M V S O M N I V M P O L O - NI^E REGVM, A LECHO PRI-

V-

X •

R E R V M P O L O N I C A R V M Tomi trcs:

Q Y O R Y M P R I -

M V S O M N I V M P O L O - NI^E REGVM, A LECHO PRI-

MO G E N T I S D V C E , A D S T E P H A N V M B A -

X H o «• S VM , ctiamnum Regem: tum Principum Licuaiuz, chtonologicam reccnfionem.acfingulorum rcs

gclUs compledlitur:

^ADlZCT^i %JECENS HlST0\J^4\VM IN NO-

ftram tcrate/u incidemiHracmtinutt narrattant.

I I ,

phicam defcriptioncm continct.

I I I .

I N

Valachiagcttas , Orationes item & F.piftotas fccpiri Polonici uegodaconcernentes tiabec.

^iLEX^iNT)T{p G V^tgNINO . EQVITE *A.V*

£r.-. ^ratt> ptdiitcmqueprjfeclfanthurc. ^f

F R A N C O F V R T L

Excudcbat Ioanfl.We^helus, lropeaiis SigiCFcyerabcndij,

-r i

(&

c?a

• •"* K>« S '• v

* M : KKi*

•\tW.LAV\

».

Hitrcuui U-i S't<v ' T' iftWKMs-' u-

** . •.-».

5 "

i r ,('*

i S?'i

E P I S T O L A N V J I C Y P A T O W A , .

I L L V S T R E M ,

A C G E N E R O S V M D O - MINVM/DN. MARCVM FVG-

G E R V M , D O M I N V M I N K I R C H - berg,6i WcilTcnhorn

&:c. atqucvrbi Impc- riali Auguft^Vindelic.Pra:fe&um in Re-

pub. fpedatiflimum : Dominum,

&: Mcccenatem fuum clementem.

I R T V T E M # omncs admirari, illuflni ^{s 6"}

\generoJe <vir : etuim homines ab eaplanea- lienos ³ conflat:tuhi mi- rabiiesfuiamores excitantem 3 tum vero maleuolosflupore percelletem. Qatc ^CJUI-

y

• H.

E P I S T O L A

dem ³ Jt nonprtudtls modoparietibtis dcli- tejcat: verum publica ^f vtilitatem potius tueatur ^y quam in proprio comodo acquic- Jcatwera demum ³ &genuinavirtus dici

meretur. Comuneenimgeneris humani, ac potiJJimum patritfjalute cofiderans ³ in conjlituendo quarumlibet Rcrumpubli- carumjlatufingularcmjapicntiam:in ad- minijlrando moderatam prudentiam: in conjeruando grauem cojlantiam:nec non interdum crga ciues intra officijfui limi- tes retinendos iujlajeueritatem: denique eam animi ³ morumc^ compojitionem am~

pleftiturMux pubhce.p riuatim j; prodcj JE omnibm ^;r uelit ³ obeJJe nulli. O rarauir-

tutcm • ideop beatafclicitatejlorentifti- mas ReJJublicas ³ quibus ea potiri datum efl, Neq^vero quifquam exijlmet ³ va- rio ³ & incuitabili (jidifsplacet) philojo- phorum fato eam quoquejubtjchitaque modo huic >modo iHi magiflratui nelca- fu obucnire ³ vel eripi. Impia b#c ³ & a

C H N -

NVNCV PATORI A.

Chriftianis hominibws vcietla eft opinio:

diuinitus eam & conccdi, &negaripie afferentibus.Tejlisefl Daniel ³ propheta luculentifimusyqui reruprincipatm pro~

uidenti DEI OV%MAX. nutujlabili- ri ³ &rtrasferri edoccfJmpcrantium ejfrc- nem quidvis audendi tyrannidem : &

huicfeje afimilantem populi proteruiam politiarum pcriodumflatuens.Quemad- modum enim ³ inquit Demoflhenes ³ ex er- ratktfUtf internauigandum cotingunt ³ ji quis nauta peccetjeue &paruum adfer- tur damnum:verumjigubernator aber~

ret yOmnibusjimulnauigantibus comune infortunium ³ ac periculu crcatur: jic pri- uatorum hominum dchfta non in plebis, Jedin ipjorum capita rccidunt:magiflra-

tuum autem ³ & Remp.adminiflrantium pcccata in omnes ciues dcriuatur. Nonne Jumma Monarcharumpotejla>$, vna cx-

tirpatajamilia ad alteraprojapiam: imo

de natione in nationem: mutatisfubinde

E P I S T O L A

jyerfonls, & regnls: hac ratione deuoluta efl: donecliomani (quorumvirtrnma- xime emicuit) inuerfa Reitmb. jorma, ad Alonarchitf tadcmfafligitm cuectifue- rint:f>enes quos hodi^fuoq; ³ quamuisfuis debiiitata vtribus ³ conflflit? Nonne con- tinua hifioriarum tam facrarum, qnam prophanarumfcrics oflcdit /juam miran dafemper ³ & exitiofa pleruncp tyranni- dcmjmpictatcm feditioncs >libidincsJij dlia eiufdemgeneris ncfariafcelera vbicj;

locorum ³ & in quibufiiis imperijs fcqua- tur conuerfio ^? . (t7!/[emordbile,proh dolor, exemplum fcf ojfert, calamitofus regni fonfidntinopoluaniydtfyc&terarumgen- tium tmmani Turcaru furori cedetium, flattu.Luget Gr&ciaJ,ugct Afia>&Afli-

ca:necnonplurcs 8urop<eprouincia: fub Chrtfli Iefu fruatoris noflri proteclionc olim potentifimtf regiones.Nonne ctiam noftra h#c fccu/a eiufnodiRerump.vices nobis exhibcnt ³ dum quddain priflinam

N V N C V P A T O R I A .

fi libertatem vendicarunt: qu<zdam pr#~

' ter iuSy&aquum feruitutis iugopremun- tunquadam vero interjj>em ³ &mctu an- xi£ ^y quof inclinent ³ dubitant? Qoncedis ergOj nifallor ³ principesfuo exemplo vcb comodare velnocere ciuibus:eaq; re vit&

probitatem ³ resfyfortunas tufuasjuci"

uiumiadeoq; adminiflratione ³ ius ³ &iu^

rifditfione omnemvelpenitus cuertere:

vel 3 ne quid detrimeti capiat Reff>jn pri- mis curare pojfe. (Joncedis etiafolam vir- tute efficere ³ vt princeps nonfolumfui a- more diflo audientes ciues habeatfed ct- iam diuinoDEi omniamoderatisfauore ^y

& auxilio nixus Jncolumc impcrijfedem

conferuct.Quanamautem illavirtusfit,

qutdve operetur.haud difficile efl coijce-

refi quoddam bene cofiitutx Rcip. regi-

men cumexquifita hifioriarum leflionc

cotulerimHS:pYudetiananq;fortitudinc ³

iuftitia, & clementia opus eft:qu<t nimi-

mmfulcrafunt flabihendi regni ³ & colu-

E P I S T O L A

mna. blac jiquidefuts uiribus vnita vir- tute parcitur ciuibus:iure ⁾ &lcgibus vi- uiturivirtut priuata pr&mium conjequi- tur: vitium pocnis coercetur: inaduerfis rebus fortun^ nofacile ceditur ³ nec infe- cudisfuperbiturjed infidijs,fcditi onibus, atq;pcricuitspatru vndiquaq; immine- tibus impertcrrite obuiam itur:acdeniq;

ratione>& iudicio coftituitur ^} &guber-

*naturR effubtica. A tqui no cuiuis eoaffi- rare licetjacroicct indolis >atq; excelfiani- mi munrn eft: cuipraterea longws reru v- fus ³ &multaru literarum, prxfcrtim hi- ftoriaru ³ cognitiopulcre refyodcat. ISJam

cruditiofj plurimarurerumfcientia in- fita a naturafeiiyVt melius dicam>aA4a- ioribus iure quaft bweditario accepta in-.

genij vim magts acccndit: & ³ quodma- ximu eftyvehementem animigcneroft im- petuabjq;vllius iniuriatemperat: qua fi deftituatur.perfcpe inperniciafim Reip.

tyrarmidemfj exitium deftnit, Sxcmpla

N V N C V P A T O R I A.

huiusrei apud fide dignos reru geftarum autorespafsim obuiafunt ³ tu eorum ^y qui ob literarum imperitiam I{cfj>ublicas per ferocientisftiritus vehementiam tyran- norum rdore pcjfundederutfcodctp perie- runtitumvero i\lorum ³ quibus clepatria fuaoptime meritis pcrgloriam virtutts,

£r eruditionis inperpetuum viucre coti- git ^y innumera:vnumfaltem e millibuspo- na ³ Carolum V. dimmemorw.Impera- torenon minusli teratum ³ &prudentcm ³ quam iuftum ³ & magnanimu. Quime- tnor illiusluftiniani, Imperatoria Maie- ftatem nofotum armis decoratamfed et- iam'legibus oportere ejje armatam: vt v- trunq; tepus&rbelloru ³ &pacis refle pcf fttgubernari: &princepsRomanusnon

folum in hoftilibuspndtjs viilor cxiftit:

fdetiam pcr legitimos tramitcs calumni-

antium iniquitates expellat: &ftat tam

iuris rchgioftfimus ,quam victis hoftibus

triumphator magniJicus:heroica ³ &vere

F P I S T O L A

Imperatoriam mentem jyequenti litera~

rum leciione in tantum oble£ldbat ³ &in~

formabat^vt iuris> &r hijloriaru maxwie fcriptores ³ nec in meclio quidem arm&rum jlrepitu emanibus depofuijfe perhibeatur:

Imperij I{omaniacrisdefenjor ³ &pacis rejiaurator:nec nomtiltts regnis ob cxcet- lente cumfehcitate imtfa virtutem ter- ror ingens ³ & formidabiits. Eiufnodi Heroas 'hoc rerum Poionicarum quoq;

chronicon plures reprafntat ³ fortibus aufis ³ & magnis vktorijs infignts: atquc ftta uirtute eo progrejjos ³ vt jynpertjjui fines iongejatejue extenderent: Bolejla- um quoque huius nominis primumOttho teuius-^omanorum Jmperator axio-

mite regio dignif imum arbitraretur.

