DISSERTATIO INAUGURALIS MELUCA
E X H I B E N S
GE3SERALIA Q U A E D A M
D E
E X S T I R P A T I O N E O S S I U M E O R U M - Q U E P A R T I U M
QtJAM
C O N S E N T I E N T E A M P U S S I M O M E D I C O R U M O R D I N E
iit
UNIVERSITATE CAESAREA LlTERARUM DORPATEJNSI
PRO GRADV
D O C T O R I S MEDICINAE
R I T E I M P E T R A N D O
D I E V . I D U U M JUNII M D C C C X I X K. L . Q. C .
PUBLICE DEFENDET
AUCTOR
K ) S . GODOFR. ADOLPH. W A C H T E R ,
MORAVUS BRUKENSIS.
D O R P A T I L I V O N O R U M
B X OFFICINA ACADEMICA J . C. SCHUNMANNI.
M D C C C X I X .
I r o p r i m a t u r ,
ea conditione, ut, simulac typis excuia fueiit antequam distribuatur, leptem exemplaria administratiotii Universitatis, cui censura librorum mandata est, tradantur.
D r . J o a n n s l C h r i s t i a n u » M o i e r , Gen»or.
3> ihW
A. B. L.
I n idoneam dis6ertationi elaborflndae ,u>
quirens materiam, in hanc denique incidfc A fjefefjbH», paritsr a c fecentioribus artis nostrae peritis quantumvis pertractatam, lucidiori tamen, rneo quidem arbitratu, ex- planationi vel idcirco dignissiniam, qiiod haud infrequens sit iste, quemspectat, ad^
fectus, utpote cujus in praxi medica obser- vandi curandique mihi oblata fuisset occa- sio, ac meae ipsius, quae desint,' experien- tiae, ex.alidrum curis a c studiis repetere iisque veluti compensare mihi licuerit. I]- lum igituY diligentius examinare atque ex- ponere visum est;
In re abstrusa opacisque adhuc obno- xia tenebris equidem si haiiuciuor, B. JL. ut
4
aeqiitiSj ita et benevolus mihi et judex esto, et amicus indultor blandusque interpres.
Nam vere ut dicatn* postquam vasto huic pelago me commiseram, id ipsum thihi a c - cidit, quod in tanta rerum multitudine so- let, ut nil nisi Pontus et aether, nonPharus, non portus appareret. Sin autenl repere- ris, quae in summi Numinis Gloriam et P r o - ximi, ut cujus salus suprema nostri ordinis lex esse debeat, commodum dedere posse credideris, tibi mihique e x animo gratuior.
Anatomia de organorum numero, magni- tudine, conformatione, proportione, situ, nexu, eontinuitate et contiguitate tractans, simul et ex defunctorum corporibus docet, qnae prodesse potuerint viventibus, Qua quidem arte potissimum effecturo est, ut ad cognitionem morboram aen&im sensimque devenirent medici, in spem haud inanem adducti, fore, ut ad perfectam, deraonstra- tio anatomica quam fuggerit, cognitionem aliquando adspirent, dummodo nullam ca-j daverum ex hominibus, morbis singularibus defunctis, perlustrandorum opportunita- tem neglexerint.
Quanta qwidem, obsecro, si ad ossium morbos animum adverteris, post fata ho-
minis, circa istos morbos jamjam explana- vit attjue enucleavit anatome, ossiuitt sive morbis destructorum, sive alia quacunqne ralione immutatorum formas studiossime nobis exhibpns, earumque causas, in quan- tum possibile, submmistrans.
Quantum praeterea lucis et emolu-s menti, iu indagandis medendis etiam son- • tiois periculosissimisque morbis, tum status gradusque normalis singularum actkmum, tom modi, quo quaelibet exercetur, et con- ditionum a c virium, quibus instructum in suis partibus corpus, ad ea« perficiendas eoncurrit, exacta notitia arti salutsari attu- terit, coustat inter oinnes.
Quavis quidem aetate florebant medi- ci, fama atque eruditione nobilesi, qui stu- dio ihdefesso, in oommunia mortalium eomrnoda coliato, «berrationes a statu nor- Kiali scrutarentur,> et quaecunque ipsis h a c iiv re se obtuleritit, ut singulari fide a c sol- lertia, ita nec minori eruditione ingeniique acumine, tnadfpidi? posteris curarent,
^uibufcquidemeruditorum medicorum
studiis, in rebus ad ossium morbos, tum theoretico, tum practico respectu, perti- nentibus, ad insignem sensim sensimque adspirabant solidioris cognitionis majoris- que horum morborum perspiciendorum curandorumque dexteritatis gradum. In- notuit autem, jamsinde a priscis et remo- tissimis temporibus, ipsis jam primaevis me- dicis, constatque inter hodiernos, quot et quanta in tanta naturae virtutis vitalis igno- ratione adhucdumrestentpraestanda, quan- tisque obnoxia sint obstaculis, cum suam
collineare metam, aut finem sibi praeiixum consequi non semper contingat medico, multisque obstaculis saepicule impedito, mtiitisque haud sine eximio etipsiusnostrae artis et aegrotorum detrimento, difficulta- tibus adflicto^
Id equidem adserere non ausim, sin- gulos morbos ossa infestantes, tolli omnino e medio posse^ artis medicae beneficio, cum experientia et ipsa tum theoria, tum praxis medica utique* evincant contrarium. Singu- lie hominibus, cujuscumque fuerint aetatis,
8
sexus, climatis etc. mulriplicem insidere pro-»
nitatem ad niorbos, nemo quidem est, qui nesciat, et artem medicam qui excercent, optime norunt, tum hominem ipsuni Corruptionis semina in ipsa sui corporis mixtione secum veluti pbrtare, causarnque mortis in suo ipsius sinu fovere, tum ab ex- ternis naturae rebus innumeras in eum con- fluere causas, quibus cUversissimj eyojvan- tur morbi»
Cum omnis medicinae cardo praesern tim vertaturin distrncta et adcurata causae morbi cognitione, adeoque convenienter summoque cum judicio a c prudentia for*
mandis indicationibus, eHgendisque auxir liis; cum praeterea, nisi soHus cura- tionis, sed prognoseos etiam rite for- mandae, vel et symptomatum mitigando- rum rationem haberevelis, cognirio morbi sit utique necessaria, medicoquein morbis desperatis omninoque insanabilibus mirura, in modum profutura: eodem ordine, in dia- sertationis nieae materiapertractanda, quo-r,
9 ad euu», per fiiiem mihi propositun», fieri potuerit, procedam.
