JURE CRIMINALI atr/

atr/

M E D I T A T I O I V E S

J U R E C R I M I N A L I

JURIS INTERNATIONALIS INSTITUTAE.

© I S S S J i a / f f A l I © . J W I S l & l C A ,

AUCTORITATE

ILLUSTRIS JURECONSULTORUM ORDINIS

IN

UMVERSITATE LITERARUM (LESAREA DORPATENSI,

D O C T O R I S J U R I S U T R I U S Q

RITE CONSKOirATUK, P V B L I C E I) E F K N I) E T

A V C T O R

Theodoru$ Wltte, Mag. /

Cl'RONUS.

Incst ad liuiiun.ni siicietatfm justitiae liila rustodi».

fCicrro, I>r fin. II. iA.t

D O R P A T I I,IVOftTORUM.

TYTIS VIDUAE J . C. SCHLNMANM KT C. MATTIESKM.

MDCCCI.I.

baec dissertatio e x decreto lctornm Ordinis ca c o n d i t i o u c , ut quum primum typis e x c u s a iiierit, iiumerus exemplorum l e g e praescriptus c o l l e g i o libris inspicieudis constituto tradatur.

D i e 2 8 . Apr. a. 1 8 5 1 .

Dr E. Tobien, Ordinis Ictorum h . t. D e c n n u s .

PRAEFATIO.

J u s c r i m i n a l e , q u u m p a r s sit j u r i s p u b l i c i , p r o x i m c q u i d e m et p o t i s s i m u m in u o t i o n c c i v i t a t i s n i t i t u r ; n i h i l o m i n u s v e r o c o n c c d e n d n m e r i t , m u l t a s q u a c s t i o n e s

g r a v i s s i m a s j u s c r i m i n u m s p c c t a n t c s , e t n o m i n a t i m q u i d e m e a s , q u a e a d r a t i o n e s s i n g u l i s c i v i t a t i b u s c a r u m - q u e c i v i b u s c u m aliis c i v i t a t i b u s e a r u m q u e c i v i b u s i n t e r c e d c n t e s p e r t i n e a n t , quiim c i v i t a t i s n o t i o n e m e x - c e d a n t , s o l i u s j i t r i s pubJici r a t i o n e b a b i t a n o t i o n i j u r i s o m n i n o c o n v e n i e n t e r et p e r f e c t e solvi n o n p o s s e . Q u a e s t i o n e s e j u s m o d i n e c e s s a r t o n o s d e l e g a n t a d a l t i o - r e m q u a n d a m i n t c r I i o m i u c s j u r i s c o m m u n i o u c m , cujus m e n i b r a s i n g u l a e c i v i t a t c s s i n t , a d j u s i n t e r n a t i o i i a l e , s p e c i e m j u r i s a u g u s t i o r e m , q u a i n id j u s , q u o d s i n g u l i s e i v i t a t i b u s p r o p r i u m cst. I t a q u e , nisi j u r i s i n t c r n a t i o - n a l i s r a t i o n e b a b i t a , q u a e s t i o n c s illae a c c u r a t e a t q u e diiligentcr p c r t r a c t a r i ct solvi n e q u e u n t . V i r p o t i s s i r a u m i n m u n e r i b u s , q u a e l e g a t i s o b c u n d a s u n t , v c r s a t u s

i a c i l e m o m e n t u m j u r i d i c m n n i m i s n c g l i g e r e t , d o c t o r j u r i s c r i m i n a l i s m o m c n t u m i n t c r n a t i o n a l e . V c r a i n v i a m i n i b i t , qui u f n i m q u e m o m c n t u m j u s t o i n o d o r c s p i c i e t ct i n t e r se c o p u l a b i t ; s e d h a c c v i a difficilis cst. M i h i q u o q u e , id q n o d i n g c n u c f a t c o r , baec c o p u l a t i o a b

1 •

q u a e effici v i x p o s s e t . J u s c r i m i n u m c t j u s g e n t i u i n , q u c m a d m o d u m b o c ferc u s q u c a d n o s t r a t c m p o r a t r a c t a - t u m est, cuin r a t i o n i b u s a r l i s p o l i t i c a e a n o t i o n e j u r i s p r o r s u s a l i c n i s , i m m o ei s a e p e a d e o c o n f r a r i i s , m u i t i - p l i c i t e r p c r m i x t u m , a t q u c bujiis a r l i s i m p e r i o p l a n e s u b d i t u m , m i h i q u i d c m c l e m e n t a o m n i n o d i v e r s i g c n e r i s e s s e v i d e b a n t u r . l i u c a c c c s s i t , q u o d m u l t i c o n a t u s a r g u m e n t u m , q u o d in liac c o i m n c n t a t i o n c t r a c t a n d u m s u s c e p i m u s , a d c c r t a m d i s c i p l i n a m c e r f a q u e p r a e c e p t a r e v o c a n d i , etsi n o n o m n i n o a d i r r i f u m c e c i d e r a n t , i a m e n c e r t e p r o p o s i t u m n e q u a q u a m a s s e c u t i e r a n t . Q u i n e t i a m viri d c d i s c i p l i n a j u r i s c r i m i n a l i s o p t i m e m e r i t i , u t

Abegg

et

TUtmann,

i n u n i v c r s u m h a n d p r o s p e r i o r e successu b o c a r g u m e n t u m t r a c t a r u n t , q u a m - q u a m l i b e n t e r p r o f i t e o r , m i h i u t r i u s q u e o p u s , p r i o r i s i a m e n m a g i s , q u a m p o s t e r i o r i s , m a g n a e ntilifati fuisse a d s o l v e n d a m q u a e s t i o n e m m i h i p r o p o s i t a m¹) .

Abegg

a r g u m c n t u m t a n t u m m o d o j u r i s c r i m i n a l i s r a t i o n e h a b i t a t r a c t a t ; e l e m e n t u m a u i e m i n t c r n a t i o n a l c ferc o m n i n o n c g l i g i t , j u s g c n t i u m e n i n i , q u a l i s t u n c c r a t h u j u s d i s c i - p l i n a c c o n d i t i o , ei e s t m i x t i o c j u r e , a r t e p o l i t i c a , a l i i s q u e e l e m c n t i s a j u r e a l i c n i s , i t a q u c m i n i m c d i g n u m , q u o d in o p e r e s u o r e s p i c i a t . I t a q u e ille, j u r e g e n t i u m c x c l u s o , p r i n c i p i o , j u r a t e r r i t o r i o a n n e x a e s s c , o m n c m a u c t o r i t a t e m c o n c e d e n s , t a n t u m m o d o j u s p u b l i c u m r e s p e x i t . I n g e n i i a c u m e n c t c o n s t a n t i a i n b o c p r i n c i p i o

1) JF'. H. Abrtjg, Ueber die Bestrafung ilei ira Auslamie begangeneu Verbrechen. Landshut 1 8 1 9 . C. A. Tittmann, Die Strafiechtspflege in volher- xcchtlicher Hinsicht mit besonderer Beziehung auf die ileutschen Bumtesstaaten.

Diesden 1 8 1 7 .

— 5 —

p c r t o t a m fcrc c o m m c n t a t i o n c m sequcnrlo p r o b a t a virfutcs hujiis o p c r i s o m n i l a u d c d i g n a e s u n t . E t s i n e d n b i o Abeyg consitiuin sibi p r o p o s i t u m o p t i m o successu a s s c c u t u s e s s c t , si a m b o m o m c n t a in t r a c t a n d o b o c a r g u m c n t o g r a v i s s i m a , j u s p u b l i c u m ct m o m e n t u m i n t c r n a t i o n n l c , j u s f o morlo i n t e r s e c o n c i l i a r c c t c o p u - Sare sturluisscf. TittmailH j u r i g e n t i u m n i m i u m t r i - b u e n s i u e r r o r c m c o n t r a r i u m i n c i d i t . D o l e n d u m a u t e i n c s t , ci j u s g e n t i m n niliil a l i u d esse v i d c i i , nisi c o l - lcctioncin p r a e c r p t o r u m p r u d e n t e r a g e n d i , c i v i t a t i b u s

© b s e r v a n d o r u m , n c c o n i i n c r c i u i n i n t c r i p s a s d i s c o r d i i s c t bellis i n t e r r u m p a t i i r * ) , q u a r c n e g a n d u m esf, in ejus o p e r c a r g u m c n t u n i r a t i o n c n o t i o n i j u r i s c o u s c n t a n c a flractatum cssc. In u t r o q u c o p e r e igifur j u s t a c o n - j u n c t i o e t c o p u i a t i o j u r i s g c n t i u m e t j u r i s c r i m i n a l i s d e s i d e r a t u r . JHis v i r i s n o m i n a t i s , v i x c o m m e i n o r a n d i essc v i d e n t u r a u c t o r c s c o m m c n t a t i o n u m s i n g u l a r i n m , p a r l i i n a n t e a , p a r t i m e o d c m fere t e m p o r c , p a i t i m e t i a m ipostea c d i t a r u m , q u u m a l t c r u f r u m v i r o r u m s u p r a l a u - d a t o r u m ferc o m n i n o s e c u t i s i n t , a t q u e p a r i t e r a f q u e iili j u s t a i n c o p u l a t i o n c m m o m c n t i i n t e r n a t i o n a I i > c u m m o m e n t o j u r i s p u b l i c i n c g l e x c r i n t , ct q u u m p r a c t e r e a n o n n u l l i v e t u s t i o r u m³) , m u l t o a n g u s t i o r i b u s i i n i b u s p o s i t i s , t a n t u m m o d o r a t i o n c s i u s a n c t o i m p e r i o R o m a n o n a i i o n i s G e r m a n i c a e , q u o d q u o n d a m v o c a b a t u r , h u c s p c c t a n t c s r c s p e x e r i n t , e r g o r e v c r a s c r i p t o r i b u s , q u i d e a r g u m c n t o n o s t r o c g c r u n t , n o n s i n t a d n u m e r a n d i .