T^eUquum eft ^y vt ( quod more obfrua- . tur) qutfram, cuiuspatrocinio chronicon hoCyexrecenfione tot ³ tantarumqj heroi- carum virtutum per f amabile: viris docti$ ³ & bonis cognitu dignm etiam

iucun-

N Y N C V P A T O R I A .

iucundiitsfiat: te videhcet, iHuftris,&

qcnerofe vir, pracipuum Fuggeranxfa- mditf decus, 6" crnamentum ³ operi huic multismcdis conueniens. Quisemmne- garit ³ quin Fuggcrcrumfamiliagencro- fo virtutis jlimuio eoujque peruencrit,

<vt iamprorjus ad \B^cipubl. adminijlra- tionem nata: prudentia ³ ofnnis gene- ris difcipiina injlrufla: atque vfu diu- turno ajfuefacla ejje videatur.jflludcer- tumefl ³ eo primum tempore cognitam

perjj>e£iam eiujdem virtutcmfuijfe ^y

<juo non vllo ciariore , & oportuniort vnquampotuiffet :patria fcihcet jub D.

Qxroio J^dn extremo dijcrtmine conjlitu- ta.Qum eniraTribunittjs ³ vt tum tempus

& resferebat pubhca ⁹ aliquandiufuro- ribus exagitaretur: atqueptebs inquieta Tribunorum manu*contra Magiftratum armarctur: camq; ob caujftmgraue Im- peratoris ^} aiioquin clem ctift im i ^y odium ³ et indignationeiuftampaterctur-.mirii efi,

* " 9

E P I S T O L A

quantus in iuuanda patria ^J & reconcili- andis ciuibus yintomjj>arenti$:necno lo- annisIacobi, & Georgijpatruorum tuo- rum ardor>& indefejjaanimi conflantia apparuerit:<vt a DEO OPT.MAX .horu, triumfl atrum ³ Antontj prajertim virtu- te ³ exfaucibu4 HiJJtanorumprtedajjnran- tium ^} & Jfuduis atrocia minantium ^} Au- guflam ereptam effe ³ haud obfcure pateat.

Hincproculdubio nemine repugnatc, de Antonio Fuggero vere dixerim, quod JCenoph onAgefllaofuo tribuit:inquiens ^y eundeniyvbi exijiimajjet patri# profutu- rum, neq; laboresfugijje: necj; apericulis abduclu ejje:neq; pecunijs j}cperciffe:neq;

corporis, neq;fcnetlutis imbecilhtate ob- tendijjetpatrU debcri ratumjvtciuesfat- uis aris ³ &focistuto viuerent. Deflgnati me hercutemagiflraUium honoresa ^c D.

(Jarolo V. in l\ep.Auguflanafeptemvi- rales Antonio: conjidares loanni lacobo:

atq; Jenatorij Georgio publica amoris in patriam

N V N C V P A T O R I A .

patriam approbationis inflarfunt:eo cer- te taudabitioriSyjecundum Imp. Theodo- flum: quodnecprece, necprecio illos am- biucrint:Jed ob merita, & vit<z integri- tatem vltro oblatos,abfq;vlla tergiuerja- tione ³ fubierint:atq;jumma cum taude iu- fliti£>&fidei itageferint ^s vt amarentur

dplurimis ³ timcrentur a paucis:no priua- tim modo admirabitesjfd & pubticea- pud omnes. Bncomium eruditionis, pi u- dentU ³ maf{etudinis ³ gramtatiSy & in o- mnes yprifertim pauperes, benejicentun:

qu<£ pecutiaris huicfamitU ejjefolet:quis novidet tam Imperatorum,regum ^} prin-

cipum>& magnatumgratiam,& amici-

tiashaudpcenitendas: quam viroru tum

doftorumjum bonorum animos:imo cx-

terarum quoqj nationum: quibus eadcm

virtm innotuit: fauore fmgutarem Fug-

geris concitiajfe. Gquidem vt, quantifa-r

mitiam hancfaciam>quamve teMaiori-

bustuis omnino fimilern mirer&admi-

E P I S T O L A

rerdicetforjitan non pro rei dignitdte ³ at~

tamen exanimi mei afJefiione,dcciarem:

idcircopr<£fenshocQpufculiim ^> ducum ³ &

regumPoionorum, atcj; rerum ab his ge- flarum confbicuum ordinem continens, iiluflri,&generojo tuo nomini offero,de- dico, conJecro:sa lege, &conduione, vt nonfo/um ipfefereno, <& clementi vidtu dicatumfujcipuis:Jed /eclum etiam, &

comprobatum tua comendationegratum' magts, & acceptumreddas:cju£ quatum ponderis apudcjuofuis habiturafit, mini- memcfallit. Quoenim doflior quifque,

& apertiorfucrit,eo {Cquiu>$& honorif- centius de tuo iudicio jenfrit: non igna- rus,te Maiorum tuorum vesligijs inh<e- rentem, nullumfimu/ationi, nullum affe- tlibus locum relinquere: fed candideo- mnia,&folerter agere: vtpote hifloria- rum quotquot funt omnium peritifi- mum ³ & multa multarum rerum expe- rientia edoflum.^Accedit ^B^eipublie#

N V N C V P A T O R I A ,

adminiflrdtio : cuiprxjecius, tantuses,

quantum te tua in capefjenda ilia virtus

oflendit , magnas merito, & ciarus: eo

maximeflatu,quo nifl animm prafens &

fortis prudenti#, & vigilantia opituic-

tur :verendumflt ^t neparuo momento rcs piagn# fubuertantur : 5* cum ciuibus

^^ef^ublicaflmuiipja concidat:id,quod DEI OPTIMI MAXIMI cie-

•rnentiajn Chrifliani fnguinis hofles redundet , votis fuppiicibus precor.

Qratuietur igitur flbi <*/!ugufla de te , collegisque tuis rerum iam potiun- tibus : viris fapientia , & jide Jfefla- tifimis : quibus nihii reiigioflus , nihil antiquim ejje ducitur patri<2 , ciuium- que juorum falute : atque veflrum je- quuta conflhum , q'T duflum : fugata ot/ite, qu<z nullibi non fuo nomini 1

quam magis reffondit > atque hoc de-

pioratifimo jecuio : tranquilla pa-

ce, & concordia animorum perpetua

E P I S T . N V N C V P A T O R I A . fruatur. QUC € quidem> tanqua Kerumj>-.

incrementum> lucro cuilibet lonqe prgfe*

renda:vera tamen pietate ⁾ & ajiidua ad DETM OFT.MAX. orationeexpeten- da efl: quifolu$> & vnuspolitias conjli- tuit ^y &florentes tuetur:Nanquej Tepenes,alme DEVSjrerumeftdiC»

ponerc-fummam:

Tc diice, ciuilis iuflacapeffit ho- mo.

Valejlluflris vir.cum tota Fuggerana.

. familt4>coiuge acfobolegcnerofa:qui per~

penfls animi dotibus > excellens: corporis bonis ^omnibus amabilisfortunafuccefi- bus dignus cjfc videris: meq• tibi ^} meosq;

commendatos habere digneris. Dat£

Francofurti ad a^ldcenum , Calend.

^Aprilis, anno reparat# falutts human M * D . L X X X I I I I .

Tusc Illuftri gencrofitati deuocillimus

Sigifinundus Feyerabenius • typographus.

P A N E G Y R I C V S , A D

STEPHANVM I. POLONORVM regem potcntiffimum,

C H R I S T O P H O R I " W A R S E V I C I I

Equitis Poloni.

N C R E D I B I L E M lartiriam, STEPHA.*

NErex

,quamextot,tantisquerebus prxclate abstegeftis omnes conci-

pimus, vix aliquis non dicam verbis ornare, fed ne enarrare poteft. Neq;

enim folurn calamitatecn nobisde- » traxifti, verum etiam dignitatem auxifti, & noua in- figniahonoris, & adiumenta felicitatis comparafti.