Pars phy siologica.
Ossa durissima organismi humani or- gana, e cartilaginibus oriunda, a quorum figura automatis humani forma maxima e x parte dependet, non tantum respectu conformationis, sed etiam respectu materiae hujusque partium constit-uentium mutuae relationis et propqrtionis continuis mutatio- nibus sunt obnoxia.
Natura ipfta continuae regeneratio- nis ope» ©ftmpositionibus et decomposi- tionibus materiae organicae perpetuis, pri- maevam ossium mollitudinera densando r o - borandoque paulatim plenam mediae aeta- tis firmitatem singulis inducit, eddem ope- r e , per omnem vitam, continuato, nimia tandem comoactione nimium roboris exces- sum i.e. rigiditatem, non potest noninferre, id quod senilis aetatis est inevitabile fatum.
Qua quidem immutatione simul tum cohaesio materiae osseae, firmitas, conti- nuitas et aptitudo ad reliquas dotes mecha- nicas recipiendas, tum magnitudo et pro- portio ossium simul variantur.
Pars pathologica et therapeutica.
Sicuti singulis partihus organismi, ita et ossibus ea ex aeterna lege obtigit condi- tio, ut integritas eorum a mutuo soiidorum et fluidorum subsidid pendeat; ut enim so- lida fluidis conservationem et augmentum, ita fluida sohdis sui elaborationem et quali- tates debent; ut igitur inter affectiones so- lidorum et fluidorum intercedit nexus in- dissolubilis, ita utraequeper utrasque nas- cuntur, vigent et decHnant.
His conditionibus et mutationibus exi- stentiae organicae seminia morbosa cum prochvitate ad morbos nituntur, a l i a i n i p - sis natalibus jam connata, alia post d « n u m ex. affectionibus accidentalibus contracta,
I I
qnibus poshis e r ffceedentibus causis occa- sionairbus pro diversitate iniiividualitatis .diversi proveniunt status pathologici.
Diversa a c fere innuraera mala ossium kide oriunda rite dijudicaturus, cogitet, quam ampla sit sanitatis latitudo, diraensio- nis limites non iu omnibus a c singuiis esse stricte eosdem, quin multiplex varietas, sa-^
nitate illibata feratur. Praeterea memine- ris, non omnia, q u a e h i c oceurrunt, vitia, kcet a natorae modo recedere videantur, functionibus ita officere, ut morbis adnu-.
merari mereantur.
Affectiones, e quibus morbi ossium di- versissimi pxodeunt* commemorari me- pentur:
a) vitia et destructiones eorum organo- rum, quorum functionibus normaliter
•vigentibus pariter et conditiones exi- stentiae organioae integritasque ossium ponuhtur, unde genesis perpetuaque eorum regeneratio pendent. Huc re- ferri merentur: periostii status patho- logici singuli et destructiones, utiin-
JB
flammatiof exulcerario, gangraena, to- phi, gummata. osteosteatomata ') e t c , vasorum et nutrientium 2) et resorben- tium 3) disharmonia circa functiones, alienationes morbosae diploae, me- dullaeque *) declinationes a statu nor- mali.
b) AUud genus earum sunt vitia mani- festa sive totum organismum, sive ejus systeniata singulatim infestantia, quae prouti morbus comparet et efFectibus suis se declarat, ita vel sponte morbo ingravescente, vel aliarum potestatum concursu morbis ossium consociari que- unt ossaque devastant: potentiae viru->
lentes, miasmata, contagia, noxae epi- demicae'1), metastases^ omnesque po-
1) F . G. VoigtePs Handb. d. patfaol. Anat., mit Zusarzeo von Meckel. Hallae 1K04. 1. B d . p. 104 et aeq.
2 ) Ant. PortaPs Beobacht. iiber d. Natur u.Beschaffenbeit d.
Racbitia. Weiseenfeja 1798.
3 ) Sqemmering de morbia vaaorum reaorbentium corp. h.
T r a j . ad M. 1795.
4 ) G. Chr., Conradi'» Handbuch der pathoL Attat. Hannover 1796. p. 19.
5) Oloff Disaert. de Scorbutp et necrpsi. Lembergae 1797, 6) Brandia Veraucb» i i b u di« Metaatasen. p. 149.
»3 tentiae nocentes, ipsum vitale princi- pium invadentes, irritatione violenta functiones infirmantes, succorum c r a - sin motumque perturbaiites', multiplici labe per homines grassantes. Hic pri- ma loca occupant scrophulae, scor- butus, luesvenera, arthritis, variolae aliique mbrbi quam plurimL
c ) Quaecunque violento impetu acta ex- trinsecus in corpus incursant, hujus- que motui rudius resistunt, actione mechanica cohaesionem, situm, nexum
ossium turbando, texturam et structu- ram eorum pervertendo, morbos in- Strumentarios procreare valent.
d) Aliena corpora in organismum delata, heterogenisataeve organismi partes, quae continuitate ossium sublata, reu- nionem a natura inducendam non tan- tum impediunt, sed etiam deCursum morbi tujbant morbumque adaugent:
uti globuli sclopetarii, fragmenta os- sium, coagula etc. etc;
e) Status pathologici partium, quae ad
articulum formandum t P n e n d u m q u e 7) inserviunt: utiligamentoruni,teiiduKim, cartilaginum, glandularum, indeque depeudentes synoviae accumulationes, defectus etindohs vitia), alieni huino- res in articulos effWi, ulcera, abscessus, tumores, fungi, concretiones etc.
f) Partium ossibus adjacentium a statu normaii deflexiones: suppuratio, exul- ceratio, sphacelus, gangraena, scir- rhus, tumores ahi, furigi0), aneurysma- t a ' " ) , tinea capitis " ) , plica peloni- ca u) etc. ete.
g) Pravum aegroti regimen, incongrua perversaque medicatio, quae morbi decursum turbant, abrumpunt, alienant, obscurant ,
7) Ueber die Krankh. dea Kniegelenks, von J , Russel, a. d»
EngL von Goldhageo. Hallaa i g i ? -
$ ) Bottcher von den Krankheiien d. Knochen etc. Kcinigs- berg und Leipzig 1796, 1. Bd. $. 37 et srquerrt.