2) Cf. etiam r. d. tiecke, Ueber den Krieg nuil seine Beziehungen auf das Ciimitialrecht. Xeues Archiv tlen triminalrechts. Vo). 1. pag. 4 0 8 .

'5) G. h. BShmer, Oe ilelictis extra teiritoriuni ailmissis. Gottingae.

1 7 4 8 ; in ejus Klectis juris civilis. Tom. III. Exercit. XX. J. A. Jflldofph, De joena dclicttrum extra ferrjCorium ailmissorum. Erlangae. 1790.

Qiium j a m I i b r o s r e c e n t i s s i m o s d e j u r e g e n - t i u m s c r i p t o s⁴) , q u a e s c i c n t i a n o v i s s i m i s t e m p o r i b u s a d m o d u m c x c u l t a est, a c c u r a t i u s pcrlegcFim et c o g u o - v e r i m , fieri q u i d c m p o s s e a r b i t r o r , u t j u s c r i m i m i m r e s p e c t u j u r i s i n t e r n a t i o u a l i s c o n s i d e r a n d u m a d c e r t a m d i s c i p H n a m c e r t a q u e p r a e c e p t a r c v o c c t u r , n e q u e t a m e u , q u a n t i s difficultatibus c o n a t u s e j u s m o d i i m p l i c i t u s s i t , i g n o r o . Q u a m v i s i g i t u r , b a n c c o m m e n t a t i o u e m m e a m j n i n i m e p e r f e c t a m m i m c r i s q u e s u i s a b s o l u t a m esse, o p t i i n c s c i a m , t a m e n d u a e r e s s u n t , q u i b u s frctus e a m v i r i s d o c t i s p r o p o n e r e n o n d u b i t o , a l t e r a , q u o d s a l t e m i n e n u c l e a n d o a r g u m e n t o m e o v i a m b u c u s q u e n o n t e n - t a t a m s e c u t u s s u m , a l t e r a , q u o d s p e m o p t i m a m f o v e o ,

p r o p t e r h a n c i p s a i n c a n s a m c o n a t u m m e u m j u d i c e s b e n e v o l o s c t i n d u l g e n t e s n a c t u r u m . S a l t e i n e o , q u o d a r g u i n e n t u m r e s p e c f u j u r i s i n t e r n a t i o n a l i s t r a c t a v i , p r o h i b u i s s e m i h i v i d e o r , n e neglccti a l t e r i u s m o m e n t i c o a r g u e r e r , cujus m e r i t o o m n e s a c c u s a n t u r , q u i in h o c argjumento t r a e t a n d o t a n t u m m o d o j u r i s p u b i i c i a c t e r - r i t o r i i r a d o n c m h a b e n t⁵) , a t q u e a b a l t e r a p a r t e e x p l i c a -

4) A. W. Hefftc.r, Das Europiiischc VBlkeireclit iler Gcgenwart. Editio II.

Betlin 1 8 4 8 . H, B. Oppenheim, System des Volkerrechts. Frankf. a. M. 1 8 4 5 , C.

Baron Kplten.born von Stachau, Kiilik des Volkerieclits nacli deni jetzigen Stand- fnnkte aer Wlssenacliftft. L p s g . 1 8 1 7 . M. Fiiii.V, Traite du droit intcrnationM orive. Paris 1 8 * 3 . U. Whtaivih, filenieitls du droit international. fceipeii* et Paris 1 8 4 3 . Comraentaries on the conflict of laws foreigu and domestic in regard to contrscts, rights and remedies, and especially in reg-ard to mariages, divorces, w i l l s , sudcessJons, juogenwnt», by / . Story &«ne, l'iofessor«f law. Boston 1 8 3 4 , angezeigt von Mittermaier in der Kritisclien Zeitsclnift fur R e c h t s w i s s . und GeseUgebiing « e s Auslandes. Baml VII. Heitieib. 1 8 3 5 . W. Schaeflner, Ent- v i c k e l n n g des internationalen Privatrechts. Frankftirt a. M. 1 8 4 t .

5) Abegg, U. I. Eum fere iu omnibHs rebus. secnti s u n t : J. T. Hn Wan., D e d e i i c t i s peiegaiuorHiu eaque puruenili ratinue. Croningae 1 8 4 3 . J, W. W.

Wens, De deliclis a riviluis exlra civitatein suam coinmissLs enrumqne punUn-

Jio hnjus a r g u m c n t i c a r a t i o n c i n s t i t u t a , q u a m e q u i d e m s e c u t u s s u m , n o n p e n d e b i t e x fluctuatiouibus c t v a r i i s c a s i b u s a r t i s p o l i t i c a e , n a t u r a s u a m u t a b i l i s e t i n c o n - s t a n t i s , cui p e r i c n l o illa a b iis e x p o n i t u r , q u i i n s o l - v e n d a b a c q u a e s t i o n e aiteiri p o l i t i c a m s o l a m d u c e m s e q u e n d a m esse o p i n a n t u r⁶} .

N o m i n i j u r i s i n t e r n a t i o n a i i s , q u o p r a c e u n t i b u s a u c t o r i b u s l o c n p l e t i s s i m i s ' ) i n b o c o p u s c u l o u s u s s u m , q u a m q u a m R o m a n i s ipsis in u s u n o n c r a t , t a m e n i n s c r i p t i s j u r i s c o n s u l t o r u m locuin c o n c e d e n d u m e s s e c r e d i d e r i m , q u u m b r e v i s s i m e e t a p t i s s i m e r e m , d e q n a agitiir, significet. H o c m i h i d i c e n d n m esse c c n s u i , n e p r o p t e r n o v i v o c a b u l i u s u m i n r e p r e h c n s i o n e t n i n - e u r r e r e m .

dornm latione. Groningae. 1 8 2 4 . Coaman, De delictis extra civitatis fines ad- i.iissis. Amstelodami. 1 8 2 9 . E. Henke, llandbuch des Criminalrechls und ttev Criminalpolitik. Berlin und Stetlin 1 8 2 3 . Vol. I. 8 0 0 .

6 ) TUfmann, d. 1. et ejusdem Handbuch der Strafrechtswisseusohaft and der deutschen StrafgesetzKunde. Halle. 1 8 2 2 . Vol. I . g 3 0 — 3 2 . Egger, Uener die Bestrafnng der Vvrbreehen, welohe im AusUnde begangen werden, mit HucRsicbt auf die Oesterreichische « c s e t s g e b u n g in Franx v. Zrffers.jihriicJien;

l e i t r i g e n zur Gesetzkuhde und Bechtswissenscbaft in den 0»sterreichischen Erb- s t M t e n . W i e n 1 6 0 9 . V o l . IV. Hr. 3 . 8. Jermti, O s s oestefretehisthe Cii- oiinalrec.ht uach seinen Grundea und seinem Geiste dargestollt. Editio III.

Vfien 1 8 3 7 . Vol. I . p»g. » 1 4 — 3 » .

7 ) Prinm» bac voee u s u s e s t Jeremias Bentham [int.einati.onal ,

«uem secnti sunt Schaefpner, Fdtix, Wheaton. alii.

A n t e q u a m ad ipsum hujus commentalionis argumentura tractandum accedam, ueutiquam supervacancum esse arbitror, quid s i t j u s . civitas, j u s internationale, couimunio civitatum, explanare et c o n s t i t u e r e^s) , et deinde quam brevissime fieri possit, enarrare et exponere, quae fuerit conditio juris inter- nationalis in gencre et juris criminalis respectu juris inter- nationalis in specie primum in civitatibus nntiquitatis tam Asiae quam Europae, tum medio a e v o , dcnique recentioribus temporibus usque ad leges criminales in Germaniae civitatibus in codicem redactas.

Hominis natura diligenter considernta ac perpensn, d u - bitari orunino non p o t c s t , qtiin ille secundum indolem suatn intimam uiaximeque sibi propriam non ad vitam solitariain, sed ad vivam communionem conjunctioncmque cum aliis bomi-

nibus natus s i t⁹) . Ilaque etiam in qualibet hominum societate homo ab altera pavte quidem tanquam individuum nobis s e offert, ab altera vero tanqiiara illiu» raembrura et socium.

8 ) In liis notioniuus ronslitnendis in re anmma sattem fere oninino seculus sum opus praestantissimifiii inodo laudatuin : Kaltenborn von Starhau, Kiilik des ViilKerreclits elr.

0) M. P. Ifossi. Tiail^ dioit penal. Brtixelles, 183.'>. f?g. | 3 i .