Quo nomine quantum debetur virtuti &fortunx tu£,vtinammihieflettaritundem eIoquentia*?Qu[s enim dubitaret, &admiradoneaudientium,&vo- luptate legentium, & eorum qui commcmorantuc

gratia

,nullum mihidaripotremaius argumentum, priftantiusquc dicendi ? Sed ego qii& tibi deberi plura video, &quominus praftarepodimjineum ipfe recogno(coieo fugit & reformid.it id magis ani- mus,& inanguftummea redigitur oratio. Diccn- dum enim eft de (ummi& ampliftimi R E G I S laudi- bns,dicendum detot tantisq; rebus geftis&vldo- rijs ipfius^quas, (icuti difScilc eft explicare omnes, (ic

A

a P A N E G Y R I C V S C . W A R S E V I C I I nefas vcl aliqtias prxtcrire; quo magis fummoin- j»enjo&eloqii,cntia opus ert, &nihil nili exiinium iolertia,cxcultumdiIigentia,dcbetafFcrri.

dum tcmeritatis notam cundi vitamus, neingrati animi reprchcnfioncm potiusincurramus

audeii- dum aliquid efle puto, & pracftare vt fi minusdifcrti Si lapientcs ,at ialtemnon ingrati vidcamur. Acpri-

trium verba facienda funt de cauflis bclli-jdemum.

de progreflu & curfu ipfius,& cum hoflis in infereti- disinmrijs hbidoanimiq-, impotcntia,in omnitur- pitudmisgenereincredibilisluxiniajtum veio fum- ma &'quitas in decerncndo; conliderata tarditasin liilcipjcndo; adniirabilis cclcritas dc-felicitas tua in

•gcrcndobelloj&in vidoriapra;claramoderatio,&

maniuetudo fummatim cilexponcnda. Qiiaintc itame

geram, ncaut vcram detraxifle, aut falfam aflixiile laudeni tibi vidcar j & ad accuian- dum eum hoftem defccndillc.lhidio aliquo maledi- cendivelcalumniandi. Quamquam quodfacere a- licui videturnon turpe, id nnhifadumabeorefer- re,cur fic turpiilimum, «Sc li in mortuorum laudatio- nibuSjiii^imuIcum virtiitibus notentur &: v.ida,fu- Ipedia eft opinis oratio ; incommemorandis viuis id fieri (vt meafert opinio) quanto magisdebct:par-

tim vt aturpirudinc adhonelhtem •, abinhonorata

&ingloria vita, addecus&:gIoriamauocentur-,par- timne cumlaruis rantiim ccrtare <3c viuorum vkia di/Iimulare potius vidcamur; nifi fortc metus nos impediataliquis,qui tamehingenuis&inlibcrtate hominibus naris,nccmentem opprimere,ncq;,lin- guamobftringere«lcbct,qu6minusvelintrcbu$fua xiomina darc, & vt ille ioquit, Scapham Icapham ap- pellare.

A t ) S T E P H . I . P O L . R E G E M . '3 peUare.Neminiergoeftdubiumhocbellumcontra Mofchum tuum , voluntate lcrum, ncceflitare iu-

fbum,

bctieficio erga rempub. gratum, famaglorio-

fum

,exiru maximc vtile & falutarcextitiflc. Etenim cum omniabella,qux proaris& focis, pro patria, pro tuendis finibus, pro conlcruandis libertatibus lidcipiuntur 8c geruntur , iufta func, tum contra

Mofchum

iuftiflimaj qui non princcps fed tyrannus, nonhomofed belluaexfaviillimorum flagitiorutn colluuioneconflata,potiusdiceretur. Lcgimuso- rnhni^^ fl

^

regemThra- rnffl. qni r

't"

hofpitum cquospa(cebat,arma . & in fmfta dille£tumpatibulo affixerat.

Leginms Phylanmm

non alia de cauda celebrari, nili quod Prvopum regem Apollinis Delphici fa- num violarc aufum, regno exuerat, illudq; incolen- dumMclitenfibusprxbuerat. Legimusdeniqjquos honoresjquoshymnosjquoscantusjquas&quales ftatuas,ijs, qm ryrapnosjomdcmM, hominesGneci tribtierecon(ucucrativtcxfl:aretadmemoriam po- fteritatis ara virt utis. At enim laanne-B&tilkiele nia- gno Mofchorum ducc ,quis vnquam immanior fuic auteflepotuit? plurcs illehominesfua manuinter- fecitquamalij iuflcrunt,pIurageneramortisaHjsat- tulit,quam omnes tyranni excogitauerunt. Nx>,q Dinnyl^S^^Hv^^s^^Nero.nonCaligii- non omnes ij quorum atiquando nobilirata eft crudclitas, non dicamfuperiores, fedparesiftifue- runt.Nam quid cgo immanitatc,quid fcrociam.quid libidines, quid ftupra, quid fcelera&flagitia iphus omnia commemorem ? Quis ita le & fortunas abdi-

A ij

4 P A N E G Y R I C V S C . w A R S E V I C I I dit,qaisdorauraclaufit , quisvitamobfepiuit, quis

udicitiam permuniuit, vt ab irtius portenti vi & ra- ie tuta mancret ? Qu^ vnquam fuit,cft,aut erit bar- baria quam non illius deterrimacrudelitasfupera- ret? Eteritquidubitet adhunctantum&taminau- ditum tyrannum,fux parricida patriar, hoilcm ipfius naturar,expertem omnis humaniratis,pr.xdonem alieni iuris, vindicandum datum & deftinatum diui-

nitus te ftiiflc. A quo tot & tantis iniurijs & contu- jnclijs prouocatus,quanta moderatione &patien- tiafuerisvfus,quaquam omnibus cognitum &per- fj ?e(fium eft, tamen & ego id tacitus prarterire nullo modopoiTum.Summumenimftudium/ummafuic crira&fbllicitudo tua, vt omnia priusquam armis cumcoexperirc, &vtincentatum nihil relinqucre vidcrcre,quodad Chrifliani fanguinisprofufionetn vicandam, & ad paccm concordiamq; ex a:quo cum co conftitucndam,pcrtineret.Huc tui toties ad eum miniinternucij,hliclitera:,hucIegationes,hiicman- data legatis data,huc poftulata fempcr tcndebant.

Quibusrebus omnibus profec5tum cftapud eum ni- hil,& tantum abfuit vt fupcrbus & crudelis hoftis,ea modcratione animi,& poftulatorum tuorum jcqui- tate, a libidine ad pudorcm, ab audacia ad timorcm, ab amemia ad radoncm auocaretur: quod ctiam il- la ipfa inflammari libidinc,ardereamcntia, eftcrri /iiperbia tanto magis cocpit, & caqua: ad pacem&

mutuam fubic61:orutn tranqujllitatemvergereiam ccEperant,turpiternefarieq-,violauit.Namvtillaqu<j SigifmundLAugufti temporibus fecit filentio pra:- tcream,vtinfidio^pacisinie6ta fpe Polociamoccu- patanijVtlcgatosrcgis &reip. nomineadeum mif.

fos,

A D S T E P H . I. P O L . R E G E M . % fos,viros graucs & pra:ftantesindigniflim^ tra£la- tos-,vt Pernauiam fub Henrico rege,abeo capta non commemoremjenimucro ignoratur quamcrude- lis&pcrhdus hoftisMofchus ergatcfuerit.Cumc- nimlegatis tuis,adfeveniendi poteftatem feciller, fecuriratemq-promififlet.repetevtPruiricistumul- tibus fedandis occupari & longius abefletcintelie- xit,an Liuoniam prouinciaHi ,fepimentnmLituanix, fbciaaixeipubv^fttiqua; pktati^veftigium, Balthici marii-pxxfidimn non iuuaik^ & cruuieliflime dki-

puit? Eft autem Ioutijaia&en (vtipfe ait) ipfius hxrc- J-*fV07l&l nis vctusdomicilium,quamanteann os quatuor &

vifiinti inter Guilhclmum Furftenbergium ordinis illius principem,&inter Guilhelmum Marchionem Brandcnburgicun^, & Rigenfem archiepifcopum, bello& diflenfione orta, cum religione &liberta- tem{i\nuliUDiiit. Siquidem perfidiam&leuitatem femper manetpoena,& mutatio religionis ftatumi »/

comutatlibertatis» Quod quomodo euenerit paulo akius repetere me, & auram clemcntia:acbenigni- tatis tu^ ad hunc demiflum orationis mea: curfum in.

a I t u m p r o u e h c n d u m , i m p l o r a r $ o p o r t e b i t . E R A T Liiinnixindiiris Hi.nifn,p-nrrcs, quarum altcra magi- ftratuieccle(iaftico,hocautemcftarchiepifcopoRi- gcnfi,& quatuor ali js cpifcopis, magiftro T cutonici ordinisakerafubiacebat.Itaque cum antea fempeC Cruciferorum magiftri,archiepifcoporum Rigen- fium,quibus ciim frjfram primnrinm I nmni-r riiii'.

tatcniimpcrietenebaRt ,&omnium adeoecclefia- rum patrimonio inhiarent *, tum vero Furftenber- gius Guilhelraum archiepifcopum in arce Cocen-

A iij

6 P A N E G Y R I C V S C . W A R S E V I C I I . haufcnaperraviinuafir, &capriiiumfecit:qui

quo"

niam Sigi(mundi Augufti regis Polonia: & magni Ducis i.ituanixcofobrinusfucrat^&iRigcniiumar- chicpifcoporum patrociuium ad magnos Lituaniat duces, more maiorumpertinebat,milfiis cft Gafpa- rusLangusaregeinternuncius eo nominein Liuo- niam: quem cum Liuoncs occidi(Ient,bcllu eil con- tra eos motum,& florentillimus exercitus abipfoSi- gifmundo Augulto dudtus in cxpcditionetn. Cui cumfe impares viribus& potetia Liuoncsanimad- uertillenr,pacem repentcpetere,rtipplicesqueficri omnes ei non dubitauerunt, quam facilc interpo- nente fcpro ijsferdinado Ca;(are ad Pnzuolum ob- tinjjctuuu Huius veioexpcditionis contia Liuones cxitum,magnus Molcbouia: dux apudfeadmiratus, ik eadem (e prxltare polle cotra Liuones ratus; Der- patenfibus, ranquamvicinioribus.maiorufuorum iusinhac parte caulatus, pccuniam imperat, & nifi eavelquamprimum abijsfoiLierctur ,cun <a ^«cLiuo-

niarbellum&exitium dcnunciat. Fit eadereinter Liuones confultatio-, communicantur confilia jdi- mittunturin Mo/chouiam !egati:qui cum initio (vt ferunt) pecuniatn fe attulidc affirmaflent, dcm u vc- ro ad rem cum effct ventum, cam non repofuiilent, barbarus&immanishoftis,tanto magisirritatus,lc- gatisrcdireiuilis,cumcentum&trigintaliominum millibus eos inlecutus cft, aclubitam in Liuoniam irruptioncm fecitjvfcji adcd,vt m o x cmlmtg n m