9 ) Sandifort'» Exercirationes academicae. V. II. p. 1.
10) Morgagrii <le sedibus et causij morborum. Kpist. X V I . X V H . X V I I I
11) Museum der Heilkuode e t c etc. Ziirich 279». fid. 1.
S 107.
t9) D « la Fontaia* med. ehir. AbhandU p. 17 et 9 0 .
flis causis tum deformitates , 3) indu- cunjur, \fum nutritio '*), partium ossa con- stituentium relatio et proportio vitiantur '•'•),
£um materiae osseae partes coristitutivae, quoad qualitatem, vel aliena materia in- quinatae l 6) a statu normali deflectuntur;
passim et inflammatio, ejus exitus, conti- nuitatis solutio, situs nexusque abnormis pbservantur.
In universum dijudicandos dixeris os- sium morbos, ex illorum partiumque vici- narum textura et structura organica magis minusque immutatis, ex magnitudinis, pro- portionis, nexus, situs a s t a t u normali de- flexionibus, sigqi» characteristicis inflamma- tionis, suppurationis, scirrhi, cariei etc;, e * laesis functionibus, motu animali vel impe- dito, vel neglecto " ) , vel justo vehemen-
»5) Palelta Adrersaria chirurgica. Mediolani 1790.
14) Girtanner's Abhandl. iiber die Krankheiten d e r X i n d e r .
Berlin 1794- s- 44 et «1»» '
l £ ) Pott in Philos Transact. 1753. N. 4 5 9 .
*(>) Pearton iu tnedical Communications. Vol. II.
17) K6hler'a Bejchreibung der Loderschen Praparate. S. ig.
N. 5 9 .
i6
tif^ri,,,), ex antecedentibus potentiid mecha- nicisK) , e connata haereditariaque labe, aetate, 6exu, vivendi ratione, rebua externis, ingestis*), e morbis sive su*
peratis^ sive concomitaatibus, medelis ad*
hibitis etC.
Ardua tamen res est in tanta mbrbd*
tum farragine> tamque arcto eorurn nexu$
Ordinem invenire, qui justae metliodi legi«
bus ex amussi respondeat Cum morbi os- sium, tametsi videri possint, nequaquara
«emper easdem prae se ferant «mplicitates, ut -pro diversis suis difiwentiis commode
•jemper explicari atque inteliigi qaeantj cumque multiplex individualitas j morbus- que necessario pro diversitate suae causae^
sediSi gradus, durationis et effectus diff»*
rens, suaque acquirens incrementa, ex aliis in alias partes et facultates transmigret; in*
i g ) besporlt Histoira des Maladie* de St. Dcmiingue. I L p. 171,
19) Boticber von den Krankheiten' der Knochen etcVetc. K«w higsberg und Leipzig 1796. t . B«L
ao) Acta Haih. T . 11. Obs. 43. III. 34.
»7 Atiitus possibiliirm combinatiorium humerus obstet, diversae metastases2') locum habere possintj ex aliis in alia organa provolvantur turbae, a c consensiones ciantur, ,horumque eiFectus huc illuc redundent, ut magis op- tanda fueritj quam speranda^ plena istius doctrinae perfectio.
Quae de materia ossea, illius partiuni constituentium morbose mutata relatione et proportione, harumque per qualitatem vitiosa indole notatu digna enarrantur: uti in Ossibus eOrum, qui rachitide laborant, praedominare partem cartilagineam, eorum, qui arthritidej calcem phosphoricam > in iis^
qui cretinismo, materiam osseam esse in- quinatam terra calcarea et acido Vegetabili nOri assimilatba) , de resolutione niateriae osseae in massam gelatinosam w) j de muta- tione ejus in massam pastaceam *"), in for-
2») N, Riche Casus criseos metast. in tumore tibiae et carie ossis. Argent. 1758-
22) J . F . Ackcrmann's Abhandlung iiber die Cretinen auf Aen Alpcn. Gotha 1790.
23) Chambdn deMoritauxMerkwurd;Kjankg.u.Leicbun6ffu.
Leipzig 1791. T . VI. N. 216.
34) Journal deMe'decine. T . L I . p. i j i .
18
2 j ) Ibidem. T . I X p. 6 3 . »
2 6 ) Assalini Versuche uber die Krankheiten des lymphat.
Syttemc. Dreiden 1793. S, 3 2 . -
3 7 ) W e a u e l Dissert. de TalipedibuJ variii. Tubing. 1 7 9 9 .
mam stalactitis ^5) et alia, quae «xperientia docet et casta cheinia demonstrat, neque classificatiom morborom ossium construen- dae sufEciunt, neque tam insignis semper sunt tttilitatis et fructus, <juia in tanta na- turae yitahs virtutis ignoratione tam magna oblucteritur dubia conclusidni, ad fontes detegendos unde haec promanant vitia, ul- tfiridri fbrttt iaquisitione atque investiga- tione removenda atque exterminanda.
inter morbos ossium enumerahtur a Scriptbribus: Pedarthrbcace, CyphosisPot- tiy iB»oStw*i' mmdlgnaji/Hydrdsteon **)» In- flammatio, Cariesj Necrbsn, Osteosarcosis, Hyperostosis; Spina ventosa, Coxalgiaj, R a - chitis, OsteOmalacia, Cyphosis, Lordosis, Scoliosis, Exbstosis benigna, Fractura; Fis- sura, Depressio, Contusio, Vulneratio os- sium, Epiphysium a Diaphysibds secessus, Luxatio, Diastasis, Anchylosis, Talipedes5"),
»9 Palatum ^ivisunt aliaeqtfe deformitates brganismo nocivae. ^8)
. . Hue referri pariter nierentur status pa- thologici ossium> qui sequuntur:
i ) per iriiillrationem et extravasationem*9) materiae, sive fluidae» sive solidae par- tibus ossium, morbosvun in modum in- pactae, qui oriuntur, quoruth nobis exempla eriarrant Palleta °), L e D r a n3 l) aliique. •>.<••.•.
