Spis treści

(1)

Wolność działalności gospodarczej w polskiej i niemieckiej kulturze prawnej - perspektywa komparystyczna. Freiheit der wirtschaftlichen

Tätigkeiten in der

Polnischen und Deutschen Rechtskultur - eine

rechtsvergleichende Perspektive

Przejdź do produktu na ksiegarnia.beck.pl

Spis tr eści

(2)

V Wykaz najważniejszych skrótów ... XV Bibliografia publikacji autorów z polskich uniwersytetów/Bibliographie

der Veröffentlichungen von Autoren polnischer Universitäten ... XIX Bibliographie der Veröffentlichungen von Autoren deutscher

Universitäten/Bibliografia publikacji autorów z niemieckich

uniwersytetów ... XXVII Przedmowa ... XXXV Vorwort ... XXXVII Autorzy ... XXXIX Autorinnen und Autoren ... XLIII

Wstęp ... 1

Einleitung ... 5

Część I/Teil I Od pluralizmu do nacjonalizacji. Ewolucja podstaw prawnych wolności gospodarczej w Polsce (1918–1989) (Jacek Wałdoch) ... 11

1. Wprowadzenie ... 11

2. Ustawodawstwo w II Rzeczypospolitej ... 11

3. Ustawodawstwo w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ... 17

Vom Pluralismus zur Verstaatlichung. Die Entwicklung der wirtschaftlichen Freiheit in Polen (1918–1989) (Jacek Wałdoch) ... 21

1. Einführung ... 21

2. Gesetzgebung in der Zweiten Polnischen Republik ... 21

3. Gesetzgebung in der Volksrepublik Polen ... 28

Zasada wolności gospodarczej w kontekście praw podmiotowych (Agnieszka Piwowarczyk) ... 31

2. Zasada wolności gospodarczej ... 32

3. Koncepcja praw podmiotowych ... 34

4. Zakończenie ... 36

(3)

VI

Das Prinzip der wirtschaftlichen Freiheit im Kontext subjektiver Rechte

(Agnieszka Piwowarczyk) ... 37

1. Einleitung ... 37

2. Das Prinzip der wirtschaftlichen Freiheit ... 38

3. Das Konzept der subjektiven Rechte ... 40

4. Schlusswort ... 42

Prawo przedsiębiorców do zrzeszania się a wolność działalności gospodarczej (Ewa Przeszło) ... 45

2. Prawo do zrzeszanie się przedsiębiorców w izbach gospodarczych ... 46

3. Prawo do zrzeszania się w ramach organizacji tzw. samorządu zawodowego niektórych przedsiębiorców ... 49

4. Realizacja prawa przedsiębiorców do zrzeszania się w ramach innych podmiotów ... 50

5. Podsumowanie ... 52

Vereinigungsrecht der Unternehmer und wirtschaftliche Tätigkeit (Ewa Przeszło) ... 55

2. Das Recht der Unternehmer, sich in Wirtschaftskammern zu vereinigen .. 56

3. Das Recht, sich innerhalb der Organisationen der sog. beruflichen Selbstverwaltung bestimmter Unternehmer zu vereinigen ... 59

4. Ausübung des Unternehmerrechts, sich innerhalb anderer Wirtschaftseinheiten zu vereinigen ... 61

5. Zusammenfassung ... 63

Die unternehmerische Freiheit juristischer Personen des Privatrechts in der EU-Grundrechtecharta und im Grundgesetz (Lisa-Marie Lührs) ... 65

2. Das Grundrecht unternehmerischer Freiheit ... 65

3. Juristische Personen des Privatrechts als Grundrechtsträgerinnen der unternehmerischen Freiheit ... 68

3.1. Anwendbarkeit der unternehmerischen Freiheit auf juristische Personen ... 69

3.2. Sitz in einem der EU-Mitgliedstaaten ... 71

3.3. Rechtsfähigkeit ... 72

3.3.1. Voll- und Teilrechtsfähigkeit ... 72

3.3.2. Nichtrechtsfähigkeit ... 72

4. Fazit ... 75

(4)