& Naruam,deinde vcro Oa pamm, a cuius ciuitatis cpifcopo in fpcm futura: gratix adiutus fuiile dici- tur:randem &Maricmburgam occuparct,&incre*

dibi ]cm.£aptiuorum numeium-in Mofchouiam fcn cum

A D S T E P H I. P O L R E G E M . 7 cum abducerer. Sic Liuones magnam cladem & va- Itiu

aMnl'~hn- rerum iuarum dclpera- rioncm pcneabdu£H,adFerdinandum Ca>larcm&

ante ,& tum cum poft inauguratione (uam Franco- forti- Auguftiv comitia celcbi aret, lcgatos muritmj

& tam abeocjuam acundis Romam imperij ordi- nibus auxiliurn efflagitat,& nili celerrimc auxilium cis feratur, lub iugum barbari& crudclis holtis (c

neccHario

ituros

, nec aliter facerc poflc tcitanL- tnv.Neqvveralmperatoremtantum, fed& Dan^&

Suetia: rcges & multos alios principes eo nomine adeunt & imploranr. Sed laio fiL> vxij^qui fuacdmo-

jii-n1i'»(i.hnrnianf Quaproptcr dcipcratis omnium.

auxilijs,adSigifmundum AuguftumPoloni^regem, poftremo Liuoncs confugiunt japudquemcuinfc- mcl&iterucoram,pcrlegatos quam fepiftimcau- xilitn-npoftulairentjcumque 8c proptcrLituaaia: vi- cinumnialumatqjinccdium ,&propterregisipfius gloriam & amplitudinem cam Liuoni.c prouinciac tutelam vtilem&ncceflariameiefte, fempcrqjfo- re docnifientj tandcm in fidem & clientclam recipi- untur,ccrtis padtis & condicionibus.Liuonibus qui- demipfisquamrei aut reipub.commodioribusjqu£

durarunt certo temporis(patio,&Liuoncs variani

& inftabilem fortunam experti funt,mutarionen}qi rerum fuarum grauiftimam pertulerunt. At vera Sigifitiimdus Auguftusrcx,cum per annos aliquot maximis fumtibusLiuoniam defcndilfet, & Ericum cinfLnO'''!'-'

" f|"armm^rimri r

g"m, pff-

tor

nmnfim^yppftirifinrm •arma fntra I

pi iTr

&

dfniq- ilinc filicprni linri.v anftnc rL

A iiij

S P A N E G Y R I C V S C . w A R S E V I C I l fe cognomiIct,pa£LLipiioribusfl:are nec pofle, neq;

deberc (e dixit.SedNicolaum Radiuilum in Olica &

Niefuies ducem acPalatinum Vilnenfem ,iummx.

audtoritatis &c amplitudinis virum,ad Liuones ea de caiilaablegauitjquiinretantimometi prafftarecum nihilpoilcrjlJudquidemimpetrauit.vtGuilhelmus archiepifcopus &Gotthardus Kethlerus magiftcr, quema:tate ingraueicente Furftembcrgius nonita multop6ftaMolchocaptus,ibidemquemortuus,in locumfuum fufFecerat,ad regcm fe venturos e(Ie, ViJnam rccipcrent,&cum Palatini Vilnenfisauclo- ritate,tum vcroarceTeruesmuniti/Iima&Liuoni- businfcftiflimaaNicolaoRadiuilo, tumTrocenii, nunc Vilnenfi Palatino,fubMofcho expugnata,ad eamremmagisadducerentur. Hisergo Vilnam nd- ugnientibus,cumpoftl6gas&multiplices dilcepta- tiones.euidentiOimisrationibusdeciaratumfuirtec, nificonununibus tamPoIonorum quam Lituano- rum viribusLRioni£dcfenfiofufciperetur,atottan- torumq; hoftium rabic & interitu non poile eam prohiberi, Polonorum veroauxilia, nilideditione, non LituanicC tantvim, verum etiam Polonia :fa £ta adduci non poile.Tandem ad cxtremum, cv\m per- ditisLiuontim rebusnemo fuccurreret,&vtFortu- narftKTprxlidia aliunde quaererent, ciim tam Ca^fir ipfe,quamimperium nouobfcure annuerct, Polo- nix Lituaniasqj pariter deditione fecerunt, & ea pa- ftacouentaGrodna: primum, deinde vero & Lubli- ni,in maximis totius regni comitijs, qliibus Lituania cum Polonia eft vnita, per legato^ fuos iureiurando /anxerunt & confirmauerunt. Ad eum modum ma- giftriLiuoniarftatu ,inducis Curlaijdiaipermutaro, huic

A D S T E P H . I . P O L . R E G E M . 9 huic regno adha:fit,& eft aftociata Liuonia, quq Deo opt.max.fic permittcnte,non fccus ac fedes quqdam belli& dillidiorum fadta, graues fubinde& varios motus^multiplicesqjdominatusexpertaeftj&pccu- niasquammaximas exorbuit, &immenfis labori- busacpericulisregi&defendi necclIehabuit,quo- adtu,STEPHANe rex,inregemeligcrere. Quem,

vtfupradixi

,Prufticis tumukibus fcdandisoccupa- tum,ciimMofchus animaduertiiTct.Liuoniamqua fpe&cupiditate iampridem dcuorauerat,apertavi

& crudelitate inuadere non dubitauit. Atque idqui- dem eofecitlibetius, qviocertisau6i:oribusGerma- nici magiftratus (pc &expedatione inieda, multos ad defedionem,& res nouasfpedlare in Liuonia in- tellexit. Fit enim vt homineslpr fallari & opinicinc

, £epg-mrlir>rihm nnm imppr'^ anrrponanf.

VervimpofteaquaMofchusgraflari in Liuonia ccc- pit,&nihil minus quamdc Germanico magiftratu c6ftituendoeogitare,im6 etiamodioGermanino- minis flagrare, & in fangviine totiusqj Liuoniac cinc- reexultare.Liuoncsfanefadi mox poenituit. At ve-

• ro hoftis nihil prius habviit quam vtfine vlla fcxus,

a:tatis & conditionis differentia, tot hominum mil-

Iiaimmaniflim£trucidarct, &inauditam crudclita-

tem atqjtyrannidem fuaminLiuoniapaflim & vbi-

que exerccret. lam

vcw legatis tuis ad cum venicn-

tibus,quam fuperbus, qium contumax fuerit,quam

multaarrogauterdc fc,quam leuiterdealijs cotam

cisdixerit.iongumefletcommemorare. Principio

genus fuum explicare eftorlus, &aPrutIoquodam

nunquamalias leilo velaudito,quem O&auij Cx-

rarisrratrem, &feabco progeniem quattamdeci-

1 0 P A N E G Y R I C V S C . ^ A R S E V I C I I inam dixit efle, origincfnam deriuauit. Quem cum in Pruflia &Liuonia ciuitates mukas exaxliticafle af- firmaJlcc, in aliojuot huius rcip. prouincias ius-lc ba- bereaileruit. Neqvverohac&tantaverboruvani- ratcc6tentusfuit,verumetiamapcrtam vim &.cru- deiitatem ftarim adhibuir. Nam cum legati tui in ijs pacificationislitcris.quas Mofcho dcdcrant, nullam mentioncLiuonixfaCcrcnt, totaLiuoniam &Cur- landiam vfqjad fincs Prufli^ (ibi reddi confcftim illc poftulauit; & no ad iimiijtudine Jiteraru Jcgatorum tuorum.fcdadarbitrium (uum perfcriptaslitcrasfu- perbc&minacitcreis obihufit:candem vcrolcga- tionem, qua tlias padas, ne dicam coa&asformulas, in&mare,t}iiam cohrmare potius vo!uerat,in Polo-

niam amandauic Atenim nihi] ip^ukratinscom- mittitur.nihilpcriculofiusliifcipiturTnihil^ifflgilimc peragitunquaiuicgaiier Cum enim legatiMofchi JcgatioBc cxponerc fuam fccus noilent, niii detcdo capite, &inpedesercdus, detyranni valetudine tu priusinterrogares. Poftquaidncgarum ,&legatio- ncmvtexponerentluamimpcratum cishiillet, ira pcrciti &indignati,no inodo 110 pcrfcdla,fed nequi- demaffcdtalegationeCracouiaexirCj&adMolchu fefereferre malucrut.QuiimmitlbinLiuoniacxer- citu, Vcndena principu Teutonici ordinis olim do- micilium, prastcr tuam & omnium opinioncoppu- gnabat. Quodcum pcr intignefacerct iniuriam, ef- re&ucft prarpotentis Deiope&benignitatCj&tua, tuorumqiducufeJicitate,REx,vtiIleexercitusipfius tam magnus,paiuis atuis copiis.Sucricisnimauxiliis coiiilifl:is,AndreaSapiha,,nobili &cgrem'o duce pro- fligarct, &amplius vi^mtitormeta bcilicapra:gran- dia,