. iQsoi vitiata cmtritione et materiae os- sium defleotente indole ex athrophiis sunt oriundi eisque associantur: nimia;
Flexibilitas> Incurvatio y Rigiditas: n iT m i a , Frangibilitas vitree efc «pongiosa, ConsunUio, Resorptio, Diminutio, Exter nuatio o s s i u m3 2) , praeterea qui Hy~
38) Baldinger's Neues Magazin. B d . VI. S. 7 3 et seq.
2 5 ; S. Pallaa praktisehe Anleitimg die KntfcWnkr. »uf heirenr Berlin 1770. §• a o :» .
3 0 ) Paletta anat. pathol. Beobachtungen etc. Ttibingen 1 7 9 4 . 3 « ) L e Dran Observat. de Chirurg. etc. Paris 1731. V. IL.
n. 104 et a.
3a) Chr. L . Hoffmann vom Scharbock, v o a der Lustaeuche
« . a. w . Miinater 178^.
30
drorachitidem, Cretinishuim et alios morbos concomitant.
5) Qui amputationem j luxationem, tre- panationem etfraeturam nonnunquam Subsequuntur, uti Articuli spurii, Calli Deformitates aliique quorum mentio- nem faciunt W a l t e r3 3) , K o e h l e r3 4) , Calisen ^6) et alii:
Magnae prawerea utilitatis in praxi me- dica divisio haec est, si perpendas, utrum morbus osseus sit universalis, totum syste- ma ossenm afficiens; an localis, ab affectio- ne ldcate^prwrfertiensj *it ne morbus prima- rius, aii seciiadarius, aut coexisteiis; utrum a labe totum organismum devastante pro- veriiens morbus, sit sympathicus, sympto- maticus, an a mera affectione ossium pro- ficiscens morbus idiopathicus, et causarum denique complicationum et compositionum ratione habita, morbus ossium utrum sim-
33) Walter'i Museum anatomicum. B . II, N. 435 etc.
34) Kohlers Beschreibung der Loderschen Praparate. S. 88.
N. 96 et alin.
$5) Henr. Calisen Systema chirurg. hodiern. p, II. p. 739
et s«q. •
plex sit, * n oompositus, vel cpmpUcatus, yenereus, scrophulosus, arthriticus, rheu- maticus, scorbuticus etc.
Patet, quam necessarium sit, historias singulorum morborum qssium integras ex dlenis atque intaminatisPracticorum obser- vationibua accurate concinnatas ante QCU- los habere; patet, inquam, quantum inter- sit medici, has adfectiones rite curaturi, - primam causarum priginem, sedem, pro-
priftmque natUram diligenter investigare, cum morbus nequaquam plene toliatur, nisi sublata universa complexione conditionum, "
quibus ipse fpvetur, jd, quod iajnorbis ad- modum compUcatisiatqua,myeteratis raris- sime simul licet obtineri. Aliarum igitur post alias curatio suscipienda, ut minutatim profligetur, quod unq impetu fieri nequit.
• Hinc elucent varii eventus morborum modi, medicoque tunc Ucet praesagire, an mobus sanari possit, nec n e ? utrum in to- tum, an e x p a r t e ; utrum yigore naturae, &n artis auxiUo; vel alio mprbo mitipri rege- nito aut in istius lpcum Succedente ?
39
Maec omnia elucent e necessaria cogni- tione statUs normalis et pathologici, ambo*
frumque recta comparatione i. e. e gradus sedisque abriormitatis hotiOne', perpensa- tione individualitatis, oharacteris, status praesentisvirtutisvitalis; e fuHctipnum per- tiirbatiohe et impedimentofum medicatrici naturae vi obstantium; e texturaeetstructu- rae Vitiis, e cbmpbsitiohey^brnpiicatione, symptomatibus morbi vim aggravantibus, est injuriis, quas ossa morbosa yicinis inferunt partibus etc. '"
4SS iikttt^^tm possnnt auferri, si vis vitalis ltiihas debilitata, h e c fcmctionum cOrispiratio tiirbata; si morbus minoris est gradus, ctimplicatiPnhm et cbmposirionum haturae et artifc alixilia Superantium immu- njs, si nulla bbstaht mechanica impedimeri*
ta ihexpedibilik etc. spem ficebit fbvere fausti eVeritus.
Sin vero causae morbi sunt insupera*
bfles; §i vis naturae lariquescit, si functio- rium homiphia viblenter estsublata; si ve-*
hemens febris1, inflammatio, suppuratio,
23 sphacellus» gangraena, yires magis magis- que consumunt; si desorganisationes, cacp- cbylia et cachexia associantur;, quid plura?
— organismi vjgore sublato, est sane, quod periculum praesagias. ,
In medela omne consilium studiumque adhibendum ad causas, quae si adhuc efli- caces fuerint, removendas, quod autem si fieri non, potuerit, ad earum eihcaciam frangendam effectusque tollendos, _— Om- nisque compoaitp et complicatio eliminanda atque avertenda; febris, inflamationis ejus- que sequelarum cura characteri conveniens sedulp instituenda. Hinc sprpphulae, scor- butus, lues yejj$t;ea, arthjritis. ajiique morbi, qjuj^tajnquam.primarii affectipnem morbp- sam ossihus inferebant ye] tamquam spcii decursiim morbi impediunt & aggravant, e medio auferendi, exanthemata retrogressa et metastases ad cutem pristinaque lpca proliciendae earumque medelae prospicien- dum. Prostrati systeiWtis uerypsi vigoris, debilitatis, lanquegcentiae, inprdinatarum- qup actionum partium solidarumj digestip-
nis titiorum, humorum praeparantium inertiae, ineptitudinis et defectus; aliorum- que symptomatum aggravantium, colliqua- tionum; regiminis et diaetae aegroti con- veniens cura medica ferenda. Morbqs
•autem et naturae et artis' virtuti reluctantes sopire saltem noxis avertendisoportet.
Pars chirurgica operatwa.