VII Wolność prowadzenia działalności gospodarczej osób prawnych prawa

prywatnego jako prawo wyrażone w Karcie Praw Podstawowych Unii

Europejskiej oraz Ustawie Zasadniczej RFN (Lisa-Marie Lührs) ... 77

2. Wolność prowadzenia działalności gospodarczej jako prawo podstawowe ... 78

3. Osoby prawne prawa prywatnego jako jednostki będące podmiotem prawa podstawowego, jakim jest wolność prowadzenia działalności gospodarczej ... 81

3.1. Możliwość zastosowania prawa do wolności prowadzenia działalności gospodarczej do osób prawnych ... 82

3.2. Siedziba w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej ... 84

3.3. Zdolność prawna ... 85

3.3.1. Pełna i ograniczona zdolność prawna ... 85

3.3.2. Brak zdolności prawnej ... 86

Die allgemeine wirtschaftliche Vereinigungsfreiheit im Spannungsverhältnis zwischen Ausgestaltung und Eingriff (Ayşe-Martina Böhringer) ... 91

2. Verfassungsrechtliche Grundlagen ... 91

3. Praktische Bedeutung des Verhältnisses zwischen Ausgestaltung und Eingriff ... 98

3.1. Schutz überkommener gesellschaftlicher Organisationsformen .... 98

3.2. Unternehmerische Selbstbestimmung und Geschlechterquoten .... 99

3.3. Fusionskontrollen ... 101

4. Konventions- und unionsgrundrechtliche Gewährleistungen ... 102

5. Schlussbemerkungen ... 104

Ogólna gospodarcza swoboda zrzeszania się w rozdźwięku pomiędzy jej ustawodawczo nadanymi ramami prawnymi a ingerencją w tę swobodę (Ayşe-Martina Böhringer) ... 105

2. Podstawy konstytucyjne ... 105

3. Praktyczne znaczenie związku między ustawodawczo nadanymi ramami prawnymi a ingerencją ... 112

3.1. Ochrona tradycyjnych form organizacji społecznej ... 112

3.2. Samostanowienie przedsiębiorców i parytety płci ... 113

3.3. Kontrole nad fuzjami przedsiębiorstw ... 115

4. Gwarancje praw podstawowych na mocy konwencji i prawa unijnego 116

(5)

VIII

5. Uwagi końcowe ... 118

Die grundrechtlichen Schutzpflichten und Klimaschutz (Daniel Mengeler) .. 119

1. Einleitung – sog. „Klimaklagen“ vor Gericht ... 119

2. Klimaschutz im deutschen Verfassungsrecht ... 120

3. Grundrechte als Fluchtpunkt positiver Ansprüche auf Klimaschutz .... 123

3.1. Grundrechte als Schutzpflichten ... 123

3.2. Intertemporaler Freiheitsschutz und eingriffsähnliche Vorwirkung ... 126

4. Annäherung des Grundrechtsschutzes im Mehrebenensystem ... 127

5. Schlussbetrachtung ... 129

Obowiązki (państwa) w zakresie ochrony praw podstawowych a ochrona klimatu (Daniel Mengeler) ... 131

1. Wprowadzenie – tzw. Skargi klimatyczne w sądzie ... 131

2. Ochrona klimatu w niemieckim prawie konstytucyjnym ... 133

3. Prawa podstawowe jako punkt zbieżny pozytywnych uprawnień do żądania ochrony klimatu ... 135

3.1. Prawa podstawowe jako obowiązki ochrony ... 135

3.2. „Intertemporalna ochrona wolności” i skutki wsteczne zbliżone do naruszenia ... 138