; I A D S T E P H . I. P O L . R E G E M . u dia, &admirabilis artificij, tuam in poteftate pcruc- nircnt.Itacudemum,cum bcllovniucrfaardcrecLi- uonia,& dc quiete fua follicita ellet Lituania

c5ium- tiscotftudiis&laboribustuis,qu .TCum magnoMo- fchoLiiacduceincoltituendapacefruJtra fulccpcras:

habitoGrodnec6uentu,&ampliffimis Lituauorum auxiliisimperatis,nontuatuot:umqLiete6taconti'a eum amplius defendere ,fed armis hoftc aggredi a- pudteconftitui{l.i,cum iamillud bellum omnibus omnium ordinum fententiis,War f&uienfibus comi- riisantc decrctum, & grandi trilxito imperato ,ad cxteras ctiam geces& nariones perlatii fuilfet: quod antcquagereies.WenccflaumLopatinkium cum li- teris,quibuscauHas& rationcs fulccpti contraMo- fchum belliexplicabas, in Molchouiam adeu dimi- fiftijdemuverograuem &maturaconlukationem cum Senacu alijsq-, militarib.viris inire placuit, quo- nam arraotu tuoruvim conuertere potiillmu dcbe- res. Quo loco,raulta tein vtramq-,parte vcrfare ani- mo,&mentisoculiscolluftrareoportuit, vt eaqua:

cotra eum hoftem erasgefturus,non tam impctu &

fortunajquamconfilio&prLidetiagelTidemagisvi- der erc.Eft enim pacchidtoaditu & v e Ibb nj jaJ c lir i o r

djinidio bdligeru ru^nisjSvcaLiliD. Eratfa- teornonemo,qui,reli6tisarcium& munitionuop- pugnationib .inipla vckitipenetralia hoftilisditiois jpficifci opcr^pretiu iudicabat^pptcrca quod cxcrci-

tui tuo a preiij & dimicatiois fortuna,quaille vitaret»

periculu ctiet nullii, & cum ois t>elloru geicdoru ra- tiOjpgredumhabeatArduu.tuveroarces&munitio- nescapcrc eflet,fuifletqj lemp diflicillimumj adcoq;

Polonis & Lituanismaxime, quorum no pcr^ueitt

i 2 P A N E G Y R I C V S C . W A R S E V I C I t expugnandis munitionibus^quam in vincendis prc- lio hoftibus, alias viguiilet induftria: tk deniq; qu od - ijs, qui nouisimperijs ftuderent, euniq-, tyrannu m e*

mediotolli inprimiscitperent,aduetantisexercicus fama, aninmm&quali anfam pracbitumiri videre- tur. PoIociavero,qua?oppugnanda antealiasarces fefeoft'erret,raanu&natura munitiilima,&omni apparatu belliinftrudtiflima, vcldiuturna oblidio- nem ferre polIet.Atq-,ha:c quidem ciim eflent per le magna,tumilludlongemaiusatq;grauius,quodPo- lociamagno Ducatui Lituania:, arq; adeo ipli Viln.T, nullaalia firmiore munitioncinteriedta,periculo- flflime impenderef, cxquadum inalijs rcmotiori- bus regni partibus verfaris, non modo aftligend^ Li- tuanix; veriim etiam diripienda: Vilnar,poteftatem eflethoftishabrturus. Etciimnonmodorerum re- cuperandaru com munis reipub. caufla, (ed quoad c- iusficri longidime poflet, remouendihoflisgratia bellum illud fufcipcrcturjhaud abs r c videbatur forc expeditionibus bellicis, propinquioremledemali- quam &quafioflicinam comparare, exquaintegri 6c rccctcs milites', in hoflilc folum pcnitus duceren- tur inftr umcntaimpcdim entaqj belli ad res cum maioricclcritate&fclicitatc gerendas, tranfporta- rentur. Poftremo,Polocia(quamunitiorem arccm hoftisnonhaberct)expugnata,Mofchos,dealijsrc- tincndis diflidcrej tuos vcro/pem concipereopor- tere: tantumq*,abefle,vtid,quodlocusillepermuni*

tus dicerctur,tibi, tuisq; debcret adco terrori efle, v t cdam in primisin tanto militum ardore.oppugnan- dus videreturj& vcl hqc rcliqua gloria capiendarum cxpugnandarumq-, arcium >Polono &Lituano no-

mini,

A D S T E P H . I. P O L . R E G E M . 15 mmi,duce &aufpice te^adiungcnda.-^praefcrtim ciim rnunitionesatergorelinqucrenullis vnquambellis geftis,fuerit obferuatum •, & commeatu, milite, aa- xilijs, receptu deniqjipfo vltro fe cxcluderc, admo- dum fltinconfultum.Ha:ccum vicifletfententia,cx- tremalulijdie, VilnaSuirumeftitumadluftrandas »

percenfendasque copias. Deinde perHlubokie6<:

Poftaui, Dzilnam.ac demu ScPolociam. Quoin iti- nerequantam&quain incredibilem diflicukatem, quantam viarum afpcrit*tem expertus iis,quantum incommodorum moleftiarumq; pertulcris,non fa- ciledicendo cxplicari poteft-, &c properat mea adi- pfamoppugnationLmoratio,qu.T,qualis,&quam ardua fuerit, vix alicui qui rem oculisnon fubiccit clTetcredibile. Fuitcerte talis vt&propterdcfenfo- rum fortitudinem, dc proptcr loci naturam, pro- pter artem apparatumq*, belli, & propter iniurias ac tempeftatcsipfiusCcTli ,cum difficillimisarcum op- pngnationibuspoflit non immcrito oomparari. Et- cnimciini aliasfcmpcr, tum eo maxime tempotc, palam omnibusfieri Deus opt. max. voluit, &ab eo

cun

&as peti&adeum foliim reterri debcrc vidlo-

rias. Acpcr multoscontinuos dics tantu pluuiarum

cxlitus demifit, vt & militum operx impcdiri,& du-

cum induftria languelccre &vis ipfaparum autni-

hil proficere videretur : Eo acccdebat iummapr<j-

fidiariorumcumincrcdibilimortiscontcmtu,inde-

fcndcnda arce obftinatio •, vfq-, eo ,vt noa manifefti

intcritus mctus

adaliquam vclminimaanimicon-

fternationemjnon fublata auxiliorum fpcs ad defpc-

rationem, nondeniq-, regisclementis&maniuc-

tudinis fiducia, ad deditionem eos adducerct. Con-

r

P A N E G Y R I C V S C . w A R S E V I C I t ftabatexercirustaus, ex tribusquatuor ve nationf- bus, erarque & viris, & artnis cquis, 6c omni ap- paraiu ornatuque belli in(lrudlifliiniis.Eft autetn o- pinio, quo inter ie plures nationes coeunr, eo virtu- tisicmuhtionem,in eismagisexcirari. Sed&Polo- norum virtus,& Licuanorum celeritas, &. Vngaro»

rum audacia, & Germanorum condantia fuidifli- milesficriiam quodammodocoeperanf,& cumho- ftiuin peruic«icia,tum tempcftatum iniuria, expu- gnandar arcis rationcs omnes maxime retardabat.

Quibus in anguftijs angoribusque animi, cum diu mu!tumquce(fesverfatus,tandem Auguftidiesno- na&vige(ima, fimulcumferenitateinitiaetiamat- tulit victoria?, non magna adeo Chriftiani fanguinis prof-iifione,&cxigtio tuorum interitu parte.fumma veto moderationis tux laude & admiratione,quac talisarquetanta fuerat, quodhoftisipfiusprxfedli,

& perquam plurimi milites, tua vexi lla fcqui, & tua:

dcxtrx non modoin pra:lijs, verumetiam in feruan- dispromiffis firmiilime fecommittere nondubira- ucrutir. Erat porro eiufHem hoftis vicina Polociae arx,Socolumnuncupata,cui pra:tcr vetus pr^fidium ei arci impofitum,iticrant fex inillia milirum,ex ipfis Prxtorianis magtii Duas.fele&iflimorum. Hanc tu, iinon expugnatam relinqueres, necex belli fuice- pticonfilio,neque exdignitatetua,nequc cxreiabs tegefta:f-ortuna,fururiimiudicauifti. lraque miffo adeam

jf'nlir PodolixPalatino,&ium- mocopiarum Polonicarum pnrfeCto, viro prxftan- ti virture,ingenio &feliciratc pr^dtto,tam cito.tam- quefacileinporeftatemtuam eaiu redegifti, vtarx incendio lubko orto conflagraile j hoftium vltra quatuor

A D S T E P M . I. P O L . R E G E M . i ? quatuor millia cxfa fuiife vna die memorentur.

Iam intereaSychno,Crafno,&Touroulia,hoftiles niunitiones tres , tuis a milicibus occupatae erant.

lam Philo Cmite capitaneus Orfchaitenfis m ma- gniDucisMolchouix ditiones, longiitsexcurrerat,

& duobus millibus hoftilium pagorum inccnfis,

Smolenfcique

fuburbiis ambuftis, tocam illam re-

gionem

quoquo verius depopulatus fuorat. Iatn Conftanrmus Oftrogisdux,cumMichaeleViinie-

uiecio

,Braczlauicnfi Cafte)lano,&lanufio filio,Bo-

ryfthenem

tranfgreifus, & in hoftilem ditionem turmis Tartarorum aliquot miilis,longe lateque

omniaperuaftarat,

& viquead Scarodubum Rado- hoftiam , & Podczepoukim , populacionibus pro-

lacis

,ingenti cum pra\ladomum redierat. Iam de- nique armorum tuorum,nondicamfama,fed ter- rorvniuerfam Mofchouiam

peruaferac

vcnon cj£_tumore bellum , fed ex clade nuncium Mo- jrfrm expe&am. Reftabat Suila , qua: quoniam

inmedio capcarum eracpoiita, eam quoquc breui eiIefuturamtuam,haudvanaconiedlurapra:dixifti, eiusque dedicione PoieiPe, nuncium, Vilnam an-

tequam actigiiles, accepifti. Ad eum modum ho- .ftilibus arcibus iex occupacis, necmulto poft dua- bus etiam aliis Niefczerda , & Coziani captis ,&

multis hoftium milHbus occiiis, ncque adeo mul-

Cis ex tuis defideratis . cum

ccmpus alienum a

gercndo bcllo ceexcluderec, Vilnam es reucrfus,

ic bello quod media hieme apparatum , ineunte

aeftate fufceptura , cxadta confeClttm , dici poceftj

titis te amabilem hofttbus formidabilem , extc-

risgentibusnationibusque admirabilem teddidifti.