_ 9 —

Principium, quo rationcs partim inter singula societatis a l i - cujus membra, partim inter haec et societateni ipsam intcr- cedentes constituuntur, j u s , ipsius vero societatis ordo et forma, quae ex hoc principio protlciscuntiir eoque nituntur, c i v i t a s est. Homo autem a Dco ita crcatus e s t , ut sui juris liberque sit; itaque e o , quod socius fit communionis j u r i s , cujus notio ct ipsa a Deo profecta homiuis naturae

quasi insita e s t , hanc primitivam naturam suam minime p e r - dere potest, sed ita demum eam excolet et divinae origini coqyenienter praestantiorem et perfectiorem reddet. Homo igitur etiam cum aliis hominibus societate aliqua conjunctus Hber manet et sui juris. Sed etiam communio juris, quum et ipsa primitiva et rationi conveniens sit, haud minus recte postulare p o t e s t , ut ipsius auctoritas ct dignitas a singulis hominibus agnoscatur, immo etiara multo rectius, quoniam singuli homines tantummodo in ipsa eam culturnm perfectio- nemque, cujus homo omnino capax e s t . asscqui possuni, ideoque in eam intrare eique se snhjungerc debent. Hoc respectu communio juris est potentia superior, qua uorms viveadi definitur, vinculum, quo singuli quasi colligantnr et continentur, ordo divinus, cui singuli ex consiJio, quo homines nati sunt, se subjicere debent. Itaque quaelibet communio juris duabus partibus inter sc conjnuctis constat. subjcctiva, sive singulis .aembris liberis suique j u r i s , et objectiva, aive conamuBione societateque ipsa. Prior pars nobis se offert tanquam principium libertatis. altera tanquam principium o r d i - nis. Hinc sequitur, libertatem non esse potestatem ex libidine vivendi agendique, ita ut singulis hominfbus liceat, vincula couHmiiflionis j u r i s , praut ipsis libeat, nectere et aon a e c t e r e ,

— etenim jam ipsa natnra hominis consiliumque, quo natu*

2

est, ejusmodi potestateui arbitrariam excludunt — , sed sin- gulorum potestatem notionem illam coramunionis juris Ionge supra ipsorum voluntatem optionemque elatam sibi ipsi suis- que proprietatibus appiicandi atqne adaptandi.

Totum genus humanum constat multitudine populorum, qui quidem omnes eo typo principali gaudent, quod omnes siriguli socii eorum liberi suique juris s i n t^; alioquin vero multis rationibus intcr se differunt. idque sciunt. In hac differentia posita est causa, cur populi suo quisque modo j u s cxcoluerint et coustituerint. P o p u l u s propria juris evolutione insignitus eademque constitutus et unitus c i v i t a s^{1 0}) est, atque jus in eo evolutum et excultum jus ejus p r o p r i u m sive p o s i t i v u m ; cujus quidem summa institutio c i v i t a s i p s a estj quoniam per eam rationes juris in populo apparentes, quae semper characterem notione juris huic populo propria expressum prae se ferunt, in universitateui quandam orga- nicam, cujus centrum civitas ipsa e s t , conjunguntur et con- uectuntur.

Quamquam vero ex iis, quae modo exposuimus, civitas fastigium universae culturac juris summaque institutio juris populi juris communione conjuncti e s t , eadem tamen minime habenda est pro summo fastigio communionis juris in uni- versum, etenim notio populi minus late patet. quam notio totius generis humani. Itaque societas majoris auctoritatis dignita- tisque exstat, cujus membra subjuncta sunt ipsae singulae

10) Populus el civilas eo inter s e differunt, quod ille totum aliquod natura ipsa productum et effectuiu est, liaec vero universitas, qnam ipsius socii scientes e t volentes constituerunt. H. Rttter, Kleine philosoptaische Schriften. Vol. I, Ueher die Principien der Beclitsphilosophie oder der PolitiK. Kiel. 1 8 3 9 . p a j . 8 1 et 9 1 .

civitates. Hacc societas est comraunio civitatum ad politicani generis humani unitatem comprehensarum. In hac quoque juris communione membrorum ipsam constituentium sive sin- gularum civitatum natura libern ac propria sacrosancta e s t , sed ab altera parte etiam unaquaeque socia hujus commu- nionis juris, quo magis in rebus suis domesticis juris p r a e - cepta sequitur et observat, eo magis illam se superiorem seque illius membrum esse intelliget et agnoscet, atque huic sentcntiae convenienter aget. Hoc modo communio juris sin- gulis civitatibus propria amplificatur in c o m m u n i o n e m j n r i s i n t e r n a t i o n a l e m sive totius generis humani. JVorma, qu»

rationes singularum civitatum inter se et cum communione internationali vel civitatum constituuntur et ordinantur, j u s i n t e r n a t i o n a l c est. Principium subjectivum in civitatum commmunioue directe singulae civitates exhibent, indirecte earum cives, quatenus illae membra communionis civitatum sunt. Hinc etiam cujuslibet civis persona tuta praestatur, ita ut in civitate aliena non solum pro homine tutelae publicae commendato, cui. ut aliquamdiu ibi coramoretur, permissum sit, vel pro cive temporario ejus habeatur, sed simul etiam pro cive omnibus juribus fruente civitatis, quae ex alieno arbitrio non pendens parique j u r e cum reliquis membris gaudens ad civitatum communionem pertinet. Principium s u b - jectivum repraesentat communio civitatum ipsa, dignitate atque

auctoritate supra singulas civitates eminens, quae, quatenus membra ejus sunt, se invicem tanquam civitates sui j u r i s , sacrosanclas. paribus juribus cum reliquis utentes, denique ex alieno arbitrio non pendentes agnoscunt. Quamquam v e r o in civitatain coinmunione oranes civitates eam efficientes pari j u r e sunt. tamen sua quacque indolc et natura utuntur, pariter

ac singuli cives civitatis. Hunc peculiareni civitatuni typum turbare ac rautare non licet, nisi quatenus ratio cum civitatum communione singulis civitatibus intercedens, ergo relationes ipsarura externae, ntque eae conditiones internae. q u a e , quo- minus jus intcrnatioimle evolvatur et vigeat, impedire possint, inutationem ejusmodi reqnirunt. Neque aliter res se habet in civitate, nain haec quoque peculiarem propriamquc civium suorura naturam non coercebit, nisi quatenus iila impedimento erit, quominus civitatis consilium explentur. Ut vero singulae civitates ratione modo dicta civitatuui communioni se subjun- gant, hujus communionis consilium postulat, quippe quae id agat, ut propriam singulormn populorum vitam ad vitam com- munem totius generis humani extollat et amplificet"). Si qua civitas singularis commercio internationali prorsus se sub- traheret, — si quidem hoc omnino fieri posset •—^} illa pariter atque homo, qui societati alioruin liorainiun se prorsus s u b - ducit, consilium a Deo sibi propositum non exsecuta lento raorbo tabesceret et e m o r e r e t u r^{i a}) .

Ut qnaelibet cogitatio paulatim magis excolitur, ita ethtm cogitatio de internationali juris communione permultos e v o - lutionis gradus transiit, antequam ratione raodo exposita constitueretur ac stabiliretur. Quin etiam ne nostris qnidem temporibus praxis theoriae perfecte respondet, qnamquam negari non poterit, illam cogitationem quotannts solidiora fnn- damenta sibi parare, neqne minus in j u r e criminali, quam in j u r e privato cftlcacera s e praebere. Quomodo j u s internatio- nale paulatim se evolverit, paginis j«m sequentibus exponere

i l ) Kaltenborn v. Stachau, I. 1. Cap. I V . pag. 2 5 6 gqq.

») A. W. Heffter, Da» Knrop. Volkerrecbt. pa». « 0 et

conabor, ita tamen. ut tantum prima ejus rudimenta graviores- que mutationcs, quas usque ad tempora nostra sntbierit, breviter indiceui.

Quolibet tempore et cuilibet populo lnajus minusve com- nierciiim cum aliis populis fuit^{1 3}), etenim cuilibet populo aiiqua certa civitatis fornia inter se oonjimcto, qui a quovis alio popiiio se diversnm esse intelligit, cnm reliquis relationes quaedam intercedunt, quae ex ipsa differentia originem capiunt.