4. Zbieżność ochrony praw podstawowych w systemie wielopłaszczyznowym ... 139

Wyłączenie stosowania Prawa przedsiębiorców, a zasada wolności działalności gospodarczej (Krzysztof Kucharski) ... 143

Ausschluss der Anwendung des polnischen Unternehmergesetzes vs. Grundsatz der Gewerbefreiheit (Krzysztof Kucharski) ... 149

Zasady opracowywania projektów aktów normatywnych z zakresu prawa gospodarczego oraz oceny ich funkcjonowania (Maciej Etel) ... 157

1. Wprowadzenie i ratio legis ... 157

2. Charakter zasad i ich właściwość ... 158

3. Obowiązki ex ante ... 159

4. Obowiązki ex post ... 161

Grundsätze der Entwicklung von Entwürfen normativer Akte im Bereich des Wirtschaftsrechts und der Bewertung ihrer Funktionsweise (Maciej Etel) ... 165

1. Einleitung und ratio legis ... 165

2. Charakter der Grundsätze und ihre Angemessenheit ... 166

(6)

IX

3. Ex-ante-Pflichten ... 168

4. Ex-post-Pflichten ... 169

Die Umsetzung der Warenkaufrichtlinie im deutschen Kaufrecht unter Nachhaltigkeitsgesichtspunkten (Marius Gehler, Natalie Suchocki) ... 173

2. Das Prinzip der „Nachhaltigkeit“ ... 174

3. Der Nachhaltigkeitsaspekt im BGB-E ... 176

3.1. Der Sachmangelbegriff ... 176

3.1.1. Negative Beschaffenheitsvereinbarungen ... 176

3.1.2. Die Haltbarkeit als objektive Anforderung und Beweislastumkehr ... 179

3.2. Gewährleistungsrechte ... 181

4. Fazit ... 182

Wdrożenie dyrektywy o sprzedaży towarów do niemieckiego prawa kupna-sprzedaży z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju (Marius Gehler, Natalie Suchocki) ... 185

2. Zasada „zrównoważonego rozwoju” ... 186

3. Aspekt zrównoważonego rozwoju w niemieckim kodeksie cywilnym w wersji projektowanej (BGB-E) ... 188

3.1. Pojęcie wady ... 188

3.1.1. Negatywne uzgodnienia cech rzeczy sprzedanej ... 189

3.1.2. Trwałość jako obiektywny wymóg oraz odwrócenie ciężaru dowodu ... 191

3.2. Prawa wynikające z rękojmi ... 193

Część II/Teil II Ograniczenia wolności gospodarczej aktami prawa miejscowego jednostek samorządu terytorialnego (Anna Trela) ... 199

2. Rozumienie określeń „w drodze ustawy” oraz „przewidziane ustawą” . 200 3. Akt prawa miejscowego jako podstawa ograniczenia wolności gospodarczej ... 203

4. Przykłady ograniczeń wolności gospodarczej aktami prawa miejscowego ... 203

(7)

X

Einschränkungen der Wirtschaftsfreiheit auf der Grundlage von Rechtsakten des Ortsrechts der jeweiligen Gebietskörperschaften

(Anna Trela) ... 207

2. Verständnis der Begriffe „per Gesetz“ und „gesetzlich vorgeschrieben“ .. 209

3. Akt des Ortsrechts als Grundlage für Einschränkungen der Wirtschaftsfreiheit ... 211

4. Beispiele für Einschränkungen der Wirtschaftsfreiheit durch Akte des Ortsrechts ... 212

Ograniczenie działalności gospodarczej w zakresie sprzedaży napojów alkoholowych (Izabela Oleksy-Piesik) ... 215

1. Ogólne warunki ograniczania wolności działalności gospodarczej ... 215

2. Źródła ograniczeń wolności działalności gospodarczej w zakresie sprzedaży napojów alkoholowych ... 216

