C O D I C E S J U B I S P U B L I C I .
CODICES
JURLS
ROMANI.
BARBARORUM LEGES.
CMXXII.
'B. 9. BIS. 24. 8,
Codex cliariaccus saec. XVL, fall. 40., quorum 39h ct 40 so.ipturn vaeant I f l ~ u " ~ :
Bsrtholomaei ran Penterghern
Tituli
univerSi juris
hexameti'ice
descripti.
-h i p . [I'iluli ~ f l ~ t i ~ ~ l ! i ~ f ~ ~ l ? n meb'0 rnemoriafn adjuuan& ergb cofifiexi, Prima 8ifii fl'rc
C O D I C E S J U R I S R O M A N I .
B. S. Ms. 465. fol.
Compcndium juris brevissimis verbis scd amplissimo sensu et allegatioiiibus, uni- vcrsain fcre materiam juris exliibciis
.
.
e lectioiiibus. .
W. 9. L a u t e r b a c l i i i.
, col- lectum. .
a Jo. J ac. S c liu t z. Francof. ct Lips. 1698. 8.Singulis liujus libri plagcllis intersecta sunt folia formae maximae, iii qiiibus ut in inargiiic libri vir quidam eruditus multas adscripsit annotationes. Quis autem ille fuerit,
nie quidcm fugit.
CMWXIV.
B. S. Ms. 35. 12.
Codex cliartaceiis saec. XVIII,, foll. 173., quorum I b. 2 et 168-173 vacua sunt
scriptura. Continetur :
Enchiridion Juris.
Incip. Proeiniuin. J~cstiniutzzcs institzctiones juris, post pnndectas etc. Esplic. Quam aliis locis 06servuntur, Pinis.
-
Tuin sequitur iiidex. Senlrcnbergius fol. l a . liaec ad- scripsit: Hic libellus e z sectiotze c/zradam Belgica Zibrorum a nte comparatzcs, a manzc A 6 r n A. Will i12g ii, celebris illitcs Ultrajectini Professo~is esse videtzcr.-
Concinne azriein frailit toiizcs jzcris ambituin etc.CMXXV.
B. S. Ms. 244. 4.Codex cliartaceus saec. XITI., foll. 72. Contiiietur :
(Anonymi)
Collegium
Institutionum.
Incip. H i s t o r i ~ Jzlris Rotnaili Ante Justinianzcm. $. 1. Res pubZica gerinuna etc. Explic. (E. Ili: lit. X K ) Actor quem sei-s elegz't. De lib. IV. tit. XVI. praeter tituluin
nil adest. Inter fol. 48 ct 49. folia octo decsse videntur.
CMXXVT.
B. S. Rh. 230. 4.
Codcx cliartaccus sacc. XVIL, pagin. nuinerdt. 113. Continentur :
Institutiones Justinianeae.
Iiicip. Praelopizc~n. Divisio geizeralis juris. J u s generaliter clivz't/itzcr in cert~cin e i ittcertzcnb ctc. Explic. (3%. 18. De publ. judicik. Ordo Processus.) Septitnztm executio. Deo sit Zazls et gkorin.
-
Vitietur, ut Scnltenbergius adnotavit,
R
c i ii li i n g i i 31aiiusc. ad Institut.CMAXVII.
B. S. 31s. 75, 4.
C o d c i cliartaccus saec. XVII., paginar. iiumcrat. 8 5 5 , practer niultas vacuas iil fiiic. Titulus :
Collegiuui
Ms.
ad Justiniani Institutionuin sive Elementorum
Lib-
1V
sufficient. explicat. cominentarii
loco
accornodaturn
-
Per
J-
D*
Scbainenmann.
Ex
Ms. Collegio
W.
A.
Lauterbachi excerptum.
Sc-
a
M.
Schustere.
1.671.
272 C O D I C E S J U R I S R O D I A N I I .
Iiicip, Atznot. nd Proenzhcm. I?zstz'tzctionzi?n proetnizctn diuii/i solel ctc. Explic. Ad
L. JUZ. peczc Erit. Finis.
CMXXVIIT.
B. S. Ms 263. 1.
Codex cliartaceus saec. XVII., foll. 99. Continetur :
Incerti Collegium Iristitutionum.
Incip. Quemud?nodz4tn ~eliquaricm disc$dinartm e t f~tclcz~liatw~c, sic qz4oqzie Rolltatzae jurisprudentiue studiunz etc. Explic. (Lib. IP: tit. 18.) E t sziilzrna solida si'nificat. V ,
L. 2. $. 4. §. 2.
f l
nd L. Jul. pec.CMXXIX.
B. S. Ms. 253. 4.
Codex cliartaceus diversis maiiibus saec. 'XVIII. esaratus, notis ari margineni ad-
scriptis, foll. 337., quorum plura vacua sunt. Contiiientur:
Annotationes
in lnstitutiones.
