X I I I

Sophifticc ineptiunt, qui dicunt Chriftu df>

uid/, 3c pcrconfcquensmorfoportcrc,. cum fatemur Corpus oc fangufnem Chriftf diufy fim ucl feparatim dari ct accipi /n ccena Do>

m i n t c a , X X I I I I

Non enfm Deftatcm Chrfftf ncchumana animam Clirifti,comcdfmus 55bibimus in A lh Sacramcnto,

Satraincntti, fed tantum corpus Sc fangut/

ncm Chrifti, Sc quidem Ciirifti uiui.

X X V

Breuiter,fkut non licet fanguinem Chrffti folum adminiftrarc Ecclcfiac,ita ncc Corpus f o l u i n , X X V I

Si licct ordinationem Chrifti in Sacramen tis mutarc, liccbit 6c in caetcris, nihil igitur firmum habcbit fcriptura, ergo totus Chri / ftus cuacuatur, Euangelrj adminiftratio nul l a c f t , X X V I i

Omnino rcfpuimus concomitantiam Paz pifticam,in hac,de utracp fpccie, difputatio^

n c , X X V I I I

Nec cffiifionfspericulum quidquammo*

ramur. Vincit cnim 6c maior cft ordinati»

Chrifti.

QVOD MISSA NON SIT

SACRIFICIVM HYLASTICVM.

X X I X

Blafphcmia Chrifti cft,ct cotumelja Eua/

xelil, docereq» MifTa uel Coena Dnicaucl denicte ipfa Cxrcmonia ex opere operato fi>

nc fiae,fit facrificium reconcilians Dcum,<S5 fatisfadtorfum pro pcccatis*

Tantundem cnfm hac docflrfna, Papiftar fuoopcri tribuunt, quantummorti acmcri- t i s C h r i f t n X X X I

Cccna Dominica non eft facrfficfum fadsy fadtorium propoena 8c culpa,

X X X I I

Vnfcum eft omnino Sacrificium placatoz riummoricntis,uideliccr incrucc,

Chrifti.

X X X I I I

Huius

Huius unfcf placatorij facvificij commev moratio fit in coena Domimca.

X X X I i l l

Sacrificium Eucharifticum uel facrificiu Jaudis <S£commcmoratiuum ccena Domi/

nicarcdtc dici porcft.

X X X V

Caercmonfae applicatio pro animabus c purgarorio liberandis, nulla habct tcftfmoy nia ncc mandatu ullum cxfcripturis fancftis,

X X X V I

Non Icuc peccatuin clt, coenam Dfiicam a Chrifto inftitutaad recordationem Sc prcev dicationem mortis fuae inter uiuos celcbran dam,transferrc ad mortuos,

X X X V I I

Parrescum appcllant MifTam facrificin, loquuntur 110 de facrificio Hylaftico, fed Eu c h a n f t i c o * X X X V I I I

Jdeoq^ Coena Dnicaab ipfis uocaca eft

• Euxa^/s/a. XXXIX

Ccrtum cft fgicur, illa figmenta dc mcrfco operisoperaci, nufqua cxcarc apudpacrcs.

XL

Patrcs cum de ufu Sacramenci loquuntur,

de

dupIiciloquuncurcfFedtu. 1'rimudccon folatfoiic conicicntiarum, acdcfnde degray tiarum acftionc,feu laudc.

X L I

Pcrtinctautcm horircflFcdtuum prio?

ad

ufum Sc rationem Sacramenti.Poftcrior ue/

ro ad facrificium refertur Eucharffticum.

X L I I

Et dc utrifP effcdtibus extat ortliodoxoy

rum patrum

teftimonfa.

X L I I I

A ifij Szd

Scd adticrfarn,etla rcdlifltmc didta a pa>

tribus,ad fuum opus opcratum pro alrjs apy phcandum dctorqucnt cotra patrum lcntca t i a m . X L I l I i

Patrcsenim apcrtc rcquirunt fidc,ac non de applicariortc pro ahjs, fcd de propria cu/- iufcp coniolartoc cx ufu Sacramcti pcrcipicn d a l o q u u n t u r . X L V

Corpus Dnifemcl oblatum inCruccpro dcbito originali,iugitcr oifcrri,pro pcccatis ac dclicflis, in altari, ut haticar in hoc Ecclcy fiamunusad placandum fibi Dcum, figmen tum cli: Thomiiticu authore Sathana inucnz

t u m , X L V I

Pugnat enim cx diamctro contra <5ci/aXoe

*y/a/j fidci dc qua ad lioma.ir.

X L V I I

Impudensmcndaciu eftSc: hoc» q>opusau dicndi MiiTam non intcllccflacultusfic Scjps fltaudicori itnc intellc<fhi,tantum cxopcrc cpcrato,& quiafic fiat 8c ftc fpcctctur.