3. Rodzaje ograniczeń występujących w obszarze działalności polegającej na sprzedaży napojów alkoholowych ... 218

Einschränkung der Gewerbefreiheit im Bereich des Verkaufs von alkoholischen Getränken (Izabela Oleksy-Piesik) ... 223

1. Allgemeine Bedingungen für die Einschränkung der Gewerbefreiheit ... 223

2. Quellen der Einschränkung der Gewerbefreiheit im Bereich des Verkaufs von alkoholischen Getränken ... 225

3. Arten von Einschränkungen der Gewerbefreiheit im Bereich des Verkaufs von alkoholischen Getränken ... 226

4. Fazit ... 229

Ograniczenia wolności gospodarczej w Polsce przez wprowadzenie wymogów transakcji bezgotówkowych, a brak takich ograniczeń w Niemczech (Joanna Ablewicz) ... 231

Einschränkung der wirtschaftlichen Freiheit in Polen durch Forderung des unbaren Zahlungsverkehrs und keine derartigen Einschränkungen in Deutschland (Joanna Ablewicz) ... 243

Wirtschaftliche Freiheit und die aufsichtsrechtliche Regulierung von Kryptowährungen (Carsten Schirrmacher) ... 255

1. Wirtschaftliche Freiheit und Aufsichtsrecht ... 255

2. Regulierung von Kryptowährungen in Polen und Deutschland ... 256

2.1. Kryptowährungen ... 256

2.2. Regulierungsansätze ... 256

(8)

XI

3. Finanzaufsicht und Kryptowährungen ... 258

4. Kapitalmarktaufsicht und Kryptowährungen ... 260

5. Fazit und Ausblick ... 262

Wolność działalności gospodarczej a regulacje prawne dotyczące nadzoru kryptowalut (Carsten Schirrmacher) ... 265

1. Wolność gospodarcza a prawo nadzoru ... 265

2. Regulacje dotyczące kryptowalut w Polsce i Niemczech ... 266

2.1. Kryptowaluty ... 266

2.2. Podejścia regulacyjne ... 266

3. Nadzór finansowy a kryptowaluty ... 268

4. Nadzór nad rynkiem kapitałowym a kryptowaluty ... 270

5. Wnioski i perspektywy ... 272

Uwagi na temat dopuszczalności podejmowania innych zajęć zarobkowych przez adwokatów świadczących pomoc prawną (Hanna Wolska) ... 275

Anmerkungen zur Zulässigkeit der Aufnahme anderer entgeltlicher Tätigkeiten durch Rechtsanwälte, die Rechtshilfe leisten (Hanna Wolska) .. 281

Zur Zulassung als Rechtsanwalt bei (un)vereinbaren weiteren beruflichen Tätigkeiten (Julia Lefèvre, Maximilian Roth) ... 287

1. Untersuchungsgegenstand ... 287

2. Das Berufsbild und die Stellung des Rechtsanwalts ... 287

3. Weitere berufliche Tätigkeit und ihre Inkompatibilitäten ... 289

3.1. Begrifflichkeit „Zweitberuf“ ... 289

3.2. Berufswahlfreiheit als Ausfluss der Wirtschaftsfreiheit und Art. 12 GG ... 289

4. Ausgewählte Einzelfall-Entscheidungen ... 290

4.1. Freie Berufe ... 291

4.2. Kaufmännische und gewerbliche Berufe ... 291

4.3. Tätigkeiten im öffentlichen Dienst ... 292

4.4. Kammer-/Verbandstätigkeit ... 292

5. Tatsächliche und rechtliche Ausübungsmöglichkeit ... 293

6. Fazit ... 294

O dopuszczeniu do wykonywania zawodu adwokata przy (nie)możliwych do pogodzenia dalszych aktywnościach zawodowych (Julia Lefèvre, Maximilian Roth) ... 295

1. Przedmiot badań ... 295

2. Profil zawodowy (Berufsbild) i pozycja adwokata ... 295

3. Dalsza działalność zawodowa i niemożność jej pogodzenia ... 297

3.1. Pojęcie „drugi zawód” ... 297

(9)