Incip. Art8 o Zdi T i n nii Comm. ed. nnvks. etc. $. 6. Ittstit. Die Patzdectert afzd nichts anders als excerpta e x scriptis JCtorum etc. Explic. A d zcltilnUln getzeralet~z rec
ferenda est.
CMXXX.
B. S. Ms, 208. 4,
Codex cliartaceus saec. XVIIL, pagin. numerat. 128., quoruin 127 et 128 scl.iptur.1 vacant. Contincntur :
Annotata ad Institutiones.
Incip. Scriptores ad Institutiones
.
a.
qui tectum illustr. notis : 1. Z1h o 1)t a s ii ttotae etc.ExpliC.
R
e c h e n B e rg, de Pkugiariis.@iMXXXI.
B. S. Ms. 77. 11.
Codex cliartaceus saec. XVIII., foll. 322., quorum 1 b ct 287b TTacua sunt, Titulus:
Herrn. Dethrnari Grolmani Collegium
ad Institutionum libros
I V *
Incip. De con/knratione instittctionrcn. Cuin Itnperutoi. otc. Espiic. Ad leg* Juz'
peculat.
CMXXXII.
B. S. Bis. 604. fol.
Codex cliartaceus saec. XVII., foll. 910., qnorum permulla v;>Cua sunt. Titulus:
Additiones ad
D.
Brünnemanni Commentarios
in
Pandectas
et
Codicem
s.
Alkgationes varior. auctor.
in
dictis cosent.
band
com-
prehensoruin, qui in leges Pand. e t Cod. coGentati suot, eos explica-
runt vel illustrarunt. Congestae Opera e t Studio G e o r a i
An&. ~ e i b e l ?
t,
J.
U.
D.
An J.
Cam.
Juda A ~ V O C .
et I'rocurat* Ord.
Iucip. Titulus primus r k jztslilia Ctc. Explic.
MoniflrJ
rr8fcrpr, 1'. 2.-
quitur index auctorum.C O D I C E S J U R I S R O M A N I .
CMXXXIII.
B. S. Ms. 213. 4.
Codex chartaceus saec. XvII. 7 fall. numerat. 322., quorum ~ t a e paginae aversae
scriptura vacant. Contineiitur :
Antonii Matthaei Dictata ad Pandectas.
Eib.
I-XXX.
I~icip. Prolegomena. Pandectae sunt Zibri in qaibus contilzetur omne jus oetus etc. Explic. Testamenti factionem ei qui ea caret. Laus summa summo Numiai.
CMXXXIV
et
CM.XXXV.
B. S. Ms, 214. 233. 4.
Codex cliartaceus saec. XVII., duobus constans voluminibus, quorum prius foll. est 434., posterius 910. In illo vacua sunt folI. 1. 151 b. 152 et, 434. ; in hoc fall. 1, 2 ~t
910. Continetur :
Collegium Pandectarum.
Incip. J.
N.
J. C. A. Praefatio. De praestantia, authoritate e l Eibris juris Boman2.Jus Romanum profecto admirabile se ostendit etc. Fol. 7b. incip. Lib. I . Tit. 2. De
justiiia et jure. 8z'cuti siize legibus etc. Explic. (Lib. 50. tit. 18.) Propterea hic ac-
quiescz'mus. Finis.
-
Inter fol. 152 et 153. Vol. I. insertae sunt Lauterbacliii tractatio-nes synopticae variae ad contenta lib. XII-XIX. Digest. (Tubingae. 1663. sqq. 8.)
CMXXXVI.
B. G. (3) 63. 4.
Codcx cliartaceus saec. XVIII. ineuntis, in fine mutilus, foll. 370., quorum 1-7 et 368-370 vacua sunt. Contiiietur :
Gerhardi Noodt Expositi0 Pandectarum.
Incip. Proenz. Exposituri celebsrrimum illud juris prudentiae opus etc. Explic. (Lib. XXII. tit. 4. de fide ifistrurn.) Quem modum describit ira Nov. 47. cap. 1.
.
.
Cf. Ej. Op. omnia. 2 Vol, L. B. 1724. fol.-
Ex bibliotlieca Kocliiana.CMXXXVII.
B. S. Ms. 74. 4.
Codex cllartaceus saec. XTTII., mutilus, foll. 434., quorum l b . 433b et 434 vacua sunt. Titulus:
Quaestiones
etoto Jure civili Romano ad ordinem Digestorum.
~ ~ L$. ~1. ' ~ i t . i I. De justitia et jure. Cur Tractatus ~ . de justitia etc. Explic.
De
ofbcio
Magjsti.. Iiiter fol. 8 et 9. desunt multa ad Lib. I et 11. Inter fol. 17-18.quaedam ad bib. 111. tit. 1 et 2 desiderantur.
C ~ ~ X X X V I I I .