Itaque rommercium inter populos, sive internationale, jam antiquissimis temporibus, ubi primae civitates coustitutate cssent, fuisse necesse c s t . atqtie rem ita se habuisse etiam historia demonstrat. Ejusmodi commereii noniia est r&tio, qua civitates commcrcio inter sc utentes jus spectent, sive jus positivum in iis natum, quod quidem saltem in antiqtiis

civitatibns Orientis paene oinnino e praeceptis iiistitutisquc deorum ciilttim spectantibus prodiit. Itaque etiam omnes regulae in commercio intcr antiquissimas Orientis civitntes observatae hanc naturam nobis ostendunt. Civitates ipsae vero non sunt antiquiores his regulis. Nrhilominus novissimis temporibus fuerunt, qui juris internationalis evohitronem popalis ante Christi tcmpora florentibus, ne Graecis Romanisq«e q o j - dem exceptis, omnino abjudicarent. Nequaquam vero haec opinio utique faisa eo sustentari et probari potest. quod Hli populi in universum de j u r e aliter sentiebant ac judtcabant, quam populi hodierni: quum qui hoc argumento uteretur, notioni juris eam virtutem, qua imprimis excellit, facultatem

13) Fallati, Keime des VoUerrechU bei wilden und halbwilden Stimmen, b» der «eitscnrift fur die gessmmte StMtswisseBseb.»!*, Wuc. I. 1680. pag\

151 - 2 « .

quidem e s t , temporibus ante doctrinam Christianam per populos divulgatam tantummodo germina quasi juris inter- nationalis r e p e r i r i , attamen ea jam digna esse crediderira.

ad quae auimura advertamus. quum ex iis Jaeti flores hujus juris paulatim se evolverint. Si vero quis, quod et ipsura a nonnullis factum e s t . j u s internationale in civitatibus antc Cbristi tempora florentibtis fuisse propterea neget, quia civi- tates antiquae ipsi non videantur fuisse sui juris et ex alieno arbitrio non pendcntcs. — qua quidem civitatum indole defi- ciente j u s interuationale vigere et valere utique nequit — .- contra eum mihi aiTerre licebit bistoriae testimonia, quibus demonstratur, antiqnitatis civitates, etsi non iisdem. quibus civitates recentioris teuiporis, tamen certis quibusdam juris forrais et principiis utentes foedera iniisse, de rcbus communibus per legatos egissecet; quae omnino sine dubio fieri non potuisscnt, nisi altera civitas paciscens alteram sui juris neque alienae civitati obnoxiam csse agtiovisset et con-

ccssisset. Differentia inter j u s internationale antiquitatis atque id, quod hodie viget, potissimum ex ejus diversis fontibus proftciscitur. Omne j u s in Orientis civitatibus valcns directa via fluxit ex legibus deorum cultum et morum intcgritatem spectantibus, fonte primnrio tam \ itac siiigularum civitatum.

quam mutui inter eas commercii, quare utrique bic character nunquam deest. J^{u s} et religio in his civitatibus adhuc om- nino inler se conjuncta et conflata sunt. Ita nominatim etiam apud Chinenses^{1 4}) res se babet, quorum prneclarae ct ma-

1 4 } lit exponemto, quale fuetit j u s intematiunal^ in dvilatilms antinui» , polisxiinuni se«:utus suin npns miixime laudandum Maurilii Miiller-Jitehmi,

— 15 —

gnificae sentcntiac de ratione inter singulas civitates valente utique cxspcctationein nostram superant. quum, quae illi de jure sentiant, praeceptis onini laude dignis nitantur. qualia

haec snnt: ..Genus Iiumanum a Dco creatum et facultate agendi actionesque suas secundum certam normam instituendi iiistructum e s t . " ..Omnes nationcs ex una cademque matre natac. omucsqiic hoiuines fratres sunt '').•• Lex morum prin- cipalis apnd eos haec valere dicitur: .,Quidquid tibi fieri nolis, ne fac alii/' Praecipue etiam corum impcratori officiiim sanctissiraiim injunctuin e s t , ut peregrinos bcnignc recipiat comitcrqne cum iis agat. Itaque secundiun has de j u r e sen- tcntias fieri omnino uon potuit, ut peregrinorum conditio in China juris tutela careret. Pcregrinus tiitns praestatur Chinensiuin j u r e criminali, cique pariter atque indigena s u b - jectus est. Scelera igitur a pcregrinis dolose p c r p e t r a t a ,

quae etiam a civibus ipsis facta capitis pocnn multari solent, per Chinensium fornm delicti commissi inquirnntur senten- tiaque dc iis fcrtur. Deinde haec scntentia subjicitur examini cjus, qui regis vicibus in provincia fungitur, isque, si eam probat, foro, quod causam inquisivit, poenae exsecutionem mandat, ad quam tamen procurator nationis, cujus reus e s t , advocatur. Si vero pcregrinus facinus secundura Chinen- sium leges non capitale commisit, ille popularibus suis punien- dus traditur. Tantummodo explorator peregrinus, qui ratione illicita in Cliinensiuin imperium ad res publicas clam exquiren- das furtim ingressus est, atque hoc modo j u s hospitii nefarie violavit, sine exceptione poena capitali afficitur^{, s}).

«eschichte des VDlkenec.bts im Altcrthuiue. I.pzg. 1848. Praeterea cf. Halschner,

» « jure gsntium, rjuale fuerit apud populos Orientis. Pars prior. Halis 1 8 4 2 . 1 » ) Hoc piaeceptum certo etiaiu nostro seeulo honori esset.

1 0 ) Mltiller-Jochmm, I. 1. pag. 3 6 sqq.

Normae commercii intcrnationalis, quae apud Indos ac P e r s a s valebant, etiam minus, quam quae a Chinensibus obser- vabantur, e directis juris praeceptis deduci possunt, quura praecepta ejusmodi. ut jara coromemoravi. in praescriptis Deorum cultum spectantibus contenta, nobis non sint nota , neque unquam in notitiam ventura videantur. E \ bis p r a e - scriptis modo dictis atque praecipue inde, quod incolac Indiae non, uti Chinenses, unius s t i r p i s , sed e muitis geutibus mixti et compositi e r a n t , ergo probabiliter haud severius aliorum populorum societate abstinebant, concludi posse videlur, apud Jndos in universum easdera fere regulas commercii interna- tionaiis exstitisse, quas a Chinensibiis observatas essc atque etiam nunc observari vidimus. Hospitalitas, ut unum saltem exemplum afferam, virtus sumina ab Indis existiraattir, atque in legibus a Menu latis legi de pietate erga Deos observanda adiuncta est l e x . qnae venerationcm liospitum praecipit et Brachmanes statim post sacra facta iis cibos porrigere jubet.

Iisdeei sententiis P e r s a s imbutos reperimus. Nam P e r s a e , e t s i . ut omues antiqui populi Orientis, se longe praestantis- simos omnium esse censcbant, nihilominus taraeii maxima comitnte et liberalitate erga peregrinos usi sunt. Secundum Persarum sententiam Oroma7,em peregrinoriim tutorem fuisse, probat Zoroasiris precatio. qua Detim orat. ut s i b i . quae contra peregrinos deliquerit, ignoscantur^{1 7}).

Apud vpopulum Judaeoruui, qui se a Deo potissimutn clectos et dilectos esse opinabantur, etiatu magis, quam apud alios populos antiquos Orientis, praeccpta Dei cultum speetantia praeponderabant. et praeterea illi tam magnifi«e de se ipsis

17) Miilln- Jvchmvs, l. i. I>H? 7 9 - N M .

— 1 7 —

senticbant, ut prorsus nuilum totius orbis tcrrarum popuium ullo modo secum comparari posse arbitrarentur. Inde factutu est, ut Judaei fere importuni et supcrbi contra peregrinos et praecipue contra homines aliorum Deorum cultui deditos essent, qutun hac agendi ratione se Jehovae voluntati obtempcrarc crederent. Peregrini in duas classes divisi e r a n t : a l t e r i , qui in Judaeorum foedus intraverant, fere iisdem juribus usi sunt, quibus indigenae , alteri tautummodo jurc domicilii.

Aequalitas. quam in China inler indigenas et peregrinos salteiu respectu juris criminalis valcre reperimus, hic omnino d e s i - deratur. Facinus a Judaeo contra peregrinum in Judaea commorantem commissum leniore poena castigatur, quam quod a peregriuo contra Judaeum patratum est. Judaeo. qui p e r e - grinum occiderat, j u s asyli erat. tiunquam vero peregrino. ne tum quidem, quum tantum peregrinum interfecerat"*).

Ut vero apud antiquos populos Orientis praecepta reli- gionem Deorum spectantia principium exhibebant, quo solo in universum omnes rationes j u r e nixae et nominatim jus intcr- nationale constitucrentur et ordinarcntur: ita apud Graccos Romanosquc hoc principium reltgiosum principio unttatts r e i - publicae vel potius separationis ejus ab omnibus reliquis civitatibus cedere videmus. Orientis civitates a Diis ipsis quasi procreatae existimabantur. Judacorum a Jehova. G r a e - eorum contra Romnnorumqne humanae rationi mentique origi- ncm suam debebant. Itaque illae nulla a!ia rc nituntur. nist praeceptis Deorum religioneni spectantibus, hac \ ero oniuium civitim ipsas constitticntium vohmtate certo quodam pacto

1 8 ) Miiller Jochmus, 1. I. pag-. 5 8 - 7 8 .

expressa ac proiiuiitiata"'). In iliis Dii ipsi directa via j u s ponunt illudquc legem faciunt, in his Deorum potentia per civiuin voluntateui denium efficax fit²⁰). Propter hanc diver- sitatem apud Graecos Roinnnosque etiam notionem juris inter- nationalis alia ratione effomiari et excoli necesse crat.

Quum igitur, ut modo diximus. Graecorum civitates pacto quodam civium n i t e r e n t u r^{2 >}) , ex ipsius rei natura pcregrini, quippe qui pacti initi non pnrticipes e s s e n t , iisdem j u r i b u s , quibus indigenae, frui non poterant. Neque tamen illi civibus ita postponebantur, ut omnium jurium expertes essent'²'²), ut vel j u s hospitii apud Graecos v a l e n s , quod peregrinos ab injuriis tutos praestitit, d e m o n s t r a t^{2 3}) . Jupiter ipse peregri- norum patronus e r a t^{2 4}) , et jam antiquissimis temporibus i»

Creta insula, Athenis, Megarae et Corinthi Koipnrqftcc ad recipiendos percgrinos exstructa sunt. J u s bospitii non solum inter singulos homines florebat, sed adeo inter totas civitates

! 9 ) C Th. Welcker, Die letzten Grttude von Heclit, Staat und Slrafe.