1 6 P A N E C Y R t C V S C . W A R S E V I C I I Erattum cumWc gcreres magniis Dnx ad Ple(co- uiam,quxolimlibera,liibimperiujTinLinceniiLef- /itj&arcinm oppugnationem, milirnmquc (uortim cardem alortge audiebat: & vt tyranni natura fuper- bi&timidilutitjVtqueinprofperafortunafiipcibos

&c6tumaces

inadiier/ahitmiles&abie<5iosleade6 pra?ftant, cum Lopatinlcium intetnuncium tuum initioarctiusdeiinuillet.captademu Polocia,ad fe eum accerfiuit,& humanius multohabuit.Taiidem vero confiliarios fuos (fi confiliarij & non mancipia ipfiusdicipotiusdebent) adfenatorestiios,perLo- patinfciiim mittere literasvoliiitiquibusillivtad pa- cem & concordiam hortarentur td impenfifljmc flagitabant. Quorum tupoflulatis intelle€lis, ad co- mitiaqux iampridemindixeras, Warlauiam profe- duseSj&interimdumiterfaciSjGrodneqjliibfiftis, Gafparutn Bekefchium ex maximo &diuturnola- bore,'quemin expugnanda Polocia lu(ceperat,re- pentino morbo correptum, virum admirabili inge-

nioj

&rerum vfupraeftantemamififti. At veroWar- fchauiam poftquam elTet ventum, &resindeltbe- rationem pofita, vtrum bellum pro(equi,anfecus prxrtaret: mifumeftquamvati^&multiplicesfen- tentix, non modo ordinum, fcd hominum fuerinr.

Docebat nonrine tuo loanes Zamoicius, regni can- ccllarius, quid ea victoria huctus, quid glorix, qtlid emolumenti reipub. attulillet, &quo cftingenio, facultateqjdicendi ,ad profequendumcumfelicita- tis& laudis communis curfum vniuerfos hortaba- tur.Molchum eum cllc,quiCazonios&Altracanios Tartaros lub imperium luum (iibiugalTet: qui Se- Jymi Turcarum imperatoris per magnum exerci- tum

A D S T E P H . I. P O L . R E G E M . 1 7 tum decennio ante,aut paulo ampliusdiffipallettqui Sueuos,qui Liuones,quiTartaros fxpiusfugallet at- que profligalFet. Harcomnia ornamentailhcfiead- eirita, & nobis haud dubie rellituta: limulque & ex- pugnandarum arcium, qua anteacarebamus,g!o-

riam,

vel hacfolaexpeditionecoparatam. Polociam totiuspropugnaculum Lituanix,matrem negocia-

torum

,receptacuIum fortillimorum militum,pa- triamfideliffimoru ciuiumi perfido hofli ereptam,

& in priftinam politam libertatem. Sed eft huius fe- culi labes quxdam&veluti macula,vtprafentibus

nequaquam

faciari, &lemperrequirerealiquid,li- tireq-, nouitates homines 1 nagts videantur. Sic enim prarclare abs te geftis & conjFctftis rebus,adcratni- hilominus inuidia comesfortunx, & virtutis perpe- tu a',m ultique v c a bello de (iftereuir ,&pax atq*, tr an- quillitas reipub.potiusrcftitueretttr, non tam iplius caulfa reipub. quam prtuata nefcio qua cupidirate dudti videri volebant au&ores. Rem cum eo hofte aiebantelle,quiin vaftis&remotillimis regiombus habitaretj&pnclijacdimicationis fortuna nunqua eftet experturus, & bellum trahendo, aduentitium, exerckumhcilevi£tums,&inanguftiasreda&uru$.

Fortunam

vagam elfevoiubilemquedeam,quam,

ne fcdes mutet reuerentcr haberc, & prellis mant-

bustenereoportere. Muhorum principuin cafuni

admiferkordiam,& fcrendam illisopemexcitalle

quamplurimos,&vnam tllevidisadfalutefn viam,

omnem

ialutis&incolumitatisamittcre,&in

armis atque dextriseam collocarcjnequetemerea

prudentiilimisbellaforibLis, fugienti hoftiaureum

pontcm fternendumefte iermonibusvfurpari. Po-

t S P A N E G Y R I C V S C . W . A - R S E V I C I I /trciri6intanr<icarirateannona:,flcri]iratequeagro»

rum, bcllum fuftineri amplius non polle, & in aliud tempus magis opportunum diftcvripotiusdebere*, nedum aliena querimus,noftra exinanire&pc(Tun- dare vidcamur.Liruania &Ruflia nihil eflc mifcrius, qua-a vigintiamp!iH«5conriniifsannis,rotbellonim calamitares pertuUHet. Sufficere hortem efic lon- gius reiedtuin, & vc timeat tiihilqjin pofterum eiut modi audeat coemtum: belli immenfum cITe pa-

btrlum

,&einsneruopccunia, hoflcmmagisabun- darc. Summam (ubditorumilliusobedicndiprom- titudtnem cde.cosdenique arces& mtmitiones,pr£

omnibusalijs gentibus&nationibus fortiter tucri

& defcnderc cofircuiflej ncc aliquid efle fperandum jninus, qnam vt prodirorum & trasfugarnm opera, in hocbelloadiuuemur.-proptcrcaquod vt nondiu- tutnus eilct magifler omcij nictus : ita coniugum

&Iiberorum carillima pignora.quxomniumlub- icciorum ipfius, cum vcl minima belli fufpicioin- crebrtiit,inTyrannimanureftrid;a &inclu(atcne- rentur. Atque ha?c quidcm eorum, quibusaut non gerijautdifterre bcllumplaccbat,fcntcntiaopinio- que fuerat.Verum enimuero maior &potior homi- numpars ijsargumentis &ratk)nibusadliiadcdiim bellum , & perfequcndam vi$oriam ducebatur.

Primiim,qu6d vctciimaiorum fuorum cxcmplo&

i n ft i tuto,m agn ti s Mofc h o ui x Du x c u m Po I o n rc- gibus,£er magna vcrbomm & fidci vanirateperpc- tuo laboraret, ncc aliquid ui(i coaclus faceret: &

promifllsfuis crcdifacile nondcbere, plurimis& c»

uidenti-llimis rationibus iampridcm demonflrafc fet. Hicinduciascasquaspollularctnou ftiioptrri»

ncre,

A D S T E P H . I. P O L . R E G E M . \y nerc, nifi vt arcibus & munitionibus fuis ad omneiti obfidionisvimere&is&cofirmatis demuminlon- gioribus rcgni parribus, occupatorege, Liuoniaiu diiipiat,& arcibus ciuitatibusqne, quasineahabec fecurepotiatur: Liuonibus vero focijs &clientibus rcipub.dcefte, quifidem &auxilium nofttumper- petuo implorarent, videri indigniffimum, limul &

periculofiffimum. Siquidem vnaalteram inuitarec iniuria,&cum incommodisijs qusfadtafuntjtum vcroillis, qua*infieri ei pollimt, prudens quilque &:

cordatus homo maxime moueatur.lamque eos qui vincunt,&cur,aut quomodo vicerint non inteili- crunt, vincique rurfus abhoile feturpitcr pateren- tur, indignos haberi, quibus Deus opt. max. aliquid opis& bcnignitatis fu

xlargiatur, & quorumcali- mitatc ac exitjo, ad mifcricordiam aliquis mouea- tur. Mofchum fetum &crudelemhoftem, fatisfu- perque eirc,etiam li verbis quam rcip(a ChrifH^- nnm magisie profitcatur. HuncfinonChrifliano', at certc Romano nomini infefl:iflimum,& eum qul loco & occafione nadta inimico pcpercillet, elfe, fiiiirequefemperimprudentiflimum.Dandamergo operam,vtnon tade continuando& profequendo contra eum bello, quam de continuandi & profc*.

quendirationibiiSjhaberenturconlilia.Etenimnon modo bello, (edvelbelli metuac fufpicione aftligi rempublicam, nemo ianus in dubium vocat.r Tibu- tum &priuatarum rerum iaduram,grauemfutu- ram nunquam,cuius etfet merces, fpes glorix&im- morralitatis fempiterna, & quam vt pluuias & tem- pcflates Iplendor &ferenitas*, fictranquitlitas&o- cium & voluptasperacto bclio > fequececur. Pecu-

B ij

10 PANEGYRICVS C. WARSEVICII

niam denique neruum belli dici quam efle potius cxiftimandum, & ex Alexandro Magno contra Da- rium, autex Romanis contra Gra:cos,exemplum documcntumque capiendum.His in vtramque par- tem(ententijs cumdiumultumque di(putatum,&

beltum tandem e(Iecdecreniin,tu,quarruapruden- tia,&ingercndisrebuscura&/olltcitudoeft,proti- nus illud apparare, tu militem con(criberc,tu arma, tucommeatus difquirerecocpifti. Eratautem fupe- riorisbelli, non admodum grata &iucundaomni- busmcmoria. Sic emmfitvtadmirariquamtradta- re armaik longcfacilius, & cum domi, tum mili- tii multa experiri & perferrc miieros mortaleso- porteat. Iraquc pnrreritarum rcrum recordationc vix parem, n« dicam fuperiorem anni proximi exer- citum colle&urum e^Ietcaliquisiudicabat.• quastu difficultates &hominum opiniones omnes, addo ctiamfraudes&proditionesin te,& in rcmpub.fa-