Praeter medelam internam, ossa ne- Crosi emortiua,-o»ria eauesa perniciose luxu- riantia, a labe qualicunque devastata, fracta, luxata, depressa, contusa, malaqua vicinis
partibus inde iliata, inflammatio, suppuratio etc. peculiarem requirunt medendi metho- dum topicam. Quae quidem methodus in medicamentis externe adhibendis, in fasciis ' rite appiicandis operationibusque consistit.
© e qua methodo ea tantum pertractaturus
< sum, quae oum scopo dissertationis meae , concordent remque omnem utiquelucidio* : iem reddant.
*5
• Nullina eriteffectua haec methodus, aut ejus conamina tam diu non eruut nisi tamporariae frngis (palliativ). et «ymptoma- tica, quamdiu niorbus osseus e iabe, univer- sum organismum afficjen$e, resultat, yel eam
«ociam habet vel totum systema ossium vel plures ejus partes simul labefactatae dege- nerataeque deprehenduntur i. e. si mprbus
osseus est universalis,sympathicus velsymp- tomaticus, composjtus, complicatus et ejus sanatio prp morbi socii in^ole magis mi- nusve impediatur. Si autem morbus osseus est localis idiopathicus saepissime et maxi- m a quidem ex parte a medicamentis topi- cis, apparatu fascaali et operationibus, quae omnia chirurgia suppeditat, exapectandum fpret auxiliuin.
Quum diligenti obseryatipne operatip- num, quibus ad mprbos sanandos vis mech- catrixnaturae utitur, meritp tanquam, funda- mento nititur omnis chirurgia, quae omni aevo naturam ih suis operationibus imitari conabatur et observationum et exemplorum auctorita^e suasuque suas regulas in admi-
3 6
nistrandis artis snae auxiliis deducebat, in ajirico est, quani nessaria sint chirurgo et diligens morborum studium et sedulum Practicorum scrutinium.
Experientia a c observatione cdnetat, virtutem vitalem medicatricem et repro- ductivam tum assimilatidnis, resorptionis, evacuationis o p e , materiam alienatam et nbcivam, qttae ossainfestat, ellmitare, tum majori affluxu materiae organicae bonae in- dolis, ossa morbose affecta sanare, fracta c a l l i o p e3 6) reunire et jacturas ossium3 7) eo- T^ht^e^pftttitttiBf*^ beneficio suo restituere.
Experiehtia praeterea constat-praecipuis naturae medjcatricis facultatibus adnume- randam esseinflammationem etsuppuratio- nem, solius naturae opera, ptaestantissima sane remedia ad vulnerata, ulcerosa dege- nerata emprtua et aliena, quod aliter sattari
"nequeunt, unienda ejicienda et sanarida.
56) Samml. auserle*. Abhandlungen iur prakt. Aerzte. X X I . Bd. 1. St. p. 125.
37) Choparta Sammlung fiir prakt. Aerzte. S. ai>4 et aliis.
38) Troja de novorum o»9ium integr. aut max. ob roorbos deperditionibus regeneratione experimeuta. Paris *?74»
In morbis topicis, ossa eprunique par- tes emortnas et degeneratas si consideres, observatione teste et auspice rationes lo- cum habere possunt, quae sequuntur:
i ) Vel in tota qsse corrupto omnemlvi- tae et organisationis conditionem dele- tam observare licet ita, ut-separatio et e>ectio mortui sanatkmis adjuvandae gratia tam necessariae sint, ut eyitari utique netju§ant, siye sola medicatrice o a t w a3 6) absoivendae sive artis auxi-
lio 4°) promovendae.
%) Vel gliscente ossis morte et deprava- tione pari passu viget regeneratio, na*
turaqfte emQituam. partem simul resti- tuere contendit, id quod de Neccosi praeparatis pathologicis W a l t e r i4' ) , K o e h l e r i4 2) aliorumque cpnfirmatur,
39) Collectanea Hafniensia Hafh. 1 7 7 7 « seq. &.
4 0 ) Sammlung der auserleiensten und neuestenAbbandlungen fiir Wnndarate. Leipeig 1778 et seq.
4 0 Walter's Museum anat. S. 8 2 , N . 469- S. 8 3 . N. 4 7 0 .
& 8 4 . N. 474-
4 2 ) Kobler Bescbraibung der Loderschen Praparate. S. 4 t ,
*8
in quibus' sequestres sanationem a natura instituendam impediverant.
3) Vel devastationi et morti cujusdam partis ossis ab ipsa vi vitali, tam in?
insignes constituuntur limites ut nec seperationi, nec ejectiorii degeneratae partis ulla obstent impedimenta.
4) Vel sub eadem lege Nro. 3 comme- morata,; morte quidorn limitata et se- paratione inducta, pars emortua ob partes adjacentes conneqtentesque eli- minari nequit.
. $y ¥ e l iflaboiiadem oonditionibus modo allatis ejectio absolvi nequit, ob for- mam, qua pars elimitanda gaudet.
6) t Vel ob lanquescentiam virtutis vitalis, seu causam morbi in sua effic*acia per- sistentem, aut vires deficiunt aut i m - pediuntur, quo minus praeparent et praestent separationem et ejectionem emortuae seu exesae partis etc.
Isto quidem loco, eoque yarip, Nrp, ?. 2.
4.5. commemorato, remotionem degenerati, artis auxilio instituendam egse existimem pb
detrimenta, vim vitalem infestantia ex in- flammatiohe, suppuratione nimia et perdu- rante, e febre, injuriis, quae vicinis parti- bus, per irritationem, distractionem pres- sionem et lacerationem, inferuntur etc.
contracta.
Alio autem loco atque 'alio et ultima salutis anchora, in chirurgia posita ab ex- stirpatione partiali speranda, si anhnum adverteris: ; ,
7) Ad fracturas commiriutas'4 3); in qui- bus ahena corpora M) , vel alienatae organismi partes reunionem et sana- tionem non tantum retardant atque impediunt, sed etiam decursum morbi aggravare summumque periculum in- ferre valent.
8 ) Si respicias ^d Osteosarcosin Exosto- s e s4 5) et alios morbos ossium, in qui- bus simul partes adjacentes in .totius organismi detrimentum simiUbus pfo-
45) Bonet Sepulchr. L I V . Sett. V . Observ. 1.