B. S. Ms. 78. 4.
codex chartaoeus saec. XVII., foll. 443., quorum 10 a. 11 b. 1% S9b- 101b* 128b -131, 155b. 156. 181. 197. 23G237b. 356 b-358. 390. 394. 395b et 443b \'acua sunt scriptura. Continentur :
Dictata
in
Jus
Civile
J.
Althusii,
M.
Neuradii,
A.
Matthaei,
J.
Eulneri
et
Phil. Honnonii.
234 C O D I C E S J U R I S R O M A N I .
Incip. Dictata quaedam Dn. Joh. A l t l r u s i i J. U. D. De inleritu rei uel perso- nae etc. Explic. RanfI~undert und Irrt. ein und s i e b e n e i ' e n . Btr b sc. Lazcs Deo otnnip.
.
el cleinent.
-
Fol. 395 a. continet syllabum rerum. In priori libri operculo haec ad-scripta sunt: dinnz~scrip.!a Httyonis Pelletarii Aquisgranensis. Heiilelb. 1605. Ibid. POS-
sessoris nomen inscriptum est: E. W. Wolfart. 1747.
B. S. Ms. 47. 8.
Codex cliartaceus saec. XVIII., foll. iiumerat. 563. Titulus :
Quaestiones elegantiores non minus quam
difficiliores ex Jure
civili Justinianeo collectae juxta serieni titulorum qui
in
Digestis
habentur,
Incip. De jzcstitiu et jzcre. An de&nifio jztstitiae ctc. Explic. Nisi ita quaestiotze hoc egpressum sit.
CMXL
e t
CMXLH.
Codex chartaceus C. 1700 scriptus, duobus constans voliimiilibus; priiiiuin est fall.
408., alterum 390.; in utroque autem multa vacua sunt. Contiiictur:
Joh. Nic. Hertii Collegiiim Lauterbachinnuni.
Ita inscriptio. Iiicip. Jtcs civile est tnagnae autlhoritatis-] (2. I , L'truiiz controversiue
gentium etc. Explic. SuutEei. in Introd. ad JUS publ. p. 635. Ii'ol, I a. Iiacc adscripta
sunt : InsGne hocce opusczclut~2 tzuncupufur Compendium, satte plus vcrbis comnprel~enstcf,
ut etiuin Zuudalissitnuir~ illud G. A. L3trsrvii syntagma Jur. civ. sz~peref. 118 eo aukln
D. Auctor salie?n excoluit Jzcrispr. Rom. pztram, illrr?n enillz qucrne l~orlie habemus ?niXc
tarn seu Rom. Gertnan. obiter tantum hzcc illucve attigit, I~inc quandoq~ce ([ B eo recte disseiztitzcr, uti ad &'er. f . in Prol. §. 8 ct passim pluribus ~ietttonsb.rrlun~ es!. J.
14a e 8 C 18. A. 1721.
-
Fuit liic liber olim in bibliotlieca II;oc~iallsi.C&JXLIl.
B. G . ( Y ) 58. 4.
Codex cliartaceus saec. XITIII. ineuntis, foll. 430., q u o m 1. 2 ct 423-130 racua
sunt. Continentur :
Additiones
acl
Lauterbachii Comr>endiiini Juris.
-
h i p . Ad Proefulione>n. J u s civile es.! magnae auc.!orilatii] Quod negwi 7 2 e ~ i l
etc
Ex~lic. 1% ipsius aoininibus. B r u iz n e ma nn ad C.
I.
4.-
~ u i t ~ i i c codcx Olim In
bibliotlieca ' I i o ~ l i i a n ~ .
CMXLIII.
B. S. ~ ~ ' 2 3 5 . 4.
Codex cliartaceus saec. XVIII,, foll. 435, quorum 1.
109
. j, 176 b. 199b. 320b 327ct 435 2, vacua sunt. Continentur:
a. fol. 1-199a. Annotata e x G. B. B e c m a n n i , ~ ~ e j , , n e r i et ~ ~ i s t e r i prae-
lcctionibus i n Cofnpendiurri B&estoru>n Boehmerknuta 1769-1770 ha&itis congesfa
C O D I C E S J U R I s S R . O M A N I .
275
b. fol. 200-320 a. Annotata B o e h ~ n e r i a n a Ballens. Joctrina7n Paizdecta~un juxfa
edi't. a n r i 1723 illusfr~intia, e dictantis ore excepta 1727 a
X.
Clir. B e s l i e n b e r g . Incip. Quae @tnprilltis in upplicßtione etc. Esplic. Ut supra p. 403 dicttcm est.C. fol. 321-435 a. H. C. S e n k e n b e r g i i Dictata ad Instilzctio?zes Justinianeas.
Incip. Anfequom langius abeamus, puucula e x bisloria etc. Explic. (Lib. III. tit. XIF?) Persona obl@ota extstat.