XII

3.2. Wolność wyboru zawodu jako konsekwencja swobody

gospodarczej i art. 12 Konstytucji ... 297

4. Wybrane rozstrzygnięcia w poszczególnych przypadkach ... 299

4.1. Wolne zawody ... 299

4.2. Zawody handlowe i komercyjne ... 299

4.3. Działalność w służbie publicznej ... 300

4.4. Działalność w izbach/ zrzeszeniach ... 301

5. Faktyczna i prawna możliwość wykonywania zawodu ... 302

Tierschutz als Grenze der Wirtschaftsfreiheit? (Jeannine Ann Boatright) ... 305

2. Rechtliche Verankerung des Tierschutzes ... 306

3. Anspruch vs. Wirklichkeit ... 308

3.1. Vollzugsdefizit in der Justiz ... 308

3.2. Gesetzliche Legitimierung rechtswidriger Praxis ... 309

3.2.1. Kastenstandfrage ... 310

3.2.2. Verbot des Kükentötens ... 311

4. Konsequenzen für die Wirtschaftsfreiheit ... 312

Ochrona zwierząt jako ograniczenie wolności gospodarczej? (Jeannine Ann Boatright) ... 315

2. Podstawy prawne ochrony zwierząt ... 316

3. Prawa a rzeczywistość ... 318

3.1. Deficyty wykonania w wymiarze sprawiedliwości ... 318

3.2. Ustawowa legitymizacja niezgodnej z prawem praktyki ... 320

3.2.1. Przypadek hodowli klatkowej ... 320

3.2.2. Zakaz uśmiercania piskląt ... 321

4. Konsekwencje dla wolności gospodarczej ... 322

Część III/Teil III Die Freiheit der wirtschaftlichen Tätigkeit in Deutschland während der COVID-19-Pandemie (Magdalena Jaś-Nowopolska) ... 327

2. Eingriffe in die Berufsfreiheit und Eigentumsfreiheit und deren Rechtfertigung ... 328

3. Corona-Maßnahmen in Deutschland ... 329

4. Zusammenfassung ... 333

(10)

XIII Wolność działalności gospodarczej w Niemczech w czasie pandemii

COVID-19 (Magdalena Jaś-Nowopolska) ... 335

2. Ingerencja w wolność wykonywania zawodu i prawo własności oraz jej uzasadnienie ... 336

3. Środki dotyczące koronawirusa w Niemczech ... 337

Ograniczenia wolności działalności gospodarczej w czasie epidemii wirusa Covid-19 (Dominika Wekwart) ... 343

Einschränkungen der Gewerbefreiheit während der Covid-19-Pandemie (Dominika Wekwart) ... 351

Kontrola przedsiębiorcy w warunkach epidemii a wolność gospodarcza (Anna Hołda-Wydrzyńska) ... 359

2. Kontrola działalności gospodarczej ... 360

3. Miejsce prowadzenia kontroli ... 361

4. Warunki prowadzenia kontroli zdalnej ... 362

5. Sposoby prowadzenia kontroli zdalnej ... 363

Prüfung von Unternehmern während einer Epidemie vs. Wirtschaftsfreiheit (Anna Hołda-Wydrzyńska) ... 365

2. Prüfung der wirtschaftlichen Tätigkeit ... 366

3. Prüfungsort ... 368

4. Bedingungen für Fernprüfungen ... 369

5. Methoden der Vornahme von Fernprüfungen ... 369

Świadczenie usług hotelarskich w świetle rozwiązań prawnych związanych z przeciwdziałaniem Covid-19 (Michał Biliński) ... 373

Erbringung von Hoteldienstleistungen angesichts der Regelungen im Zusammenhang mit der Bekämpfung von COVID-19 (Michał Biliński) ... 379

(11)