<Sbas

,ita omnino peruicifti, vt diuina opc & benigni- tatefretus,adcxpeditionemcam quam (ufceperas, cxpeditus ires, & nulla cuiufquam fraude aut ma- chinatione retardatus vidercre. Iam Mofchuscum aperta vitninus pollct, arte& cuniculis fortunam tuam fubuertere volebat ,& fuis ad te non tam ora- toribusquamcxploratoribuslubindcdiiTni]is,qiio- rundatn animosad proditionem fpe&preciololli- cicabat. Etcum multo antcid feciflet.tum veroper Nalczekinum qviendam luum interiumcium lon- gediligentius fecit. Qui vt eratmentenon obtula pra:ditus,GregoriumOfcikum,furentcm audacia, fcelusanhelantem, pertcmpatria: ncfaric molicn- temiquo cum clandeflinahaberec confilia, reperit,

& cum

AD STEPH. I. POL. REGEM. n

&cum lcgatos pacificationis gratia adMofchumvt mitteresfrullrapoftulaflct, litcris&refpofionella- tim accepta, denuoaudicntiam abste petijt,acinfe- quentidie Vilna nedifcederes, vtq-,legatosfuiprin- cipis pra:ftolarcrc, poftuIauit. Fuitidadmirationio- mnibus,vt mcrjto cffe potuit,venia difcedcndi acce- ptainternucium hoftis ad te redire,& noua mandau

exponere,omniaque h.cc technarum & fallaciarum plcna,&ext*rahinditemporis cauftacomparatavi- debantur.Quac tu nihil magis quam fereda diftlmu- lantiflimc,& Nafczekjnum fpeculatoris quamora- toris partibuspotiusfungentem,linevllaacerbitatc din^ttendum, &vcIholl't ipfitempus aliquodccr- nimallignandum, quo lcgatos adtepacis gcatia, li vellet mitteret, &interim metucrct abstenihiliu- dicauifti. At Ofcikum tanquam putidum aliquod &

fanguine, hoc eft, diledione patriae carens mem- brum,cum nec inficiandi ratio,neque defendendi fa cultas amplius eielfec, inftante fenatu,iubentibus legibus,clamante patria, iuftitia focia, vindice pcena e medio fuftulifti. Atque ita dcmum rebus omnibus quq ad hanc tantam expeditionem pertinebanc ma- ture & diligenter prouifis, teque & tuis Deo opt.

max .fupplicitercommendatiSj &aGrergorio XIIL pont. max. perPaulum Vchaniumeximiainduftria

& animo viru m, facrato enfe & galea accepta, quin-

tadecima Iulij die VilnaegrefTus es, & Wczafhikos

vertus, milliaribus quinquagintainde diftantes, vbi

copix omries tax debuerant confluxille, per Min-

sko,& Boritrouojrefpcdansidcntidem^&operiens

alios lcntisitineribuscontendifti. Quovtperuen-

tum erat,habita eft deliberacio,quonam belligcran-

i i P A N E G Y R I C V S C . W A R S E V I C I I di inftitutum tuum, vim fuam Sc poteftatem exere- reanteomniadeberet -

&vt improuiiiim nifiefler, antequam magniDucisfines&ditionesattingercs.

Neque id iniuria. Cum enim in omnibusalijs rcbus, tummaximcin ijs, qua'ferropcraguntur, nefascfl diccre, non putaram. Volabat iam pridem fima,te ad oppugnandum Smolenlcnm, ficuti fuperiori an- no ad Polociam profcclurum j quod ca viacormcn- ta beliica (ecundo fiuminc Cafpla, s.d alfquot faltetu aSmoIenskomiUiariavehipof{cnt:&:quodax)uum magis efft;t,recuperare Smolenskum, quod antea erat Utuanorum, quam appctcre alienum,fiquid aliudefletquoddicidcbercttuu, tenebgs antiqui- tatis admodumelTeinuolutumj&quod ibihoftcm

qua

:rere,mult6ellctmelius

vbi3<: munitioncmex- truxifle(quacxpugnataomniaeflentperuia)&cxer citumcollcgillequam maximumdiceretur. Nequc vero Smolensko Mofcho ademta,Seucrienfem di- tionem vniuerfam, poteflatis tuacedefuturamali- quisdubitaref, & hoitem eacapta animumvel ma- ximc dcfponfurum omnes crederent, cumcius ti- tulo intcr alios fe infignirc,& illam arcem,tanquatn propugnaculi loco fuarum ditionum habcrcvidcre- tur. Sed enim in confilijs bellicis prima maxima virtuscftfilentium.iam cnimauguranribusficdc tc cun&is, & ipfo Mofcho,Smolcnfcum oppugnatum nc ires,vehementius fufpicante,tu Magnam Lukam verfus ingreflusesitcr, quod& fcnatotumpenco- innium nugnaejlct eamadrem confcnfio, &pro- uincia: Liuonia: atque adco Lituani.c, fi diuertcre bellum hoflis vellet defcndenda: ratio, vcl mini- maineam partem Mofchi fufpicio, itafuadciet,&:

AD STEPH. I.POL, REGEM. i) quod cr.edibilc maximeeflet.hoftemeo, quoexer- citumiturum conic£turamfacerct,deiedisrobori- bus.alijsque anibusomncmaditumpracclufiiIe,aut impcditurum certe effe: &quodparumintcreflet

tuu m nc quod hoflis poilcdiflct, an hoflile aggrede- rcre j iScquoddcnique Magnx Luca: agtis & regionc cllct fcrax opimum magisin tota Mofchouia ni- hit,ad quam Jefendendam boftis venturus,&:,quod invotis maximc omnium fucrat, ptaiij tottunam

tecum

experturus, ab iplo Sercmcto captiuo tuo, qui apud eum exercitusdu&aflet, omnibusquealijs diceretur. Ncque vero vllainreclUubricuni&fal- lax magis, quam de fuiuris cuentibusiudicium. At- tamennontamconliliafcliciexitucomprobatade- ledare,quam vcritasindifputationclimataerudirc nos conlueuit. Stante crgo fententia, vt Maence Lu

c£ oppugnatio potiifunum inftitucrctur , luftratis veteranorum militum ad Lukomlam copijscC Ge- orgioFarensbeko,egrcgio&militariviro,regisDa- nixMarlchalco,cum ccrta equitum Germanorura nianu coloci veniente: itumcftprimu Vitcpfcum, vbiLitiianoiumcopia

]ima:obuiam tibifunt progrefli: demum Surafum,apud quam arccm tan- quam m confiniolioftilisditionispofitam.rapidifli- mum&maximum flumcn,Dhuna, ftratis pontib.

fupcrandum erat.Tuintcrea loanncmZamofcium regnicancclIarium,(ummianimi&;confilijviru ,ad expugnandu Vielifum Vitepsko dimihfti. Diftabat illud t6.aVitepsko mill.&vniucrf^ cius regionis cer- uici b u s, i m p o litu m, a c n at ur a & a r t e pc i ni uni t u afortietiampr^fidiohoftilitencbatur. Quaillear- Ccm vthoffi cariflima ita Rufliq i nfcftiflimam, tot-

B iiij

i

P A N E G Y R I C V S C . w A R S E V I C I l mcncis admotis, diebusquam paiiciflimisperdcdi- tionemcepitj&quahadextrolaterejtibi^&tuisco- pijs.exaibi.ifum locobichis,Magnam Lukamcoti- tendit.Tuip(e Vfuiatum profe<5luses,& eam magni Ducis munitionem, Lituaniaeademtam^acOlgerdi magniDucis Licuanoruoliin (edem,NicolaoRadi- uilojamplitudinefamiliarj&rebusgeftisclandimo imperacore, cum alijs ienatoribus & nobilitateLi- tuanica,eorumquevoluntarijs&pr<jftaiitibuscopijs pi \Tmifiis ,poicrtaustu,teftecilb.Mitteretumhollis adteliterasj&inrernuncios, &dimiilxwmpridem legatiofiis fpe diftinere te, &ab itinere cocpto , ce traherc inlticuit ; & fuis adeo litcris illis iuileric verliis Dauidis, quibusa profulioneChriftiamlan- guinishomo videlicet patiens & modcratus tede- hortatur. Tumihihismouebarejfiusardbtis &hl- lacijs,(cdqualiexcompofito, & veluti quadam lite damni & iniuri^coteftata ciim ad V1. Augufti dicm, ficuti pcr Na(czekinuma(ftgnarasoracores,Molchi non vcnillent,iti(equetuidje Vielilumpoflediftii &

breuipoft Vliiiatum, diceiuldcm mcnfis fextadeci- ma,cum neqjtunc vt literis (itis dcnuo milljs pollice- batur,legati jplius adueniilcnt pqr dcditioncm acce- pilb: dimidis omnibus cum fortunis & faculcatibus qui i« prsefidio tueranc,laluis,qu6d hac ciemcnne &

jnanfuetudinis tua' fama alios quoq-,ad deditioneni, facilioreselIehjturoskidicarcs.Sedin barbarts& in feruitute hominibus natis, feueritas quain placabili- tas,mult6mat*ispoccft. lam vcrodii SurazojVluia- tum,&inde Magnam Lukam proiicilccbare,quot

& quanta incommoda ferre, & quantas viarum ac filuar u difHculcates fuperare tueric te ncceflc(quam-

quam

A D S T E P H , I. P O L . R E G E M . i f quam fecura moteftiaru recordado habec aliquan- dovolupcatem) longum ellctpercenfere. Summa quodegoquidemfciamfuerunc incomoda omnia, iinmenlaicinerislongitudo, liluarum dcnfitastan-'

ta, per qtiam vtaaperiri ferro vix poterar, paludes&

torrentes tranfitu difliciles, regiones ob vaftitatem fuperatu incredibiles,ita,vt harcexpeditiotua, cum longiflimis &diflicillimis omnium regu&actatum expeditionibusiureac meritoconferatur. NoTur- cx in Pctfidem, non Hifpanorum ex vltimis Hifpa- niieoris.inGcrmaniarinferioris prouincias,nonilla in Syriam quingentos ante annos Chriftianorum expedicio, longior & difticilior fuerat, non denique Chriftianorum regum & principum alius poll Vi- toudum, luacontraMofchum annalongiusprotu- lerat. InccrcarerumMolchouiticaiilatandiucxpc-