CMXE1[V,
B. S. Ms. 102. fol.
Codes membranaceus saec. XIII. splenilidissiinus, scripturae accuratissima~ Itdicae, rubris inscriptionibus, litteris initialibus titulorum modo caeruleis, m ~ d o artificiose figuris liominum, ariimalium, monstroruin etc. pulclierrime nitidissimeque expictis, ita ut uiiiver- Sani fere oram paginarum exornent; cum dccem picturis (Miniaturen) in iiitroductionis et cujusque libri initio, sdriptura in duas columnas divisa, quarum quaeque 42 lineas con- tiiiet, crebris vocum compendiis, glossis antiquioribiis et recentioribus inter liiieas et in margiiie adscriptis, foll. 331. crassae membranae, cum Uno cliartaceo ab initio et in fiiie, quae scriptura vacant. Inter f. 262 et 263. f. formae 4. adsutum est, quod glossas h a b t . Inest:
Codex
Justinianeus 11ovem priores libros cootinens, cum
glossa.
Iiicip. post inscript. : Bec qzce necessario corr&enda esse 7nulti.v etc. Esplic. 8ed lenitatis paterne testem liabeant. &U Z s C. 8tt Gloria Jesu Chrz'sto. In eternufn laudetur. In altcra columiia sequitur series inscript. tit. libri IX decem ultim. repetita. Denuo ver- sus Iii leguntur milto picti:
Qzci scrzbsit scribat semper cutn domino uiuat Viuut in celis arardus ( 2 ) in nolnine felis bononiam quare venisti t u me~norare die noctuque cave te~tzpus consumere prave
poteris devincere reges plurima regna reges
si bene scis leges felis per secula degzces
sit fiZi gnagna seges sit tibi prima sedes.
Collcga clariss. C. F. F. S i n t e n i s de Iioc codice rogatus, aniicissinie Iiacc milli ~ ~ i n i i ~ u n i c a v i t : „Textus codicis iiostri Glossa cinctus est, quae tarnen a Glossa ordinaria, ut C. g. in Editionc Tridini de Monteferrato de 1495 invenitur, saepissime abliorret, lnultoquc m i ~ u s non raro Iocuples, Nomina Imperatorum iiuiiquam dcsunt, sempcr ver0 (Iccurtata, ut aliquaiido quibusdam tantum litteris designeritur, quas interpretari difficile est; eoriiin autem, ad qiios scribitur, nomina semper omissa. Subscriptionibus plane ca- ret. G;raeca jii latiiium corrupta ct latinis litteris scripta, sed vitiis scatent. Titulorum
inscriptiolles saepc cliffenint ab editione e. g. Beclciana. Desunt singulae coristitutioiie~; tituli an deficiant, non constat.
-
Autlienticae saepc ab eadem editione non parum ab- soiiantes, infra et supra tertum inveniuiitur; multae dcsuiit, multae minus distincte ex- cerptae, sed interdum deleta quaedam videntiir, quae antea legebantur, quod e t in Glossa occurrit. Signum, cui constitutioni Auth. annumeran(1ae sint, tleest-
In margine G~os- sae a diversis recentioribus scriptoribus sparsae inveniuntur, necnon interlineares. Invenitur quaniloque appositio : Accursius dotninus.<' Fol. 1. in margine infenori Iiaec adscripta sunt: E;2: bfiliotheca Peut&get.iorum. Long.is''
3"'. Lat. 9'' 5"'-C O D I C E S J U R I S I R O X A N L .
Codex mcinl>leanace~~ sacc. XIII. iii Gallia elegaiitcr scriptus, in duas columiias ili- visus, lineis plumbagine ductis, rubris inscriptionibus, litteris initidibus articulorum inodo rubris rnodo cacruleis, prima siiigulorum librorurn Vario colore cxpicla, quill ctiaiii acrata. Fall. est nostcr 270.) quorum primum aliciia continet, ~ e ~ ~ l l d ~ m et ultimuni ailtem scriptura vacant. Titulus a recentiore manu scriptus liacc habct:
Le
Code
de
lJEmpereur Justinien.
L.
1-19.
Incip. Ci comence la prenriere consfZttctions que deuise comelzt etc. Explic. Mes
h delionerele. Cl. S i n t e n i s, de Iioc quoquc codice rogatiis, Iiacc ad amicum pcrscrjpsit : Versio haec Codicis Justinianci strictc textum scquitui; aiit ita taincii, iit c a mens auc-
?J
toris fuisse videatur. Nomina Imperatoruin in inscriplioiiibus nuiiquain dcsunt, scmper ta- rnen, si duo Caesares uria fuerunt, unius tautuni iiomcri lcgitur. Varictas lcctionis in- scriptionum, si editioiiem e. g. Beckianaiii coi!spicis, non esigua. Moiiiiunqiiani Impcra- torum nomina cum nominibus eorum, ad quos scribitur, confuiiduntur. - Subscriptioiics ver0 dcsunt. Autlienticae tcxtui insertae sunt. Desunt iiitcrduin, ut iii inultis Coclicibus latinis singulae constitutiones; e. g.