44) Rossius Observat. medic. cbirurg. p. 96.
45) Boyer Kjankh. der KnoeTjen. 11. St. S. $t. 53.
3o
cessibus pathologicis cbrripiuhtur, ea- rum functiones perturbantur, textiira et structura perventuntur.
<Q) Si consideresy existere status patholo- gicos, qui absque exstirpatione par- tiali bssium, auferri sanarique neque*
a n t , uti extravasata in cavum cranii, tnediastinum anteriorem, fungus durae tnatris ^ efc qui depressionem cranii subsequuntur aliique.
i b ) Si denique perpenderis urgentem ne- cessitatetem, cum, progrediente de- i»tr«etw»n» oetavm > omnia vulgaria r e - media hucusque eludentej «nppuratio profusa in longum protracta, febris hecticajColliquationes et ematiatio cor- poris decrementum organismi et mor- tis imminentis periculum praesagiant.
Si reputes dum animo, ejectione de- pravatae partis, saltim injurias parti- bus molhbus, praecipue nervis, illatas mitigari posse et auferri, et quod uno
46) Sandifort Eisrcitarioaes acadenuca*. I L p. 1.
3«
ictu. rembveri non licuerit id minuta- tim fortassis praestari4 7) et naturae bccasionem praeberi morbosae separa- tionem et ejectipnem **) inducendi.
Cum operationibus naturae, praecipue supperatione chirurgo via sternatur et inu- niatur, qua praestanda fuerint artis suae auxilia; cuni edoceamur, hac sola via a natura nonnunquam, absque artis auxilio, separationem et ejectiottem nociyariim par- tiutn. ossium absolutam morbosque ossium sanatos fnisse4 9), et eadem virtute vitali jacturas ossium eorumpue partium fuisse restitutas uti Weidemann ^?), Richter 5 I) , Desault5 2), FabriciusBiidanus5 3), C h d p a r t5 4) , Acrel3 5), Morarid ®) aliique testantur; cum
47) Murray Diss. Nonnulla medicamenta circa curat. luis ve-
nereae. p. 4 0 . 1
4 8 ) Chopart'» Sammlung fiir praktischa Aerzte. S. 2 0 4 . 4g) Henkel in Riahters chir. Abhandl. B d . II. St. III. p. 4 3 . 5 0 ) Wetdmann de necrosi ossium. Francof. 1793.
5 1 ) Richter'» cbirurg. Bibl. 12. B d . S. 155.
52) Desault Auserlene chirurg. Wahrnehm. B d . IV. S. 14.
5 3 ) Fabricius Hildanus Observ. chir. Bas. 1606.
$4) Chopart'6 Samml. fiir prakt. Aerzte. S. 2 0 4 . 55) Acrels cbirurg. Vorfalle. 1. Bd. S. 192.
56) Morand's Vermilchte. chirurg. Schrifteu. p. 4 4 7 .
3a
praeterea exstirpatib partialis ndcivarum partiurri pfbsperrimb cum successii a chi- rurgis celeberrimis Heistero5 7), Richtero^)j Huiitero * ) , Monfo * ) alisve celebrata fuis- set et sukderetuf, bmries aequi judiceS in irieam discessuri fuerint sententiam exstir3 patibrierti ipsam nullb modb esse negHgen- dam, sed ubicunque institui pbtuerit, cele- brandam, quia exstirpatione deg£nefatae"
pdrtis in necrosi reproductiohis impedimen- taj ih osteosafcosi perniciosa luxuriatio, irt fracturis cbmminutis feunioriis obstaculaj pfaeterea sytnptomata aggravantia et inju- riae partibus illatae vicinis sive initiganturj sive tblluntur; quia in depressionibus cranii et extravasatis ab ea salutare auxilium pe- tendum et morbus abreviari et auferri facile potest, si principiis obstes.
Legitimus hujus operatibnis usus uti ex praemissis elucet, e plena morbi et impe*-'
57);H«irt«rIn»tituti(jn«» chirurgicae. p. tjd et «*{};
' 58) Richter'» chirufg. Bibl. X I . B d . S. 5 4 4 .
59) Hunter'» tnedicinische und fchirin-g. Bedbochuingeh und Heilinethode vdn Kiihn. Leipeig 1 7 8 ' e t 85-
6 0 ) Alexabder Mdhro Sarhmlliche Werke. Leipzig 1783.
33
3
dhnentorurh sanationeni retardantitfm vel Coliibentn*n aestimatiohe, cum debito ve- Spectu ad praesentem statum virtutis vitalis;
compositionis et complicationis fuerit de- duceridusy nisi earii non nisi tempprariani (palliatlv) esse malis, n6c tum utilitatis omnis fructusque expertetth
Concinna autem ejds applicatid ex aha- toraia et cbnsultii PVactioorum postulanda;
Cauta b a c in re requiritur circumspectio et prudentia Ohirurgi et diljgentius partiuni examen, ex anatomiae peritia petendum.
CbntrarindicationeS) si qiias agndscere fas est, ubique lbcurh habentj uibi nulla afful- get speSj forej ut impedimenta sahationis slve unb *cta, siv^ mihutartrri h i c bpera*
tiorie retooveri, atlt organisinb hociva ex- stingui possint; si per siturh fet partes adja- centes operatib prohibetiir; ob Inevitabile tum imminenS pericrilum. Gbntraindicai tur operatio bb vigeritem effieaciam scbr-»
buticae, venereae, scrophulosae, hydropica^
etc. labisj qua regenerationis facultas irhpe*
ditur, Titiatur, n e c reproductio lbcum
34
habere; pptest. Praeterea in grarjditatis p^ripdos')infebri aqutacontinua, sphacejq, Ijangraena effectus operationis maxime du,-
bius fpret;)ye|l plane exitiosus.
Sejaiper tamen ,id agendum fuerit, , ;iijt aeger, oj>ep#tipni subjicidn^us, conveniente tliaeta et. medicamentis.ita praeparetiur,>Uj:
iilflammatip, suppuratio, pssium exfoliatip ejt cic^tr|pjs. ^fpr^atio^ ufj oDortet, perfician- tur, quae sitigula ex rriorbi indole et^ge^er ralibus therapiae et chirurgiae regulis suitt petenda,. ( .