<5tata fuperuenic lcgatio , verbis & barbaro faftu quam rebus magis itiftruAa, cuius ego ineptias fi percenferevellem,diesipfamedcficcret. Principio negabant legatilcmadata fuiprincipis expofituros, nilt cu etcam ab oppugnanda arce prius rccederes, teque in Lituaniam referres j id cum nec licere, neqj de^ere vt poftulabanc ,refponlum eis fuillet, in ten- toriaftufc rccepcrunt,tanquam in viam planefe da- turi.Demum vet6,cumdiesaliquotfilentio tranle- giilent, &ardere arcemexrumoreaccepilIent,au- dip^aifl repente poftulant, & iegationcm expoti- turosle clic pollicentur. Iam dubitabatnemo,Mo- fchosillos non tam oiatoresquam licitatorcs cenie- ri poiius debere, & fui diflimiles non efle futuros, qito minus plauftra verborum tantnmaftcrant, &

adexcrahendumtempusdilquiraiu tcndiciUos. Sed

/

%a P A N E G Y R I C V S C . W A R S E V I C I I tamcn, ne velin hac parte defiderafle aliquid iure vidercntnr, denuc adtehonorifice(vt(cmperaIias) deducuntnr. Fitfummuui fiieniium,ade(lmaxima trcqutmiavirorumi pra-ft«intiilimorum

(imulver6

&iilias((idijsplacet)orationiseortim,&tormcnto- rumadarcemttiorumexauditur fonus. Tumillino tam EAQTI.T ad pacem fpe&arcnr, fedqu.tr animum tuum raag is irrirarent proi-erunt: longa fencPrin- cipis (ui ad re legationes,& rurlus ad illum tuas com- memorant:damna&: iniuriasabs te ei faChs exsg- geranr: &nequidtalein poflcittin fiat,poftulant:&

omnerii iracundiani (iue indignationem principcm fuum, depoluide ergate tcllantur,quod etiam ii fe- cusfuillcr, &ip(elegarorum loco veni(let,tuferrc noninuitus poteras. Eftporroinmore po(itum&

confuetudinc Mo(chorum,vt cum primaquali par- tem !egationisftKTab(61uerint,rcliqimm exponant fenatuij &defcederibuscondiiionibus^ pacis cum jjs tra&ent. Dilceditur ergo ex tuo,in aliiKl tentori- imv,aflident legatis conhliarij *,fitdeconditiotiibus dl(ceptatio,qua: erant perquam ridicular.nempe Po- lociam & alias captas pcr te arccs, vt Mo(cl\o relti- tueres, fajdusperpetuumcum co ((iplaceret) ice- res,&idgenus alia. Qua: cum eis 11011 (iiccellillet, niox aliam ingrediuntur viam : neque remuint vt ' Polociam habeas, & in Liuonia arces eas, qua: ab ipliiisperfidia tibi erant relidhcretineas,vtquearcc lezierzyfczc & Vfuiataiam polTella pro captiuis il- iius,potiarc.Mouere ifta ftomachum poterant,& o- ratoresvel licitatores illos potius ,tottantisq;cum ir^eptijsin confpc&um tuumadmitti ampliusvide- bacurindigniilimum: tutamen ncc pubiiLcnequc

priua-

AD S T E P H . I. P O L . R E G E M . 17 priuatim, ne verbo quidem vllo violari eos per mifi- fti: fed cum diccrcnt (e habere in mandatis, vt fi qua:

edentjde quibusconueniretecumminuspo(Tet,per literas velinternuncium,ad magnumDucem reter- i-ent:cumillorumtuumetiaminternunciuminMo- fchouiam dimilitli, ad magnum Ducem literis datis»

quibus perpetuam voluntatem tuam ergo Chriftia- nam rempub. declarare,& te pacis atque rranquilli- tatiscuftodem ellefignificare voluifti. Interim dic acnodluarcisdurabat opnugnatio, &vixvniusdiei itinere aberant intcrnuncij , cum magnitudineni janis confpicati,captam iam arcem clle faciie iudica-

uerunt.

trateainapertocampo ,&pofttantamfil^

uarum magnitudinem in amoena quadam planicie pofita,inquam exuftaper ipfofmet hoftes,prxgran- di& pulcte extrucla ciuitate magnusfcfe ciuium &

agreftium numerusintulcrat. Fitergoeaquacjpi- tur die c^desquam maxima,vix cum aliquo lexus vet actatis vel etiam conditionis alicuius diicrimine, &

quamquampueris&foeminisj&virisadultis aliqui- bus vitafuerit feruata, tamen maxima hoftium pars furore militari & impetu cadit. Pra:fe6ti arcis quos Palatinos vulgo dicunt, in munitiones cancellarij

captiui

deducuntur. Vieiko, qui tanquam pracles &

cudosomnium,

nuper miflusaMo(chofuerat,ho-

monequiflinius & adminirter voluptatum,tyran-

nidifque ipfius trucidatur; omniadeniquc fletu,e-

julatu&c.cdibus complcntur. Admonucras eostu

vt rcgia: clcmcntia: fidere , qua: nulli vnquam

defuiflet, quam lupremum diei exitum expectarc

potiusvclleut: (ed nihil eil (pc vitn: mains , &ni-

hil fallacius, qua: li vix dellituit morientes , quid

z S P A N E G Y R I C V S C . W A R S E V I C I I dcftiruar armis pro vidoria conrcndentes ? Quo loco venit mihi inmentem dici illiusquotu eled:o caftrorum lococum vniuerfiscopijstuisfubarcem dclccndilli. Praibanttotequitum haftatorum mii- lia inrtrud:is ordinibus, fequebanrur lele&iflimi pc- ditesfuisagminibusjingenserat equorumfremitus, iplendorque armorum, & tubarum fonus, totar-' cium&pugnarum victncesbombaj:da?,& infinita curruum,quadrigarum,&impedimentorummil- fia,terga claudebant:omnes denique copix, viris,e- quis,armis, gcmmis,auro & argento ornata%& ter- risquodamnjodo graues, luisinauratis&pi(5fcisvc- xillis diltindx fpctlabantur: fic vt terramugire,tor- tentes (Ifti,montes & arbores geltire pr^ adn>iratio- ncearum viderentur. Quaslummum arcisexcipit filentium,qualc aut deditionis fpem facere.aut vcro hoftiumin extremisdifficultatibus&periculisper- ferendisoblirmatum animum prxnunciarc cofue- uit. Quiccrtctalisac tantusexftititjVthaudfcioan obftinatio hoftium admiratione,an vero peditum tuorum,maximequc,Vngarorumvctcranorumvir- tus pra:dicatione digna magis f uerit: quorum forti- tudoinpericulis, Iaborinoperibus, paticntiainla- bodbus,induftriainaggrcdiendo,conftantiainpcr- iequendo hofte,maxima enituit.Quos vtiq; crudeli- tatis & immanitatis damnari ab aliquibus audio: ncc vero&ipleillius diei vidoriam fecus terminaripo- tuilTe&rdebuine exiftimo, &illud certe contendo omneseosquiinterfe&ifuntyfuroreMartisoccidil- (e, non ira tua: vidtoria:: & Vngaros dignos elle lau- demagis quamconuitio. Qiii cum aducentispene annisjCotra Turcas Chriftijni nominishoftcs bclJa

; gcire-

A D S T E P H . I. P O L . R E G E K l . i

ferint

,tamennon modo fiipctfintaliqui, ledinhis

tamlonginquisregionibusmilitent.&proprincipis lui

huius reipub.gloria a Danubio,aTibifco

a

Saua

,aDraua,a Marofla procul,vixnonadMxoti- dem lacum ,& in vkimas Aquilonislatcbras, armo- rum fuorumvim,rcrroremqueextendant. NoVn- gari crudeles fed pertidi Molchi ,non illi feroceS,fed illi ingrati & immemores bencficiorum funtcen-

fcndi

.Qnodenim eftmaiusbeneficium quamhuius lucisvfuram alicui dare?vita&hiculcatib.cum iure

&merit6 poflis non eum priuarc? At Mofchosifta expertosefle omnianemo cftqui negarepollit. Vi- taeftijsdata,nonlatronum more,(edvi£tona:lcge:

non ficntiquidaftru6tis infidijsgIoriantur,vitamfe dediflc ijs quibus no adcmerint,led iufte ac legidme bello denuciato & lufcepto,& eoiure habito ,quod diuina Nemefi armis & vidori datur. Facultates po-

ftremo eorum funtijsreftituta:,fieorum &nonty- ranni debentpotiusappcllari,TeftiscfteiusreiPo- Iocia,teftisSulIa, teftts Viehzium, teftisVfuiatum, exquibus arcibusij qui in pncfidio erant cuncti di- mifti funt, & quo volcbant cum liberis, coniugibus fortunisq; fuis tuto fefe recepcrunt. Agc porro,quid eft mmushominis quain ingratu efle beneficiorum, etiam minimcrum ? Aliter enim exfoluitur gratia,

&aliterpecunia. Pccuniam quiretinet nondiilbl-

uit„quircddidit , non habet: gratiam & quiretulit

haber,5cquihabetdiilohnr. At veroinMolchistani

ingratifignificarioanimt, tamimmemor mens be-

neticij, tam nuliaranohumanitatis& ofticij depre-

henfa eft quam vixcredi potell Siquidem ij quos di-

mittere placuic non ioium Lucam ingrcfti funt, fed