IX,
51. pen~ltima.~'En specimina codicis :
I. Fol. 2 s . incip. introd.: Ci coineiicc la prcinierc constitutiorls quc dcuisc coiiieiit cist codcs fu fit5 (hacc rubro picta surit) L i cmpcrcrcs Justiiiians au conicriceiiieiit dc s ueure met auant
.
I11.
constitutions.
la premicrc si cst tele. I1 dit ilonqiics quc iiiainz autres empc- reurs qui furcnt auant lui orent coraie i, et conurcnt que niout cstoit grant mcsticr d amen-tcr Ioi. mes nul iie fu si liardis qui sen osast cntrcmetre. Mcs nos fet 2) li empercres
ferons al aide de deu
.
car nos uoulons le graiit delaiemciit des plca abrcgier.
dont conuient quc la multitude des lois qui erent fetes as empcreiirs soit abregicc, qui estoicnt eil .I11.
codcs.
dcsquex codcs li uns auoit non s) grcgoricns qui cstoicnt 1 cmpercur gregoire. E i autres hermogeniens.
li autres tlieodosien.
et apres ces codcs estoient autres moutcs constitutions que fist li cmpeieres tlieodoises e t autres empereurs qui uindrcnt aprcs lui. et nos meimes dit Justiniaiis ferons donqucs un code de ccs.
I11.
codcs , qiii scra apelcle code iustinian
.
en qucl code nos ferons metre les constitutions quc cst~jciit CS autrcs.
111. codcs celes que bones serorit.
et les autres qiii furent fctcs aprcs:.
et porcc qU0 ccstc ocure cst mult grant et pertierit au preu de toutes geiiz asi grant oeura et asi grant trauaill nos esleumcs homes qui fussent soufisant.
si prciiiles gehan un inult haut liomes qui estoit mout Iiauz sires cn nostrc palcs.
ct basilcs ausi mout Jlauz Iioin q ~ iestoit sires et mestrcs d orient ct estoit dc iiostrc coiiscill
.
li tierz si fu fouqaut mult granz Sires. et mestres des clieualicrs ct de nostrc coiiseiil.
li qarz si fu tboiiias qlli cstoit demandierres de nos droiz.
li quinz fu tribunicns maut granz iiros.
ct moslrcs dcnoz balllis
.
li sistes si fu constcntins qui fu mout haUz lluem e t clucns9
d e nou lar-geces
.
dt mestres de garder nos escrizi. L i setienmes si fu tllcofles.
mout ientin llue*.
et quens de nostre consistoire.
e t mestrc de loi en la cite de costciltiiiobl~.
li huitieiiincs si fu leoines n0ShS ~0nseÜliers.
li nncuienmes c t li disienmeS furent prcila- tins ~t diocres.
qui estoient maut bons auocaz. -4 Ces. 111, barans douames pooir dc fere de ccs.
I11.
codes de qui nos auoiis parle dcsus. a fcre un.
s ostcr d e ces.
N I . toutes les superfluitez et toz les semblanz et toutes les contrarieteß qui nc font'1
a entendement des lois
.
et a oster totes ces leis qui ne sont en u s.
et que nos feissent de Ces.
111.
codes et des autres constitutions leis certeinnes.
e t briement escrites. etC O D I C E S J U P i I S R O M . A N 1 . 277 qne les aloasseiit soz titres conuenables
.
e t que i acreussent et ostassent e t cllaniasseilt lcs paroles.
la ou il quideroient qu il eust mestier.
et que mcissent en uns loi ce qui estoit eil pluseurs.
la ou leur seroit auis por fere 1 entcndement plus celer 1).
et Ce feis-scnt iI en tel nianiere
.
que ne muassent 1 ordre des constitutions mes ceie qui primes fu fcte fust en premereiii leu assisc.
et la seconde en second leu et einsint 2) des au-trcs
.
e t cirisiiit seust leii le tens que cliascune estait fete.
non sculeinent Par leior 3).
qui fust cscrit en cliascune
.
mes encore Par l assisc d eles.
et se aucuncs sont qui n ontescrit le ior
.
qu eles fureiit fetes einsint soient mises. E t deci en auant ii eront mis quceles n aient force per tot ausi come autres lois
.
tot ausi con celes lois qui furent enuoiees a certeiniics pcrsvnes.
et sont escrites en cest nouuel code. E n la fin dc s a constitution paroIe li eniperers a s senateurs et leur dit.
quc il saclient quc mout es en graiit sousi e t en graiit trauail por fere clioses qui soient au preu de ses genz.
et de touz les pue- ples qui sont desoz lui.
et por ce se fuist en cest estuide de trouer certeinnes consti- tutions.
ct dc metre ies en un code.
por ce que des ore en auant totes Ies coiistitu- tions cmperiaus.
soient de ce code alegiees cn iugemenz a determiner Ies plez.11. Fol. 3 b . incip. cocl. lib. I: Ci comence li prcmiers liures du code
.