Partesnocivasrerriovendassispect.es, P f ^ ^ f t W i * ^ ^ » ' '/r^SM&flf indoli-j organorurn vicinioruni diversitate, ^eDray^r tprum, pssiiim figura et circumferentia, mo- do perqupm, jvarip,, .^t ,mstituatur exstirpa- tiq diyersissimeque mod^t^tur, necesse: .essf.
^j.fi^gm^ta. ossiam, j m p e ^ q ^ p c ^ a ^ t externp -exfra connexum^ orgapiciim posjta, observentur, yel a natura degeneratarum partium separatio praeparabatur qujd«%
u i.. •• i-i • 1 1 ii ' •> • ••••< j u . i,...ni i " " " » • • ' " '
61) Fabriciui Hildinu» Cextt,Y. Cftl.j7.Cwt.VL QU,Qf.
sed ejecti» «i^arWuVmdilibns adjncentibus itap,e4ito*r»i* subinde in&sioW, irel vul- rietis^antplificafiorte' iridigemus" ad'eas elimi- taridas; subindevero turti ti^epafiTatibrie^, tiim separatiorre derrae 6 !) ope, rum et for- 'cqii$ toni elevatoHi •*)• alibhirttque ferra- mentorum usu ttpifsest; tom^ad* fragmenta ossea ttiin WeMirifeiitife acamftfatas' **> ds- siiirri^ fractura exortas', separaridais et e x - trahendasi
Ittcisid
MtiM<i\k&t
drti^nl^a, rit ab#Bconditae laesiories pateant et earum'sana*
tio adjuvetun"' " 4 ; J -,-; , J'", J
•«" ' Depressiories, fracturae, cbntusionesj exostosis, caries fttoq^rirista^tiis' rMBHlbgici c^siuth teH^titan& -ribi^irfiores ek-
m^MS-»-^t^['eatceh6i
fueVintV illiris^ ' p a r a ^ i W ^ ^ r i ^ d r t i b / maxirhfe cbriipo^
siti, ad trepanatidrierii iristitueridam neces- sartij^urriexigere possunt; de ijWi bperahojf
• i i. '• . -v — ' • • 1; • '• , i >i i' 1 " > ' - ' • • - ' . . ' . ,
6a) Medic, TrMS»ctfWonL»nd, Vol. 'III.;. : , ,
&S) J.|P. Windemann de abusu ferri candentis Mogunt.i7g7.v 64)-B6ttcber'« Abhandlwig-ven tteo Krankheiten A Knochen
", JHc, Konigsberg.. 1 7 8 $ i ^ T h . S. 209.
C5) Huaolphi BemerKUngen. "t. T b . p. 2 7 0 et »e"q.
methodo disserunt J . Louvrier et Ghr. L . Mursiuna0 6), R i c h t e r6 7) , H e i s t e r * ) , T h e - den % Desault 7°), Z a n g7' ) aliique.
Sispinae vertebrariim dorsi destructae vel exostoses in una alterave regione cor- poris reperiantur, et hae 6calpro, maliei vi adacto, rerriovendae forent.
Si fractura ossium simul cum carie con- junctareperiatur nonnunquam, vulnere am^
plificato, serraeque usu adhibito, utraque potest auferri.
Nonnunquam Bellostii methodo adhiv bita osteosarcosis, exostosis maligna^ necro^
sis snhatae, scalpri et rastiu?fteauxilio partes ossium carie, exesae^ necrosae partesrpost amputationem exortae turundarum, spiritu vini rfictificato humectatarum, efiicaciaj for^
cipis, serrae-ope remotae fuerunt. .
—r— —-! - - — ; r~, *~T~
66) J.Louvrier et Chr. L . MursinnaAbharidl. iiber dteDurch- bohruug de» Srliedels. W i e n igo^-
67) Richlers Anfangsgriinde der Wundirzneikunde, a. B d . 68) Hfister Institutiones chirurgicae. Amstel. p. 4 9 7 . 6 9 ) Theden's Neue Bemerkungen. I. p. 78- H. p. 3 3 . 70) Desault Auserl. chirurg. Wabrnehmungen. n. 228, -7>) Cbr-, B . Zang's Darsteliung blutiger heilkundiger Q p e -
rationen. W i e n i8«4- a. B d . S. 3.
37 Alia» remedia vulgaria, quae submini- strat meteria medica praetermittam.
Supra a me quae sunt tradita, neuti- quam eo dicta velim, ut suadere me putes, ad unum eundemque morbum unius ejus- demque ferramentorum apparatus usum semperesse convenientem, cum unusidem-
que morbus respectu sedis, gradus, composi- tionis et complicationis aliam atque aliam quandoque compositam operandi metho- dum exigere possit, et cum ferramentorum7 2) usus tum e fabrica instrumentorum, tum ex eorum adplicandorum ratione sit dijudi- candus. • - -.•>> •
Ad haehrorrhagias, operationem se- quentes^ sistendas, aliaque incommoda, quae exoriri possuntj avertenda et auferenda, ad fasciarum apparatum et deligationem
eonvenientem attendat chirurgus.
Operatione instituta omnis cnra versa-»
tur circa vires naturae medicatrices adju-
— ••
E ferramentarii» Perret, Brambilla, L « C a t aliorumque etc. pelenda.
38
vandas et dlrigendas eo, ut extremitates os- sis operati iirmiter et qnantum iieri possit absque deformitate aut molestia coalcscant, et operationes naturae, ad jacturas suo be- neiicio compensandas quo minus turbentur, impediantur.
Hinc attendat chirurgus, ut in conve- niente quieto loco reponatur aegrotus, in debitq «itu, quamdiu res exigit, de- tineatur, omnesque sequelae noxiae prae-.
pediarrtur.
Medelam. internam, regimen, diaetam et.apotherapiam quod attinet^ patet, quam mirum in modum ratioeorum sit diversa,
Semper aujiem medicus aegrum ut gra- yiter vulneratum spectato, et consiliis ju».
yato, petendis e generalibus therapiae et chirurgiae regulis.