Giesscn. 1 8 1 3 . Historisclier Thctl. Cap. I V . GiiecUeu. p . a g . 3 4 3 sqq. Abegg. I. \, pag. 7 1 . et Nota 7 5 .

2 0 ) K. F. Hermann, f c b e r G e s e t z , Gesetzgebiiiig uiul ijesetzgebende Gewalt im Giiechisclien Altcitlimne. Goliingen. 1 8 4 9 . pa?. 4 . 1 2 . 1 3 . 2 0 et 2 3 .

2 1 ) Abegg, I. I. pag. 0 9 et Nota 7 1 . WeMer, 1. 1. pag. 3 4 8 - 3 5 6 . 2 2 ) Aliatn sententiam tulit E. Osenbriiggen, Dd jnre belli et pacis R o - juaiiorum. Liber singularis. Lipsiao 1 8 3 0 . pag. 4 — 7 .

2 3 ) K. F. Hermann, Ueber G e s e t z , Gcsetzgebung etc. pag. 6 2 , et cjus- tleiii Lehrbuch der griechischen Staatsalterthiimer. S- 1 °^{et No,a} >• P»g. 2 3 et 2 4 .

W. Wach.imulh, Hellenischo Altertbuniskuude a u s dem Gesichtspunkte des Staats. Kdit. II. Halle 1 8 4 6 . Vol. I I . pag. 2 2 3 . Harwood. Handbuch der gtiechischen Alrcrlliiiiner. I.eipzig. 1 8 0 5 . Vol. I. pag. 2 6 5 . Homan, il. i . p s g . 2 0 . Nota 4 3 .

2 4 ) ti. F. Srhiimann. Antiquilatcs juris publici Giacconim, Giypliia- waldiae. 1 8 3 8 . pa*. 3 7 4 .

— 19 —

exercebatur atqtic pactionibus (<rup/3oAc/f) ^w) constituebatur, iu iisque percgrinorum tuendorum causa 7rfo£eyo<^{2 8}), qui populares suos in civitate aliena tutarentur, instituebantur.

Athenis omnibus peregrinis actiones privatas publicasque instituerc licebat. publicas tamcn tantummodo ad ulciscendam injuriam sibi ipsis i l l a t a m^{i ;}) . Peregrini secundum ralionem, quae ipsis cum civitate intercedebat, dividebantur in lo~oTehe7?^t fxerolxov: "⁸)^; et eos peregrinos, qui tantum aliquamdiu Athenis commorabantur. 'itrcTe-Ag*? ipsi actiones intendebant, f*eToiMi

per patronum (wf cot«t»iv) ^{2 B}) , civem. optimo jure, qui civitati vadimoniura praestitit pro peregrino. cliente s u o ; omnes reli- qui peregrini, quibus arctius vinculinn cum civitatc non e r a t , p e r •n$o£evov^M). L e g e s , secundum quas controvcrsiae inter peregrinos ct civcs judicarentur, ex more in o-u/u/SoAc/s- p e r - scriptae e r a n t , in quibus etiam constitutum esse solebat, qune essent fora competentia"). Controversiae cum civibus

2 5 ) A. W. Hefflev , Die AUienaisclie Gericlitsverfastfuiig- Coln 1 8 2 2 . pag. 90 et 9 1 . Wachsmuth, 1. I. Vol. II. pag. 148 et 2 2 3 . G. F. SchH mann, l. 1. pBg. 3 7 6 .

2 6 ) Miiller-Jochmiis, 1. I. g . 4 7 . i»a^s. 108, S- 32. pag. 114. Heffter, 1. 1. pag. 8 3 . et 1 6 6 - 1 6 8 . G. F. ScMmann, I. 1. pajr. 3 7 5 .

21) Miiller-Jochmus. 1. J. S- 52. »a<r. 11 i. Ileffter, 1. I. pag. 8 8 . 2 8 ) Miroixot appellnbantm peregiini, <iui «a c.iniilitioue, nt. aniiuum triliuluirt [ro /u.itoIxiov] arrario publico siilvereni. nt> Arrnpngo ni mtelam i-ivilalis acccplt erant. Qiti eoiuiu faclo alitjuu ile civilate Allieniensi uptitne meriti erant, in tfortXus recipiebantur, atiiue jani. snltiin iu catisis privalis, iisilem imibus frue- bantur, quibus cives ipsi. Miillev- Jmhmits, l. l. $ . 4 9 . pag. 1 1 0 ; S- 5 0 . pag. 1 1 1 - Heffter, 1.1. pag. 8 8 . Hermonn. I.elirlmcli iler giiecli- AllertHumer

$ . 1 1 5 . et huta 3 , pag. 2 1 7 et 2 1 8 .

29) MiiUer-Jochmus, I. 1. g . 4 9 , pag. 1 1 0 ; $ . pas. 114. Heffter, I. I. pag. 8 8 . Wachsmuth, I. 1. Vol. II. pag. 2 4 3 . Schbmann, I. 1. pag 1 9 0 .

3 0 ) Wachsmuth. 1. I. Vol. II. pag. 2 4 3 .

•"•1.1 Wachsmuth, I. 1. Vol. II. pag. 2 5 7 .

3 «

earum civitatum, quibuscum <TUJU/3CA« non erant facta, secun- dum j u s Graeenm sunt dijudicatae^{3 i}). Idem probabiliter factum e s t , si in ejusmodi pactiouibus de dirimendis controversiis nihil accuratius constitutum crat.

Leges Lycurgi principio unitatis civitatis ejusque s e p a - rationis ab omnibus aliis civitatibus etiam plus tributint, itaque peregrinis. iu universum minus f a v e n t^{3 3}) , quam leges Athe- niensium. P e r hanc de jure internationali sententiam Spartani oditim civitatum vicinarutu et opprobrium ^ewjAatnW sibi c o n t r a x c r u n t^{3 4}) .

Civitas Romana vinculis illis pracceptorum directorum religiouem Deorum spcctantium, quibus civitates Oricntis maxime coercebantur et premcbantur, Graecae autem civitates jam multo liberiores erant³"'), fere omnino s e liberaverat.

Apud Romanos prinripium unitatis civitatis fundaraentum est omnium rationum ad j u s pertinentium, civitas eniui suminum bonum omnium ac singulorum in se continet. J a m ratio, qua respublica Romaua orta e s t^{3 6}) , quum ad eam constituendam

3 2 ) Ita v . c. intei' civitatein Atlieniensium et Maceiloniam avft.fi<ih«. iion erant, et piopterea Macedoues Athenis juri Atlieniensi subjecli erant. Su^a/SoXa igitur pleruinque jura duarum civitatum paciscentium immutasse videutur.

3 3 ) SchUmann, 1. 1. pag. 1 4 2 .

34) Mtiller-Jochmus. 1. 1. pag. 1 0 3 . sqq. W. Wach.wiuth, J u s geniium quale obtinnerit apud Graecos ante bellorum cum Persis gestorum initium. Kiliae 1 8 2 2 , Imprimis S- 1 2 . pag. 3 0 . 4 0 et Nota 1 5 ; g . 2 3 . pag. 7 9 . 8 0 et Nota 1 1 . 1 3 . 1 5 . 1 7 . 1 8 ; %. Zi. p»g. 8 2 . Nota 6 . Ejusdem Ilellen. Alteithuinskuiide Vol. I. pag. 168. Homan, l. t. pa g . 1 8 .

3 5 ) K. F. Hermann, Ueber Oesetz, Gcseticgebung etc. pag. 3 .

38) Cicero in oratione pro l.. Cornelio Balbo, cap. 1 3 . dicit: ,,lllud vero sine ulla dubitatione maxime uostrum fundavit iinperiunt et populi Romani nomen a u x i t , quod princeps ille creator hujus iubis, R o m u l u s , foedere Sabino docuit.

«tiain hostibus recipiendis augeri lianc rempublicam opoitere, cnjus auctoiitate ei,

«xomplo nimquam est interinissa a majoribus nostris largitio et cominunicati»

c i v i t a t i s . "

plures stirpes in unum popnlum quasi coalescerent, excolendo commercio internationali inter populum Romanum aliasque gentes favit, unde factum c s t . ut Romani verius recti- usque, quam Graeci, <Ie commercio internatiotiali judicarent.

Hue accessit, quod postea, quum fiiiies imperii Romani iri dies magis amplificarentur, Romani persuasum habebant. se ad jotuiu terraruin orbem in unam civitatem conjungendum ct consolidandum fatis destinatos esse. Quem finem ut assequi possent. necesse erat, e a ratione cum populis alieitis agerent, quae cos permovcret. ut ad populum Romanum se npplicarent et cum eo quasi coalescerent. Hinc etiam multis scriptorum antiquorum locis Romanorum comitas atque hospitalitfts erga peregrinos laudibus elata e s t , quippe quibus, nisi constlio hostili venirent, semper fines imperii Romani p a t e r o n t^{3 7}) . Jam antiquissimis teroporibus Roma cum aliis civitatibus publica hospitia j u n * i t^{: , s}) , atquc lnesio hospitii, tanquam violatio offtcii religiosi, grave facinus habebatur. Etiam recuperatores ad adjuvandum commcrcitim internationale instituti evant, impri- nais ad dirimendas et dijudicandas controversias publicas cum, aliis civitatibus o r t a s¹' ) , quamquam privato quoque commercio inter Romanos ct peregrinos multiplici ratione profuerunt.

37) MiiNer-Jochmus, I. I. C*p. V n . pag. 131 sqq. ot Cicoro. De of- fli-iis II. 18.

3 8 ) Uotus, V . 2 8 ; XXXVII. 5 4 : Xl.ll. 1. F. Watter, Geschichte d e s ..nmschen RecUts t i s auf Jmtinian, Edit II. Bonn. 1845. Vol. I. D a s onVmtliehe Hecht. Cap. XI. §• "7. jiag. 85 et 8 6 .

3 9 ) Sa:t. Pomprji Feitti et M. Verrii Flacci, Ue verborum signifl- vaijone libii XX. illustrati ab. Andrea Dacerio. Amstelod. 1 7 0 0 , in libro XVI sub voce r e c i p e r a t i o : Reciperatio c s t , cum intev civitates peregrinas lex convenit, ut res privatae leddantur aingulis, rcciperenturque, et reciperatio

Sexto seculo ab urbe condita constitutus est magistratus ordinarius praetoris peregrini, qui plerumque inter peregrinos vel inter cives et peregrinos j u s dicebat⁴"). Causas p e r e - grinorura, qui diutius Romae habitabant, ipsorum patroni, qui, ut Graecorum 7r$o<rTctTai, cives esse debebant. in judicio agebant et tuebantur, atque inter lios patronos et peregrinos conjunctio ad normam clientelae formata cique ferc omnino similis obtinebat, quae npplicatio^{4 1}) vocabatur. Haec applicatio paulatim aholevit et taudem seculo septimo propriam vim suam judicialem omnino amisit, nominatim etiam j u s hcredita- tis, quod antea patrono in bona peregrini competebat. P e r e - grini, qui tantum per breve tempus Romae commorabatur, causas, si quae ei ortae erant, in judicio agebat et tuebatur h o s p e s , vel si hospite carebat, patronus patriae ipsius, ut Athenis TTfo^svoff*")- lis qui hac similive ratione Romanos de j u r e internationali sensisse arbitrantur, liaud raro objectum est, peregrinum idem significavisse, quod hostem. Etsi hoc concedimus, tamen inde non sequitur, peregrinum Romae juris expertem fuisse; etenim propria vis vocabuli hostis minime

e s t , ul ait Galtus Aetius, cum inter populiiiii et r e s e s , nalioiiesque et civitates peregrinas i«x couvenit, quoiiioilo per reciperatoies reililautur res recipercnturque, resque priv»tas intei se perseqiiaului. Livius, XXXVIII. 3 8 . Dionys. Hatic, V I . 95 : , , u t privatarura rerum judicationes intra deciiuum diem flerent". G. F. Puchta, Cuisus der Institutionen. I.pzg. 1 8 4 5 . Vol. I. pag. 349 »qq- ⁽- '^{a r l M}'^e R e - cuperatio der RDmer. S. I I ' . Zfmmern, Oescliichte rtes rom. Privalrechls bis anf Jnstinian. Heidelh. 1829. Voi. u i . g . 17. pag. 46 sqq. A. W. Heffter, Institutionen des rtini. uml deiit. Civilpiocesses. Bonn 1825. pag. 32 et 5 3 .

40) I.. 2 . 8- 2 8 . Dig. De origine juris. I. 2 . Plichta, 1. 1. pag. 3 5 5 . G. HutjO. I.ehrbuch iler Gescliichte iles riimisclien Rechts bis anf Jnstinian.

Kil. X l ! Berlin 1 8 3 2 . pag. 3 6 8 et 6 8 0 . Livius, XXII. 3 5 .

4 1 ) Cicero, De orat. I. 3 9 . Hngn. 1- I. pag. 577, Puchta, I. l. ^ra g . 357.

4 2 ) Puchta, 1. 1. pn(> 35ti r-l 3 5 7 .

quidquam inimici continet. sed tantum indicat, e u m , qui hoc nominc appellettir, non essc civem Romanum sed alienac rivitatis ^{4 : l}) . E contrario cognatio vocabuli h o s t i s cum voca- bu!o h o s p i t i s^{4 4}) et praecipue cum vocabulo h o s t i e n d i , quod teste Festo idem significabat, quod a e q u a r e , nobis indicare videtur, antiquitus ex Romanorum sententia nullum juris discrimen inter civcm Romanum et peregrinum f u i s s e⁴' ) . Fostca demum, quum Roraani cum nationibus alienis, prae- cipue tlnitirais, crebra bella gererent, vocabulum h o s t i s incolam terrae hostilis, qui utiquc etiam peregrinus erat, s i g - nificasse videtur. E x hac igitur confusione notionis primitivae vocabuli hostis cum significatione ejus postea demum orta praecipue error ille natus csse vidctur, quasi Romani p e r e - grinos pro hostibus, erga pro hominibus juris expertibus, habuerint. Etiamsi ponamus, hanc deductionem etymologicam non sufflcerc ad refeilendam opinionem, peregrinos Romae nullo j u r e usos e s s e , tamen. ni fallor, omnis dubitatio eo tolletur, quod j u s gentium Romae valuisse certissime constat.

4 3 ) Adversarius mihi est Q.ienbriiggen, I. 1. pag. 8 .

44) Hostis a Graeoo vocabulo "Ssrris, aeolice o/rxis, quod siguificat p e r c -

« r i n u m , Fabri Sorani Thesaurus. Ktlitio Cellarii. Lipsiae, 1 6 9 2 . snb voce h 0 s t i s . Hugo, 1. I. pag. 1 2 8 . et MuUer-Jochmus. I. I. pag. 1 4 0 . Nota 1,

•15) Sexti Pomp. Festi et M. Verrii Flacci, De verboium signifi- catione lib. XVII. sub voco s t a t u s d i e s : ,,ab antiquis h o s t e s appellabantur, quoil erantpari jurc cum poyulo Romano, a t q u o h o s t i r e ponebatnr pro aequare".

Porro in lib. VIII. sub voce h o s t i s : , , h o s t i s apud antiquos peregrinus dieebn- lur, et qui nunc liostis p e r d u e l l i s . M. Tercnt. Varronis, De lingua latinB librorum quae supersunt emendata ct annotata a Carolo Odofredo Mftllero. Li- psiae. 1833. lib. V. cap. 3 : ,,Multa vevba aliud nunc ostendunt, aliud ante signiflca- bant, ut h o s t i s ; nam tum eo verbo dicebant peregrinnm, qui suis legibns uteretnr, nunc dicunt e u m , quem tum dicebaul perduellem". Cicero, De offlciis. I. 12.

'• 5. §• 2 . Dig. de captiv. 4 9 . 15. Hiigo, 1. 1. pag, 128 et Puchta, 1. 1.

vag. 355. et Nota m. el n.

Commcrcium cum civitatibus alienis earumque civibus a primo exordio civitatis Romanae initium cepit, quin etiam in ipsa urbe condenda jam germina hnjus commercii internationalis contincbantur. Relationes internationales augebantur, quo magis reipublicae Romanae iines ampiificabantur et quo saepius propter hanc ipsam causam Romani cum popu- lis tinitimis in contactum veniebant. Huc accessit, quod Romaui, saltem antiquioribus temporibus, quaestibus ex sua sententia illiberalibus et nominatim mercatura ferc absti- nebant, undc factum c s t , ut Romae haec fcrc a solis p e r e - grinis exercerctur. Itaque non minus Romanorum, quam peregrinorum intererat mutuum commerciuin fovere et adju- v a r e . Nihilominus scntentia, cives unius*ejitsdemque civitatis propriis quibusdam iisque firmissimis vinculis contineri, quae in nulla antiquitatis civitate tantam auctoritatem, qnantam Romae babuisse videtur, pierumqe impedivit, quominus p e r e - grini ad plenum perfectumque usum civitatis admittercntur, qaamquam ab altera parte neque iis ipsis neque eorum bonis juris tutela negata est. Romani peregrinis neque usum juris

civilis neque legis actiones concedebant, nec tamen eos juris expertes esse volebant. Inde exorta est necessitas inve- niendae coptilae alicujus, quae strictum j u s civile, quo cives

Romani soli tenehantur, cum j u r e , cui peregrini subjecti erant, crjncilfaret. Ha«c copula jus gentium fuit. quod m o x , quum comiuerciom cum peregrinis cresceret et propterea normac juris, qttibus iili tenerentur, in dies magis reqtiircrentur, com-

raune j u s peregriuarum factum e s t^{4 t i}) . Materiem ejus p e r e - grini ipsi secum attulerunt, formam usus quotidianus et respectus juris civilis designavertait. J u s gentium hac ratione

40) Puchta, I. I. i>ag. 357 sqq.

commutatum ct cum j u r e civili quodammodo conciliatum, quuiu ab initio tantummodo rationes juris peregrinorum s p e c t a s s e t , postea hos iines angustos transgressum e s t , atque rigiduin j u s civile cum formis forensibus inde deductis, sive legis actionibus, multipliciter mitigavit et emollivit eoque idoneum reddidit, ut aliquando j u s totius orbis terrarum e v a d e r e t^{4 7}) .

J a m si inquirimus, quemadmodum j u s criminum i n t e r - nationale Romae efformatum sit, primum invenimus, actionem d« sceleribus peregrinorum contra peregrinos in civitate Romana commissis judiciis Romanis et quidem praetori p e r e - grino vel senatui competivisse. N o r m a , ex qua ejusmodi scelera dijudicarentur, non fuit j u s civile, sed probabiliter j u s gentium, quatenus magistratibus Romanis adhiberi posse videbatur, neque actio instituta est secundum regulas causarum civium Romanorum, sed ex arbitrio magistratuum supra dicto- rum, ita tamen ut normarum in j u r e gentium constitutarum ratio haberetur. Hinc elucet, quam religiose Romani princi- pium, j u r a territorio affixa esse, secuti sint. Civis Romanus autem in terra aliena a cive Romano laesus semper^actionem in adversarium suum instituit apud judicium Romanum com- petens, quoniam tanta suae gentis admiratione imbutus e r a t , ut in casu ejusmodi ab alienae civitatis magistratu juris t u t e - lam petere r e c u s a r e t , atque indignum esse arbitraretur. si secundum leges alienas causa sua judicaretur vel adeo poena in s e constitucretur. In dijudicandis sceleribus a civibus Romanis in peregrinos vel a peregrinis in cives Romanos patratis non eadem semper ratio valebat, sed hoc respectu tempus regum et primordia civitatis liberae a serioribus r e i - publicae seculis distinguenda sunt. Normae juris in judican-

47) Oppenheim, 1. I. pag. 347 «t 3 4 8 .

dis criminibus ejusmodi autiquitus Romae observatae eviden- tissime demonstrant, quod quidem etiam supra in universum jam ediximus, primis civitatis Romanae seculis peregrinos

iisdem juribus, quibus indigenas, fruitos esse, quum iliis tem- poribus etiam respectu juris criminalis peregrinos Romanis minime postponi videamus. Poedera enim illis temporibus inter Romanos et alias civitates icta probant, judicium illius

civitatis, cujus civis injuria affectus e s s e t , competens fuisse- Qui scelus commiserat, per Fetiales⁴*) sacrosanctos a civitate sua deditus atque in civitate adversarii laesi secundum j u s gentium a judicio quodam recuperatorum judicatas est. Quum respublica Romana celeriter potestate viribusque augeretur et continuis bellis fere totum orbem terrarum sibi subjiceret, Romanis majestate sua indignissimum videri coepit, si cives aliarum civitatnm aequis juribus cum civibus Romanis frue- rentur, et praecipue si cives Romani alienis civitatibus j u d i - candi et puniendi dederentur. Itaque ejusmodi deditio Roma- Borum propter delicta ab ipsis in singulos peregrinos com- missa abrogata e s t , minime vero peregrinorum, qui contra Romanos deliquerant. Tantummodo ii Romani, qui contra Jegatorum sanctitatem aliaque officia j u r e gentium sancita peccaverant, civitati alienae, cui injuria illata erat, dedebantnr, neqHe vero tanquam malefioi ad subeundam poenam, qnam crimine suo meruissent, sed tonquam piacuki ad sedandfan iram Deorum, qui rationes illas sanctas tuerentur, ne Dii .a republica RomaBa, cujus ctvis s c d e s t u s iste e s s e t , ultionem peterent. Paulatim apud Remanos j u s criminum internatioiiale

4 8 ) F e t i a l e s , quibus praecipue mandalum e r a t , ut ailhibitis caeremoniis quibusdam religiosis bella indicerent et foedera icerent, in omnibus Italiae a n t i - ijuae civitatibus repeiiuntur. Osenbriiggen, 1. I. p. 18. sqq. Puchta, 1. 1.

Vol. I. pag. 3 4 9 . Livius, 1. 3 2 ; IV. 3 0 .

- 2 7 —

ita constitutuin cst, ut, sive Romanus peregrinum, sive p e r e - grinus Romanura Iaesisset, semper judicium Romanum forum competens e s s e t^{4 9}) .

Civitates Orientis adhuc ]>rincipio societatis naturalis affectae, praeceptis religiosis imbutae et occupatae, atque persuasione, se omnibus reliquis civitatibus longe praestantiores csse, implicitae sunt. Haec quidem de praestantia sua opinio atque studium se suaque instituta tanquam sola rationi con- sentanea, tanquara normam toti generi humano observandam proponendi, etiam Graecorum Romanorumque civitatibus p r o - pria s u n t , neque vero illae directo iraperio praeceptorum religiosorum subjectae sunt, sed jam unitate civitatis in com- muni omnium civium pactione nixa utuntur principio. Itaque in iis jus internatiortale nondum sejunctum est a j u r c publico, sed in eo nititur vel potius idem est, quod j u s publicum.

Augusta religionis Christianae axiomata, quippc qttac unumquemque hominem per se liberum suique jttris et p r o - pterea omni reverentia cultuque dignum esse doceat, ut in

omnibus rebus humanis, ita etiam in excolendo et emendando j u r e internationali magnam vim auctoritatemque habitura

videbantur. Attamen hujus generis commutationem doctrina Cbristiana provocatam frustra quaerimus in civitatibus medii aevi ex imperii Romani ruinis ortis, et sine dubio illa tantuux propterea desideratur, quoniam multa secula abierunt, a n t e -

quam doctrinae Christianae praecepta, qualia vere e s s e n t , magis in vulgus pcrciperentur atque intelligerentur normaeque fierent, quas in agendo homines sequerentur. Itaque etiam

-49) De loto hoc argumenlo cf. H'. liein, Das Ciirninalrecht der Riiaier von Romulus uis auf Jnstiniauus. L p z g . 1 8 4 4 . pag. 172 sqq.

4 *

medio acvo j u s internationale adhuc Ionge abest ab eo p e r - fectionis gradu. quem ei assequendum esse animo nobis fingi- mus. Ab initio j u s internationale quominus laetius excoleretur,

eo impeditum est, quod singulae stirpes Germaniam incolentes ab omni communitate societateque inter se abstinebant, et tantum iis, qui ejusdem stirpis e r a n t , plena et aequa j u r a concedebant, postea vero ei obstaculo fuit tyrannicum impe- rium imperatorum Germauicorum et P a p a r u m , qui singulis civitatibus in civitatum communione tantum hactenus propria j u r a dabant, quatenus eo ipsorum potentia et arbitrium non coercebantur.

Graecorum ac llomanorum j u s antiquum territorium spectans severum j u s publicum fuit, Germanorum autem j u s antiquum secundum notionem suam singulas personas spectans fnit j u s stirpis, gentis vel pagi cujusdam^{8 0}). Itaque si quis ex stirpe aliqua Germanica oriundus in pagum alienum s e contulit, ille j u s gentis suae, j u s suum, quasi peregre secum duxit. Ille in hoc pago alieno suae stirpis nomine usus p r o - diit et secundum suae stirpis j u s vixit, quod, ut ita dicam, ab ejus persona sejungi non poterat. In hac r e conspicie- batur character juris, ut ita dicam, p e r s o n a l i s^{6 1}) , cui oppositus est is character e j u s , qui notione territorii nititur, secundum quem j u s in terra aliqua valens in unumquemque, cujuscunque gentis vel stirpis e s t , simulatque in terrae fines ingressus

50) J. Grimm, Deutsche Reclitsalterthumer. Giittingen 1828. pag. 3 9 6 — 4 0 2 . Oppenheim, 1.1. pag. 351 et Slaatslexicon von C.v.Rotteck und C. Welcker.

Altona 1 8 4 7 , T. V . pag. 3 6 4 et 3 6 5 .

51) E. Henke, Grundriss einer Geschichte des deutschen peinlichen Rechts und der peinlichen Reehtswissenschaft, Sulzbach 1 8 0 9 . Vol I . p a g . 17 sqq.

Montesquieu, Esprit des loix. Geneve. 1 7 4 9 . Vol. I I . L . 2 8 . C, 2 . F. C. v.

Savigny, Geschichte des rom. Rechts im Mittelalter. Vol, I. Heidelberg. 1 8 1 5 . Cap. III. pag. 9 0 sqq.

est, auctoritatem habet, eumque pracceptis ipsius obtemperare cogit. Principium per se ipsum sibi tutelam et auxilium contra laesiones parandi in Germania valens, quod paulatim ad expiandas injurias illatas in coinpositionum systema e v o - iutum et excultum erat, nos docet, gentium Germanicarum

de juris notione sententiam nixam fuisse in persuasione, qucmvis hominem ingenuutn liberum suique juris esse. Cuilibet Germano secundum originem suam, v. c. Saxoni apud Prancos

«et vice versa, ad reparandum damnnm sibi illatum compositio concedebatur⁵-). Quum vero stirpes Germanicae inter se sejunctac ct ex alia regione in aliam migrantes paulatim in anam civitatcm universam sc conjungere et coalescere coepis- s e n t , per aliquantum temporis spatium quidem secundum principium, jura personis esse adstricta, compositio singulis stirpibus earuinque membris propria servabatur, sed etiam civitas potestatem suam in omnes cives valentem exercebat constituenda poena, quam, qui alium laeserat, praeter com- positionem laeso competentem civitati lueret. In hac r e primum conspicitur vestigium sententiae, juribus subjectivis singulorum civium civitatem constituentium laesis simul etiam civitati, cujus pax laesione ista turbetur, injuriam inferri.