ou li enperercs iustiniens Parole de la haute triiiitc damne deu 4 ).
e de la creance que tout crestien doiuentauoir e de ccuis qui ne croient droitement qui sont forsene et mescroiiit. Cest Iiurc uout 5 )
fere li empereres Justiiiians et pur ce que la trinite dc nostre segneur est fondcment de totes boiies, ocures
.
si. comencc en la haute trinite et par ce que de la trinite est no- stre creance.
si aiosta en cest prqmier titre.
de la foi qui est en toz crestiens.
si dit donqucs au comencement.
nos uoulons que tuit li pueple qui sont en nostre empirc tiengnent tcl creance come missires sainz .peres li apostres dona as roinains.
et ce moustre la re- ligiori que len garde encore.
et que li euesques de damas ensengne. et pierres li eues-ques dalexaiidre qui fu mout sainz liuem
.
ce que selon que nos e n s e n p e la doctrine des apostres et de I euangile.
que nos creons que li peres et li filz et li saiim esperiz est un deu.
en iguel maieste.
et en piteusc trinite de persones.
ceste loi uolons que tiengnent triit cil qui soiit apele crestien.
les autrcs qui ceste loi nc gardent iuions a fous et a liors dcu Sen.
et por creges les tcnon. ct si creons bieii quc danic dcu - SCuengera d a u s . ct 110s meimcs selonc ce que nos Sera auis les puniron.
Cist ineimes emperercs dit. Nos uolons que li erege n aicnt leu ou il puissent treticr dc lcur crisies. qn
-
il n aient a clioison 6) d User de leur dcsueries9
ct saclient tuit que s etcx 8) gcnz gaaigiiciit par barat letres de nos ne lcur uaudront ricns. Nos uoulons que les
compaignics des crcges soient cliaciees que iie puisseiit fere assembiecs
.
un deu soit par tout ciinorc 9).
la foi qui fu establie en concile de' niquc ct fu confermee de la iiocz dame dcu qiiifust iiueques oie 10)
.
soit gardee toz teins. Ci1 tient donques veraicment la foi dcu conciiede nique qui est de toz crestiens
.
qui coiifesse que li peres.
ce est iesu clirist omni- potent. et li iili.
sont un deu.
dcl deu.
ce cst L i peres deu fill.
et lumicrc dc luniicre.
ct quc le saint esperit qui deu pere de toz bieris uient. croil.
ct qui a lc scn de 1 en- tiere foi.
ct 1s sustance non corrompuc ne dcpartic cle 1s~ trinite.
la quclc sustance de la triiiite cst apclee en greu 11) ysine. Ces clioscs que nos auons dites sont plus Cer-tcinnes
.
et s i foiit mout a eniiorcr. BIes cil qui ceste cliose ne croient lesseiit lor erreur. car il sont engignie per lor voloir.
et s e il ncl uuclent lessier il scroiit encorpez "1de lcur crimes et doiueht estre chatiez de .totes egliscs
.
car nos deffendons aereges qu il ne facciit nule assemblee en cliastiaus ne en uiles
.
et se il uuclent fcre ou essaient a fere contre nostre deffense.
nos les ferons chacier liors des cite5.
ou ein-1) Clariorern. 2) Iioc motlo. 3) dies.' 4 ) dominus deiis. 5 ) voluit. 6) occasio. 7) dcmentia. 8) tales.
sint que totes les eglises qui sont Par tot le monde
.
soient rendues a s euesques qui rnaintiennent la foi de tote crestiente.111. Fol. 269 b (Liv. IX.): L i enipereres constantins dit. NOS volons Oster la Sen-
tance de ulpien et de pol en ia question ~ O U testament qiic li filz a celui qui
essiliez auoit fet
.
e Ses pereS est r ~ t O r i 1 ~ ~ de 1 essill.
et s i nos prenons a la scntancc papiiiien.
ce est que li filz soit en lil pocste so11 perc.
a qui sa di- gnete et si bien sont reiidu.
iie por quailt en tel maniere quc c c que li filz qui estoit de bon aaie l) auoit fet soit establc 2,.
ia soit ce quil retort en Ia pocste sonpere
.
et que s e qu i1 auoit fet nc soit rapcle.
car s e scroit trop malc cliosc que li filz fust en un meiines tens nc ou pooir son pere.
ne fors de son pooir.
nies cil qui sont de meneur aaic ne pueeiit rien fere qui soit estable.
et s e quant li peres e s t essilliez.
leur est done tuteur. quant li pcres retornc il s e departiront del ofico.
si que li peres Sera leiir tutcur a garder et a acroistre leur biens.
aussi com forssenez ou come trop larges ou qui est sers9
d e luxiire et de vices. Nos uoloiis qu il s e departe dc 1 amii nistration de ses biens.
e t que il anient dou sicn les damaies qu il aura fea al anfanz. - Blais nos uoloiis que la seilteiice d cssill ne toille riens au pcre.