XL V111

Simplicitcrctfamludaicacftopinio, qua doccnt Anrichrifti, Sacramcnta non poncti obiccm, coferrc gratta cx opcrc operatofinc b o n o m o t u u t c t i s . X L I X

Aducrfari) Euagclica: doctrinxuchcmcny tcr abcrrar, cxiftimantes in nouo tcftameny to cxtcrnu quodda Saccrdotifr cilc oportere ucl Sacrificium, quo propopulofacrificcnr ipfi Sc mercatur alrjs rcmilTioncm pcccatoy

rum. D

Sed nulla Iitcra ucl cx fcripturis uel cx pa>

tribus orrhodoxis profcrri potcft, qua: in hac rc patrocinetur Scholafticis, Contrariu cnim ait Auguftinus,Quod fidcs Sacramcnz

ti.non Sacramentum

iuftificct,

L1 Diligen/

Diligcntcr Spfrftus Sanctus fn fcrfpturf»

cauit,ne hoc nomcn Sacerdos uel Saccrdotfy umulli Apoftolo aut offitio attribucretur, fcd in fcripturis tantfr Baptizatoru 3c Chri itianorum cft tf tulus ut hxrcditarium nomc cx Baptifmoi.Pct.L. LII

S"icut libcrum cft inqualibcr lingua predi care Euangclium Chrilti, italibcrumcftin qualibct lingua adminiftrarc Sacramcnta

Chrifti. L111

Miilam igitur,id cft,Coena Dnicam Gcr>

manica lingua cclcbrarelibcrrimum clt.

L I I I I

Hoc ira^o^ov affirmamus, in Papifticfs MiiTis, ucre acccpnTc Ecclefta corpusChriy fti fub fpecie panis, luxta fctuatam ordina/

tioncm Chrifti. L V

Calicem ucro qucm non porrcxcrunr, fcd ipfi Papifta: folt haufcrunr,tantvi uinu fuiflc dicimusncc aliud eosbibi/Te• Etftc fcipfos defraudaucrunt altcra partc Sacramcnti.

L VI

Cum tamcn dfcant pro folis facrificulia utramcp fpccicm.inftitutam clfc.

QVODIN PRIVATA MIS;

SA PAPISTICA NON ADSIT

VBK.VM COHPVS ET VEKVS

Sanguis Chrifti.

L V I I

Papfftfca MilTa priuata nd habct prncccp tum Chrifti,ncq* ordinationem,nc<p inftitu tioncm,ncc dcnicp finalcm Chrifti habet ltv tentionc,fcd mcra inucntio ct traditio huma na cft,finc uerbo Dci. L V111

A v InMiiTa

InJMiflVpffuata noti (blum abufus eft 5c peccatum horrcndiflimu,fed etia ipfa fub>

ftatitia inftitutionis Chrifti penitus fublata cft. Etordinatio Chrifti inuerfa, dC Anti/

chriftica ordinatio fuppofica,cft»

LIX»

Chriftus inftituit <5C uult ut Sacramentu totum adminiftretur etiam alrjs pijs, At pa/

piftx in priuata mifla nihil porrigunt aliis fcd pro fe priuatim rctinent*

L/X.

Chriftus inftituit Sacramcntum corpori»

&fanguinisfui ad commemorationem lui,<SC ut pfxdicctur mors ipfius, At papiftac nihil » prxdicant,nihildocent de morte Chriftiin priuatis milTiSi LXI

Chriftus inftituit Sacramentum altaris ad certificandum confcientias de rcmifsione pcccatorum, <3C alendam 3c confortandam fidcm fuorum, At papiftx feducunt 8c auoy cant homines ct confcientias a fidc,a dodtriy sia gratix, ct faciunt cx MiiTa propriu opus opcratum Sc facrificiijm quod applicat pro uiuis 8C mortuis, 8c quod tamqi bonfr opus u c n d u n t p r o p e c u n i a . L X I I

Papiftici Sacrificuli non funt miniftri Ecy dcfiacChrifti, fed miniftri Raal ct fcrui uen t r i s . L X l l I

Papiftici Sacrificuli non funt perfonoc coti fecrantcs, quia no ordinantur nifi ad Miffas priuatas,d: ad facrificadum, ut quibusdiciy tur. Accipc potcftatcmfacrificandi proui>

u i s 8 c m o r t u t s . L X I I I I Papiftica fides'

in

MiiTapriuata Turcica cftac Diabolica.' Namcredunt fcinMiflis priuatis offcrre Chriftii Dco patri pro uiuis

& mortuis,

$c

doceuc le

cx opcre opcrato

placarc.

placare. Dcum uiufs 8c morruis,quibus fpfl noc opus applicant acucndunt.

L X V

Nulla Sacramenta uirtute humana fiunt, fed folo uerbo, ordinatione, ac mandato C h r i f c i . L X V I

Igitur uirtutc 8C efficacia unAionis 8c ory dinationis Papifticac, 8c fola uerboru Chriy fti pronuntiatione cx opcre opcrato fadta, cffici corpus 8c fanguinc Chrifti, tam puti/

dumeft mendacium quamipfa cft rancida u n d t i o , L X V I I »

Nam Sacramctum Corporis 8c fanguinis Chrifti ncmo fibi priuatim potcft conticere,

L X j V I I I Ncc ipfaquidcm tota Ecclefia facerc fibl p o t e f t S a c r a m c n t u m . L X I X

Adfubftantiam uero Sacramenti his trfy bus opus cft> Vcrbo, Elcmcnto, 8c prarcepto ucl ordinationcChrifti,iuxta illud.Acccdat uerbum ad elcmcntum 8c fit Sacramentum, Auguftinusfuperlolyin. Trad:. So,

L X X

Si deeft uerbu 8c ordinatio Chriftl ac dcy niq? madatum Chrifti, nullum cfficitur Say c r a m e n t u m . L X X I

Sacramentum non dicitur Sacranrcntum Sacrificuli MifTanj, fcd Sacramentu Chrifti

&. Ecclefiae, Chrifti ordinantis, inftitucntis ac ^dantis.Ecclefiae accipictis 8c pie,ac fccunv dum ordinationem 8c intentionem Chrift/, utcntis, 8c gratias agcntis etc,

L X X I I

De hac ordinatioc, ut fupra didtu eft, alfy quid dctrahere uel immutare,nulli creaturx oc ne angelis quidcm in ccelo,fas eft, iuxta illud.Si cgo uelAngcIus e coelis etc,Anathcy u i a f i t . L X X I I I E x

Ex his omnikus,kirmiccr,uere,ac ccftocoX ligimus, fudicamus, doccmus, ctcdimus SC pro cerrilTimo fcimus et afflrrimmus,in Mif- fa Papiftica priuata no adiilTe uerum corpus Sc fanguincm Chrifti, fcd tantum nuda 3C puraclcmciira,pancm et uinum,ac practerca nihil. Ncc aliudfibi fumit facrificulus pa>

pifticus in MilTa priuata, q? pane, <3c uinum elcmentalitcr,Nec aliud Ecckfix oftcnditur circumftanti quam panis STuinum,

L X X I I I I

. Non recipimuscommcntum Papifticum quo ipfi fuxpriuatce Miffx intcntioncm Sc fidcm Ecclcfix prKtcxunt.

L X X V

Nccadmittimus prouocatiocm adEcclo fiam. Quia non prouocant adueraChrifti Ecclefiam, fed prouocanc ad Rlmmanam <56£

Papifticam Ecclcfiam,quam non agnofcunc ncc audiunt oties Chrifti.

L X X V I

Necppatresnecp patrumcxcmpla patro cinaripapiftis in hoc negotio pollunt*

L X X V I I

Quod cnim de fcripturis n5 habct autho/

ricatem, eadem facilitatc contcmnitur qua p r o b a r u r .

L X X V I I I

Nufqiucteres fcriptorcsante Grcgorium mcntioncm faciunt MiiTarum priuatarum«

L X X I X

Supcrftitio, aut uana perfuafio dc Sacriffy tlo,uclopcre operato,aut certc qucftus,pri/

uatam Minam pcpcrcrunt.

L

X X X

Nullum Sacrilcgium maius, ncc ulla infu/

iia ucl blafphemia grauior cxcogitari poteft contra .unicum Chrifti in crucc moricntis

facrificum,

facrificium, Sc cotra moftis ipfius merituMi quam abominatio abominattonum Mifiaf priuatx,quam, mcntitur Sathanas 8c Antiy chriftus, confcrre gratiam cx opcrc opcrao, uel applicatam proalrjs ucnialium &C morv talium pcccatorum, itcm culps <SC pcenx rey miftioncm cis mcrcri*

L X X X I

Si cx priuata MiiTa, utcx opcrc opcrato, cft iuftitia, crgo Chriftus fruftra mortuus cft, inanis fides SC irrita promifTio Sc impaz cat$ SC incertoc rclinquntur confcicntix,

L X X X I I

Diccndo,q> in Mifla priuata no adfit Cor>

pus Sc fanguis Chrifti, Sc q> facnficuIiMify farrj non fint pcrfonoc confccrantes,ncq* Ec>

clefi$ Dei miniftri,non tollimus e rcgno Pay pifticoSacramentum corporis dkfanguiriis Chrifti, nec ncgamusEcclcfiamucra dc mfy niftcrium doccdi fuiiTc in rcgno Antichrift/#

Qttia abominario ftat in loco Saii(fco,Et adz uerfariusillc,filius pcrditionis,ct homopccy cati,fcdet in tcmplo Dci.

L X X X I I I

Ccrfum cft, hanc ciTe ucram, fandcam, 8C catholicam Chrifti Ecclcfia, quzchabct uc>

ram dodtrinam Chrifti,& utitur Sacrameiv tis iuxta ordinariocm SC mandatum Chrilti

L X X X I I I I

Nemoautc, nifi aduerfariusucritatis An>

tichriltus,ncgabir apud Lutheranos,ut nunc odiofc uocant, clTe puram ^dodcrinam Euatiy gclq Sc Sacramenta ab tpfo Chrifto inftitu/

ta, SC ucrum ufum Sacramcntorum, L X X X V

Vbi autc eft ucrbum Chrffti 8c fana do>

.dtrina, ibi funtomniadiuina.<S:fandta,Reg numDei,regnumChrifti, Spirirus Sandtus bacramenta

Sacramcnta,Minffl:erfum ucrbl,fidcs,charfy

tas,paticntia iiiaffJi(ftiombus, Sc Crux, uiy ta, falus dC omnia qu$ ad Ecckfiam pcrtiy n c n t . L X X X V I

Chrfftuscnim dicit, Ad eum ucnicmus <3c manfionem apud cum faciemus,Et,ccccfum uobifcum ufto ad confummationcm feculi.

L X X X V I I

Vcrc igitur habent Lutheranf in coena Dominica,quod Chrift? ibi adciTe adftruit, uidelicct fub panc,uerum corpus Chrifti, dc fub uino uerum fanguincm Cnrifti.

L X X X V I I I

Etiamfi Luthcrani no cofdcm feruent Pa pifticos ritus, tamcn ucre funt dc ouili Chri/

f t i , L X X X I X

Non cnim confiftit Ecclefiae unicas in qCs dcm ritibus, fcd in unitatc uerbi,Sacramen>

torum,Spiritus^,<Zl5^idci pofita cft*

Nec uenit Regnum Dci cum obferuatioe*

Ergo nihil impcdiuntordinatioemChrifti, quo minus ucra fint Sacramcnta, ctiamfi no fcrucntur humanae traditioncs iuxta introy duftaefine uerboDcf. •

X C I

Sicut ucrbum Dci non cft alli^atum locis perfonis dc huiufmodi, itancc bacramcta.

X C I I

Vndtioe igitur Papiftica nihfl opuseft ad Miiufterium ucrbi acSacramcntorum.

X C I I I

Habcfenim Ecclefia Chrifti potcftatem otdinandi Miniftrosad doccndumEuangey lium, SC adadminiftranda Sacramenta,cti>

am finc rancido olco Papiftarum.ac finc ra>

i u r a , . X C I I I I

Sicut

Sicut Ecclcfia habct Euangclium, Baptff>

mum, Spiritum,Fidem, fine undtfonc $C raz fura Papiftica X C V

No funt hic humana: uirtutis

opcra propoy

fita, qui tunc ipfa fecit in illa coena, idemca nunc queq? facit. Nos miniftrorii

tcncmue

locum, qui uero fancftificat

ea

, 3c

immutar,

ipfccft. Haec cft illa mcnfa 3C minus njhil habet,non enim illaquidcm Chriftus, hanc autcm homo pcrficit, ucrum& hanc

ipfc

quocK, Haec ille^

X C V I

Hxc

diui Chryfoftomi Euagelica

fcnteiv

tia, tcftis cft, ntnil locum, nihil perfonam, nihil altaria, nihil dcnicp un<ftioiicm ac ra>

furam Papifticam facerc ad fubftantiam Sa>

m e n t i . X C V I I

Hac adco ucra funt,ut qui ifta ncget,is ea>

dcm rationc Dcum, fcriptura 3c omnia nc>

earc poffit* X C V111

Hos articulos, Quod utracH pars Sacra>

fncnti pcrtineat ad totamEcclcfiam, Quod Miffa non fit facrifitium hylafticum acfa>

tiefadtorium. Deindc,Quod inMifla priua>

ta Papiftica non fit uerum corpus dC ucrus fanguis Chrifti. Et poftremo, Quod undtio 6c rafura Papiftica nd fint ncccflaria ad mi>

niftcrium uerbi Sc Sacramcntorum in Ecclc fia (ficut cartcros omncs)adiuuantc Spiritus fantfti gratia,cx facrisliterisdefcndcmus*

FINI5.