Quo magis vero civitas ejusque utilitates primum Iocum occu- pabant, eo magis singuli cives civitati, tanquam unitati superiori, se subjungebant, qua re prima fundamenta j a c t a sunt ad gignendum, evolvendum excolendumque principium j u r i s , jura tenitorio affixa e s s e^{5 3}) .

Antequam singulae civitates Germanicae conditae essent, omnes peregrini habebantur, qui neque vinculo vel concionis

52) Grimm, 1. 1. pag. 3 9 7 . 53) Oppenheim, 1. I. pag. 3 5 2 .

generalis vel sacrorum communium. ncque in universum ulla arctiore juris commuuione conjuncti erant; postea vero p e r e - grini dicebantur, quicunque non nati erant in regno aliquo e pluribus provinciis uni regi subditis coinposito. Quemad- modum, ut supra comraemoravimus, baud pauci in civitatibus Graecorura Romanorumque peregrinos juris expertes fuisse opinantur, ita etiam sunt, qui apud Germanos peregrinum uSio j u r e usiiia esse negent, idque tara aliis rebus, quam liac argu- mentatione probare conentur. Peregrinos appellari solitos e s s e dicunt Alilandi, Aliianti, Elilanti, Ellenti, Ellende, i. e.

advenas ex aliena [ael = alienus sive peregrinusj t e r r a ; postea vero propter tristem sortem peregrini ^EIlendeJ bomi- nem miserum dictunt esse e i e n i » '⁴) . Quaenam auctoritas huic argumentationi concedcnda sit, in raedio relinquo, lectori benevolo autem in memoriam revoco Caesaris et Taciti testimonia^{5 5}) de atitiqiiorum Gennanorum hospitalitate, quara etiam postea diversarum gentium Germanicarum leges ofuciura sanctissintum a p p e l l a n t^{3 6}) . Sententiam nostram de peregrino- rum apud Germanos conditione veram esse etiam eo probatur, quod jam antiquis temporibus apud eos judicia hospitum inve- niuntur, in quibus, ut Romae a praetore peregrino, non solura oontroversiae juris peregrinorum cum peregrinis, sed etiaai

54) Grimm, i. 1. ^pag. 3 9 0 . G. Phillips, Geschichte dei Deutacheo mit besonderei Ituckaicht auf Religiou, Reclit und Staatsverfassung. Berlin 1 8 3 1 . Vol. I . pag. 1 3 2 . Not. 3 3 , et pag. 1 4 1 . Slaatsle.vicon. Vol. V, pag, 3 6 1 .

55) Caesar, De bello Gallico. VI. 2 3 . T a c i t u s , De moribus Germanorura.

c. 2 1 . C. A. F. Engelhart, Quae peregiinoinm apud Germanos conditio el olim fuerit et tiunc s i t . D i s s . inaug. Halis. 1 8 4 1 . p a g . 12.

5 6 ) P. Canciant, Leges Barbarorum antiquae. Venetiis. 1 7 8 9 . pag. 3 3 9 . L e g e s Edovardi R e g i s . Arl. XXVII. De tiospitibus ; ibicl. pag. 2 3 . iex Burgundio- num. Tit XXXVHI. 1. Grimm, I. l. !>»?• 399 et 4 0 0 .

— 3 1 —

57) Engelhart, 6. ) . $. 2 2 . pag. 3 4 - 3 7 . Grimm, 1. J. pa«. 4 0 2 . 5 8 ) Grimm, 1. ) . pag. 3 9 7 .

59) Engelhart, d. l. pag. 5. : , , l n advenae cond,icio»e cen»enda propin-

«uUas etiam pagi illius patrii et geotis ejnsdem affluitas lespici solebant."

Grimm, l. I. pag. 3 9 6 .

indigenaruin cum peregrinis dijudicabantur, quae quidem judicia evidentissime refellunt ojiinionem, peregrinum apud Germanos jure destitutum fuisse. Haec hospituni judicia prae ceteris judieiis citissima jurisdictione exeellebant, quum causae iis competentes plerumque intra tres dies, quin etiam saepe spatio unius diei „ e x altero sole ad alternm-- dijudicarentur ^{j 7}) . Utcunque r e s se habuit, hoc saltem constat, in gentium G e r - manicarum codicibus legum jam hanc elucere sententiam, pacem in civitate obtiaentem etiam peregrinos in ipsa commo- r a n t e s , nisi illis ratio hostilis intercedat cum civibus, iftter

quos versentur, ab injuriis tutos praestare. Itaque, qufte causa fuerit, cur peregrinus hospitaliter exceptus sortem suam deploraret, minime apparet, nisi pro miseria eam conditioflem habitam esse opinemur, in qua peregrinus non omui ex parte

iisdem juribus cum indigenis f r u e r e t u r^{G S}) . Principium j u r a definiens apud Germanos ubique est unitas g e n t i s " ) . Quo magis igitur diversae gentes cognationis inter se sibi consciae fiunt, eo pluribus juribus earum membra etiam in terra p e r e - grina fruuntur. Quin etiam jurium aequalitatem passim inve- nimus, partim inter gentes diversas frequenti commercio ioter se j u n c t a s , partim in iis t e r r i s , in quibus indigenae cum p e r e g r i m s , qui postea aut immigraverunt, aut indigenas vi armorum, servata tamen ipsorum Hbertate, sibi subjecerunt, commixti erant. Hic principium valebat: Suae cukjue geatis

jus norma e s t o , secundum quam v i v a t^{6 0}) . Hoc raodo e i , qui criminis alicujus accusatus erat, secundum normas in gentis suae j u r e constitutas s e defendere licebat. Tantummodo com- positio et multa, f r e d u s , quam, ut supra commemoravimus, civitas ipsa seriore tempore expetivit. secundum principium, jura personis annexa e s s e , ex j u r e ejus g e n t i s , ad quam laesus pertinebat, constituta est. Demum regnantc Carolo Magno axioma, cuilibet Germano Francorum regno subdito, non babita ratione domicilii, secundum j u s gentis suae com- positionem tribuendam esse, vim legis universalis nactum est.

Paulatim civitas poenam supra dictam etiam a nationibus non Germanicis Germanorum imperio subjectis expetere coepit.

attamen in hac r e pleruraque a principio aequalitatis recessum e s t^{6 1}) , quum his ex more tantum ea compositio, quae libertis quoque competebat, concederetur. Haec conditio erat nomi- natim Romanorum in regno Francico et Celtarum in Anglia "^).

Quo magis gentium Germanicarum mos se sejungendi e t sejunctim vivendi, formatis civitatibus majoribus plttres gentes complectentibus, exstinguebatur, et quo magis per hanc ipsam rem principium, j u r a personis annexa e s s e , antiqua- batur, eo aitiores firmioresque radices simul cum evolutione auctoritatis civitatis principium, jura territorio annexa e s s e , egit. J a m civitas singulis gentibus superior e r a t , easque in societatem quandam, civitatis communionem, comprehendebat.

Hinc factum est, ut antiquum j u s singularura gentium, quamvis prisco more patrio uteretur fundamento, labefactaretur, atque

6 0 ) Engelhart, d. l. pag. 9.

61) Grimm, I. 1. pag 3 9 8 .

6 2 ) Cf. in univetsum W. E. Wilda, GescHchte de,» teulsclicn Straf- rechts. Halle 1 8 4 2 . t»S- 6 7 2 s q i .

— 3 3 —

conjunctio mcuibrorum cujusque gentis inter se j u r e consuetu- dinario nixa Iaxior iieret. Lacnnam in civitatis institutionibus eo factam, quod normae j u r i s , quae apud singulas gentes iu usu fueraut, et j u r a singularum genttum, quae in earum j u d i - ciis publicis nata erant, obsoleverunt, codices legum expiebant, iu quibus eomponendis jam jurium peregrinorum ratio b a b e - batur. Hac r e lex civibus, ut ita dicam, objectiva et praeterea aliena facta c s t , nihilominus v e r o , quura civitatis potestate niteretur, sufficiebat. Peregrinus civitati ejusqtte legibus et poenis omnino subjectus e r a t , et quasi pro temporario cive ejusdem habebatur. Non hiimanitatis rationes peregrinis eadem j u r a , quae civibus, concedebant, sed tantummodo studium civi-

tntia potestatem suam ubique intra fines suos firmandi et exercendi. Civitas quidem hoc modo axiomate, j u r a territorio

adhaerere, nixa, neque in institutionibus internis vel in r e l a - tiouibus exiernis libertatem tanquam principium suum, neque aequalitatem juris civitatum tanquam fundamentum principale commercii internatioaalis agnoverat; e r g o , ut paucis dicam, studio se suaque comraoda sola respiciendi, aliarum vero civi- tatum r e s nihili aestimandi nondnm renuntiaverat^{6 3}).

Praecipue demum reformatione sacrorum a Luthero iachoata, qnam, quum ipsa ex animo et ratione prodiisset, non soium r e s ecclesiasticas, sed etiam r e s publicas novo quasi animo imbuere et implere necesse e r a t , in ratiouibus civitatum atque in sententia de j u r e internationali ingens comtmitatio etrecta est. Studium civitatum se ab aliis civi- tatibus sejungendi et modo se suaqne commoda respiciendi, atque principium, j u r a omnino tantum territorio annexa e s s e , ex boc studio natum infracta s a n t ; coatra vero axioma, eivi-

M ) Oppenheim, t. 1. pag. 352 et 3 5 3 .