quc SC il renduz a sesfilz
.
ot il fet lcui besognes s i enterinemcnt 0) coni il doit par rcson dc nature'. len lidoit bailler le gouuernement des clioses a ses anfanz
.
car l a seue 5) gardc leur est por-ueue par droit
.
mes s e len baillc la garcle a mauucs peres.
plus Sera deplorer le retor que lc departir.
e t por ce uouloiis quc li pardons uaille tunt aii rcndrc dou retor Comualut 151 sentance au chasticr dou pere
.
car aussi come lessill li fu dcspoillement de son non et de ses clioses.
aussint li soit 1s pardonance du rctor rccouuremcnt de son non et cle sa digiiite.
et de totes s e s clioses.
e t li fi11 demandent a lcur peres par birzus seruises qu il les dcliurc de sa main borilie.
si qu il aicnt Ieur tesmoing dcliuraiice.
ne mie la dainiiation dou pere.
mes 1s debonerete. S u b s c r i p t io minio picta: I c i f a u t 6, C o d e e n r o m a i i z.
e t t o u t e s l e s l o i s d e l c o d c i s o n t . E. X. p. 1. i. C. i.t. 1 - l ~ -n e i s l e R o m a i i c e e u r l e u e n d i
.
e t q u i u o u d r a a u o i r a u t e l l i u r e . S i u i e g n e a lui. I1 e n a i d e r a b i e n a c o n s e i l l i e r . e t d e t o z a u t r c s.
o t s i mein't '1ap is
.
d e u a n t n o s t r e d a m e. Turn sequuiitur haec a recciltiorc manu adscri~ta:C e l i u r e d u c o d e e s t a u d u c d e n e m o u r s c o i ~ t e d e l a i n a r c l i e . Cf. Erlaute- ruilgeii Üb. verscliied. Lelireu (1. Civilproc. nacli T.~iiide?s Lellrb., in einzclncn ~bllandl.
F- C. F. F. S i n t e n i s . Giesscn. Wcyer. 1839. 8. 1. P. 55. N. 2, - 1311 11111.
Lt.
9" 3"'.B. S. 31s. 190. ful.
Codes chartaceus saec. XVI. in Italia, ut milli vidctur) scriptus, foll. 66.) q ~ o r u m 1 ~ .
42-47 et 54-66. vacua suiit. Contenta Iiuius codicis Iiacc sunt:
".
fol. 4-41. Leges Lotzgo6urdorum.Incip. Legis Longo6ar~lorum In pritnis inc@it de rnole&ciis et pu61icis ct.i?ninibus.
I
lk'xI
Si guis homiaua confru aaimawi Beg& cogitave>i( nuj consilikd~sf~~~~~
U?~irnUe JUae i n ~ ~ ~ r a l pericult~rn et res ejus i n / i s ~ e n / ~ ~ .1
f& qt6is foris prorinoiU~ fWere fetnplaueri4 fnortis inourrat perioulum etc.1
W quis ini112iCunr intra provinciajn invihverit aut inb.o(luserit efc.1
8 quis soumeras inlru provinoiurn crlnserB cle. Cap, 2. DG sonn- dalis et corp. ad reg. pertinenl.Rex
Rotlim. Ui. vuis 1 , ~ Cojlc~lio e t ~ . (C n n c i a n i JLeg
Barb. Rotll. VIII. XXXTT-XL ~ ~ C C C L X X I I . ) Rex A s k F J s , I<ehttli>i est no6is etc. (jL'
~ i s t u l f i leg. V1111 Explic. S i <lui~ pueiujn invilja parenffius ,
.
plusuerdt. D D ~ sequente eapitc nillil adest praeter inscriptionem: D,„„,
,gis ejC.C O D I C E S S U R I S R O M A N I ; B A R B A R O R U U I L E G E S * 279 b. fol. 48-52. Romani Imperii i n partibus occi<lentis sub Hu<lrioni Auge princi-
dignitutum omlziuln actministrationum tarn civil. qufftll d i t . Cafalogus e z tnem-
bran. venerandae vetustatis (inanu Antonii Sugustini) desw@fus.
Incip. Praefectus Praetorio Italiue.
I
Praefechcs Praeforio Galliae.I
PruefectusUrbis Rotnae.
I
Magister peditum in praesenti etc. Explic. Ceteris Correctores ud /luncmodicm ofpcium hnbent
.
ita et presides.C. fol. 44-56. Index dzgnitututn civil. et milit. in oriente ab incerto a2ttJ80re.
Incip. Praefectus Pruetorio Orientis.