Quae quidem singula perlustrare con- stitueram apud animnm; sed arctiores mihipraescripti sunt limites» quam intra
•quos corrivari possim praeterea monenda, nisi ut B. L. ad acta Richteri, Schmuckeri, Heisteri, Hunteri, Theden» >Ch.qpart, aUo-
39 rumque» virorum celeberrimofcum velim abiegatum.
Simul instrumentum a me inventnm, in" calce dissertationis meae delineatum, aereque excusum, publico examini a c ju- dicio submisse committenduni subfungo, quod ad commemoratam exstirpationem instituendam, uti experimentis in cadave- ribus iterata vice institutis equidem edoctus, subfnde commode inservitururii esse ar- bitror, ad ^uod describendurii me jam accingo:
- Constat haec machina rotulis, chejo- nia, manubrio et ciayi.
i ) Rotula (A.) diametri unius pollicis et octo linearum axi promineuti (a) af-
1 fixa, 52 dentibus praedita.
a) Rotula (B.) diametri unius pollicis « t quatuor linearum, sua a x e e t 4 8 dea-
4<3
tibus gaudens. Ambae hae rotae ex auri>
chalco sunt confectae.
3) R o t u l a ( C ) chalibea, unius iineae cras- sa, margine serratp praedita, quae di- versi potest esse diametri, et rotulae minori ( b ) , 22 dentibus et axe in- structae, ope epitoniorum (c. d-) af«
iigitur., . . .
4) Chelonia(D.p.) exaurichalco confecr t a , septem pollices longa, e duabus laminis constat, quae cum clauditur, rotujas in suo situ firmiter tene^
AuxUiq. epitoniprui» ( er e.) manubrio affigitur.
5 ) Manubrium ( E . ) , depictae formae, diversae potest, e 6 s e longitudinis prq diversa a^cie oculorum «hirurgi.
6) Clavis (F.) axi prominenti ( a ) appo- sitae ope, machinae rotulae in gyrura - . ngitantur.
L, I n s ^ u m ^ u m si adbibetur, manubrii pars (f.) in. fpye^ axillari, .hrachio versus thoracem adstracto, . et . chelonia manu
&.eMr*Jfcmitef; tenetur.et immobile red-
4»
ditur. cum antibrachium simui immobili cuidam corpori incumbat. Simul ac, cum machinae rotulae a socio ministran- te clavis ope in gyrum agitantur, par- ti resecandae orbis serratus rotulae (G.) lente admoveatur ita, ut resectio t a u t e perfici possit. *
Priusquam autem exstirpatio institua- tur, partes molles a resecarido osse sunt remqvendae, n e serrato drfee laedantur.
J i i n c incisione et arnplificatione vulneris vel ulceris etc. opus est, et ut partes ad- Jacentes a laesione tuearis, laminae ferreae,
secundum formam exstirpandae partis os- sis incurvatae etf formatae, intus ponantur et in situ sud teneantur.
Pars exstirpanda ossea extfa deprava- tionis limites resecetur, ita, ut omne vi- tiosum vel simul auferatur, et nbi hqc ob- tineri non potuerit, quantum fieri possit e t necessarjum sit, removeatur, prq scopq
©perationis instituendae ad mitigandum vej auferenduni mqrbum.
Secundum mea in cadaveribus insti-
4*
75) Ricbters Anfangsgriinde der Wundarzneikunde. Vol. II.
tuta experimenta inservrre potest haec m a - ohina ad costaram, sferni, fibulae, radii, ul- ttae, spinarum dorsi, scapulae aliorumque tenuiofumlossium partes, a n e c r o s i , osteo- sarcbsi,' etfdstbsl maiignay'osteosteatomate aliisque tumoribus et mbrhis devastatas, removendas.
InsetVitidem ubipartJes spengiosae re- ticriteres»ossium removendae' fuerjnt, ttt}
condyli a t^atie infestati.
Ih depressidnibuscrahii, ubi totus de- pressionis ambitus ideo '• e s t5 tfemOTendiis, qWa.' • flevihe^atbris comrnunis auxilio , 3)f rieqaetriapaiiatione apposira, elevaticpde*
pressae partis cranii absolvi potuerit, tunc hac maehina partes oblongae tenuiores fuerint resecandae ita, ut fbrcipe obtusa, absque graviori commotipne aiit violenta durae matris solutione auferri possint;
cum margo elevationem impediens in t o - to depressionis ambitu ob partes adja-
. 43 centes^yel magnnm jacturam Qssium cranii 'repetitis trepanationibus oppositis auferri.
non possit. » Simili rntione margo ossis prominens,
sub qud ossis frustulum, extractionem haud admittens, depressum fuerit, tum lente r e - secari et auferri licebit,
Praeterea ubi pars Qssea absque nexu cum dura matre et pericranio vel periostip, firmiter tamen reliquis ossibus inhaereos, vel aliena corppra eis instrusa, fuerinit ese- canda et auferenda.
Quae B. L . , quocum haeo^communi- Canda putavi, benevole ut, excipiat, rogp quaespque. .
I.
Ut simplex, ita et verum illud verbum, quod homo suum habeat medicum; quod natura sit morborum medicatrix, at- que cougruas plerumqiie vias eligat, plus sane valet et in curandis morbis ptus spei ofifert, quam splenditissimUs artis nostrae apparatus.
II.
Accipit minister naturae^ niedicus, legera, non fert;
Ltl.
Excretionem prdducti morbosi impedire peccatiim est, sed sopitum experge- facere magistri est.
IV.
Crusta inflammatoria sive absit, sive adsit, neque venae sectionis repetendae ne- que omittendae indicem dixeris.
v.
Chirurgiis, qui inflammatiohe titi ignorat, huic riescit riiederi.
•S
V I
Tum non impedito alfluxu materiae orga- riicae bonae corfespondentisque indo- lisj tum prOpria virtute vitali partium 6olidarum, quaruni continuitas subla- ta, et reuuio et cicatricis formatib ab- solvuntur.
VII.
In vulnf ribus explorandis sempef digitus instruraentis praeferendus est*
VIII.
Ad idjosyncrasiam uniuscujusque hominis singularem iri curandis morbis semper respiciendum.
L t .
Justa a c moderata vitae ratio op^riram at- que tutissimurii serVandae sanitatis remedium.est. •
X .
Vita status coactus dici potest.