I
Praef. Praet. Illyrici.1
Praef. Ur6k Gon- stant. etc. Explic. Apuliae et Calnbriae constz'tutum est. Finis. IIic iridex erat ill e ~ - tremo codicis Haloaiidriiii. Typis expressus est post fastos Oriuplirii Panvinii 1557.d. fol. 57-53. Notuta critico-antiguaria. Iiisunt haec: 1. Quaedain loca G. EIa-
1 o a nd e r aliter quam, edidit legi debere admonuit. 2. Ex libro 2 primac dccadis inter- pret. Basilici, tit. 2 et 3, qua dissentiunt aut conveiiiunt C. latin. ipsar. legum verba. 3. In
quibus dissentiam ab edit. Florent. in primo Pandect. ternione, quem solum tantum vidi.
-
IIaec oinnia ex M a l o a n d r i scriptis sumpta esse videntur.CMXLVJJ.
B. S. ME. 191. fol.
Codex cliart. saec. XVIII. ineuntis, foll. 138., praeter 6 siiig. plagulas formae 4. Insunt:
Collectanea P a t n s Germon
e
Soc.
Jesu, Super
Lege
Salica
ex
&Iss.
emendata ciim notis
et
dissertationibus.
1. fol. 1-65. (pag. nun]. 1-130.) Inscript.: 'I'ractatus legis Salicae. Incip. praefatio: Gens francorum itaclyta auctore Deo condita etc. Varietas lect. in iiiargine addita cst. Explic. (Cap. de caus. admoii.) De fulsis moneturiis requirendutn. 2. f01. 67-138. Commeiitarii in leg. Sal. C. iiotis in margine adscriptis.
-
In plagulis Iiabeiitur praepara-tiones ad @dit. legis Salicae et c6llcctanea Iiistorica ac etymologica textum legis conccr- ilelitia.
-
Fuit Iiic codex olim in bibliotlieca CI. Bfeerrnailni. In operculo anteriori legitur: Papiers du P . Gemon. Plurimi fasciculi liabent subscriptioiiein: P U ~ U ~ J ~ J I L ~ uu desir cle Purrest (Eu cinq Juillel 176'3. Mesnil.CMXLVIII.
B. S. Ms, 86. 8.Codex cliartaceus saec. XVIZ., foll. 192.) quorum Ib. 6b. 27. Wb. 68a. 7 l b . 80b.
81 a. 152b. 154. 160a. 199-192 vacua sunt. Continentur:
Soaonis Pliilippi Tlynkeri Adversaria historico-juridica.
Incip. Illz~str~ et ~everenlliss. D. iSc@ioni Panochiesco etc. Explic. Bi odu. usu. cap. ?L. 10
civxLrx.
R. S. Ms. 464. fol.
Coclex cliartaceus saec. XVIII., notis inter lincas et in niargine adscriptis, pag. numerat. 624.) quarum niultae scriptura vacaiit. Pag. 1-22 dcsuiit. Contineiitur:
Incerti Auctoris Disputationes
et
Observationes juridicae.
Incip. DoliJ /idejussoribtis securos facinnl, quod opes eorum eh. l'ag. 42. iiicip. Tit. 2.
De rebus corporal. et incolpolrl. Aes outern quaedun sunt corporaks etc. Eqlic. ( D b p ~ t f f - tio X X I X . L. 5. tit. 10. de vi pubiicu er prjvufa.) Aogo irnpositus decremari debef. 1. eo(l.
B. S. M g . 76. 4.
Codex cllartaceus ssac. XIrI1,, foll. 160.,
puorurn
1 b. 92b. 1131). 135a ct 137280 C O D I C E S J U R I S R O M A N I .
Varia juridica.
-
Contiiientur autern lloc codice :I . fol. 2-92a. In tit. 16. De Signif. Verbor. lib. 50. Pand. annotationes.
-
2. fol. 93-112. In lib. 2. Institut. Imperial. Praelectiones I). S u g e r i i . - 3. fol. 113- 125. Ad tit. 62. lib. 7. Cod. De appcllationibus et consultationibus. Explicationes D. Dis- corceuei.-
4. fol. 126-134. In tit. 20. lib. 6. Cod. De collationib. DictataD.
Su- g e r i i , Prof. Paris.-
5. fol. 135-160. Ad. tit. 45. lib. 7. Cod. De sententiis ct intcr- locutioiiibus omnium judicum. Explicationes D. S u g e r ii.BJMLI.
B. S. MB. 440. fol.
Codex chartaceus saec. XVI. accurate scriptus, notis in margine adscriptis, pag. iiumerat. 316.) praeter foll. duo ab initio et sex in iiiie, quae scriptura vacant. Titulus:
&4ndreae Alciati Lectura de operis novi ilunciatione.
Incip. Sup, verb. I n nomine din. -4nnotant in primis dd. ctc. Explic. Quos alz'li Ales. annotat. finis 9. Aug. a. 3 6 . Laus deo. 22. F e l r . anno 37. papie.
-
Fol. 2.haec lepntur: Guilielmus a Tlwngcn emit papiae anno dni. M. D.
XXXP:
CMLII.
B. S. MB. 91. 4.
Codex chartaceus saec. XVIII., foll. 44. Continetur: